| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Dòch teã hoïc chaán thöông do boûng ôû beänh nhaân<br />
nhaäp vieän ñieàu trò taïi tænh Daklak 1998 - 2002<br />
Ths.<br />
Hùng<br />
ThS.Thái<br />
ThaùQuang<br />
i Quang<br />
Huøng<br />
<br />
Nghieân cöùu chaán thöông do boûng naøy ñaõ ñöôïc tieán haønh ôû nhöõng beänh nhaân bò boûng nhaäp beänh vieän<br />
ña khoa tænh Daklak trong khoaûng thôøi gian töø 1998 ñeán 2002. Thoâng tin töø beänh aùn ñöôïc thu thaäp<br />
qua moät bieåu maãu soaïn saün, bao goàm caùc muïc: tuoåi, giôùi, ngaøy, muøa, thaùng trong naêm, hoaøn caûnh<br />
xaûy ra boûng, nguyeân nhaân cuûa boûng, dieän tích boûng, möùc ñoä traàm troïng cuûa boûng, soá ngaøy ñieàu trò.<br />
Keát quaû cho thaáy tyû suaát maéc chaán thöông do boûng laø 9.6/10-5 ngöôøi-naêm; 50% nhöõng ca boûng laø<br />
döôùi 4 tuoåi, nam bò boûng nhieàu hôn nöõ; boûng xuaát hieän raõi raùc trong naêm, hôn 95% caùc ca boûng xaûy<br />
ra taïi nhaø hoaëc xung quanh nhaø. Nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây boûng laø nöôùc noùng (63.4%), tieáp ñeán<br />
laø caùc chaát coù theå gaây chaùy noå nhö xaêng, daàu (20.4%). Haàu heát caùc ca boûng laø do khoâng chuû ñònh<br />
(99%). Coù söï töông quan giöõa dieän tích boûng vaø keát quaû ñieàu trò (p 0.05).<br />
Söï khaùc bieät raát lôùn giöõa dieän tích boûng vaø keát quaû<br />
ñieàu trò, dieän tích boûng caøng lôùn, beänh caøng traàm<br />
troïng, keát quaû ñieàu trò caøng keùm (p < 0.0001). Khi<br />
phaân dieän tích boûng (%)theo nhoùm vôùi khoaûng caùch<br />
laø 10, thì haàu heát dieän tích boûng thuoäc nhoùm 0-9%<br />
(31.7%) vaø 10-19% (31.9%).<br />
Keát quaû ñieàu trò: khoaûng 10% soá beänh nhaân<br />
ñöôïc cho laø khoûi khi xuaát vieän, soá coøn laïi khoaûng<br />
90% laø nhöõng beänh nhaân ñôõ, giaûm, tình traïng beänh<br />
khoâng thay ñoåi, naëng hôn vaø töû vong. Coù 24 ca töû<br />
vong trong soá 893 ca boûng nhaäp vieän ñieàu trò, tyû suaát<br />
töû vong do boûng laø 2,7%.<br />
Soá ngaøy ñieàu trò:Trong toång soá 893 beänh nhaân,<br />
soá ngaøy nhaäp vieän trung bình laø 8 ngaøy, 50% soá ca<br />
naèm vieän döôùi 5 ngaøy vaø ña soá naèm vieän trong voøng<br />
1 ngaøy (moát) vaø thôøi gian naèm vieän thay ñoåi töø döôùi<br />
1 ngaøy ñeán 95 ngaøy.<br />
Chi phí trung bình cuûa moät ca boûng: Coù 712<br />
beänh nhaân coù thoâng tin veà chi phí cho ñieàu trò (soá<br />
coøn laïi laø caùc ñoái töôïng mieãn vieän phí), thì chi phí<br />
trung bình cho moät ca boûng laø 362.000 ñoàng, trung<br />
vò laø 200.000 ñoàng, toái thieåu laø 20.000 ñoàng vaø toái<br />
