Đề tài nghiên cứu: Yếu tố quyết định chọn trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang - Nguyễn Thanh Phong

Chia sẻ: Nguyen Thanh Phong | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:84

Thêm vào BST

Báo xấu

496
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu: Yếu tố quyết định chọn trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang được thực hiện nhằm tìm hiểu, xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Từ kết quả nghiên cứu của đề tài đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm giúp công tác tư vấn tuyển sinh của trường đạt hiệu quả hơn trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu: Yếu tố quyết định chọn trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang - Nguyễn Thanh Phong

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU – Năm 2013 Yếu tố quyết định chọn Trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang Tác giả: Nguyễn Thanh Phong Cell: 0918 176 546 – Email: mooncakeasia@yahoo.com www.khaitrivn.wordpress.com 1
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọ n đề tài Trong hai năm trở lại đây và nhất là năm 2012, việc tuyển sinh của các trường ĐH – CĐ ngoài công lập (NCL) cũng như một số trường công lập cấp địa phương gặp nhiều khó khăn, hầu hết các trường đều không thực hiện được kế hoạch tuyển sinh riêng. Năm 2012, trong số hơn 80 trường NCL chỉ có một số nhỏ trường tuyển sinh được gần đủ hoặc đủ chỉ tiêu. Phần lớn các trường tuyển được chỉ khoảng 30 60%, không ít trường ở mức 20 30%, thậm chí có trường chỉ tuyển được một lượng nhỏ đáng kể. Trong số hàng loạt những trường không tuyển đủ chỉ tiêu như trên, có không ít trường ĐH NCL đã được Bộ Giáo dục và đào tạo kiểm định, nhiều năm nay vẫn thiếu chỉ tiêu mặc dù có cơ sở vật chất khá khang trang, có đội ngũ giảng viên là những giáo sư nổi tiếng và đội ngũ lãnh đạo là những người đã từng đảm đương vai trò quản lý chủ chốt trong ngành.[14] Là một trong những trường công lập ở địa phương, kết quả tuyển sinh của Trường ĐHTG năm 2012 cũng không phải là ngoại lệ. Mặc dù công tác tư vấn tuyển sinh của Trường đã đi vào chiều sâu và chiều rộng, lớn cả về quy mô số lượng và chất lượng, HS THPT được tư vấn tăng đến 150% nhưng số thí sinh dự thi vào Trường ĐHTG lại không tăng theo tỉ lệ này. Công tác tổ chức tuyển sinh diễn ra an toàn, nghiêm túc, với 3.860 hồ sơ đăng ký dự thi, tỉ lệ thí sinh dự thi đạt 81,28% (đợt 1) và 78,47% (đợt 2). Tuy nhiên, tỉ lệ thí sinh chính thức theo học chỉ đạt 51% so với chỉ tiêu đã đề ra. [13] Điều gì đang diễn ra đối với công tác tuyển sinh của Trường ĐHTG? Có một nghịch lý đang tồn tại mà tác giả muốn đi tìm câu trả lời đó là Trường ĐHTG ngày 2
càng lớn mạnh về mọi phương diện (Đội ngũ giảng viên tăng đáng kể cả về mặt số lượng lẫn chất lượng; Cơ sở vật chất ngày càng hiện đại; Môi trường học tập được hoàn chỉnh và thân thiện hơn; Mã ngành nghề đào tạo mới luôn được bổ sung cho phù hợp với nhu cầu của xã hội…) nhưng số lượng thí sinh đăng ký dự tuyển và học thực tế tại trường ngày càng giảm, đặc biệt giảm mạnh ở năm học 2012. Yếu tố quan trọng nào ảnh hưởng đến kết quả tuyển sinh của Trường ĐHTG? Đây là câu hỏi thôi thúc tác giả tiến hành thực hiện đề tài “Yếu tố quyết định chọn Trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang”. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả sẽ đề xuất các giải pháp và khuyến ngh ị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tuyển sinh của ĐHTG trong thời gian tới. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Tìm hiểu, xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Từ kết quả nghiên cứu của đề tài đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm giúp công tác tư vấn tuyển sinh của trường đạt hiệu quả hơn trong tương lai. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đề ra, đề tài sẽ tập trung vào các nhiệm vụ chính như sau: Hệ thống các lý thuyết, công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài để xây dựng và kiểm định mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG. Từ mô hình nghiên cứu tiến hành xây dựng thang đo lường các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG trên cơ sở khảo sát các HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Phân tích kết quả nghiên cứu và đề xuất các giải pháp, khuyến nghị. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3
