intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 

Đề tài: Ảnh hưởng của vận động hành lang tới vụ kiện cá tra, cá basa của Việt Nam

Chia sẻ: Phan Ngi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:33

Thêm vào BST
Báo xấu
69
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong những năm gần đây, quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra hết sức nhanh chóng thông qua các hiệp định song phương, đa phương giữa các quốc gia. Trong quá trình này, hợp tác kinh tế quốc tế là khía cạnh quan trọng nhất và giành được sự ưu tiên nhiều nhất trên các bàn đàm phán.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Ảnh hưởng của vận động hành lang tới vụ kiện cá tra, cá basa của Việt Nam

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài “Ảnh hưởng của vận động hành lang tới vụ kiện cá tra, cá basa của Việt Nam”
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 3 Ch­¬ng 1: ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa. 4 1.1 Tæng quan vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña Mü ®èi víi ViÖt Nam 4 1.2 Qu¸ tr×nh vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn 8 Ch­¬ng 2: Ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa. 13 2.1 Kh¸i niªm vÒ vËn ®éng hµnh lang 13 2.1.1 §Þnh nghÜa vËn ®éng hµnh lang 13 2.1.2 Ph­¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang trªn thÞ tr­êng Mü 13 2.1.3 T¸c dông vµ ý nghÜa cña vËn ®éng hµnh lang 15 2.1.3.1 T¸c dông 15 2.1.3.2 ý nghÜa 17 2.1.4 Sù cÇn thiÕt cña vËn ®éng hµnh lang 18 2.2 VËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam 19 2.2.1 Sù vËn ®éng hµnh lang cña vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa 19 2.2.2 ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn 24 2.3 Nguyªn nh©n, ­u ®iÓm, nh­îc ®iÓm cña ViÖt Nam trong vô kiÖn 26 2.3.1 ­u ®iÓm 26 2.3.2 nh­îc ®iÓm 26 2.3.3 Nguyªn nh©n 27 Ch­¬ng 3: Bµi häc kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p vÒ vËn ®éng hµnh lang ®èi víi chÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh quèc tÕ 29 3.1 Bµi häc kinh nghiÖm 29 3.2 Gi¶i ph¸p 31 KÕt luËn 33 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 34
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh chãng th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng, ®a ph­¬ng gi÷a c¸c quèc gia. Trong qu¸ tr×nh nµy, hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ lµ khÝa c¹nh quan träng nhÊt vµ giµnh ®­îc sù ­u tiªn nhiÒu nhÊt trªn c¸c bµn ®µm ph¸n. Còng gièng nh­ c¸c n­íc kh¸c, ViÖt Nam ®ang tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nµy. ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi kho¶ng 170 n­íc trªn thÕ giíi, lµ thµnh viªn cña khu vôc mËu dÞch tù do ASEAN, ®· kÝ kÕt nhiÒu hiÖp ®Þnh song ph­¬ng víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ chóng ta vÉn ®ang tiÕp tôc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh hîp t¸c ho¸ c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng, ®Æc biÖt lµ vÒ kinh tÕ. Tuy nhiªn, chóng ta míi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp chung ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc mét thêi gian ng¾n v× vËy nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña chóng ta cßn nhiÒu nh­îc ®iÓm vµ kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. MÆc dï c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng nh­ng chóng ta còng gÆp kh«ng Ýt c¸c thÊt b¹i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ mµ lÝ do chÝnh lµ chóng ta kh«ng n¾m râ luËt ch¬i trªn c¸c thÞ tr­êng nµy. Mét trong c¸c vÝ dô ®iÓn h×nh lµ vô kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa cña HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo Mü (CFA). Trong vô kiÖn nµy CFA ®· tËn dông ho¹t ®éng VËn ®éng hµnh lang vµ ®©y lµ lÝ do quan träng ®Ó hä giµnh ®­îc chiÕn th¾ng. V× vËy ®Ó lµm râ vÒ vËn ®éng hµnh lang vµ t¸c ®éng cña vËn ®éng hµnh lang ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tranh chÊp kinh tÕ quèc tÕ t«i xin viÕt ®Ò ¸n nµy víi ®Ò tµi “ ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang tíi vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam”. Do tr×nh ®é h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n cßn nhiÒu thiÕu sãt, em rÊt mong ®­îc sù gãp ý kiÕn cña thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña ®Ò ¸n nµy vµ rót kinh nghiÖm cho c¸c bµi viÕt sau. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ T¹ Lîi ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 1: ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam 1.1 Tæng quan vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña Mü ®èi víi ViÖt Nam ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü vµo n¨m 1996. N¨m 1998, l­îng c¸ l¸t catfish kh«ng x­¬ng ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam xuÊt sang ®©y míi chØ cã 260 tÊn. Nh­ng ®Õn cuèi n¨m 2001, con sè Êy ®· vät lªn 7.746 tÊn. Víi gi¸ thµnh rÎ h¬n tõ 0,08 ®Õn 1USD/pound vµ chÊt l­îng kh«ng thua kÐm catfish Mü, c¸ ViÖt Nam ®· g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc tiªu thô catfish cña Mü, b»ng chøng lµ tæng gi¸ trÞ catfish b¸n ra cña HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo Mü(CFA) gi¶m m¹nh, tõ 446 triÖu USD n¨m 2000 xuèng cßn 385 