Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách đảm bảo y tế trong giảm nhẹ và khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công tác phòng, chống thiên tai bao gồm: phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả nhằm giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, đảm bảo phát triển bền vững, góp phần ổn định xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách đảm bảo y tế trong giảm nhẹ và khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa

Bé Y TÕ ___________________________________________________ B¸O C¸O KÕT QU¶ NGHI£N CøU §Ò TµI CÊP Bé ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch ®¶m b¶o y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. D−¬ng Quèc Träng C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: V¨n phßng Bé Y tÕ 6317 14/3/2007 Hµ Néi, 2006
Bé Y TÕ B¸O C¸O KÕT QU¶ NGHI£N CøU §Ò TµI CÊP Bé ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch ®¶m b¶o y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. D−¬ng Quèc Träng C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: V¨n phßng Bé Y tÕ CÊp qu¶n lý: Bé Y tÕ M· sè ®Ò tµi (nÕu cã): Thêi gian thùc hiÖn: tõ th¸ng 10 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006 Tæng kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi 300 triÖu ®ång Trong ®ã: kinh phÝ SNKH 300 triÖu ®ång Nguån kh¸c (nÕu cã) 0 triÖu ®ång Hµ Néi, 2006 2
B¸O C¸O KÕT QU¶ NGHI£N CøU §Ò TµI CÊP Bé Tªn ®Ò tµi: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch ®¶m b¶o y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa 1. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. D−¬ng Quèc Träng 2. C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: V¨n phßng Bé Y tÕ 3. C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: Bé Y tÕ 4. Th− ký ®Ò tµi: BS. NguyÔn Huy An, Tr−ëng phßng C«ng nghÖ Th«ng tin, V¨n phßng Bé Y tÕ 5. Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn chÝnh: - TS. D−¬ng Quèc Träng, Côc tr−ëng Côc Phßng chèng HIV/AIDS ViÖt Nam, Chñ nhiÖm ®Ò tµi - Bs. §ç H¸n, Q Ch¸nh V¨n phßng Bé Y tÕ - Bs Tr−¬ng Xu©n H−¬ng, Phã Ch¸nh V¨n phßng - Ths. §µo ThÞ Kh¸nh Hoµ, Phã Ch¸nh V¨n phßng Bé Y tÕ - BS. Hïng ThÕ Loan, Phã Ch¸nh V¨n Phßng Bé Y tÕ - Ts Hµ V¨n Nh−, Tr−ëng phßng §µo t¹o, Tr−êng §¹i häc Y tÕ c«ng céng - Ths. Ph¹m Ph−¬ng Th¶o, Tr−ëng phßng Tµi chÝnh – KÕ to¸n, V¨n phßng Bé - BS. NguyÔn Huy An, Tr−ëng phßng C«ng nghÖ Th«ng tin, V¨n phßng Bé - Bs Vò V¨n H−ng, Phßng Tæng hîp V¨n phßng Bé - Ths. Hµ Anh §øc, Chuyªn viªn Phßng Tæng hîp – V¨n Phßng Bé, - Ks NguyÔn ThÞ Thu Trang, Phßng C«ng nghÖ th«ng tin V¨n phßng Bé - Vµ mét sè nhµ qu¶n lý, khoa häc kh¸c 6. C¸c ®Ò tµi nh¸nh (®Ò môc) cña ®Ò tµi: Kh«ng cã 7. Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi tõ th¸ng 10 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006 3
Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t PCLBTW Phßng chèng lôt b·o trung −¬ng UBQG Uû ban quèc gia TKCN T×m kiÕm cøu n¹n PCTH Phßng chèng th¶m häa UBND Uû ban nh©n d©n SYT Së Y tÕ TTYT Trung t©m y tÕ YTDP Y tÕ dù phßng VSMT VÖ sinh m«i tr−êng PCDB Phßng chèng dÞch bÖnh QPPL (V¨n b¶n) Quy ph¹m ph¸p luËt BV§K BÖnh viÖn ®a khoa TTYT Trung t©m y tÕ WEBSITE Trang tin ®iÖn tö WHO Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (World Health Organization) WPRO Tæ chøc Y tÕ khu vùc T©y Th¸i B×nh D−¬ng (Western Pacific Regional Organization) 4
Môc lôc PhÇn A - b¸o c¸o tãm t¾t ........................................................................11 PhÇn B - B¸o c¸o chi tiÕt kÕt qu¶ nghiªn cøu .............................13 1. §Æt vÊn ®Ò .................................................................................................... 13 2. Tæng quan nghiªn cøu cña ®Ò tµi ............................................................... 20 3. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: .................................................... 23 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu: .................................................................................... 25 4.2.1. Tæng quan t×nh h×nh thiªn tai, th¶m häa 1996-2006 ................................... 27 4.2.2. C«ng t¸c qu¶n lý thiªn tai cña ngµnh y tÕ ................................................... 35 4.2.3. C«ng t¸c tæ chøc cÊp cøu n¹n nh©n cña c¸c bÖnh viÖn: ............................. 41 4.2.4. C«ng t¸c vÖ sinh m«i tr−êng vµ phßng chèng dÞch bÖnh: ........................... 53 4.2.5. C«ng t¸c ®¶m b¶o hËu cÇn: ......................................................................... 73 4.2.6. Vai trß cña céng ®ång: ................................................................................ 