 Khách thể: Việc chọn Trường ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.  Đối tượng nghiên cứu: Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. 5. Phạm vi nghiên cứu  Không gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Dự kiến khảo sát 15/34 trường THPT theo khu vực và chất lượng đào tạo như sau: Bảng 1. Ma trận chọn trường TPTH khảo sát Khu vực Thành phố, Thị trấn Xã Tổng thị xã Chất lượng đào tạo Cao 3 2 0 5 Trung bình 1 2 2 5 Thấp 1 1 3 5 Tổng 5 5 5 15  Thời gian nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành trong năm học 2013 – 2014. 6. Giả thuyết nghiên cứu Có bốn nhóm yếu tố (Đặc điểm của Trường ĐHTG; Đặc điểm bản thân học sinh; Các cá nhân có ảnh hưởng đến việc chọn trường; Nỗ lực giao tiếp với HS THPT của Trường ĐHTG) ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG. 7. Phương pháp nghiên cứu  Phương pháp phân tích và tổng hợp: 4
Thu thập tài liệu từ các bài báo, các đề tài nghiên cứu và các tài liệu khác có liên quan. Tiến hành phân tích tổng hợp lý thuyết, phân loại hệ thống lý thuyết, từ đó rút ra các kết luận khoa học là cơ sở lý luận cho đề tài.  Phương pháp thảo luận nhóm tập trung: Tiến hành thu thập thông tin xoay quanh chủ đề quyết định chọn Trường ĐHTG của HS THPT. Cuộc thảo luận được dẫn dắt bởi tác giả sao cho các thành viên cùng tham gia một cách sôi nổi và tự nhiên nhất. Mục đích của bước nghiên cứu định tính này là nhằm đánh giá nhanh các cảm nhận của học sinh trong quá trình chọn lựa Trường ĐHTG, và kết quả thu thập được từ buổi thảo luận nhóm dùng để thiết kế bảng câu hỏi khảo sát.  Phương pháp điều tra xã hội học bằng phiếu câu hỏi: Bảng câu hỏi phục vụ khảo sát được thiết kế dựa theo mô hình nghiên cứu của đề tài nhằm thu thập thông tin để phân tích và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.  Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng các phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu làm cơ sở để kiểm định thang đo và mô hình nghiên cứu. Công cụ chính dùng để xử lý dữ liệu nghiên cứu là phần mềm SPSS 16.0. 8. Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phần nội dung của đề tài nghiên cứu bao gồm 03 chương. Cụ thể: Chương 1. Cơ sở lý luận và tổng quan Chương 2. Mô hình nghiên cứu Chương 3. Kết quả nghiên cứu 5
PHẦN NỘI DUNG Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Nghề nghiệp và lợi ích của định hướng nghề nghiệp 1.1.1. Nghề nghiệp Lựa chọn nghề nghiệp là một trong những việc quan trọng mà HS lớp 12 sẽ phải thực hiện trong việc xác định kế hoạch tương lai và quyết định đó sẽ ảnh hưởng đến họ trong suốt cuộc đời. Bản chất của việc chọn lựa này là xoay quanh những gì mà các HS THPT muốn làm lâu dài ở tương lai. Vậy nghề nghiệp là gì? Nghề nghiệp là khái niệm chung dành để chỉ những công việc sẽ gắn với bản thân của mỗi người trong hầu hết phần lớn khoảng thời gian quan trọng c ủa 6
họ. Nghề nghiệp hay hoạt động nghề nghiệp được hiểu là hoạt động phục vụ cho cơ sở tồn tại và hướng vào việc kiếm sống, việc này phải làm lâu dài, miệt mài và để hoàn thành cần có kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm (trình độ chuyên môn) theo tổ hợp đặc biệt. Nghề nghiệp là một dạng xác định của hoạt động trong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức và kỹ năng mà một người lao động cần có để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định. Nghề nghiệp trong xã hội không phải là một cái gì cố định, cứng nhắc. Nghề nghiệp cũng giống như một cơ thể sống, có sinh thành, phát triển và tiêu vong. Chẳng hạn, do sự phát triển của kỹ thuật điện tử nên đã hình thành công nghệ điện tử, do sự phát triển vũ bão của kỹ thuật máy tính nên đã hình thành cả một nền công nghệ tin học đồ sộ bao gồm việc thiết kế, chế tạo cả phần cứng, phần mềm và các thiết bị bổ trợ, v.v… Công nghệ các hợp chất cao phân tử tách ra từ công nghệ hóa dầu, công nghệ sinh học và các ngành dịch vụ, du lịch tiếp nối ra đời,… Ở Việt Nam trong những năm gần đây, do sự chuyển biến của nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường nên đã gây ra những biến đổi sâu sắc trong