triÖu USD n¨m 2001. D­íi sù c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ tõ c¸c s¶n phÈm c¸ cña ViÖt Nam, CFA ®· ph¶i hµnh ®éng nh»m ®¸nh bËt con c¸ cña ViÖt Nam ra khái thÞ tr­êng Mü. 9/2001 vô kiÖn b¾t ®Çu næ ra b»ng viÖc Mü më cuéc chiÕn vÒ tªn gäi catfish ®èi víi s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. CFA dùa vµo LuËt Ng©n s¸ch n«ng nghiÖp 107-76 cña Mü ®Ó cÊm lo¹i c¸ nµy cña ViÖt Nam ®­îc nhËp vµo n­íc nµy víi tªn gäi catfish vµ ®¹o luËt HR.2646 cÊm hoµn toµn viÖc dïng tªn catfish cho c¸c lo¹i c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam trong tÊt c¶ c¸c kh©u b¸n lÎ, b¸n sØ, nhµ hµng, th«ng tin, qu¶ng c¸o... trong vßng 5 n¨m. Ch­a dõng ë ®©y, CFA vin tiÕp vµo ®iÒu kho¶n 10806 cña ®¹o luËt An ninh n«ng tr¹i vµ §Çu t­ n«ng th«n míi nhÊt ®Ó x¸c lËp chñ quyÒn tuyÖt ®èi trªn th­¬ng hiÖu catfish. Th¸ng 12/2001, bÊt chÊp sù ph¶n ®èi tõ phÝa ViÖt Nam, Quèc héi Mü ®· th«ng qua lÖnh cÊm t¹m thêi (cã hiÖu lùc tíi ngµy 30/9/2002), theo ®ã, chØ cã catfish cña Mü míi ®­îc gäi lµ catfish, cßn c¸ cña ViÖt Nam ph¶i ®­îc gäi b»ng tªn basa hay tra. Sau khi dù luËt ®­îc th«ng qua, nã ®· vÊp ph¶i sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ kh«ng chØ cña d­ luËn Mü mµ cßn chÞu sù ph¶n ®èi cña d­ luËn thÕ giíi. Th­îng nghÞ sÜ Phil Gramm, bang Texas kh¼ng ®Þnh: “ Nh÷ng ng­êi kiÕm sèng trong ngµnh khoa häc nu«i c¸ gäi 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nã lµ catfish, vËy cí sao chóng ta(Quèc héi Mü) l¹i muèn gäi nã kh¸c ®i”. ¤ng Gramm cïng th­îng nghÞ sÜ John Mccain ®­a ra mét ®iÒu kho¶n bæ xung nh»m b¸c bá dù luËt cÊm ViÖt Nam sö dông nh·n catfish, tuy nhiªn, ®Ò nghÞ cña hai «ng ®· bÞ b¸c bá (theo b¸o Washington Post ngµy 27/122001). Sau khi giµnh chiÕn th¾ng vÒ tªn gäi catfish, HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo Mü(CFA) tiÕp tôc më mét cuéc tÊn c«ng kh¸c: khëi kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa. Theo Timothy R. Brown, t¸c gi¶ bµi viÕt “Ngµnh nu«I c¸ catfish Mü tiÕp tôc chiÕn ®Êu” ®¨ng trªn AP ngµy 26/2, kh¬I mµo chiÕn dÞch míi chÝnh lµ nh÷ng ng­ d©n ë thµnh phè Indianola (bang Mississipi, n¬i ®ãng ®« cña CFA vµ chiÕm tíi 94% s¶n phÈm catfish cña toµn bé miÒn Nam n­íc Mü). Nhãm ng­ d©n nµy sÏ thuª h¼n mét vµi chuyªn gia tÇm cì tõ Washington hç trî cho c¸c v¨n phßng t­ vÊn luËt cña bang, nh»m nç lùc chuÈn bÞ cho ®ßn trõng ph¹t ®èi víi c¸ gi¸ rÎ cña ViÖt Nam. Phã chñ tÞch ®iÒu hµnh CFA Hugh Warren quy chôp cho nh÷ng l« c¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ nh÷ng s¶n phÈm rÎ tiÒn, kÐm chÊt l­îng mµ ng­êi ta kh«ng thÓ t×m thÊy ë mét x­ëng s¶n xuÊt cì gia ®×nh nh­ c¸c tr¹i c¸ cña Mü. ¤ng nµy cho r»ng, mÆc dï s¶n phÈm rÎ tiÒn cña ViÖt Nam ®ang chiÕm tíi 20% thÞ phÇn vµ hÊp dÉn nh÷ng nhµ hµng, kh¸ch s¹n, nh­ng “ nh÷ng nhµ hµng, kh¸ch s¹n nµy chØ quan t©m tíi gi¸ c¶ chø ch¼ng ®Ó ý ®Õn chÊt l­îng cña s¶n phÈm”. Phãng viªn Timothy nhËn xÐt mét c¸ch kh¸ch quan r»ng, nh÷ng ng­êi nu«I c¸ catfish Mü kh«ng thÓ ch¹y ®ua vÒ gi¸ víi s¶n phÈm nhËp khÈu tõ ViÖt Nam bëi chi phÝ ®Çu vµo (®Æc biÖt lµ vÒ nh©n c«ng vµ thuÕ ) qu¸ cao. Tr­íc søc Ðp cña c¸ da tr¬n ®Õn tõ ViÖt Nam, gi¸ catfish Mü ®· rít thª th¶m, tõ 0.74 USD/ pound n¨m 2000 xuèng cßn 0.58 USD, thËm chÝ cã lóc chØ kho¶ng 0.2 USD/ pound. Theo Phã chñ tÞch Warren: “ Møc gi¸ nh­ vËy kh«ng ®ñ bï cho chi phÝ s¶n xuÊt. Ýt nhÊt ph¶i b¸n ®­îc 65-70 cent/ pound, may ra ng­êi nu«i c¸ míi cã thÓ hoµ vèn”. Ngµy 28/6/2002, CFA ®· ®Ö ®¬n kiÖn lªn Uû ban hiÖp th­¬ng Quèc tÕ Mü (ITC). Hä ®· tÝnh to¸n rÊt kÜ l­ìng trong cuéc ®i kiÖn lÇn nµy, b»ng chøng ®­îc thÓ hiÖn ngay tõ c¸ch nép ®¬n kiÖn cña hä: nép ®¬n vµo ®óng lóc 4 giê chiÒu ngµy lµm viÖc 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cuèi cïng trong tuÇn (thø 6, ngµy 28/6). Theo luËt MüchØ sau 20 ngµy nhËn ®¬n kiÖn, bªn bÞ kiÖn sÏ ph¶i ®iÒu trÇn tr­íc ITC. Nh­ vËy, phÝa ViÖt Nam ®· mÊt ®I 3 ngµy ®Ó chuÈn bÞ. Lµ ®¬n kiÖn nh­ng khèi l­îng rÊt ®å sé víi h¬n 200 trang kÌm theo 37 phô lôc, trong ®ã ph©n tÝch chi tiÕt vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng c¸ nheo Mü, thÞ phÇn c¸ da tr¬n filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam t¹i Mü còng nh­ ¶nh h­ëng cña s¶n phÈm “rÎ tiÒn” (theo c¸ch gäi cña CFA) ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. Ch­a dõng l¹i ë ®ã, CFA tiÕp tôc chiÕn dÞch cña m×nh b»ng c¸ch nép ®¬n lªn Bé Th­¬ng m¹i Mü (DOC) cho r»ng, ®· xuÊt hiÖn “t×nh tr¹ng khÈn cÊp”.®Ó chøng minh ®iÒu ®ã CFA ®· ®­a ra c¸c luËn ®iÓm: + C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam biÕt c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh bÞ b¸n ph¸ gi¸. + C¸c nhµ xuÊt khÈu cã th«ng tin vÒ viÖc ¸p thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®èi víi c«ng ty cña m×nh víi møc 25% hoÆc cao h¬n n÷a trong giai ®o¹n ®iÒu tra ban ®Çu cña DOC. + C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· t¨ng sè l­îng hµng sang Mü sau khi CFA nép ®¬n yªu cÇu ®iÒu tra chèng ph¸ gi¸ . + TÝnh tõ ngµy 28/6/2002, sè l­îng hµng xuÊt khÈu sang Mü t¨ng ë møc 15% hoÆc cao h¬n n÷a so víi thêi gian tr­íc ngµy nép ®¬n yªu cÇu ®iÒu tra chèng ph¸ gi¸. + CÇn ¸p dông håi thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña thuÕ chèng ph¸ gi¸ sÏ ®­îc ban hµnh vµo ngµy 24/1/2003. Th¸ng 