75 5. Bµn luËn: ...................................................................................................... 82 6. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ .................................................................................. 94 6.1. Quan ®iÓm chØ ®¹o vµ môc tiªu ..................................................................... 99 6.1.1. Quan ®iÓm: .................................................................................................. 99 6.1.2. Môc tiªu ®Õn 2015: ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu cô thÓ sau ®©y: .................... 99 6.2. Nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu: ............................................................................. 99 6.2.1. T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý thiªn tai, th¶m häa: ...................................... 99 6.2.2. T¨ng c−êng hÖ thèng cÊp cøu n¹n nh©n: ................................................... 101 6.2.3. Ph¸t triÓn hÖ thèng phßng chèng dÞch bÖnh: ............................................. 102 6.2.4. T¨ng c−êng ®¶m b¶o hËu cÇn (Kinh phÝ, vËt t−, thuèc...): ........................ 103 6.2.5. Ph¸t triÓn nh©n lùc vµ vËn ®éng céng ®ång: ............................................. 104 6.2.6. Hîp t¸c quèc tÕ: ........................................................................................ 104 6.2.7. Ph¸t triÓn CNTT trong PCTH ................................................................... 104 6.3. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu: ................................................................................ 105 6.3.1. N©ng cao nhËn thøc ................................................................................... 105 6.3.2. N©ng cao n¨ng lùc cho c¸n bé y tÕ ........................................................... 105 5
6.3.3. T¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n−íc vÒ phßng chèng th¶m häa .......... 105 6.3.4. Huy ®éng nguån kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn chiÕn l−îc .................................... 105 6.3.5. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: ........................................................................ 106 6.3.6. Ph¸t triÓn hÖ thèng nghiªn cøu triÓn khai ................................................. 106 6.3.7. Hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý hç trî ph¸t triÓn c«ng t¸c PCTH: ........... 106 6.3.8. T¨ng c−êng hîp t¸c, liªn kÕt trong n−íc vµ quèc tÕ .................................. 106 6.4. C¸c ch−¬ng tr×nh träng ®iÓm: ...................................................................... 107 6.4.1. Ch−¬ng tr×nh kiÖn toµn tæ chøc, bé m¸y ................................................... 107 6.4.2. Ch−¬ng tr×nh n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý .................................................. 107 6.4.3. Ch−¬ng tr×nh n©ng cao n¨ng lùc cÊp cøu n¹n nh©n .................................. 107 6.4.4. Ch−¬ng tr×nh n©ng cao n¨ng lùc phßng chèng dÞch bÖnh ......................... 107 6.4.5. Ch−¬ng tr×nh n©ng cao n¨ng lùc tham gia cña céng ®ång ........................ 108 6.4.6. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o nh©n lùc cho phßng chèng th¶m häa ..................... 108 6.4.7. Ch−¬ng tr×nh kÕt hîp qu©n – d©n y trong PCTH ...................................... 108 6.4.8. Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin cho PCTH .......................... 109 6.5. §Ò xuÊt m« h×nh ph¸t triÓn thÝ ®iÓm ........................................................... 109 6.5.1. M« h×nh qu¶n lý t¹i Bé Y tÕ vµ Së Y tÕ ...................................................... 109 6.5.2. M« h×nh t¹i c¸c bÖnh viÖn ........................................................................ 109 6.5.3. M« h×nh t¹i c¸c TTYT Dù phßng ............................................................... 110 6.5.4. M« h×nh cung øng thuèc vµ TBYT cho PCTH ........................................... 110 6.5.5. M« h×nh ®µo t¹o nh©n lùc t¹i c¸c tr−êng .................................................. 110 Tµi liÖu tham kh¶o ...................................................................................111 6