cơ cấu nghề nghiệp của xã hội. Trong cơ chế thị trường, nhất là trong nền kinh tế tri thức tương lai, sức lao động cũng là một thứ hàng hóa. Giá trị của thứ hàng hóa sức lao động này tuỳ thuộc vào trình độ, tay nghề, khả năng về mọi mặt của người lao động. Xã hội đón nhận thứ hàng hóa này như thế nào là do “hàm lượng chất xám” và “chất lượng sức lao động” quyết định. 1.1.2. Lợi ích của định hướng nghề nghiệp Sau 18 năm đèn sách, tất cả HS THPT phải đưa ra một quyết định quan trọng cho cuộc đời mình là nên chọn ngành nghề gì để tiếp tục học. Khi đó các em sẽ đối mặt với các câu hỏi: Mình đang theo đuổi ngành học vì ước mơ? Vì gia đình? Hay là do sự cỗ vũ, động viên của bạn bè? Mình có thực sự đam mê hay thực sự thấy mình 7
có những phẩm chất phù hợp với ngành hay chưa? Lựa chọn ngành nghề của mình có phải là con đường đi tốt nhất không? Việc đi sai hướng trong nghề nghiệp sẽ mang đến nhiều bất lợi trong cuộc sống của các em học sinh sau này. Do đó, việc định hướng nghề nghiệp trong tương lai là một điều cần thiết, giúp các HS THPT nhận thấy rõ hơn mục đích học tập cũng như như đích đến lâu dài của mình là gì. Có định hướng đồng nghĩa với việc có mục đích và động cơ. Đi kèm theo đó sẽ là sự nỗ lực, phấn đấu và sự cố gắng kiên cường để đạt được mục đích mà mình đã chọn. Đó cũng là một trong những tiêu chí để mọi người nhìn vào đó có thể đoán được bạn là ai trong tương lai. Việc định hướng tốt nghề nghiệp sẽ giúp các em đưa ra được những hoạt động cho bản thân nhằm trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như các kỹ năng bổ trợ để mang lại thành công trong công việc mình lựa chọn sau này. Định hướng tốt cho nghề nghiệp trong tương lai còn có thể giúp học sinh tiết kiệm hơn công sức, tiền bạc của gia đình, xã hội. Lượng vật chất các em bỏ ra sẽ không là phí phạm và vô ích. Điều đặc biệt mà các HS THPT có được đó chính là không bị lãng phí nhiều thời gian trong cuộc đời. Để tương lai, các em không phải hối tiếc về quãng thời gian sinh viên tươi đẹp cũng như không phải hối hận về việc chọn lựa con đường mình sẽ đi. 1.1.3. Các khái niệm công cụ 1.1.3.1. Lựa chọn Thuật ngữ “lựa chọn” được dùng để nhấn mạnh việc phải cân nhắc, tính toán để quyết định sử dụng loại phương thức hay cách thức tối ưu trong số những 8
điều kiện hay cách thực hiện để có thể đạt được mục tiêu trong các điều kiện khan hiếm nguồn lực.[4] 1.1.3.2. Chọn trường Các em học sinh lớp 12 trước khi chuẩn bị tốt nghiệp thường được nhà trường, gia đình, người thân tư vấn trong việc chọn trường, ngành học phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp và học lực. Sau khi chọn ngành, nghề mình thích, căn cứ vào các tiêu chí như: năng lực bản thân, điểm chuẩn, chỉ tiêu tuyển sinh, nhu cầu xã hội, việc làm sau khi ra trường, điều kiện vị trí địa lý,... học sinh sẽ xác định cấp học phù hợp với năng lực rồi chọn trường và làm các thủ tục đăng ký dự thi. Trong nghiên cứu này, khái niệm chọn trường được hiểu là quyết định chọn trường đại học, cao đẳng (học viện) để đăng ký dự thi và theo học sau khi tốt nghiệp THPT.[4] Trước khi chọn trường, phải trả lời thật chính xác câu hỏi cơ bản nhất về chính bản thân các em cũng như những vấn đề tâm lý có liên quan: Tôi là ai, tôi cần gì và muốn gì?... tất cả những câu hỏi này phải được thực hiện một cách nghiêm túc nhằm bước đầu định hướng cho việc tìm hiểu bản thân và để xác lập phương hướng cuộc sống của chính mình. 1.1.3.3. Hướng nghiệp Hướng nghiệp cho học sinh là công tác hết sức quan trọng, thông qua hoạt động hướng nghiệp sẽ giúp các em hiểu về nghề, hiểu về chính bản thân mình để có thể lựa chọn cho mình một ngành nghề tương lai phù hợp với sở thích, năng lực bản thân, hoàn cảnh gia đình, nhu cầu thực tế của xã hội. Do đó, hoạt động hướng nghiệp ngày càng được coi trọng. Hiện nay đã có nhiều hình thức hướng nghiệp cho học sinh, bước đầu mang lại hiệu quả cao, giúp học sinh giảm bớt được lo âu, căng thẳng khi chọn ngành học cho mình.[4] Tuỳ thuộc vào đặc trưng cho mỗi lĩnh vực hoạt động khoa học mà khi xem xét hoạt động hướng nghiệp có thể có những quan điểm khác nhau về khái niệm này. Các nhà tâm lý học cho rằng đó là hệ thống các biện pháp sư phạm, y học giúp 9