ña laø 7.000.000 ñoàng.<br />
<br />
4. Baøn luaän<br />
Soá lieäu nghieân cöùu<br />
Soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø beänh vieän ña khoa tænh<br />
Daklak, laø cô sôû y teá duy nhaát trong toaøn tænh coù<br />
phoøng ñieàu trò chaán thöông do boûng. Do ñaây laø soá<br />
lieäu hoài cöùu, ñöôïc thu thaäp töø hoà sô beänh aùn caùc<br />
beänh nhaân nhaäp vieän neân coù nhöõng haïn cheá khoù<br />
traùnh khoûi:<br />
- Khoâng phaûi taát caû caùc tröôøng hôïp boûng ñeàu vaøo<br />
beänh vieän ñeå ñieàu trò, caùc ca nheï coù theå seõ ñeán khaùm<br />
vaø ñieàu trò ôû y teá tö nhaân, hoaëc ñeán khaùm taïi beänh<br />
vieän nhöng sau khi sô cöùu ñöôïc cho veà khoâng phaûi<br />
nhaäp vieän neân seõ thieáu thoâng tin ôû ñoái töôïng naøy.<br />
- Daklak laø moät tænh coù dieän tích raát roäng, do vaäy<br />
coù nhöõng huyeän thuoäc tænh DakLak, nhöng khoaûng<br />
<br />
caùch töø huyeän ñoù ñeán beänh vieän ña khoa tænh<br />
DakLak coøn xa hôn ñeán caùc cô sôû y teá ôû tænh khaùc<br />
(ví duï nhö huyeän Ea H'Leo giaùp tænh Gia Lai, huyeän<br />
Mdraêk giaùp tænh Khaùnh Hoaø, huyeän Dak Noâng, Dak<br />
Rlaêp giaùp Bình Döông hoaëc thaønh phoá Hoà Chí<br />
Minh). Do thuaän tieän trong vieäc ñi laïi, caùc beänh<br />
nhaân boûng ôû caùc huyeän naøy coù theå ñeán khaùm vaø ñieàu<br />
trò taïi nhöõng cô sôû y teá cuûa tænh khaùc.<br />
- Nhöõng lyù do treân laøm cho soá lieäu thu thaäp töø<br />
Beänh vieän tænh coù theå ít hôn so vôùi thöïc teá, daãn ñeán<br />
öôùc tính thaáp hôn veà tyû suaát maéc chaán thöông do<br />
boûng. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc giaûi thích cho tyû suaát<br />
chaán thöông do boûng ñieàu tra taïi coäng ñoàng raát cao<br />
(VMIS).<br />
Ñaëc ñieåm dòch teã hoïc cuûa chaán thöông do boûng<br />
Maëc duø nghieân cöùu naøy khoâng ñöôïc thieát keá ñeå<br />
xaùc ñònh caùc yeáu toá nguy cô cuûa chaán thöông do<br />
boûng, nhöng khi moâ taû moät soá khía caïnh veà dòch teã<br />
hoïc nhö tuoåi, giôùi, nguyeân nhaân, hoaøn caûnh xaûy ra<br />
... coù theå nhaän thaáy laø ôû DakLak, haàu heát caùc ca<br />
boûng ñeàu xaûy ra ôû treû em (vôùi tuoåi trung vò laø 4),<br />
treû trai nhieàu hôn treû gaùi vaø xaûy ra ngay chính taïi<br />
nhaø cuûa mình. Nguyeân nhaân chuû yeáu gaây boûng laø<br />
nöôùc noùng vaø caùc chaát coù theå chaùy noå (xaêng daàu).<br />
Döôùi 4 tuoåi laø löùa tuoåi raát hieáu ñoäng vaø chöa nhaän<br />
thöùc ñöôïc nhöõng nguy hieåm xung quanh. Keát quaû<br />
cuõng cho thaáy nguy cô tieàm aån gaây boûng ôû ngay<br />