Môc lôc c¸c biÓu ®å Biểu đồ 1: Các loại thiên tai giai đoạn 1996 – 2006 ..............................................27 Biểu đồ 2: Thiệt hại do thiên tai gây ra 1996-2006 (triệu USD) ...........................29 Biểu đồ 3: Tai nạn giao thông 1995-2006..............................................................29 Biểu đồ 4: Thiệt hại về người do thiên tai giai đoạn 1996 – 2006.........................30 Biểu đồ 5: Phân tích nguyên nhân chết do các loại thiên tai gây ra ......................31 Biểu đồ 6: Phân tích nguyên nhân chết, mất tích theo loại thiên tai 10 năm.........31 Biểu đồ 7: Phân tích nguyên nhân bị thương theo loại thiên tai 10 năm...............32 Biểu đồ 8: Nguyên nhân cơ sở y tế bị phá huỷ hoàn toàn .....................................33 Biểu đồ 9: Nguyên nhân cơ sở y tế bị hư hại một phần.........................................34 BiÓu ®å 10: C¸c lo¹i thiªn tai, th¶m häa xÈy ra t¹i ®Þa ph−¬ng 1996-2006 .......... 35 BiÓu ®å 11: C¸c yÕu tè tÝnh ®Õn khi x©y míi bÖnh viÖn (tØnh) 5 n¨m gÇn ®©y ...... 37 BiÓu ®å 12: C¸c häat ®éng y tÕ t¹i n¬i di dêi khi cã thiªn tai ................................ 39 BiÓu ®å 13: C¸c lo¹i chi viÖn cho y tÕ ®Þa ph−¬ng kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai .... 40 BiÓu ®å 14: C¸c c¬ së y tÕ bÞ t¸c ®éng do thiªn tai, th¶m häa ............................... 42 BiÓu ®å 15: C¬ së y tÕ n»m trong vïng cã nguy c¬ b·o, lò lôt .............................. 42 BiÓu ®å16: Thêi gian x©y dùng c¸c bÖnh viÖn ®−îc ®iÒu tra ................................ 43 BiÓu ®å 17: ChuÈn bÞ b¶o ®¶m c¬ së phôc vô khi cã thiªn tai, th¶m häa ............ 44 BiÓu ®å 18: C¸c khã kh¨n khi thùc hiÖn ph−¬ng ch©m “4 t¹i chç” ...................... 45 BiÓu ®å 19: Bè trÝ khi cã th¶m häa nhiÒu n¹n nh©n cña c¸c bÖnh viÖn.................. 46 BiÓu ®å 20: Kh¶ n¨ng tuyÕn huyÖn thu dung < 10 n¹n nh©n mét lóc .................... 48 BiÓu ®å 21: Xö trÝ th¶m häa cã nhiÒu n¹n nh©n t¹i c¸c bÖnh viÖn......................... 49 BiÓu ®å 22: C¸c néi dung tËp huÊn cho tuyÕn d−íi cña bÖnh viÖn ........................ 50 BiÓu ®å 23: C¸c −u tiªn kh¾c phôc hËu qu¶ sau thiªn tai ®èi víi bÖnh viÖn .......... 51 BiÓu ®å 24: C¸c nguån kinh phÝ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa ............... 52 BiÓu ®å 25: C¸c h×nh thøc tuyªn truyÒn phßng chèng dÞch bÖnh........................... 53 BiÓu ®å 26: C¸c lùc l−îng tham gia vÖ sinh m«i tr−êng sau thiªn tai.................... 54 BiÓu ®å 27: C¸c ho¹t ®éng vÖ sinh m«i tr−êng sau thiªn tai.................................. 54 BiÓu ®å 28: Xö lÝ ph©n trong vµ sau thiªn tai lò lôt................................................ 55 7
BiÓu ®å 29: §¸nh gi¸ t×nh h×nh VSMT khi cã thiªn tai xÈy ra.............................. 55 BiÓu ®å 30: C¸c kªnh th«ng tin vÒ t×nh h×nh dÞch bÖnh ......................................... 56 BiÓu ®å 31: T×nh h×nh nguån lùc ®Ó chèng dÞch bÖnh sau thiªn tai ....................... 57 BiÓu ®å 32: C¸c nguån lùc hç trî chèng dÞch sau thiªn tai.................................... 57 BiÓu ®å 33: C¸c gi¶i ph¸p phßng chèng bÖnh do vÐc t¬ truyÒn ............................. 58 BiÓu ®å 34: T×nh h×nh dÞch bÖnh sau thiªn tai........................................................ 59 BiÓu ®å 35: Mét sè bÖnh th−êng xÈy ra t¹i mét sè tØnh phÝa B¾c .......................... 60 BiÓu ®å 36: Mét sè bÖnh th−êng xÈy ra t¹i mét sè tØnh MiÒn Trung ..................... 64 BiÓu ®å 37: Mét sè bÖnh th−êng xÈy ra t¹i mét sè tØnh T©y Nguyªn .................... 67 BiÓu ®å 38: Mét sè bÖnh th−êng xÈy ra t¹i mét sè tØnh Nam Bé ........................... 69 BiÓu ®å 39: T×nh h×nh nhµ ë cña nh©n d©n vïng thiªn tai...................................... 76 BiÓu ®å 40: T×nh h×nh sö dông n−íc cña nh©n d©n vïng thiªn tai ......................... 76 BiÓu ®å 41: C¸c lo¹i hè xÝ cña nh©n d©n vïng thiªn tai ......................................... 76 BiÓu ®å 42: Nh÷ng ®èi t−îng ®Õn cøu n¹n nh©n sím nhÊt .................................... 79 BiÓu ®å 43: C¸c kü thuËt cÊp cøu nh©n d©n ®−îc h−íng dÉn................................. 80 Biểu đồ 44: Nhân dân được hướng dẫn làm vệ sinh môi trường sau thiên tai ......81 BiÓu ®å 45: KiÕn nghÞ cña nh©n d©n víi ngµnh y tÕ vÒ phæ biÕn kiÕn thøc ........... 81 Biểu đồ 46: Số bị thương do các loại thiên tai gây ra ............................................86 8
Môc lôc c¸c ¶nh Ảnh 1: Cháy Trung tâm thương mại 2002 .............................................................15 Ảnh 2: Cháy xe khách tại Đại Bái - Bắc Ninh 2003 ..............................................15 Ảnh 3: Bão số 7 vào Hải Hậu – Nam Định 2005...................................................16 Ảnh 4: Lũ quét gây chết 41 người tại Yên Bái 2005 .............................................16 Ảnh 5: Bão số 9 (Durian) tàn phá Vũng Tàu 2006 ................................................17 Ảnh 6: Bệnh viện Bình Đại (Bến Tre) sau bão số 9 (2006)...................................17 Ảnh 7: Những cồn cát nµy dÔ dàng gây lũ cát nếu có mưa to kéo dài...................77 Ảnh 8: Nhà sát ngay ven sông, mùa lũ lên sẽ bị ngập sâu 2-3m ...........................77 Ảnh 9: Người dân là những người đầu tiên đến giải thoát nạn nhân.....................78 Ảnh 10: Thanh niên học sinh đến giúp Bệnh viện nạo vét bùn đất .......................78 Ảnh 11: Một “Gò chống lũ” tại một xã thuộc huyện Hưng Nguyên - Nghệ An ...91 Ảnh 12: Một trạm Y tế xã vùng ngập lũ tại huyện Hưng Nguyên - Nghệ An.......91 Mét sè h×nh ¶nh ®iÒu tra t¹i ®Þa ph−¬ng.......................................................... 114 9