cho thế hệ trẻ chọn nghề có tính đến nhu cầu của xã hội và năng lực của bản thân; các nhà kinh tế học thì cho rằng đó là những mối quan hệ kinh tế giúp cho mỗi thành viên trong xã hội phát triển năng lực đối với lao động và đưa họ vào một lĩnh vực hoạt động cụ thể, phù hợp với việc phân bố lực lượng lao động xã hội... Trong nghiên cứu này, dưới góc độ giáo dục phổ thông, hướng nghiệp là sự ảnh hưởng của một tổ hợp các lực lượng xã hội, lấy sự chỉ đạo của hệ thống sư phạm làm trung tâm vào thế hệ trẻ, giúp cho các em có những hiểu biết cơ bản về một số ngành nghề phổ biến để khi tốt nghiệp ra trường để có thể lựa chọn cho mình một cách có ý thức nghề nghiệp trong tương lai. Giáo dục hướng nghiệp là một bộ phận của giáo dục toàn diện. Thông qua giáo dục hướng nghiệp, mỗi học sinh có sự hiểu biết về tính chất và đòi hỏi của ngành nghề mà mình hướng tới, biết phân tích thị trường hoạt động và sự đào tạo nghề tương ứng, tự sàng lọc những nguồn tư vấn để tự mình tháo gỡ vướng mắc hoặc rèn luyện bản thân. Từ đó, mỗi học sinh tự xác định được đâu là nghề nghiệp phù hợp hoặc không phù hợp với mình. Để công tác hướng nghiệp đạt hiệu quả, cần phải đa dạng các hình thức hướng nghiệp, hướng nghiệp thường xuyên, liên tục trong suốt cả năm học. Bên cạnh việc thực hiện giảng dạy theo chương trình của Bộ, nhà trường cần chỉ đạo, khơi dậy tinh thần trách nhiệm của đội ngũ sư phạm, để mỗi thầy cô là một “tư vấn hướng nghiệp” cho học sinh. Phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, nhất là Đoàn Thanh niên xen kẽ vào buổi sinh hoạt dưới cờ hàng tuần nội dung hướng nghiệp dưới nhiều hình thức: Hái hoa dân chủ, tìm hiểu về nghề nghiệp… Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa với các chủ đề: Ước mơ nghề nghiệp tương lai, đại học có phải duy nhất để lập nghiệp, để chọn được ngành nghề phù hợp… Song song đó, trên các bảng thông tin của nhà trường cần thường xuyên cập nhật những thông tin tuyển sinh, danh mục cũng như điểm chuẩn năm trước của hệ thống các trường đại học, cao đẳng, nghề… Ngoài ra, nhà trường cần 10
liên hệ với phụ huynh học sinh để cùng kết hợp tư vấn hướng nghiệp cho các em. Có như vậy, hoạt động hướng nghiệp mới đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hiểu được ngành, hiểu được nghề, hiểu được chính mình để lựa chọn nghề nghiệp tương lai cho phù hợp. 1.1.3.4. Tư vấn hướng nghiệp Tư vấn hướng nghiệp là tư vấn về sự hỗ trợ khách quan và cả cách nỗ lực chủ quan trong quá trình hướng nghiệp. Nó có lợi cho người đang cần tư vấn hướng nghiệp và cũng lợi cho cả người cần dẫn dắt người khác hướng nghiệp. Như vậy, tư vấn hướng nghiệp là một quá trình hoạt động tích cực, tự giác của học sinh dưới sự hướng dẫn của nhà trường, của gia đình cùng sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội để giúp học sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và chọn được ngành nghề phù hợp trong tương lai. Tư vấn có hiệu quả thiết thực sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh cuối cấp chọn đúng trường, đúng ngành phù hợp với nguyện vọng, sở thích, năng lực học tập của bản thân và nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội. Chọn ngành, chọn trường thi đúng không chỉ là khâu quan trọng ảnh hưởng tới kết quả kỳ thi của mỗi thí sinh mà còn tránh lãng phí thời gian, tiết kiệm tiền của cho gia đình và xã hội. Đó là điều hết sức cần thiết trong công tác tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho học sinh hiện nay. Trong hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT, hoạt động tư vấn nghề có liên quan tới hiệu trưởng, ban hướng nghiệp, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, thư viện, y tế,... Học sinh là đối tượng của hoạt động tư vấn đồng thời là chủ thể của quá trình tiếp nhận thông tin nghề nghiệp do hoạt động tư vấn mang lại. Do đó, học sinh không chỉ có nhiệm vụ tiếp thu thông tin do chủ thể tư vấn cung cấp mà cùng với nó là quá trình lựa chọn những thông tin hữu ích phù hợp với năng lực, sở trường, tình trạng sức khỏe và nhu cầu lựa chọn nghề nghiệp của bản thân. 11