11/2002 bÊt chÊp sù ph¶n ®èi tõ phÝa ViÖt Nam, DOC ®· kÕt luËn ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng, viÖc kÕt luËn nµy dùa trªn ®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu chÝ cña Mü nã ®Æt c¬ së cho viÖc xem xÐt ¸p dông møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi mÆt hµng c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam. Ngµy 28/1/2003, DOC t¹m thêi x¸c ®Þnh møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam trong kho¶ng tõ 31,45% - 63,88% tuú theo nhãm mÆt hµng vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa cña n­íc ta. Cô thÓ nh­ sau: 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Tªn c«ng ty Møc thuÕ Agifish 31,45% Cataco 41,06% Nam ViÖt 38,09% VÜnh Hoµn 37,94% 36,76% C¸c c«ng ty kh¸c cã tham gia vô kiÖn 63,88% C¸c c«ng ty kh«ng tham gia vô kiÖn Th¸ng 3/2003, DOC ®· cö ®oµn quan chøc sang ViÖt Nam ®Ó nghiªn cøu ®iÒu tra t×nh h×nh s¶n xuÊt c¸ tra, c¸ basa t¹i c¸c tØnh vïng DBSCL cña ViÖt Nam ®Ó x¸c ®Þnh lÇn cuèi møc thuÕ xuÊt chèng b¸n ph¸ gi¸. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña ®oµn ®iÒu tra vµ chøng minh n¨ng lùc c¹nh tranh dùa trªn quy tr×nh tæng hîp khÐp kÝn, tõ s¶n xuÊt con gièng, nu«i c¸ th­¬ng phÈm, ®Õn chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa. Tuy nhiªn, ®oµn ®iÒu tra cña DOC ®· b¸c bá c¸c tµi liÖu tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp ®­a ra vµ kh«ng c«ng nhËn quy tr×nh khÐp kÝn trong viÖc s¶n xuÊt c¸ tra, c¸ basa. Hä chØ chÊp nhËn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nµy tõ kh©u chÕ biÕn vµ ®em so s¸nh nã víi n­íc thø 3 lµ Bangladesh mét n­íc kh«ng cã quy tr×nh s¶n xuÊt khÐp kÝn nh­ ViÖt Nam. §Çu th¸ng 5, Bé Th­¬ng m¹i Mü ®· gîi ý Bé Th­¬ng m¹i hai bªn sÏ tiÕn hµnh ®µm ph¸n “ vÒ mét tho¶ thuËn vÒ ®×nh chØ vô kiÖn” nµy. Tõ 2-9/5/2003, hai bªn ®µm ph¸n, nh­ng do quan ®iÓm cña hai bªn rÊt kh¸c nhau, c¶ vÒ ph­¬ng ph¸p luËn vµ møc ®é tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü cho mÆt hµng c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam nªn hai bªn ®· kh«ng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn cuèi cïng. 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ngµy 17/6/2003, ITC më phiªu ®iÒu trÇn vÓ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa . Trong buæi ®iÒu trÇn nµy, ®¹i diÖn cña chÝnh phñ ViÖt Nam vµ ®¹i diÖn cña VASEP ®· ph¸t biÓu tr­íc ITC vÒ vô kiÖn nµy vµ yªu cÇu Mü xem xÐt vô kiÖn mét c¸ch kh¸ch quan. Tuy nhiªn, ®Õn ngµy 23/7/2003 ITC ®­a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa. Theo ®ã, c¬ quan nµy ®· kh¼ng ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n c¸ tra, c¸ basa vµo thÞ tr­êng Mü thÊp h¬n gi¸ thµnh, g©y tæn h¹i tíi ngµnh s¶n xuÊt c¸ da tr¬n cña Mü vµ Ên ®Þnh møc thuÕ suÊt b¸n ph¸ gi¸ rÊt cao, tõ 36.84-63.88%.Cô thÓ nh­ sau: Tªn c«ng ty Møc thuÕ Agifish 44,76% Cataco 45,55% Nam ViÖt 52,90% VÜnh Hoµn 36,84% 44,66% C¸c c«ng ty kh¸c cã tham gia vô kiÖn 63,88% C¸c c«ng ty kh«ng tham gia vô kiÖn Sau khi ®­a ra ph¸n quyÕt thiÕu c«ng b»ng, ®Õn ngµy 7/8/2003, Bé Th­¬ng m¹i Mü chÝnh thøc c«ng bè ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi 11 doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu mÆt hµng filª ®«ng l¹nh c¸ tra, c¸ basa vµo thÞ tr­êng nµy.VÒ phÝa ViÖt Nam, sau khi lÊy ý kiÕn, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸ tra, basa cña ViÖt Nam ®Òu nhÊt trÝ tiÕp tôc theo ®uæi vô kiÖn. VASEP sÏ nép ®¬n kiÖn lªn toµ ¸n quèc tÕ th­¬ng m¹i Mü. 1.2 qu¸ tr×nh vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N¨m 1998, l­îng c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü chØ cã 260 tÊn, nh­ng ®Õn n¨m 2001 con sè nµy ®· t¨ng vät lªn 7.746 tÊn. Lo ng¹i tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ ®ã, hiÖp héi nu«i catfish ë c¸c tiÓu bang Mississipi, Lousiana, Askansa, Alabama ®· sö dông vËn ®éng hµnh lang (Lobby) ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi kinh tÕ cña m×nh, d­íi ¸p lùc cña c¸c lobby cña CFA buéc c¸c nghÞ sÜ ë c¸c tiÓu bang miÒn Nam ph¶i cã t¸c ®éng tíi Quèc héi Mü ra nghÞ quyÕt c¶n trë nhËp c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam vµo Mü. Tê Washington Post ngµy 10/9/2001 viÕt: “ ViÖt Nam ®ang b¸n ph¸ gi¸ sang Mü hµng ngµn tÊn c¸ basa trong n¨m nay, g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ nu«i c¸ néi ®Þa. NhiÒu nghÞ sÜ muèn Quèc héi yªu cÇu g¾n nh·n s¶n phÈm ViÖt Nam cho mÆt hµng nµy”. Hai h¹ nghÞ sÜ D©n chñ, Marion Berry vµ Mike Ross cña bang Arkansar(n¬i cã nguån cung cÊp c¸ basa lín thø 3 ë Mü, sau Mississipi vµ Alabama) yªu cÇu c¸c h·ng b¸n bu«n kh«ng chØ x¸c ®Þnh râ xuÊt xø cña c¸ basa ViÖt Nam, mµ cßn g¾n cho s¶n phÈm nµy m¸c “basa Mekong”, “c¸ trª” hoÆc “c¸ trª basa” ®Ó ph©n biÖt víi c¸i mµ hä gäi lµ c¸ basa Mü “thø thiÖt”. H¹ nghÞ sÜ Berry ®· theo ®uæi vÊn ®Ò nµy víi giíi chøc th­¬ng m¹i cña Tæng thèng Mü vµ còng cã dÞp ®Ò cËp víi c¸c quan chøc ViÖt Nam. ¤ng Berry tuyªn bè, sÏ t×m c¸ch ®­a c¸c ®iÒu kho¶n trªn vµo dù luËt khi nã ®­îc tr×nh tr­íc H¹ viÖn hoÆc ®­îc ®­a ra th¶o luËn t¹i Th­îng viÖn Mü tíi ®©y. Duíi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña lobby, th¸ng 9/2001 c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam n­íc Mü ®· tr×nh lªn Quèc héi ®Ó tr¸nh dïng tõ catfish cho viÖc mua b¸n c¸ tra, c¸ basa trªn thÞ tr­êng Mü. Kh«ng nh÷ng thÕ, chÝnh quyÒn liªn bang cßn quyÕt ®Þnh chi 6 triÖu USD ®Ó mua catfish cho ch­¬ng tr×nh ¨n tr­a ë c¸c tr­êng häc, chiªu bµi nµy ®· lµm t¨ng h×nh ¶nh vÒ th­¬ng hiÖu catfish cho c¸ da tr¬n cña Mü. §Õn th¸ng 12/2001 Quèc héi Mü th«ng qua lÖnh cÊm t¹m thêi, theo ®ã, chØ cã catfish cña Mü míi ®­îc gäi lµ catfish, cßn c¸ cña ViÖt Nam ph¶i ®­îc gäi b»ng tªn basa hay tra. VËy do ®©u l¹i cã lÖnh cÊm o¸i ¨m vÒ tªn gäi nh­ vËy? C¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang cho ng­ d©n Mü lËp luËn r»ng, c¸ cña ViÖt Nam kh«ng h¼n lµ catfish vµ ng­êi ViÖt Nam ®ang lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña nh÷ng ng­êi nu«i c¸ Mü. 