BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
---------------***----------------
PHẠM THỊ HỒNG PHƯƠNG
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ PHÁT THẢI CỦA HOẠT ĐỘNG
ĐỐT RƠM RẠ VÀ KHẢ NĂNG TÁC ĐỘNG CỦA CHÚNG
ĐẾN CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ – NGHIÊN CỨU
THÍ ĐIỂM TẠI ĐỒNG BẰNG TÂY NAM BỘ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT MÔI TRƯỜNG
Hà Nội – 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
---------------***----------------
PHẠM THỊ HỒNG PHƯƠNG
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ PHÁT THẢI CỦA HOẠT ĐỘNG
ĐỐT RƠM RẠ VÀ KHẢ NĂNG TÁC ĐỘNG CỦA CHÚNG
ĐẾN CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ – NGHIÊN CỨU
THÍ ĐIỂM TẠI ĐỒNG BẰNG TÂY NAM BỘ
Ngành: Kỹ thuật môi trường
Mã số: 9520320
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT MÔI TRƯỜNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
1. PGS.TS. NGHIÊM TRUNG DŨNG
2. PGS.TS. PHẠM THỊ MAI THẢO
Hà Nội - 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.
Nghiêm Trung Dũng và PGS.TS. Phạm Thị Mai Thảo. Các số liệu, kết quả nêu trong
luận án này là trung thực và chưa từng được công bố trong các công trình nào khác
bởi các tác giả không thuộc nhóm nghiên cứu.
Hà Nội, ngày … tháng …. năm 2022
TẬP THỂ GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
PGS.TS. Nghiêm Trung Dũng
Nghiên cứu sinh
Phạm Thị Hồng Phương
PGS. TS. Phạm Thị Mai Thảo
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã cho phép tôi
thực hiện luận án này. Đồng thời xin cảm ơn Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường
và Phòng Đào tạo đã hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình thực
hiện luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn PGS.TS Nghiêm
Trung Dũng đã luôn hỗ trợ, ủng hộ, động viên và hướng dẫn tận tình về chuyên môn
trong suốt quá trình tôi thực hiện luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạm Thị Mai Thảo, người đã
luôn hướng dẫn, động viên, khích lệ và đồng hành cùng tôi trong quá trình tôi thực
hiện luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trịnh Thị Thắm, giảng viên Trường Đại học Tài
nguyên và Môi trường Hà Nội đã hỗ trợ tôi rất nhiều trong quá trình thực nghiệm;
cảm ơn TS. Nguyễn Thanh Điền, ĐH Kyoto, Nhật Bản và TS. Sumeet Saksena, Trung
tâm Đông -Tây, Hoa Kỳ đã luôn đồng hành, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận
án.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô giáo của Viện Khoa học
và Công nghệ Môi trường, đặc biệt là các thầy cô giáo Bộ môn Công nghệ Môi trường
đã luôn động viên tinh thần, giúp đỡ tận tình về kiến thức chuyên môn để tôi có thể
hoàn thành luận án.
Xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội và
Khoa Môi trường, đã tạo điều kiện cho tôi tham gia chương trình đào tạo này, đồng
thời đã luôn hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Lê Thị Trinh và các đồng nghiệp trong Khoa
Môi trường đặc biệt các anh chị em Bộ môn Quản lý môi trường, Trường Đại học Tài
nguyên và Môi trường Hà Nội nơi tôi công tác đã luôn quan tâm, động viên, chia sẻ
công việc tại cơ quan và luôn hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy phản biện, các thầy trong hội
đồng chấm luận án đã đồng ý đọc duyệt và góp các ý kiến quý báu để tôi có thể hoàn
chỉnh luận án này và định hướng nghiên cứu trong lai.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới gia đình và bạn bè đã luôn động
viên, quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Nghiên cứu sinh
Phạm Thị Hồng Phương
i
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................. v
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ vii
DANH MỤC HÌNH................................................................................................... ix
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN ........................................................................................... 7
1.1. Đốt rơm rạ và vấn đề ô nhiễm không khí ..................................................... 7
1.1.1. Rơm rạ ......................................................................................................... 7
1.1.1.1. Thành phần nguyên tố của rơm rạ ....................................................... 7
1.1.1.2. Phương thức sử dụng rơm rạ sau thu hoạch ........................................ 8
1.1.2. Đốt rơm rạ và phát thải các chất ô nhiễm không khí ............................... 11
1.1.2.1. Quá trình cháy của rơm rạ .................................................................. 11
1.1.2.2. Phát thải các chất ô nhiễm từ quá trình cháy rơm rạ ......................... 12
1.1.2.3. Thực trạng đốt rơm rạ ........................................................................ 18
1.1.3. Tác động của đốt rơm rạ đến chất lượng không khí ................................. 22
1.1.3.1. Quy mô địa phương ........................................................................... 23
1.1.3.2. Quy mô khu vực ................................................................................ 26
1.1.3.3. Quy mô toàn cầu ................................................................................ 26
1.2. Hệ số phát thải của hoạt động đốt rơm rạ .................................................. 27
1.2.1. Khái niệm .................................................................................................. 27
1.2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hệ số phát thải của hoạt động đốt rơm rạ ............ 28
1.2.3. Phương pháp xác định hệ số phát thải của hoạt động đốt rơm rạ ........... 29
1.2.3.1. Phương pháp cân bằng khối lượng cacbon ........................................ 30
1.2.3.2. Phương pháp xác định tại phòng thí nghiệm ..................................... 35
1.2.3.3. Phương pháp sử dụng mô hình phát tán ............................................ 36
1.2.3.4. Phương pháp sử dụng chất đánh dấu khí quyển ................................ 37
1.1.3.5. Phương pháp biên dạng thẳng đứng .................................................. 39
1.2.3.6. Phương pháp sử dụng công nghệ LIDAR.......................................... 40