Vì vậy, công tác hướng nghiệp giúp cho học sinh hiểu được hệ thống nghề nghiệp trong xã hội, phương hướng phát triển nền kinh tế quốc dân nói chung và của địa phương nói riêng nhằm xác định cho bản thân trách nhiệm, nghĩa vụ sẵn sàng tham gia vào lao động sản xuất. Trên cơ sở của sự hiểu biết nghề nghiệp và nền kinh tế quốc dân, của địa phương, những đòi hỏi khách quan của hoàn cảnh, biết đối chiếu với sự phát triển, năng lực, sở trường, tình trạng tâm sinh lý sức khỏe của bản thân để điều chỉnh động cơ lựa chọn nghề. Tạo ra những điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, về các mối quan hệ xã hội và ý thức cầu tiến bộ của học sinh để các em tích cực tham gia các hình thức lao động kỹ thuật do nhà trường tổ chức, nâng cao ý thức và thái độ lao động, có dịp thử sức mình trong hoàn cảnh thực tiễn, từ đó kết luận về sự phù hợp nghề nghiệp của bản thân. Phải làm cho mỗi học sinh có được tính chủ động trong lựa chọn nghề, có khả năng tự quyết định được con đường nghề nghiệp tương lai của mình. 1.2. Lược sử vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài Sau đây là một số công trình tiêu biểu trong ngoài nước có liên quan đến dạng nghiên cứu của đề tài. 1.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới Joseph Sia Kee Ming – Khoa Marketing và Quản lý Trường Kinh doanh Curtin University, Sarawak Malaysia, đã đề xuất mô hình khung khái niệm các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của sinh viên tại Malaysia. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng quyết định chọn trường ĐH của sinh viên chịu sự ảnh hưởng của “Nhóm yếu tố các đặc điểm cố định của trường ĐH” bao gồm: vị trí; chương trình đào tạo; danh tiếng; cơ sở vật chất; chi phí học tập; hỗ trợ tài chính; cơ hội việc làm và “Nhóm yếu tố các nỗ lực giao tiếp với sinh viên” bao gồm: quảng cáo; đại diện tuyển sinh, giao lưu với các trường phổ thông; thăm viếng khuôn viên trường ĐH. Mô hình do tác giả đề xuất chỉ dừng lại ở mức giới thiệu các yếu tố có thể 12
ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH – CĐ, do đó cần phải tiến hành đo lường các yếu tố và kiểm định sự phù hợp của mô hình.[9] Russayani ISMAIL & Ctg đã thực hiện đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn điểm đến giáo dục” nghiên cứu trường hợp sinh viên quốc tế tại ĐH Utara Malaysia. Nghiên cứu nêu bật vai trò quan trọng của việc duy trì chất lượng giáo dục để đảm bảo khả năng cạnh tranh dài hạn và cố gắng xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc ra quyết định của sinh viên quốc tế khi lựa chọn điểm đến giáo dục đại học. Bằng cách sử dụng một mẫu khảo sát của 300 sinh viên quốc tế tại ĐH Utara Malaysia, kết quả nghiên cứu cho thấy rằng dịch vụ tuyệt vời, môi trường xã hội dễ chịu, cơ sở vật chất, các giảng viên chất lượng cao là các nhân tố then chốt ảnh hưởng đế quyết định của sinh viên. Nhóm tác giả đã đề xuất mô hình khá hoàn chỉnh, tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ có thể áp dụng được tại các trường đại học đào tạo sinh viên quốc tế.[11] MeiTang, WeiPan và Mark D. Newmeyer vận dụng mô hình Lý thuyết phát triển xã hội nghề nghiệp (Hackett & Ctg, 1994) khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của học sinh trung học. Nghiên cứu này cho thấy các yếu tố như: kinh nghiệm học tập, khả năng tự đánh giá năng lực nghề nghiệp, các lợi ích và kết quả mong đợi trong quá trình phát triển nghề nghiệp có ảnh hưởng đến quyết định chọn nghề của học sinh trung học.[10] Bromley H. Kniveton đ ã t i ế n h à n h khảo sát 384 thanh thiếu niên (190 nam và 194 nữ) đã đưa ra kết luận rằng cả nhà trường và gia đình có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên. Vai trò của giáo viên là phát hiện năng khiếu và khả năng của học sinh và khuyến khích các em học các ngành nghề phù hợp, còn vai trò của phụ huynh học sinh có ảnh hưởng rất lớn đến quyết định chọn nghề qua việc cung cấp thông tin, các hỗ trợ. Ngoài ra còn có sự ảnh hưởng của anh chị em trong gia đình, bạn bè…[7] 13