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Tuy nhiªn, sau khi lÖnh cÊm trªn cã hiÖu lùc, c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü vÉn ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn, ®iÒu ®ã chøng tá r»ng s¶n phÈm nµy vÉn ®­îc ng­êi d©n Mü chÊp nhËn vµ còng kh¼ng ®Þnh r»ng c¸ ViÖt Nam kh«ng “lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña c¸c nhµ nu«i c¸ Mü”, c¸ cña ViÖt Nam ®­îc ng­êi tiªu dïng Mü chÊp nhËn lµ do cã lîi thÕ vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. Lo ng¹i tr­íc t×nh h×nh ®ã, CFA l¹i b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch chèng c¸ tra, basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam b»ng c¸ch kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ s¶n phÈm nµy sang thÞ tr­êng Mü. ChiÕn dÞch ®­îc kh¬i mµo ë thµnh phè Indianola (bang Mississipi, n¬i ®ãng ®« cña CFA vµ chiÕm tíi 94% s¶n phÈm catfish cña toµn bé miÒn Nam n­íc Mü). Nhãm ng­ d©n nµy sÏ thuª h¼n mét vµi chuyªn gia tÇm cì tõ Washington hç trî cho c¸c v¨n phßng t­ vÊn luËt cña bang vµ vËn ®éng hµnh lang cho vô kiÖn. Chiªu bµi mµ hä sö dông trong cuéc chiÕn nµy ®ã lµ qui cho nh÷ng l« c¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ nh÷ng s¶n phÈm rÎ tiÒn, kÐm chÊt l­îng mµ ng­êi ta kh«ng thÓ nµo t×m thÊy ë mét x­ëng s¶n xuÊt cì gia ®×nh nh­ ë c¸c tr¹i c¸ cña Mü ( phã Chñ tÞch ®iÒu hµnh CFA). ¤ng nµy cho r»ng mÆc dï s¶n phÈm rÎ tiÒn cña ViÖt Nam ®ang chiÕm tíi 20% thÞ phÇn vµ rÊt hÊp dÉn c¸c nhµ hµng, kh¸ch s¹n, nh­ng “nh÷ng nhµ hµng kh¸ch s¹n nµy chØ quan t©m tíi gi¸ c¶ chø ch¼ng ®Ó ý tíi chÊt l­îng cña s¶n phÈm. Thªm vµo ®ã c¸c nhµ vËn ®éng hËu tr­êng cho vô kiÖn cßn cho r»ng c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam ®­îc nu«i trong m«i tr­êng bÞ nhiÔm chÊt ®éc mµu da cam g©y ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ cña ng­êi tiªu dung, trong khi ®ã chÝnh ng­êi Mü ®· r¶i chÊt ®éc nµy trong cuéc chiÕn tranh víi ViÖt Nam. Ngµy 28/6/2002, CFA ®Ö ®¬n kiÖn lªn Uû ban hiÖp th­¬ng quèc tÕ Mü kiÖn ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü. Cïng víi thêi gian ®ã, ngµy 2/7/2002, hai nghÞ sÜ Mike Ross vµ Ronnie Shows, ®¹i diÖn cho CFA l¹i göi th­ trùc tiÕp ®Õn bµ Deanna Tanner Okun, Chñ tÞch Uû ban HiÖp th­¬ng Quèc tÕ Mü, nªu luËn ®iÓm: “ §¹i diÖn cho nh÷ng ng­êi nu«i catfish Mü, chóng t«i khÈn cÊp ®Ò nghÞ Uû ban c©n nh¾c mét c¸ch cã thiÖn chÝ ®èi víi ®¬n kiÖn cña CFA vÒ viÖc c¸ tra, c¸ 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. basa filª ®«ng l¹nh nhËp tõ ViÖt Nam ®­îc b¸n ph¸ gi¸, g©y c¹nh tranh vµ lµm thiÖt h¹i tíi c¸c nhµ nu«i c¸ catfish néi ®Þa.” Ngµy 28/1/2003, DOC ra quyÕt ®Þnh t¹m thêi x¸c ®Þnh møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi s¶n phÈm c¸ cña ViÖt Nam trong kho¶ng 31,45% - 63,88%, quyÕt ®Þnh nµy cña DOC ®­a ra ®· bÊt chÊp luËn ®iÓm cña ViÖt Nam ®­a ra: viÖc s¶n xuÊt c¸ tra, basa cña ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn theo quy tr×nh liªn hoµn, khÐp kÝn. DOC nãi ch­a xem xÐt ®Õn yÕu tè nµy do cßn nhiÒu khóc m¾c. §Õn th¸ng 3/2003, DOC ®· cö ®oµn quan chøc sang ViÖt Nam kh¶o s¸t, chÝnh hä ®· thõa nhËn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn c¸ tra, basa ë ViÖt Nam lµ theo chu tr×nh khÐp kÝn. Song, ë quyÕt ®Þnh cuèi cïng, DOC l¹i cho r»ng, ë Bangladesh kh«ng cã doanh nghiÖp nµo s¶n xuÊt theo chu tr×nh khÐp kÝn nh­ c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam, nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®­îc tÝnh tõ giai ®o¹n chÕ biÕn. T¹i sao hä l¹i ®­a ra quyÕt ®Þnh tr¸i ng­îc l¹i víi nh÷ng g× hä ®· kh¼ng ®Þnh? §ã chÝnh lµ do ¸p lùc cña c¸c lobby cña c¸c tËp ®oµn nu«i c¸ da tr¬n Mü. Cuèi th¸ng 4/2003, Bé Th­¬ng m¹i Mü ®· gîi ý Bé Th­¬ng m¹i hai bªn sÏ tiÕn hµnh ®µm ph¸n “ vÒ mét tho¶ thuËn ®×nh chØ vô kiÖn” nµy. Tõ ngµy 2-9/5/2003, hai bªn ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n nh­ng do quan ®iÓm rÊt kh¸c nhau nªn cuéc ®µm ph¸n ®· kh«ng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn cuèi cïng. Mü ®· ®­a ra h¹n møc xuÊt khÈu c¸ tra, basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam vµo Mü víi møc rÊt thÊp vµ Ên ®Þnh gi¸ b¸n xuÊt khÈu rÊt cao, kh«ng thùc tÕ nh»m c¶n trë viÖc nhËp khÈu s¶n phÈm c¸ tra, basa cña ViÖt Nam. Trong cuéc ®µm ph¸n nµy, ViÖt Nam dùa vµo chu tr×nh s¶n xuÊt khÐp kÝn ®èi víi lo¹i s¶n phÈm nµy vµ ®Ò xuÊt ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi c¸ tra, c¸ basa ë c¸c møc: n¨m 2003 b»ng 90%; n¨m 2004 b»ng 95%; n¨m 2005 b»ng 