Môc lôc c¸c b¶ng B¶ng 1: Chi tiÕt sè l−îng c¸c ng−êi ®−îc ®iÒu tra..................................................25 B¶ng 2 : C¸c lo¹i thiªn tai giai ®o¹n 1996 - 2006 ..................................................27 B¶ng 3: ThiÖt h¹i vÒ vËt chÊt do thiªn tai g©y ra c¸c n¨m 1996 - 2006 .................28 B¶ng 4: ThiÖt h¹i vÒ ng−êi do c¸c lo¹i thiªn tai g©y ra ..........................................30 B¶ng 5: Sè chÕt do c¸c lo¹i thiªn tai trong 10 n¨m ................................................31 B¶ng 6: Sè bÞ th−¬ng do c¸c lo¹i thiªn tai trong 10 n¨m........................................32 B¶ng 7: ThiÖt h¹i c¸c c¬ së Y tÕ do thiªn tai g©y ra...............................................33 B¶ng 8 : Nguyªn nh©n thiÖt h¹i c¸c c¬ së Y tÕ do thiªn tai ...................................33 B¶ng 9: Nguyªn nh©n c¸c c¬ së Y tÕ bÞ h− h¹i tõng phÇn do thiªn tai...................33 B¶ng 10: Thùc hiÖn ph−¬ng ch©m “4 t¹i chç” t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng .........................44 10
PhÇn A - b¸o c¸o tãm t¾t Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nh»m 1. M« t¶ thùc tr¹ng thiªn tai, th¶m häa xÈy ra t¹i ViÖt Nam trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo giai ®o¹n 10 n¨m gÇn ®©y tõ 1996 ®Õn 2006 2. §¸nh gi¸ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong phßng chèng thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 1996-2006 vµ ®Ò xuÊt nhu cÇu cho giai ®o¹n 10 n¨m tíi 2006-2015 3. X©y dùng dù th¶o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cho c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 2006-2015 Ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc sö dông ®Ó nghiªn cøu lµ: 1. §iÒu tra x· héi häc - Pháng vÊn qua b¶ng hái c¸c c¸ nh©n ë c¸c ®¬n vÞ - Th¶o luËn nhãm t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ - Pháng vÊn s©u vµ quan s¸t thùc tÕ t¹i 19 tØnh, thµnh phè träng ®iÓm th−êng hay xÈy ra thiªn tai, th¶m häa trªn c¶ n−íc (trong ®ã 10 tØnh n»m trong kÕ ho¹ch kinh phÝ cña ®Ò tµi vµ 9 tØnh, thµnh phè trong kÕ ho¹ch kinh phÝ tµi trî cña WHO chu kú 2006-2007) 2. Ph−¬ng ph¸p bµn giÊy : Nghiªn cøu c¸c t− liÖu s½n cã vµ qua c¸c b¸o c¸o 3. Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia: LÊy ý kiÕn c¸c chuyªn gia vÒ phßng chèng th¶m häa vµ t×m kiÕm cøu n¹n trong vµ ngoµi n−íc ngµnh y tÕ ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, dù b¸o nhu cÇu c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña Ngµnh, trªn c¬ cë ®ã ®Ò xuÊt ®Þnh h−íng chiÕn l−îc chñ ®éng gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh Y tÕ trong 10 n¨m tíi (2006-2015) 4. Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc: sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc, c¸c phÇn mÒm SPSS ®Ó thèng kª, ph©n tÝch sè liÖu ®iÒu tra ®−îc. C¸c kÕt luËn rót ra tõ nghiªn cøu nh»m ®Ò xuÊt dù th¶o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc chñ ®éng gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh Y tÕ trong 10 n¨m tíi (2006-2015), cô thÓ lµ: 1. T¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý thiªn tai, th¶m häa trong ngµnh y tÕ 2. Ph¸t triÓn hÖ thèng t×m kiÕm vµ cÊp cøu n¹n nh©n trong ngµnh 3. T¨ng c−êng n¨ng lùc thanh khiÕt m«i tr−êng vµ phßng chèng dÞch bÖnh 4. T¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o ®¶m hËu cÇn trong phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh 11
5. Ph¸t triÓn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vÒ phßng chèng th¶m häa. Tõng b−íc ph¸t triÓn chuyªn ngµnh y häc th¶m häa t¹i c¸c tr−êng ®µo t¹o c¸n bé y tÕ tõ trung häc, cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. 6. T¨ng c−êng vËn ®éng vµ n©ng cao n¨ng lùc cña céng ®ång tham gia vµo viÖc chñ ®éng gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa 7. Ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong chuyÓn giao kiÕn thøc vµ trao ®æi kinh nghiÖm vÒ phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa 8. B−íc ®Çu thÝ ®iÓm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý th¶m häa Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c phßng chèng, gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña n−íc ta nãi chung vµ ngµnh y tÕ nãi riªng ®· thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. MÆc dï thiªn tai, th¶m häa liªn tiÕp n¨m nµo còng xÈy ra nh−ng chóng ta ®· gi¶m ®−îc tæn thÊt vÒ ng−êi vµ tµi s¶n, ®Æc biÖt kh«ng cã bÖnh nh©n nµo bÞ chÕt hoÆc th−¬ng tËt t¹i c¸c c¬ së y tÕ. MÆc dï m«i tr−êng bÞ « nhiÔm nÆng nÒ sau thiªn tai nh−ng nhê nç lùc v−ît bËc cña c¸n bé y tÕ, sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp ®¶ng, chÝnh quyÒn, sù tham gia phèi hîp cña c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng vµ sù h−ëng øng cña nh©n d©n nªn c«ng t¸c vÖ sinh, thanh khiÕt m«i tr−êng ®· thùc hiÖn tèt, kh«ng ®Ó dÞch bÖnh xÈy ra. KÕt qu¶ nµy d· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n−íc. Nghiªn cøu còng ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®Ó gi¶m nhÑ thiÖt h¹i, tæ chøc cÊp cøu n¹n nh©n, chñ ®éng phßng chèng dÞch bÖnh, b¶o ®¶m tèt hËu cÇn, ph¸t triÓn nh©n lùc, hîp t¸c quèc tÕ vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh. Nghiªn cøu còng ®Ò xuÊt mét sè m« h×nh chñ ®éng gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh y tÕ giai ®o¹n 2006-2015 lµ: - M« h×nh qu¶n lý t¹i Bé Y tÕ vµ Së Y tÕ c¸c tØnh, thµnh phè - M« h×nh cho c¸c bÖnh viÖn nh»m lµm tèt h¬n c«ng t¸c cøu ch÷a vµ phôc håi chøc n¨ng cho c¸c n¹n nh©n - M« h×nh cho Trung t©m YTDP c¸c tØnh, thµnh phè nh»m chñ ®éng phßng chèng vµ kiÓm so¸t dÞch bÖnh - M« h×nh ph¸t triÓn nh©n lùc vÒ y häc th¶m häa cho c¸c tr−êng §¹i häc vµ Cao ®¼ng y tÕ. - M« h×nh t¨ng c−êng n¨ng lùc vµ vËn ®éng nh©n d©n tham gia vµo c«ng t¸c chñ ®éng phßng chèng, gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ do thiªn tai, th¶m häa g©y ra. - M« h×nh ®¶m b¶o hËu cÇn vµ hîp t¸c quèc tÕ… 12
PhÇn B - B¸o c¸o chi tiÕt kÕt qu¶ nghiªn cøu 1. §Æt vÊn ®Ò LÞch sö ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m vµ chèng thiªn tai ®Ó b¶o vÖ vµ x©y dùng ®Êt n−íc. Lµ mét quèc gia ®Êt hÑp, ng−êi ®«ng, gÇn 80% d©n sè tËp trung ë nh÷ng vïng ®ång b»ng, c¸c vïng ven biÓn, c¸c vïng thÊp ven s«ng ven suèi nªn th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i thiªn tai cã nguån gèc tõ n−íc nh−: b·o, lò, óng, h¹n, n−íc biÓn d©ng, x©m nhËp mÆn, s¹t lë ®Êt, lèc, lò quÐt... C¸c lo¹i thiªn tai nµy g©y tæn thÊt to lín tÝnh m¹ng tµi s¶n cña nh©n d©n, ph¸ huû m«i tr−êng tù nhiªn, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ v¨n ho¸ vµ x· héi. Tõ khi dùng n−íc ®Õn nay, thiªn tai lu«n lµ mèi hiÓm ho¹ ®e do¹ cuéc sèng yªn lµnh cña nh©n d©n ViÖt Nam. Tæn thÊt nÆng nÒ sau nh÷ng ®ît thiªn tai lín ®· g©y Ên t−îng s©u s¾c trong t©m thøc mçi ng−êi ViÖt Nam. Lo¹i thiªn tai th−êng x¶y ra nhÊt, cã ph¹m vi ¶nh h−ëng réng nhÊt vµ còng g©y tæn thÊt nÆng nÒ nhÊt lµ b·o vµ lò. C¸c lo¹i thiªn tai kh¸c còng g©y tæn thÊt vÒ ng−êi vµ cña trong ph¹m vi hÑp h¬n lµ lèc, lò quÐt, s¹t tr−ît ®Êt. H¹n, óng vµ x©m nhËp mÆn còng x¶y ra th−êng xuyªn trªn ph¹m vi réng cã khi bao gåm c¶ vïng l·nh thæ nh−ng chñ yÕu chØ g©y tæn thÊt mïa mµng, lµm thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, suy tho¸i m«i tr−êng sinh th¸i nh−ng kh«ng ¸c liÖt vµ còng Ýt g©y ra tæn thÊt tÝnh m¹ng con ng−êi. C¸c lo¹i tai ho¹ do con ng−êi g©y ra (kh«ng kÓ trong thêi gian chiÕn tranh) cïng víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc nh− sù cè sËp ®æ c«ng tr×nh, ch¸y næ, sù cè g©y « nhiÔm m«i tr−êng, tai n¹n giao th«ng trªn bé, trªn s«ng, trªn kh«ng, trªn biÓn ngµy cµng g©y tæn thÊt lín vÒ ng−êi nghiªm träng h¬n. Thiªn tai, th¶m häa nhiÒu khi kh«ng thÓ chèng l¹i ®−îc nh−ng nh−ng cã thÓ chñ ®éng phßng tr¸nh, gi¶m nhÑ thiÖt h¹i nÕu ®−îc tæ chøc chÆt chÏ vµ ®Çu t− ®óng møc cho viÖc phßng ngõa. L·nh thæ ViÖt Nam n»m ë phÝa T©y B¾c trung t©m b·o lín nhÊt trong 7 trung t©m b·o trªn hµnh tinh: Vïng b·o T©y B¾c Th¸i B×nh D−¬ng. §−êng ®i cña b·o vµo ViÖt Nam cã h−íng T©y B¾c (®Çu mïa b·o tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9), T©y vµ T©y Nam (cuèi mïa b·o tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12). Do ¶nh h−ëng cña kh«ng khÝ l¹nh tõ phÝa B¾c nªn cuèi mïa b·o th−êng hay kÌm theo m−a lín g©y ngËp lôt vµ s¹t lë ®Êt ®èi víi c¸c tØnh miÒn Trung. Tõ 1954 – 2006 cã 370 c¬n b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ®æ bé vµo ViÖt Nam, trong ®ã 195 c¬n h×nh thµnh ë BiÓn §«ng, 175 c¬n h×nh thµnh trªn Th¸i B×nh D−¬ng. Sè c¬n b·o ®æ bé vµo B¾c Trung Bé nhiÒu nhÊt (36%) sau ®Õn Nam Trung Bé vµ Nam Bé (33%), B¾c Bé 31%. §· x¶y ra b·o cÊp 12 –13 ë B¾c Bé vµ B¾c Trung Bé, cÊp 11-12 ë Nam Trung Bé vµ §«ng Nam Bé, cÊp 10 –11 ë T©y Nam Bé. Tæn thÊt vÒ ng−êi vµ tµi s¶n cña thËp kû 90 cao h¬n thËp kû 80, tæn thÊt cña 13