Michael Borchert đã khảo sát 325 học sinh trung học của trường Trung học Germantown, tiểu bang Wisconsin, Hoa Kỳ và đưa ra kết luận ba nhóm yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp là môi trường, cơ hội và đặc điểm cá nhân. Trong đó, nhóm yếu tố đặc điểm cá nhân có ảnh hưởng lớn nhất đến sự chọn lựa nghề nghiệp của học sinh trung học. D.W.Chapman đã đề xuất mô hình tổng quát của việc lựa chọn trường ĐH của các học sinh. Qua quá trình khảo sát nhằm kiểm định mô hình đã phát hiện có 2 nhóm yếu tố ảnh hưởng nhiều đến quyết định chọn trường ĐH của học sinh. Nhóm thứ nhất là đặc điểm của gia đình và cá nhân học sinh. Nhóm thứ hai là các yếu tố thuộc bên ngoài ảnh hưởng đến cá nhân như: các đặc điểm cố định của trường ĐH và nỗ lực giao tiếp của trường ĐH với các học sinh.[8] 1.2.2. Các nghiên cứu trong nước Theo kết quả của nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sinh viên chọn trường Đại học Mở TP. HCM” do TS. Nguyễn Minh Hà, ThS. Huỳnh Gia Xuyên, ThS. Huỳnh Thị Kim Tuyết, Trường Đại học Mở TP. HCM thực hiện, có 7 nhân tố ảnh hưởng đến việc sinh viên chọn trường, chúng đều có mối quan hệ mật thiết với nhau. Nghiên cứu được thực hiện với 1.894 sinh viên năm thứ nhất hệ chính quy. 7 nhân tố ảnh hưởng đến việc sinh viên chọn trường bao gồm: Nỗ lực của nhà trường đưa thông tin đến học sinh sắp tốt nghiệp THPT; Chất lượng dạy và học; Đặc điểm của bản thân sinh viên; Công việc trong tương lai; Khả năng đậu vào trường; Người thân trong gia đình; Người thân ngoài gia đình[3]. Nghiên cứu này được tiến hành khá công phu, là sản phẩm đặc thù của riêng Trường Đại học Mở TP. HCM. Tuy nhiên, theo quan điểm của tác giả, kết quả nghiên cứu vẫn còn đến 7 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến quyết định, điều này không có gì sai nhưng với kết quả như vậy vận dụng vào thực tế sẽ rất khó. 14
Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, Trường ĐH Bách khoa – ĐHQG TP. HCM, đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của học sinh trung học phổ thông”. Kết quả phân tích 227 bảng trả lời của học sinh lớp 12 năm học 2008 – 2009 của 5 trường THPT tại Quảng Ngãi cho thấy 5 yếu tố bao gồm yếu tố cơ hội việc làm trong tương lai; yếu tố đặc điểm cố định của trường đại học; yếu tố về bản thân cá nhân học sinh; yếu tố về cá nhân có ảnh hưởng đến quyết định của học sinh và yếu tố về thông tin có sẵn ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học. Từ kết quả nghiên cứu này, các tác giả đã đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp đỡ gia đình, nhà trường và các tổ chức giáo dục có biện pháp thiết thực nhằm định hướng có phương pháp và tạo điều kiện tốt nhất cho các HS THPT lựa chọn trường một cách tốt nhất có thể. Tuy nhiên, mô hình này chỉ mới giải thích được vấn đề nghiên cứu ở mức 21,5% khi nhân rộng ra tổng thể. Vì vậy cần tăng thêm kích thước mẫu nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu. Nguyễn Phương Toàn, đã thực hiện luận văn thạc sĩ “Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh lớp 12 THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang”. Kết quả nghiên cứu đã đề xuất mô hình hồi quy gồm có 5 nh óm yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh lớp 12 THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang từ mạnh đến yếu như sau: Yếu tố về mức độ đa dạng và hấp dẫn ngành đào tạo; yếu tố về đặc điểm của trường đại học; yếu tố về khả năng đáp ứng sự mong đợi sau khi ra trường; yếu tố về những nỗ lực giao tiếp của trường ĐH và yếu tố về danh tiếng của trường đại học. Tuy nhiên, mô hình hồi quy này cũng chỉ mới giải thích được 27,6% vấn đề nghiên cứu.[4] PGS.TS Nguyễn Văn Tài & Ctg, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn đã thực hiện khảo sát hệ thống thứ bậc động cơ chọn ngành học tại ĐHQG TP. HCM đã kết luận: Yêu thích nghề nghiệp và có được nghề phù hợp với năng lực là lựa chọn chính của sinh viên khi vào học tại các trường thuộc ĐHQG TP. HCM, ngược lại các yếu tố như: điểm tuyển thấp và cơ hội vào học cao, theo ý kiến của 15