100% møc n¨m 2002. Ngµy 23/7/2003, ITC tiÕn hµnh bá phiÕu ®Ó ®­a ra kÕt luËn, tham gia bá phiÕu cã 4 thµnh viªn cña ITC ( thiÕu 2 ng­êi) vµ c¶ 4 thµnh viªn nµy ®Òu bá phiÕu thuËn theo DOC vµ kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam ®· b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, basa sang thÞ tr­êng Mü. VÒ phÝa ViÖt Nam, theo luËt cña Mü, c«ng ty ®¹i diÖn ph¸p lý kh«ng ®­îc sö dông vËn ®éng hµnh lang, v× vËy, VASEP ®· thuª hai c«ng ty næi tiÕng ®Ó thùc hiÖn 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. viÖc nµy. Nhê viÖc sö dông vËn ®éng hµnh lang, chóng ta ®· cã ®­îc sù ñng hé cña 6 th­îng nghÞ sÜ, c¸c nghÞ sÜ nµy ®· yªu cÇu Quèc héi Mü xem xÐt l¹i c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh trong c¶ cuéc chiÕn vÒ tªn gäi catfish còng nh­ cuéc chiÕn chèng b¸n ph¸ gi¸, nh­ng nh÷ng yªu cÇu nµy ®· bÞ b¸c bá. Trong thêi gian diÔn ra vô kiÖn cã rÊt nhiÒu tê b¸o næi tiÕng lªn tiÕng ñng hé ViÖt Nam, vµ s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa ®· ®­îc rÊt nhiÒu d­ luËn Mü ñng hé. Ngµy 7/8/2003, DOC chÝnh thøc c«ng bè ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi 11 doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh sang thÞ tr­êng n­íc nµy. Sau khi ®­a ra quyÕt ®Þnh, ®· cã rÊt nhiÒu d­ luËn trªn thÕ giíi ph¶n ®èi kÕt luËn nµy cña Mü, trong ®ã cã sù chØ trÝch cña Thñ t­íng Malayxia vµ cña Tæng Th­ kÝ Liªn Hîp Quèc. Còng trong ngµy 7/8, VASEP ®· göi ®¬n kiÖn lªn Toµ ¸n Quèc tÕ Th­¬ng m¹i Hoa Kú, c¸c thµnh viªn cña VASEP ®Òu nhÊt trÝ theo ®uæi vô kiÖn nµy tíi cïng . “VASEP sÏ kiÖn vÒ sù bÊt nhÊt gi÷a quyÕt ®Þnh s¬ bé vµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng cña ITC, hä kh«ng t«n träng ngay chÝnh kÕt luËn vµ lêi cam kÕt cña hä” ( theo lêi cña «ng NguyÔn H÷u Dòng, Tæng Th­ kÝ VASEP). 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 2: ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt nam 2.1 kh¸I niÖm vËn ®éng hµnh lang 2.1.1 §Þnh nghÜa vËn ®éng hµnh lang VËn ®éng hµnh lang hay cßn gäi lµ lobby lµ viÖc c¸c quan chøc chÝnh phñ, c¸c c¸ nh©n cã uy tÝn ®¹i diÖn cho mét céng ®ång ng­êi ®­a ra ý kiÕn ®ãng gãp vµo c¸c dù th¶o luËt cña chÝnh phñ, kªu gäi sù ñng hé cña c¸c c¸ nh©n kh¸c hoÆc th­¬ng l­îng c¸c vÊn ®Ò khi x¶y ra tranh chÊp nh»m ®¹t ®­îc lîi Ých cña céng ®ång mµ m×nh ®¹i diÖn. 2.1.2 ph­¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang trªn thÞ tr­êng Mü Mü lµ quª h­¬ng cña chñ nghÜa lobby(lobbism), kh«ng chØ ë thÞ tr­¬ng Mü, mµ ngay t¹i c¸c thÞ tr­êng kh¸c lobby ®­îc coi lµ mét ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ rÊt tÝch cùc. Washington lµ thñ ®« cña d©n chuyªn lobby, gåm 129 cùu nghÞ sÜ th­êng xuyªn “lo l¾ng” cña nh÷ng céng ®ång, chñng téc kh¸c nhau. Lobby ë Mü ®­îc thµnh lËp thµnh nhãm th­êng ®­îc gäi lµ “c¸c ®¹i lý cã ¶nh h­ëng”. C¸c nhãm lobby ë Washington ®¹t ®­îc rÊt nhiÒu hiÖu qu¶, khi mçi nhãm xuÊt ph¸t tõ quyÒn lîi b¶n th©n tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh kÜ thuËt chi li tû mØ ( vµ biÕt r»ng c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng hÒ kÐm c¹nh) vµ tr¶ gi¸ cho viÖc nµy. Theo thèng kª, hiÖn nay cã kho¶ng 3700 nhãm lîi Ých ®Æc biÖt ®¨ng kÝ vËn ®éng hµnh lang. ViÖc vËn ®éng hµnh lang ®­îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh trªn ®Êt Mü tõ kinh tÕ, chÝnh trÞ, ph¸p luËt...§èi víi c¸c nghÞ sÜ Quèc héi Mü th× vËn ®éng hµnh lang lµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt vµ kh«ng thªt t¸ch rêi ®èi víi tiÕn tr×nh lËp ph¸p cña Hoa Kú. Theo thèng kª, cã h¬n 90% nç lùc cña c¸c lobby h­íng vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®èi néi, tuy nhiªn cung cã kho¶ng 600 chuyªn gia th­êng xuyªn lµm viÖc víi Quèc héi Mü vÒ vÊn ®Ò ®èi ngo¹i. §èi víi tiÕn tr×nh lËp ph¸p, c¸c lobby th­êng trùc 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÕp ®­a ra c¸c dù th¶o luËt hoÆc ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh cho c¸c dù th¶o luËt vµ vËn ®éng ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña c¸c nghÞ sÜ Quèc héi kh¸c nh»m ®¹t ®­îc lîi Ých cña nhãm céng ®ång do m×nh ®¹i diÖn. VÒ chÝnh trÞ, vËn ®éng hµnh lang ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh bÇu cö cña mét quèc gia, ®Æc biÖt lµ ë Mü bÇu cö theo phæ th«ng ®Çu phiÕu vµ H¹ viÖn ph¶i ra øng cö ®Þnh k× hai n¨m mét lÇn. C¸c cö tri cã thÓ thÓ hiÖn sù ñng hé cña m×nh cho mét nghÞ sÜ kh«ng chØ b»ng c¸c l¸ phiÕu mµ cã thÓ b»ng c¶ viÖc ®ãng gãp tiÒn cho quü bÇu cö cña nh©n vËt Êy. Tõ ®ã c¸c nghÞ sÜ quèc héi nhËn ra r»ng tr¸ch nhiÖm cña hä lµ lµm hµI lßng c¸c cö chi ®· bá phiÕu cho hä. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, hä ph¶i bá l¸ phiÕu lËp ph¸p ph¶n ¸nh ®­îc phÇn lín mèi quan t©m cña c¸c cö chi hoÆc chuÈn bÞ ®Ó bµo ch÷a kh«ng bÞ bá phiÕu ph¶n ®èi khi thêi gian bÇu cö tíi gÇn. MÆc dï c¸c h¹ nghÞ sÜ ®­¬ng nhiÖm th­êng ®­îc giíi l·nh ®¹o H¹ viÖn vµ Th­îng viÖn chØ thÞ bá phiÕu theo quan ®iÓm cña §¶ng nh­ng hä vÉn chó ý tíi kÕt qu¶ cña c¸c cuéc th¨m dß d­ luËn quÇn chóng vµ quan ®iÓm cña c¸c cö tri ë c¸c quËn hoÆc c¸c bang cña hä. C¸c h¹ nghÞ sÜ ®­¬ng nhiÖm ®Æt tÇm quan träng rÊt lín vµo c¸c quan ®iÓm chÝnh s¸ch ®­îc bµy tá trong th­, c¸c cuéc ®iÖn tho¹i, c¸c th­ ®iÖn tö, c¸c cuéc gÆp gì c¸ nh©n víi nh÷ng cö tri khu vùc bÇu cö. Cø mçi c¸ nh©n gäi ®iÖn tho¹i hoÆc viÕt mét l¸ th­ cho quan chøc do m×nh bÇu ra cã thÓ cho r»ng cã thªm 10 c«ng d©n ®­îc quyÒn bÇu cö kh¸c ñng hé quan ®iÓm ®ã. Do vËy mµ ¶nh h­ëng cña vËn ®éng hµnh lang cã thÓ ®­îc nh©n lªn 10 lÇn. ë Mü, nÕu mét NghÞ sÜ Quèc héi nhËn ®­îc mét sè l­îng lín nh÷ng ý kiÕn ph¶n håi cña cö tri vÒ mét vÊn ®Ò vµ nhµ l·nh ®¹o yªu cÇu «ng ta bá phiÕu ng­îc l¹i víi nh÷ng ý kiÕn cña cö chi, th­êng lµ tiÕng nãi cña cö tri sÏ giµnh ®­îc sù ñng hé cuèi cïng cña l¸ phiÕu. C¸c cö chi còng cã thÓ t¨ng c­êng ¶nh h­ëng cña m×nh b»ng c¸ch tham gia mét nhãm lîi Ých ®Æc biÖt hoÆc mét hiÖp héi quèc gia. Lµ mét thµnh viªn cña mét hiÖp héi quèc gia, hä tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch néi bé vµ dùa vµo c¸c quan chøc bÇu ra hoÆc nh÷ng nh©n viªn chuyªn nghiÖp cña hiÖp héi ®Ó thay mÆt cho hä vËn ®éng hµnh lang Quèc héi. Do vËy mµ mét nhµ vËn ®éng hµnh lang cho mét hiÖp héi ®¹i diÖn cho tiÕng nãi cña nhiÒu ng­êi ñng hé quan ®iÓm 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. chÝnh s¸ch tr­íc quèc héi. Gi÷a c¸c quèc gia còng cã thÓ sö dông vËn ®éng hµnh lang ®Ó tranh thñ sù ñng hé vÒ mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, vÝ dô nh­ c¸ nh©n Tæng thèng Mü ®· gÆp gì víi Thñ t­íng NhËt ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña NhËt trong chiÕn dÞch ®¸nh Afganistan. LuËt Mü cÊm chÝnh quyÒn n­íc ngoµi tham gia vËn ®éng hµnhlang nh­ng kh«ng cÊm ng­êi n­íc ngoµi tham gia vËn ®éng. V× thÕ c¸c Tæng thèng Mü vÉn cã thÓ mêi nhiÒu “b¹n n­íc ngoµi” vµo nhµ Tr¾ng råi vËn ®éng g©y quü bÇu cö cho ®¶ng m×nh, miÔn lµ sù ñng hé ®ã ph¶i lµ t­ nh©n. C¸c nhãm lobby n­íc ngoµi còng cã thÓ ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh bÇu cö ë Mü th«ng qua viÖc c¸c thµnh viªn trong nhãm gãp tiÒn ñng hé cho quü tranh cö cña nghÞ sÜ mµ hä ñng hé. N¨m 1996, ®· næ ra vô scandal quanh nç lùc cña B¾c Kinh g©y ¶nh h­ëng lªn qu¸ tr×nh bÇu cö, b»ng viÖc tµi trî cho c¸c quü vËn ®éng tranh cö cña Bill Clinton vµ vµi nghÞ sÜ. Nh­ng c¸c cuéc ®iÒu tra cho thÊy kh«ng cã sù dÝnh lÝu cña Trung Quèc vµo viÖc nµy. VËn ®éng hµnh lang còng lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vÒ kinh tÕ cña Mü. Th«ng th­êng tai Mü c¸c nhãm lobby n­íc ngoµI ®­îc thµnh lËp theo tõng quèc gia nh­ lobby §øc, Italia, Hylap, Nga... Ho¹t ®éng cña c¸c nhãm lobby nµy th­êng lµ vËn ®éng ®Ó thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai quèc gia. VÝ dô nh­: vËn ®éng chÝnh phñ Mü t¨ng c­êng ®Çu t­ vÒ kinh tÕ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho quèc gia mµ c¸c nhãm lobby ®¹i diÖn. Kh«ng chØ cã nhãm lobby n­íc ngoµi, ngay c¶ lobby trong n­íc còng vËn ®éng hµnh lang cho n­íc kh¸c. VÝ dô nh­, Quèc héi Mü tù m×nh b¾t tay vµo vËn ®éng hµnh lang cho Nga hay V¨n phßng N«ng nghiÖp Mü ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong viÖc vËn ®éng hµnh lang ®Ó gia h¹n quy chÕ tèi huÖ quèc cho Trung Quèc. NgoµI ra c¸c “®¹i lý cã ¶nh h­ëng” còng vËn ®éng hµnh lang cho c¸c vÊn ®Ò x· héi, ®iÓn h×nh nh­ viÖc nhãm lobby Israel ®· thµnh c«ng trong viÖc tæ chøc tèt cho 6 triÖu ng­êi Do Th¸i ë Mü. 2.1.3 t¸c dông vµ ý nghÜa cña vËn ®éng hµnh lang 2.1.3.1 t¸c dông 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Sö dông lobby gióp c¸c cö chi cã thÓ b¶o ®¶m ®­îc lîi Ých hoÆc ®¹t ®­îc lîi Ých cña m×nh. §Æc biÖt lµ khi mét sè l­îng lín c¸c cö chi cã chung mét lîi Ých liªn kÕt l¹i víi nhau thµnh nh÷ng hiÖp héi ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. C¸c quan chøc còng nh­ c¸c chuyªn gia cña hiÖp héi sÏ xem xÐt c¸c dù luËt cã liªn quan, sau ®ã ®­a ra c¸c ý kiÕn ®ãng gãp vµo dù th¶o luËt ®ã theo h­íng cã lîi cho quyÒn lîi cña c¶ hiÖp héi. HoÆc tù hiÖp héi sÏ ®­a ra c¸c dù th¶o luËt tr×nh lªn Quèc héi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh khi quyÒn lîi ®ã bÞ mét nhãm céng ®ång kh¸c ®e do¹. §¶m b¶o quyÒn lîi vµ mèi quan t©m cña c¸c c«ng d©n tr­íc khi mét dù th¶o luËt trë thµnh luËt, nã cho phÐp cö tri ®­îc lªn tiÕng ®©y lµ mét c¸ch b¶o ®¶m quyÒn c«ng d©n t¹i Mü. Th«ng th­êng mét dù th¶o luËt tr­íc khi ®­îc quèc héi th«ng qua b»ng viÖc bá phiÕu cña c¸c nghÞ sÜ th× c¸c c«ng d©n ®· trùc tiÕp gãp ý kiÕn hoÆc ®¹i diÖn cña hä lµ c¸c chuyªn gia vËn ®éng hµnh lang ®· gãp ý kiÕn cho c¸c nghÞ sÜ ®ã. C¸c nghÞ sÜ kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi nh÷ng ý kiÕn cña c¸c cö tri cña m×nh, v× vËy viÖc hä cã bá phiÕu th«ng qua hay kh«ng th«ng qua dù luËt ®ã ®· chÞu sù gãp ý cña c¸c cö tri ®· bÇu hä vµ nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhãm cö tri nµy. Th«ng th­êng trong mét quèc gia, lîi Ých cña nhãm céng ®ång nµy sÏ lµ thiÖt h¹i cña céng ®ång kh¸c nÕu mét dù th¶o luËt ®­îc th«ng qua. Lµm gi¶m ¸p lùc vÒ c«ng viÖc trong c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n cña chÝnh phñ. Theo nhËn xÐt cña giíi chuyªn m«n nÕu kh«ng cã giíi lobby, chÝnh phñ Mü sÏ ngËp ®Çu trong c¸c ch­¬ng tr×nh vµ c¸c dù ¸n. C¸c nghÞ sÜ Quèc héi sÏ kh«ng ph¶i nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n mét c¸ch cô thÓ vµ chi tiÕt , hä chØ cÇn xem xÐt tíi ¶nh h­ëng cña ch­¬ng tr×nh hay dù ¸n ®ã tíi nhãm cö chi ®· bá phiÕu cho hä vµ nhiÖm vô cña hä lµ h­íng c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n nµy theo h­íng