5 n¨m cuèi thËp kû 90 (1996 - 2000) so víi 5 n¨m ®Çu thËp kû cao gÊp 3 lÇn vÒ sè ng−êi chÕt, gÊp 4,5 lÇn vÒ tµi s¶n so víi tæn thÊt. Trong 10 n¨m 1996 - 2006 chÕt trªn 12.000 ng−êi, mÊt 3,3 triÖu tÊn l−îng thùc, ch×m 15000 tÇu thuyÒn, tr«i vµ ®æ gÇn 8 triÖu ng«i nhµ, tæn thÊt tµi s¶n t−¬ng ®−¬ng 3,8 tû USD chiÕm 1,8 - 2,3% GDP. (Nguån sè liÖu cña Ban ChØ ®¹o PCLB trung −¬ng trong dù th¶o chiÕn l−îc phßng chèng thiªn tai giai ®o¹n 1001-2010) Thiªn tai, th¶m häa kh«ng chØ t¨ng vÒ sè l−îng mµ ngµy cµng t¨ng vÒ tÝnh nghiªm träng cña nã. Riªng 5 n¨m cuèi thËp kû tõ 1996 - 2000 thiªn tai ®· lµm chÕt 6083 ng−êi, lµm thiÖt h¹i 2,3 tû USD, b»ng 76% vÒ sè ng−êi chÕt vµ 82% vÒ tµi s¶n bÞ tæn thÊt trong thËp kû 90. Nh− vËy tõ 1996 - 2000 mçi n¨m b×nh qu©n chÕt 1.217 ng−êi, tæn thÊt 459 triÖu USD. Mét sè tr−êng hîp thiªn tai, th¶m häa cã tæn thÊt lín vÒ ng−êi vµ tµi s¶n nh−: N¨m 1996, tuy b·o vµ lò kh«ng ®Æc biÖt lín nh−ng x¶y ra trªn hÇu hÕt c¸c vïng tõ B¾c vµo Nam cã 9 trËn b·o, 14 trËn m−a lò lín lµm chÕt 1029 ng−êi, thiÖt h¹i 720 triÖu USD. - C¬n b·o Lin da n¨m 1997 trªn vïng biÓn Kiªn Giang – Cµ Mau lµm chÕt vµ mÊt tÝch 3.111 ng−êi chñ yÕu lµ ng− d©n, lµm ch×m hµng ngµn tÇu thuyÒn. Tæng thiÖt h¹i lªn ®Õn trªn 720 triÖu USD. - N¨m 1998 lµ n¨m ELNINO lò lín ë mét sè s«ng Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn, lò c¸c triÒn s«ng kh¸c kh«ng lín, tæn thÊt chñ yÕu do lò quÐt, b·o, lèc lµm chÕt 521 ng−êi, thiÖt h¹i 164 triÖu USD. N¨m 1998 h¹n h¸n x¶y ra trªn toµn quèc, g©y h¹n 274.856 ha, gi¶m n¨ng suÊt −íc tÝnh 300.000 tÊn. H¹n h¸n nÆng g©y thiÕu n−íc ®· lµm bïng ph¸t dÞch T¶ t¹i c¸c tØnh ven biÒn miÒn Trung. - N¨m 1999 lµ n¨m lò ®Æc biÖt lín ë Nam Trung Bé nhiÒu n¬i lµ lò lÞch sö hoÆc xÊp xØ lò lÞch sö lµm chÕt 780 ng−êi thiÖt h¹i 364 triÖu USD. - N¨m 2000 lò lín x¶y ra ë §ång b»ng S«ng Cöu Long vµ Nam Trung Bé. Lò ë §ång b»ng S«ng Cöu Long xuÊt hiÖn sím tõ trung tuÇn th¸ng 7 kÐo dµi h¬n 3 th¸ng ë møc cao g©y tæn thÊt lín. Tæn thÊt do thiªn tai g©y ra n¨m 2000 (tÝnh ®Õn 31/10) ®· lµm chÕt 642 ng−êi thiÖt h¹i 321 triÖu USD. T¹i ®ång b»ng s«ng Cöu Long, lò lôt ®· lµm ngËp 315 tr¹m y tÕ x·, 15 bÖnh viÖn tØnh vµ huyÖn, trong ®ã 78 tr¹m y tÕ x· cã nguy c¬ sËp ®æ cÇn x©y dùng míi do n−íc xo¸y lµm sôt mãng, nøt t−êng. - N¨m 2001 lò ®ång b»ng S«ng Cöu Long ®Õn sím so víi trung b×nh nhiÒu n¨m 1 th¸ng vµ cã diÔn biÕn kh¸ phøc t¹p vµ cao h¬n trung b×nh nhiÒu n¨m. §· cã 67 huyÖn víi 519 x·, ph−êng bÞ ngËp víi 341.614 hé bÞ ngËp hoµn toµn, 3.624 nhµ d©n bÞ sËp ®æ, 14.455 nhµ kh¸c bÞ h− háng nÆng. Cã 390 ng−êi chÕt trong ®ã cã tíi 304 trÎ em (chiÕm 78%). C¸c tØnh bÞ thiÖt h¹i nhiÒu nhÊt lµ: An Giang (134 - cã 77% lµ trÎ em), §ång Th¸p (92, cã 76% lµ 14
trÎ em); Kiªn Giang (78, cã 78,2% lµ trÎ em). - N¨m 2002, thiªn tai, th¶m häa trªn c¶ n−íc ®· lµm cho: 411 ng−êi chÕt trong ®ã cã 355 ng−êi lín vµ 156 trÎ em chÕt do thiªn tai; 61 ng−êi chÕt do th¶m häa ch¸y t¹i trung t©m th−¬ng m¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh; 35 ng−êi bÞ th−¬ng vµ 35 ng−êi kh¸c mÊt tÝch; 9.802 ng«i nhµ bÞ sËp ®æ hoÆc bÞ tr«i, 382.907 ng«i nhµ kh¸c bÞ thiÖt h¹i nÆng. Tæng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ −íc tÝnh 1.958 tû VN§ t−¬ng ®−¬ng víi 130,56 triÖu USD. N¨m 2002 còng lµ n¨m ®¸nh dÊu nhiÒu th¶m häa nghiªm träng nh− ch¸y trung t©m th−¬ng m¹i quèc tÕ t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm 61 ng−êi chÕt, ch¸y xe kh¸ch t¹i §¹i B¸i (B¾c Ninh) lµm 46 ng−êi chÕt vµ 51 ng−êi bÞ th−¬ng nÆng. Ảnh 1: Cháy Trung tâm thương mại 2002 Ảnh 2: Cháy xe khách tại Đại Bái - Bắc Ninh 2003 - N¨m 2003 ®¸nh dÊu nhiÒu trËn lôt xÈy ra t¹i miÒn Trung: TrËn lôt th¸ng 10 trªn diÖn réng lµm chÕt 47 ng−êi, bÞ th−¬ng 28 ng−êi; TrËn lôt tiÕp theo vµo th¸ng 11 lµm chÕt 58 ng−êi, mÊt tÝch 31 ng−êi vµ bÞ th−¬ng 26 ng−êi. 15
- N¨m 2004 tuy kh«ng cã nhiÒu b·o lín nh−ng c¬n b·o sè 2 trµn vµo miÒn Trung ®· lµm chÕt vµ mÊt tÝch 42 ng−êi. M−a lín g©y lò quÐt t¹i Hµ Giang, Cao B»ng vµ Lai Ch©u lµm chÕt 55 ng−êi, s¹t lë nói t¹i Lµo Cai lµm chÕt 23 ng−êi; Tai n¹n th¶m khèc ch×m tÇu DiÔm TÝn t¹i vïng biÓn Cµ Mau, Kiªn Giang ®· lµm chÕt 39 ng−êi. - N¨m 2005 c¶ n−íc cã 6 c¬n b·o trong ®ã nghiªm träng nhÊt lµ c¬n b·o sè 7 (c¬n b·o lín nhÊt trong vßng 30 n¨m qua ®æ bé vµo c¸c tØnh phÝa B¾c) nh−ng nhê kiªn quyÕt di dêi d©n ra khái vïng nguy hiÓm nªn ®· gi¶m tíi møc thÊp nhÊt thiÖt h¹i do b·o g©y ra, chØ gi¸n tiÕp bÞ chÕt 41 ng−êi do s¹t lë ®Êt t¹i Yªn B¸i do m−a lò. MiÒn Trung bÞ lôt nÆng lµm chÕt trªn 100 ng−êi. B·o sè 8 ®æ bé vµo Phó Yªn lµm chÕt 30 ng−êi, 40 ng−êi kh¸c bÞ th−¬ng; 740 ng«i nhµ bÞ sËp, 8.370 ng«i nhµ bÞ h− háng nÆng, 4.620 ng«i nhµ bÞ ngËp n−íc vµ 60 tÇu thuyÒn bÞ ch×m. Ảnh 3: Bão số 7 vào Hải Hậu – Nam Định 2005 Ảnh 4: Lũ quét gây chết 41 người tại Yên Bái 2005 16