bạn bè, theo truyền thống gia đình không phải là động cơ thúc đẩy sinh viên lựa chọn ngành học. Đây là nghiên cứu ứng dụng thực tiễn tại một trường ĐH cụ thể tại Việt Nam.[4] Nguyễn Đức Nghĩa, ĐHQG TP. HCM đã đưa ra kết luận: thí sinh dự thi ĐH thường chọn các ngành đang hoặc có thể phát triển trong xã hội, nhưng chưa quan tâm đến các ngành cần thiết cho sự phát triển của xã hội. Bên cạnh đó, thí sinh thường tập trung chọn ngành học tại các trường ĐH có điểm chuẩn trúng tuyển thấp trong kỳ tuyển sinh trước đó.[4] 1.3. Cơ sở lý thuyết, các giả thuyết nghiên cứu 1.3.1. Cơ sở lý thuyết D.W.Chapman (1981) đã đề xuất mô hình tổng quát về việc chọn trường đại học của các học sinh. Dựa vào kết quả thống kê thu thập cho thấy có 2 nhóm yếu tố ảnh hưởng nhiều đến quyết định chọn trường. Thứ nhất là đặc điểm của gia đình và cá nhân học sinh. Thứ hai là một số yếu tố bên ngoài có ảnh hưởng cụ thể như các cá nhân ảnh hưởng, các đặc điểm cố định của trường đại học và nỗ lực giao tiếp của trường đại học với các học sinh. Có rất nhiều nghiên cứu được sử dụng từ kết quả của D.W. Chapman và phát triển trên những mô hình khác để nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn trường đại học của HS THPT. Cabera và La Nasa (1998) đã nghiên cứu mô hình 3 giai đoạn về vấn đề chọn trường đại học dựa trên nền tảng mô hình chọn trường của D.W.Chapman và K. Freeman. Từ kết quả nghiên cứu này, Cabera và La Nasa nhấn mạnh rằng những mong đợi về công việc trong tương lai của học sinh cũng là một nhóm yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của học sinh. Joseph Sia Kee Ming (2010) đã đề xuất mô hình khung khái niệm các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của sinh viên tại Malaysia. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng quyết định chọn trường ĐH của sinh viên chịu sự ảnh 16
hưởng của “Nhóm yếu tố các đặc điểm cố định của trường ĐH” bao gồm: vị trí; chương trình đào tạo; danh tiếng; cơ sở vật chất; chi phí học tập; hỗ trợ tài chính; cơ hội việc làm và “Nhóm yếu tố các nỗ lực giao tiếp với sinh viên” bao gồm: quảng cáo; đại diện tuyển sinh, giao lưu với các trường phổ thông; thăm viếng khuôn viên trường ĐH. Nhìn chung, có nhiều nhóm yếu tố ảnh hường đến quyết định lựa chọn trường đại học của HS THPT đã được khám phá và công bố. Tuy nhiên, để tiến hành thực hiện đề tài này, tác giả sẽ dựa vào các kết quả nghiên cứu trên nhưng có sự chọn lọc, điều chỉnh và bổ sung để hình thành mô hình nghiên cứu mới sao cho phù hợp với mục đích đặt ra của đề tài. 1.3.2. Các giả thuyết nghiên cứu 1.3.2.1. Nhóm yếu tố đặc điểm cố định của Trường ĐHTG  Vị trí tọa lạc của trường ĐH: Sevier (1986) qua công trình nghiên cứu của mình đã cho thấy địa điểm trường đại học có thể là một yếu tố quan trọng quyết định khả năng lựa chọn trường ĐH của học sinh. Một số sinh viên có thể tìm kiếm trường ĐH gần nhà hoặc gần nơi làm việc cho thuận tiện (Absher & Crawford năm 1996; Servier, 1994). Một nghiên cứu của Kohn và cộng sự (1976) đã kết luận rằng yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc sinh viên đi học đại học là do nhà của họ gần với một tổ chức giáo dục nào đó. Hossler & Gallagher (1990) cho biết khả năng HS theo học tại các trường ĐH gần trường THPT là khá cao dù các em chưa từng tham gia các hoạt động trong khuôn viên những trường ĐH này. Có thể thấy rằng với một chi phí thấp, vị trí địa lý gần trường đại học là một kích thích quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của học sinh trong việc lựa chọn môi trường học cho mình.  Chương trình học: 17
Một nghiên cứu tiến hành tại Kuala Lumpur và Selangor, Malaysia Yusof et al. (2008) cho thấy chương trình học phù hợp với nhu cầu xã hội là một trong các yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định chọn trường ĐH của HS THPT. Ford và cộng sự (1999) cũng nhận thấy rằng các vấn đề như phạm vi của chương trình nghiên cứu, tính linh hoạt của chương trình học, linh hoạt thay đổi lớn và nhiều lựa chọn mức độ là những yếu tố quan trọng nhất để học sinh lựa chọn các tổ chức giáo dục đại học phù hợp. Do đó, có thể kết luận rằng có một mối quan hệ tích cực giữa các chương trình học tập và quyết định chọn trường đại học.  Danh tiếng của trường ĐH: Hình ảnh và uy tín có ảnh hưởng rất lớn đến việc lựa chọn trường ĐH. Sinh viên đánh giá rất cao uy tín của một trường đại học và xem nó như một yếu tố có ảnh hưởng nhất định đến việc chọn trường (Lay & Maguire, 1981; Murphy, 1981; Sevier, 1986; Keling, 2006). Keling (2007) cho rằng các yếu tố ảnh hưởng lớn nhất mà sinh viên sẽ đánh giá trong sự lựa chọn của họ về một tổ chức nào đó là danh tiếng của tổ chức. Có một sự tồn tại về mối quan hệ tỷ lệ thuận giữa danh tiếng của trường đại học và quyết định chọn trường đại học của học sinh.  Cơ sở vật chất: Theo Absher & Crawford (1996), cơ sở vật chất giáo dục như phòng học, phòng thí nghiệm và thư viện…đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình lựa chọn của học sinh đối với một trường đại học. Do đó, có thể kết luận rằng đây là một trong những yếu tố có ảnh hưởng khá mạnh đến quyết định chọn trường của các em.  Chi phí học tập: Joseph (2000) cho rằng vấn đề chi phí học tập có sức ảnh hưởng rất lớn trong việc đưa ra quyết định chọn trường ĐH. Jackson (1986) đã kết luận chi phí học tập là yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến sự lựa chọn trường đại học trong khi các hỗ trợ tài chính để giảm chi phí là một ảnh hưởng tích cực. Vì vậy, chi phí học tập 18