cã lîi cho nhãm ng­êi ®ã. ViÖc nµy ®­îc thùc hiÖn víi c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n mang tÝnh quèc gia còng nh­ quèc tÕ. Sö dông lobby cã thÓ dung hoµ lîi Ých gi÷a c¸c nhãm céng ®ång. C¸c nhãm céng ®ång cã thÓ sö dông lobby nh»m ®¹t ®­îc lîi Ých cña m×nh, tuy nhiªn trong thùc tÕ lîi Ých cña c¸c nhãm céng ®ång lu«n m©u thuÉn víi nhau v× vËy th­êng x¶y ra tranh 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. chÊp gi÷a c¸c nhãm ng­êi nµy. §Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy, c¸c bªn cã thÓ sö dông søc Ðp tõ c¸c lobby ®Ó gi¶i quyÕ vô viÖc ngoµi toµ ¸n. Th«ng th­êng lµ cïng nhau ®µm ph¸n ®Ó dung hoµ lîi Ých sao cho c¶ hai ®Òu cã lîi, nh­ vËy c¶ hai bªn ®Òu cã thÓ ®¹t ®­îc lîi Ých cña m×nh ®ång thêi gi¶m chi phÝ nÕu ®­a nhau ra toµ ( ë Mü chi phÝ kiÖn tông th­êng lµ rÊt lín). §èi víi c¸c nhãm céng ®ång mang tÝnh quèc gia, nÕu vËn dông tèt lobby sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a hai quèc gia, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. VËn ®éng hµnh lang cña c¸c nhãm céng ®ång d©n téc cã kh¶ n¨ng t¨ng c­êng viÖn trî hoÆc ®Çu t­ vÒ n­íc m×nh nh»m ph¸t triÓn ®Êt n­íc vÒ mäi mÆt nh­ vÒ c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ, gi¸o dôc, khoa hoc... §Iòu nµy ®· ®­îc chøng minh b»ng thùc tÕ bëi c¸c nhãm lobby Nga, Trung Quèc, Israel... trªn ®Êt Mü. C¸c nghÞ sÜ Mü ®Òu lµ nh÷ng ®¹i diÖn cho tiÕng nãi cña mét céng ®ång ng­êi, lµ nh÷ng ng­êi ®· bá phiÕu cho hä gi÷ chøc vô ®ã, v× vËy tham gia vËn ®éng hµnh lang mét mÆt lµ ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi nhãm cö tri ®· bÇu hä, ®ång thêi ®©y còng lµ mét c¸ch nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng, tranh thñ sù ñng hé cña c¸c cö tri, ®iÒu nµy lµ rÊt quan träng nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi “ c¸i ghÕ” mµ hä ®ang ngåi nhÊt lµ khi thêi gian t¸i bÇu cö s¾p tíi gÇn. 2.1.3.2 ý nghÜa VËn ®éng hµnh lang lµ mét mÆt ho¹t ®éng cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi cña tiÕn tr×nh lËp ph¸p Mü. Nã ®¶m b¶o quyÒn vµ mèi quan t©m cña cña c«ng d©n Mü ®­îc xem xÐt, gãp ý kiÕn tr­íc khi mét dù th¶o luËt trë thµnh luËt. Nã cho phÐp cö tri ®­îc lªn tiÕng vµ th«ng qua ®ã ®¶m b¶o r»ng nguyªn t¾c cña nÒn d©n chñ t¹i Mü ®­îc tu©n thñ. §iÒu nµy lµ rÊt quan träng ®èi víi mét n­íc ®Ò cao tù do nh­ n­íc Mü. Khi mçi dù th¶o luËt ®­îc ®­a ra th¶o luËn, c¸c cö tri hoÆc ®¹i diÖn cña hä sÏ ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh vµo c¸c dù th¶o luËt ®ã, ®ång thêi c¸c nghÞ sÜ Quèc héi còng ®­a ra ý kiÕn cña m×nh nh»m ®¹t ®­îc lîi Ých cña mét nhãm ng­êi nµo ®ã. Nh­ vËy, vËn ®éng hµnh lang gióp gi¶i quyÕt tèt h¬n quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n Mü còng nh­ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c nghÞ sÜ Quèc héi. 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. VËn ®éng hµnh lang rÊt cã ý nghÜa trong c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. §èi víi kinh tÕ quèc tÕ, vËn ®éng hµnh lang cã thÓ lµ c¸ch dïng ®Ó kh¬i mµo c¸c cuéc chiÕn th­¬ng m¹i, cã thÓ gióp c¸c bªn chiÕm ®­îc ­u thÕ trong c¸c cuéc tranh chÊp vµ cã thÓ giµnh ®­îc th¾ng lîi khi sö dông vËn ®éng hµnh lang. Tuy nhiªn vËn ®éng hµnh lang còng lµ ph­¬ng ph¸p gióp c¸c bªn tranh chÊp chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, gióp cho hai bªn cïng cã lîi. VÒ chÝnh trÞ, sö dông vËn ®éng hµnh lang cã thÓ lµm t¨ng c­êng sù ñng hé cña c¸c quèc gia kh¸c, nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã tÇm ¶nh h­ëng réng r·I trªn thÕ giíi, ®iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng trong t×nh h×nh bÊt æn ®Þnh cña thÕ giíi nh­ hiÖn nay. VËn ®éng hµnh lang gióp c¸c n­íc gi¶I quyÕt mèi bÊt hoµ trªn bµn ®µm ph¸n, nh­ c¸c vÊn ®Ò vÒ chiÕn tranh, h¹t nh©n, tõ ®ã th¸o gì dÇn c¸c mèi bÊt ®ång t¹o ®iÒu kiÖn cho quan hÖ giòa c¸c n­íc tiÕp tôc ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÕ giíi ngµy cµng ®i vµo æn ®Þnh, t¹o m«i tr­êng thu©n lîi cho viÖc hîp t¸c, ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia. Nh­ vËy vËn ®éng hµnh lang ®·, ®ang vµ sÏ ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho sù æn ®Þnh hîp t¸c, ph¸t triÓn cho c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc còng nh­ sù hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia. Tuy nhiªn nÕu lam dông vËn ®éng hµnh lang qu¸ møc, sÏ n¶y sinh nhiÒu bÊt ®ång, lµm c¶n trë tíi viÖc hîp t¸c ph¸t triÓn cña c¸c bªn. §Iòu nµy ®· vµ ®ang x¶y ra khi mµ c¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang, c¸c tæ chøc, chÝnh phñ coi ®¹o ®øc lµ thø yÕu trong kinh doanh, chØ b¶o vÖ hay b¶o hé quyÒn lîi cho mét nhãm ng­êi bÊt chÊp sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ cña d­ luËn. ChÝnh nh÷ng hµnh ®éng nµy sÏ lµm tæn h¹i ®Õn quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c tæ chøc, c¸c quèc gia. 2.1.4 sù cÇn thiÕt cña vËn ®éng hµnh lang §èi víi c¸c chÝnh phñ, vËn ®éng hµnh lang gióp hä gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, c¸c chÝnh s¸ch ®èi néi ®èi ngo¹i. VËn ®éng hµnh lang gióp gi¶m thiÓu g¸nh nÆng tõ c«ng viÖc gióp c¸c quan chøc chÝnh phñ minh mÉn tõ ®ã gióp hä lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi vËn dông hµnh lang lµ mét ph­¬ng