- N¨m 2006 lµ n¨m thiªn tai nhiÒu vµ diÔn biÕn bÊt th−êng nhÊt. Míi ®Çu mïa b·o, vµo th¸ng 4 mµ ®· cã c¬n b·o sè 1 (ChanChu) lµm chÕt vµ mÊt tÝch hµng tr¨m ng− d©n, sau ®ã lµ c¬n b·o sè 7 (XangXan) víi søc giã cÊp 13-14 ®æ bé vµo §µ N½ng, Qu¶ng Nam vµ Thõa Thiªn – HuÕ g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ cho c¸c tØnh nµy. B·o còng g©y m−a lò lín lµm chÕt trªn 60 ng−êi cho c¸c tØnh miÒn Trung. §Õn th¸ng 12 vÉn cã c¬n b·o sè 9 (Durian) vµo c¸c tØnh Nam bé, lµ ®iÒu hiÕm thÊy so víi nhiÒu n¨m. B·o ®· lµm cho 85 ng−êi chÕt, 11 ng−êi mÊt tÝch vµ 1.379 ng−êi bÞ th−¬ng vµo c¸c c¬ së y tÕ. Theo Ban ChØ ®¹o Phßng chèng lôt b·o trung −¬ng th× n¨m 2006 lµ n¨m cã møc thiÖt h¹i cao nhÊt vÒ kinh tÕ do thiªn tai g©y ra tõ n¨m 1971 ®Õn nay. Tæng thiÖt h¹i do thiªn tai trong n¨m 2006 lªn tíi 18.566 tû ®ång (t−¬ng ®−¬ng 1,19 tû USD). C¸c ®ît b·o, lò ®· lµm chio 339 ng−êi chÕt, 274 ng−êi mÊt tÝch (riªng b·o Chan Chu 246 ng−êi) vµ 2.065 ng−êi bÞ th−¬ng. §©y lµ n¨m cã sè ng−êi bÞ th−¬ng lín nhÊt, tËp trung vµo c¸c c¬ së y tÕ cña mét sè ®Þa ph−¬ng trong mét thêi gian ng¾n g©y qu¸ t¶i vµ bÊt ngê, lóng tóng trong triÓn khai. Ảnh 5: Bão số 9 (Durian) tàn phá Vũng Tàu 2006 Ảnh 6: Bệnh viện Bình Đại (Bến Tre) sau bão số 9 (2006) - Tai n¹n giao th«ng (trªn bé, trªn s«ng, trªn biÓn) trung b×nh mçi n¨m lµm 17
chÕt trªn 11.000 ng−êi, bÞth−¬ng trªn 20.000 ng−êi. Trung b×nh mçi ngµy cã 34 ng−êi chÕt vµ 68 ng−êi bÞ th−¬ng do tai n¹n giao th«ng. Ngµnh Y tÕ ph¶i g¸nh chÞu kh¾c phôc hËu qu¶ vÒ ng−êi; ph¶i tham gia cÊp cøu n¹n nh©n vµ phôc håi chøc n¨ng cho hä hßa nhËp cuéc sèng sau nµy. - C¸c n¨m 2005, 2006 còng ®¸nh dÊu sù chØ ®¹o quyÕt liÖt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta trong viÖc phßng chèng, gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa. Cuéc di dêi d©n chèng c¬n b·o sè 7 (2005) ®−îc coi lµ lín nhÊt trong lÞch sö. ChØ trong vßng 24 giê, hai tØnh Nam §Þnh vµ Thanh Ho¸ ®· di dêi ®−îc hµng tr¨m ngµn d©n ®Õn n¬i an toµn; Tuy c¬n b·o sè 7 tr−íc khi vµo ViÖt Nam ®· lµm chÕt trªn 100 ng−êi t¹i Philippines nh−ng víi c−êng ®é t−¬ng ®−¬ng khi ®æ bé vµo ViÖt Nam ®· kh«ng g©y th−¬ng vong mét ng−êi nµo do tÊt c¶ nh©n d©n ë vïng nguy hiÓm ®· ®−îc di dêi ®Õn n¬i an toµn. Ph¸t huy khÝ thÕ ®ã, chóng ta ®· di dêi hµng ngµn hé gia ®×nh khái vïng nguy hiÓm t¹i §µ N½ng, Qu¶ng Nam ®Ó ®èi phã víi b·o XangXan vµ ®Õn cuèi n¨m l¹i chØ ®¹o di dêi d©n ®Ó ®èi phã víi b·o Durian. §©y lµ dÊu Ên ViÖt Nam ®· huy ®éng c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ vµo viÖc vËn ®éng, tæ chøc di dêi nh©n d©n vµ huy ®éng mäi lùc l−îng tham gia kh¾c phôc hËu qu¶. KÕt qu¶ phßng, chèng vµ gi¶m nhÑ thiªn tai trong thËp kû 90, nhÊt lµ n¨m 1999, 2000 ®−îc c¸c tæ chøc Quèc tÕ vµ nhiÒu quèc gia ®¸nh gi¸ cao. ViÖt Nam ®· ®−îc nhËn gi¶i Chèng thiªn tai xuÊt s¾c n¨m 2000 cña Liªn HiÖp Quèc. Nh©n d©n ViÖt Nam vèn cã truyÒn thèng chèng thiªn tai ®Æc biÖt lµ chèng lôt b·o. HÖ thèng ®ª s«ng Hång ®−îc x©y dùng tõ h¬n mét ngh×n n¨m nay víi trªn 3000 km lµ mét trong nh÷ng hÖ thèng ®ª cã quy m« lín trªn thÕ giíi ®· nãi lªn ®iÒu ®ã. TruyÒn thèng ®ã ®−îc kÕ tiÕp tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c, trong mäi thêi ®¹i nhiÖm vô chèng lôt, b·o lu«n ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Sau khi giµnh ®−îc ®éc lËp ch−a ®Çy mét n¨m, Chñ TÞch Hå ChÝ Minh ®· ký s¾c lÖnh 70/SL ngµy 22/5/1946 thµnh lËp Uû Ban Trung ¦¬ng hé ®ª - tiÒn th©n cña Ban ChØ §¹o Phßng chèng lôt b·o Trung −¬ng ngµy nay vµ ngµy 22/5/1990 Thñ T−íng ChÝnh Phñ ®· ký QuyÕt ®Þnh lÊy ngµy 22/5 hµng n¨m lµ ngµy truyÒn thèng chèng b·o lôt cña ViÖt Nam. NghÞ quyÕt 46 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ “c«ng t¸c b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ n©ng cao søc khoÎ nh©n d©n trong t×nh h×nh míi” trong phÇn c¸c nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu còng ®· nhÊn m¹nh “…chñ ®éng phßng, chèng, gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ c¸c t×nh huèng khÈn cÊp nh− dÞch bÖnh, th¶m häa, thiªn tai...” H»ng n¨m, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®Òu ban hµnh ChØ thÞ vÒ c«ng t¸c phßng chèng lôt b·o vµ t×m kiÕm cøu n¹n. Bé Y tÕ còng ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 165/Q§-BYT ngµy 26-1-2005 vÒ viÖc thµnh lËp Ban chØ huy Phßng chèng th¶m häa vµ t×m kiÕm cøu n¹n cña Bé Y tÕ do Thø tr−ëng TrÇn ChÝ Liªm lµ Tr−ëng Ban vµ cã 4 tiªu ban lµ: TiÓu ban phßng chèng th¶m häa do thiªn tai, b·o lôt; 18