đóng vai trò hết sức quan trọng và quyết định khả năng chọn trường đại học của học sinh.  Hỗ trợ tài chính: Một nghiên cứu được tiến hành bởi Yusof (2008) nhận thấy yếu tố hỗ trợ tài chính được cung cấp bởi các trường đại học là một trong bốn yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định chọn trường. Trường ĐH nào tạo điều kiện cho học sinh có cơ hội tiếp cận và thụ hưởng các hỗ trợ tài chính thì có nhiều khả năng được các em lựa chọn (Jackson, 1988; Litten, 1982; Manski & Wise, 1983). Ismail (2009) đã nghiên cứu về sự ảnh hưởng của thông tin đến việc lựa chọn trường đại học, trong đó chỉ ra rằng sinh viên hài lòng với quyết định chọn trường dựa trên sự hài lòng về thông tin của họ với các yếu tố tài chính liên quan, trong đó bao gồm hỗ trợ tài chính và chi phí học tập hợp lý. Dựa vào kết quả đề cập ở trên, có thể kết luận rằng hỗ trợ tài chính có một sức ảnh hưởng đáng kể đến việc chọn trường đại học của học sinh phổ thông.  Cơ hội việc làm: Sevier (1998) cho biết học sinh thường bị thu hút bởi yếu tố cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp. Theo Paulsen (1990), các em có xu hướng chọn trường đại học dựa trên cơ hội việc làm dành cho sinh viên đã tốt nghiệp đại học. Họ rất quan tâm đến cơ hội có được việc làm và thường bị ảnh hưởng bởi chính những gì sinh viên tốt nghiệp đang làm, những đóng góp cho xã hội của trường đại học (Sevier, 1997). Do đó, cơ hội việc làm là một yếu tố dự báo có ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định lựa chọn trường đại học của học sinh. 1.3.2.2. Nhóm yếu tố nỗ lực giao tiếp của Trường ĐHTG với HS THPT  Quảng cáo: Nỗ lực tiếp thị của các trường ĐH thông qua các phương tiện truyền thông đã phát triển rất nhiều trong thời gian qua. Báo chí, truyền hình và đài phát thanh đã được chứng minh là các phương tiện quảng cáo có hiệu quả đặc biệt trong việc xây 19
dựng hình ảnh và uy tín (Hossler et al, 1990). Do đó, có thể khẳng định quảng cáo có sức ảnh hưởng khá lớn đến khả năng chọn trường đại học của học sinh THPT.  Đại diện tư vấn tuyển sinh: Lay & Maguire (1981) phát hiện ra rằng các chuyến thăm trường THPT của đại diện tư vấn tuyển sinh trường đại học được đánh giá là có ảnh hưởng cực kỳ hiệu quả trong việc thu hút học sinh. Do đó, đại diện tư vấn tuyển sinh là một trong những yếu tố then chốt có ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định chọn trường ĐH của học sinh thông qua kết quả nghiên cứu của Rowe (1980). Những chuyến thăm này có thể mang lại lợi ích cho cả học sinh và đại diện tuyển sinh (Hossler và cộng sự, 1990).  Thăm khuôn viên Trường ĐHTG (Campus Visit): Tổ chức các chuyến thăm khuôn viên trường dành cho HS THPT là công cụ tuyển sinh tốt nhất của trường đại học. Nó là một yếu tố quan trọng trong quá trình đưa ra quyết định của học sinh (Sevier, 1992). Hossler et al. (1990) cũng nhận thấy việc thăm khuôn viên trường là việc làm không thể thiếu ở các trường đại học vì nó có ảnh hưởng đến quyết định nên chọn trường nào để đăng ký theo học của các em. 1.3.2.3. Nhóm yếu tố đặc điểm bản thân học sinh  Khát vọng thành công: Carpenter và Fleishman (1987), Gilmour và các cộng sự (1981), Jackson (1978) khám phá ra nguyện vọng được học tập những ngành nghề mà bản thân học sinh thích thú và cho rằng mình sẽ thành công trong tương lai có ảnh hưởng rất lớn đến quyết định chọn trường đại học có ngành đào tạo này. Nguyện vọng được học chuyên ngành theo sở thích cá nhân và kế hoạch nghề nghiệp tương lai là các yếu tố quan trọng để các em có cái nhìn tổng quát hơn khi lựa chọn trường học cho mình.  Nhận thức năng lực cá nhân: 20