thøc tèt ®Ó hä quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi ng­êi d©n th«ng qua viÖc b¶o vÖ cho lîi Ých cña mét céng ®ång ng­êi, ®ång thêi nã còng ®¶m b¶o quyÒn tù do ®­îc tham gia , 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®ãng gãp ý kiÕn vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chÝnh phñ cña c¸c cö chi. VËn ®éng hµnh lang gióp nhµ n­íc tiÕt kiÖm ®­îc tiÒn vµ c¸c nhµ lµm luËt chØ chê viÖc quyÕt ®Þnh ph­¬ng ¸n tèi ­u. §èi víi c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c ngµnh, th× vËn ®éng hµnh lang sÏ gióp hä b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh, chèng l¹i sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ kh¸c. Th«ng qua vËn ®éng hµnh lang, c¸c tæ chøc cã thÓ g©y ¸p lùc ®èi víi chÝnh phñ tõ ®ã ®­a ra c¸c ®¹o luËt cã lîi cho ho¹t ®éng còng nh­ lîi Ých cña hä, ®ång thêi lµm gi¶m lîi Ých , lîi thÕ c¹nh tranh cña ®èi thñ. VËn ®éng hµnh lang còng lµ mét ph­¬ng thøc nh»m gi¶I quyÕt c¸c mèi bÊt ®ång gi÷a c¸c bªn, nÕu sö dung vËn ®éng hµnh lang ®óng c¸ch c¸c bªn cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn víi nhau ngoµi toµ ¸n ( n¬i chØ cã mét bªn ®¹t ®­îc lîi Ých) sao cho c¶ hai bªn ®Òu ®¹t ®­îc lîi Ých vµ nã gióp cho c¸c bªn gi¶m chi phÝ khi ®­a nhau ra toµ. 2.2 vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam 2.2.1. sù vËn ®éng hµnh lang cña vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa. Trong vô kiÖn nµy, c¶ hai bªn, HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ da tr¬n Mü (CFA) vµ HiÖp héi ChÕ biÕn vµ XuÊt khÈu Thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) ®Òu sö dông ho¹t ®éng vËn ®éng hµnh lang ®Ó giµnh lÊy lîi thÕ. Mét c«ng ty luËt cã uy tÝn ®¸nh gi¸ rÊt kh¸ch quan r»ng, ch­a bao giê thÊy cã mét vô kiÖn nµo ®­îc lobby s©u nh­ vô kiÖn nµy (theo b¸o Thanh Niªn ngµy 13/8/2003). §óng nh­ vËy, CFA ®· tËn dông hÕt kh¶ n¨ng, kinh nghiªm vµ nh÷ng lîi thÕ kh¸c nh­ vÒ tæ chøc, tµi chÝnh ®Ó r¸o riÕt vËn ®éng hµnh lang cã lîi cho m×nh. Ngay tõ khi thÊy nguy c¬ bÞ c¹nh tranh tõ phÝa c¸c s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh tõ ViÖt Nam, CFA ®· b¾t ®Çu chuÈn bÞ tµi liÖu cho cuéc chiÕn th­¬ng m¹i ®èi víi c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam. Nh­ vËy hä ®· tÝnh to¸n rÊt kÜ l­ìng vµ ®· v¹ch râ kÕ ho¹ch cho cuéc chiÕn lÇn nµy, so víi phÝa ViÖt Nam CFA ®· cã lîi thÕ ngay tõ ban ®Çu vÒ c¶ thêi gian chuÈn bÞ lÉn kÕ ho¹ch thùc hiÖn. 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Vô kiÖn b¾t ®Çu vµo 9/2001, CFA ®· sö dông ph­¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang g©y ¸p lùc ®èi víi c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam ( n¬i s¶n xuÊt c¸ da tr¬n lín nhÊt n­íc Mü) buéc hä ph¶i tr×nh lªn quèc héi mét dù th¶o luËt ®Ó tr¸nh dïng tõ catfish cho viÖc mua b¸n c¸ tra, c¸ basa trªn thÞ tr­êng Mü. Nh­ vËy khëi thuû cña viÖc khëi kiÖn c¸ tra, basa cña ViÖt Nam chÝnh lµ t¸c ®éng cña lobby ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi kinh tÕ cña c¸c HiÖp héi nu«i c¸ da tr¬n Mü. CFA ®· g©y ¸p lùc trùc tiÕp tíi c¸c ®¹i biÓu H¹ viÖn, n¬i mµ c¸c ®¹i biÓu ph¶i ra øng cö 2 n¨m mét lÇn v× vËy c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam kh«ng thÓ kh«ng ®Ó ý tíi lîi Ých cña cö tri ®¬n vÞ m×nh. Thªm vµo ®ã, CFA ®· tËn dông ®­îc lîi thÕ vÒ thêi gian, khi mµ viÖc khëi sù viÖc tranh cö Tæng thèng sÏ diÔn ra trong n¨m tíi ®iÒu ®ã ®· lµm cho ¸p lùc cña lobby cµng lín h¬n. ChÝnh v× nh÷ng lÝ do ®ã mµ c¸c nghÞ sÜ ë c¸c tiÓu bang miÒn Nam kh«ng thÓ kh«ng bªnh vùc cho quyÒn lîi cña c¸c tËp ®oµn nu«i catfish. T«i ®ång ý víi ý kiÕn cho r»ng: ngay c¶ Tæng thèng Bush còng kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi c¸c l¸ phiÕu cña céng ®ång nu«I c¸ catfish ( nh­ cuéc bÇu cö lÇn tr­íc «ng Bush chØ th¾ng Al Gore trªn d­íi 300 phiÕu ë bang Florida). §©y lµ chiÕn l­îc hÕt søc ®óng ®¾n vµ kh«n ngoan cña CFA, ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých cña m×nh do ®· g¾n lîi Ých ®ã víi lîi Ých cña c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam. H¬n thÕ, d­íi t¸c ®éng cña lobby, chÝnh quyÒn liªn bang ®· chi 6 triÖu USD ®Ó mua catfish cho ch­¬ng tr×nh ¨n tr­a cña c¸c tr­êng häc, kho¶n tiÒn hç trî nµy ®· lµm t¨ng h×nh ¶nh catfish Mü trªn thÞ tr­êng. Th¸ng 12/2001, Quèc héi Mü th«ng qua lÖnh cÊm t¹m thêi vÒ tªn gäi catfish ®èi víi s¶n phÈm c¸ filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam. LÝ do mµ c¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang cña CFA ®­a ra kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã lý khi hä cho r»ng: ViÖt Nam ®ang lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña nh÷ng ng­êi nu«i c¸ Mü, c¸c nhµ nu«i c¸ Mü ®· biÕt liªn kÕt víi nhau vµ më chiÕn dÞch tiÕp thÞ cho th­¬ng hiÖu catfish (chi phÝ ®ã lªn tíi 4,5 triÖu USD vµo n¨m ngo¸i) vµ trong khi khëi kiÖn vÒ tªn gäi hä l¹i ®­îc chÝnh quyÒn liªn bang hç trî 6 triÖu USD nh»m t¨ng c­êng h×nh ¶nh catfish Mü. Ngoµi ra víi c¸ch lËp luËn nµy hä ®· ®¸nh tróng vµo ®iÓm yÕu cña c¸ ViÖt Nam, mÆc dï c¸ cña ViÖt Nam cung lµ catfish nh­ng chóng ta kh«ng cã th­¬ng hiÖu riªng cho s¶n phÈm nµy khi xuÊt khÈu sang thÞ 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2069 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2