TiÓu ban phßng chèng th¶m häa do ch¸y næ vµ tai n¹n th−¬ng tÝch; TiÓu ban phßng chèng th¶m häa do ngé ®éc thùc phÈm vµ TiÓu ban phßng chèng th¶m häa do dÞch bÖnh vµ h¬i ®éc, khÝ ®éc. H»ng n¨m, Bé tr−ëng Bé Y tÕ ®Òu ban hµnh ChØ thÞ vÒ c«ng t¸c phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cña ngµnh Y tÕ. ChÝnh v× nh÷ng lý do mang tÝnh thêi sù vµ cÊp b¸ch ®ã, §Ò tµi nghiªn cøu nµy cã nhiÖm vô ®¸nh gi¸ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong phßng chèng thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 1996-2006 vµ ®Ò xuÊt nhu cÇu cho giai ®o¹n 10 n¨m tíi 2006-2015 vµ x©y dùng dù th¶o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cho c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 2006-2015 1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan tíi ®Ò tµi - N¨m 1994, víi sù tµi trî cña WHO, D−¬ng Huy LiÖu, Lª V¨n §«n, NguyÔn §×nh Th−êng, NguyÔn Huy An vµ céng sù ®· triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi ®iÒu tra kh¶o s¸t vÒ c¸c ho¹t ®éng y tÕ tr−íc, trong vµ sau thiªn tai t¹i hai tØnh Qu¶ng B×nh vµ Phó Yªn - N¨m 2001, Uehara (NhËt) vµ NguyÔn Huy An ®· nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh dÞch bÖnh vµ b¶o ®¶m y tÕ khi cã lò lôt t¹i §ång Th¸p vµ An Giang. - N¨m 2005, Rivera chuyªn gia WHO khu vùc T©y Th¸i B×nh D−¬ng WPRO vµ NguyÔn Huy An ®· nghiªn cøu vai trß cña c¸c bÖnh viÖn trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tr−êng hîp th¶m häa cã nhiÒu n¹n nh©n (Mass Casualty Management) t¹i Hµ Néi, §µ N½ng, An Giang vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. KÕt qu¶ nghiªn cøu t¹i ViÖt Nam ®· ®−îc b¸o c¸o trong ®Ò tµi chung nghiªn cøu t¹i 3 n−íc ViÖt Nam, Philippines vµ Trung Quèc t¹i tæ chøc y tÕ thÕ giíi khu vùc T©y Th¸i B×nh D−¬ng (WPRO) Manila. 1.2. Gi¶ thiÕt nghiªn cøu cña ®Ò tµi - Thiªn tai, th¶m häa ngµy cµng lµ mèi nguy c¬ th−êng xuyªn ¶nh h−ëng ®Õn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi, ®Õn sù t¨ng tr−ëng æn ®Þnh cña ®Êt n−íc; lµ nhiÖm vô th−êng xuyªn cña Ngµnh y tÕ. Trong c¸c n¨m qua tuy ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn nh−ng chóng ta vÉn thô ®éng ch¹y theo kh¾c phôc hËu qu¶ lµ chñ yÕu; ch−a cã kÕ ho¹ch chñ ®éng ®èi phã víi thiªn tai, th¶m häa - Sù tham gia cña céng ®ång lµ v« cïng quan träng gãp phÇn gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa. Tuy nhiªn viÖc ®Çu t− n©ng cao n¨ng lùc cho céng ®ång tham gia cã hiÖu qu¶ c¸c n¨m qua cßn h¹n chÕ. C¸c n¨m qua tuy ®· b−íc ®Çu ®µo t¹o ®−îc m¹ng l−íi c¸n bé cã tr×nh ®é c¬ b¶n nh−ng vÉn ch−a h×nh thµnh ®−îc chuyªn ngµnh y häc th¶m häa t¹i ViÖt Nam. 19
- §Çu t− nguån lùc cho c«ng t¸c phßng chèng thiªn tai, th¶m häa cßn rÊt h¹n chÕ, chØ nÆng vÒ kh¾c phôc hËu qu¶ khi thiªn tai, th¶m häa ®· xÈy ra mµ ch−a ®Çu t− cho c«ng t¸c chñ ®éng phßng chèng vµ qu¶n lý thiªn tai, th¶m häa. Chóng ta ch−a s½n sµng c¶ vÒ nguån lùc con ng−êi vµ kinh phÝ ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng ®èi phã víi c¸c lo¹i th¶m häa míi vµ nghiªm träng h¬n. - Ngµnh y tÕ ch−a x©y dùng ®−îc ChiÕn l−îc ®¶m b¶o y tÕ khi cã thiªn tai, th¶m häa dµi h¹n cho giai ®o¹n 10 n¨m tíi (2006-2015) lµm c¬ së cho c¸c ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ x©y dùng kÕ ho¹ch cña m×nh V× c¸c lý do nªu trªn nªn cÇn ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt x©y dùng chÝnh s¸ch ®¶m b¶o y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa cho giai ®o¹n 10 n¨m tíi 1.3. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi - M« t¶ thùc tr¹ng thiªn tai, th¶m häa xÈy ra t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 10 n¨m gÇn ®©y tõ 1996 ®Õn 2006 - §¸nh gi¸ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong phßng chèng thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 1996-2006 vµ ®Ò xuÊt nhu cÇu cho giai ®o¹n 10 n¨m tíi 2006-2015 - X©y dùng dù th¶o ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cho c«ng t¸c b¶o ®¶m y tÕ trong gi¶m nhÑ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, th¶m häa giai ®o¹n 2006-2015 2. Tæng quan nghiªn cøu cña ®Ò tµi 2.1. T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc liªn quan ®Õn ®Ò tµi VÒ tæ chøc bé m¸y PCTH: HiÖn nay cã hai xu h−íng tæ chøc bé m¸y lµ: - Cã tæ chøc bé m¸y riªng n»m ngoµi ngµnh Y tÕ nh− c¸c n−íc Thuþ Sü, NhËt B¶n, T©y Ban Nha Hoa Kú vµ mét sè n−íc ch©u ¢u, ch©u Mü, … Tuú theo mçi n−íc mµ bé m¸y Phßng chèng th¶m häa n»m d−íi sù qu¶n lý cña c¸c c¬ quan kh¸c nhau nh−: Tæ chøc Phßng vÖ d©n sù (Thuþ Sü vµ c¸c n−íc ch©u ¢u); c¬ quan phßng ch¸y ch÷a ch¸y (NhËt, Hoa Kú). C¸c n−íc nµy cã hÖ thèng bÖnh viÖn phôc vô riªng cho c¸c n¹n nh©n do thiªn tai, th¶m häa g©y ra (bao gåm c¶ tai n¹n giao th«ng, chiÕn tranh sinh häc, khñng bè…) - Tæ chøc bé m¸y n»m trong ngµnh Y tÕ nh− Trung Quèc vµ hÇu hÕt c¸c n−íc khu vùc §«ng Nam ¸. Tuy n»m trong ngµnh Y tÕ nh−ng tæ chøc bé m¸y rÊt m¹nh vµ hiÖu qu¶ víi m¹ng l−íi tõ trung −¬ng nh− Bé Y tÕ, c¸c ViÖn nghiªn cøu chuyªn ngµnh ®Õn ®Þa ph−¬ng ®Òu cã c¸n bé chuyªn tr¸ch vµ m¹ng l−íi xuèng tËn tuyÕn huyÖn. C¸c n−íc nµy cã hÖ thèng cÊp cøu rÊt tèt, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c thµnh phè bao gåm c¶ hÖ thèng t−¬ng tù nh− 115 cña n−íc ta. 20