chính caên nhaø cuûa treû. Ñaây laø moái nguy cô thaät söï<br />
cuûa caùc ca boûng vaø ñieàu naøy hoaøn toaøn coù theå ngaên<br />
chaën, hoaëc ñeà phoøng ñöôïc neáu caùc baäc cha meï hoaëc<br />
ngöôøi chaêm soùc treû coù nhöõng kieán thöùc nhaát ñònh<br />
veà chaán thöông do boûng. Coù theå loàng gheùp caùc<br />
thoâng tin giaùo duïc söùc khoûe veà chaán thöông noùi<br />
chung, ñeå laøm sao treû em coù theå an toaøn hôn trong<br />
chính ngoâi nhaø cuûa mình.<br />
Haäu quaû cuûa chaán thöông do boûng<br />
Tyû leä cheát/maéc (case fatality rate) ñöôïc öôùc<br />
tính laø 2.7%. Duø soá töû vong khoâng cao, nhöng cuõng<br />
ñaõ boå sung cho thoâng tin töû vong do boûng maø<br />
nghieân cöùu chaán thöông taïi coäng ñoàng (VMIS)<br />
khoâng phaùt hieän ra 2.<br />
Theo keát quaû cuûa moät taùc giaû nöôùc ngoaøi 3,4, tyû<br />
suaát töû vong do boûng ôû nhöõng beänh nhaân nhaäp vieän<br />
taïi Tehran (Iran) laø 19.6%, hoaëc ôû vuøng Taây Nam<br />
Iran laø 34.4%. Söï khaùc bieät veà keát quaû ñieàu trò boûng<br />
taïi vuøng chuùng toâi vaø taïi Iran laø raát lôùn. Tuy nhieân,<br />
moät trong nhöõng lyù do giaûi thích cho söï khaùc bieät<br />
naøy nhöõng beänh nhaân boûng naëng môùi ñöôïc nhaäp<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br />
<br />
25<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
vaøo khoa boûng taïi beänh vieän ôû Iran.<br />
Chuùng ta thaáy raèng chæ khoaûng 10% beänh nhaân<br />
xuaát vieän ñöôïc cho laø khoûi, soá coøn laïi laø giaûm beänh,<br />
khoâng thay ñoåi, naëng hôn vaø töû vong. Giaû söû 50%<br />
caùc tröôøng hôïp xuaát vieän vôùi tình traïng beänh hoaëc<br />
khoâng thay ñoåi hoaëc naëng hôn daãn ñeán töû vong sau<br />
khi veà nhaø, thì tyû suaát töû vong coøn cao hôn, öôùc tính<br />
khoaûng 8,2%.<br />
Gaùnh naëng veà taøi chính do ñieàu trò boûng theo keát<br />
quaû laø 362.000 ñoàng /ca boûng. Ñaây laø chi phí tröïc<br />
tieáp cho ñieàu trò, ñöôïc keâ khai ôû cuoái beänh aùn khi<br />
beänh nhaân xuaát vieän. Chaéc chaén raèng ñaây chæ laø<br />
nhöõng chi phí toái thieåu, bôûi vì beänh nhaân sau khi<br />
xuaát vieän seõ phaûi ñieàu trò taïi nhaø theâm moät thôøi gian<br />
nöõa (khoaûng 90% soá beänh nhaân khi xuaát vieän trong<br />
tình traïng caàn phaûi ñöôïc tieáp tuïc ñieàu trò). Ngoaøi ra,<br />
trong soá nhöõng ca boûng treân seõ coù nhöõng tröôøng hôïp<br />
gaây seïo, co ruùt laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi<br />
beänh veà maët thaåm myõ, veà maët chöùc naêng vaän ñoäng<br />
... seõ laøm chi phí ñieàu trò boûng taêng leân theâm khi<br />
nhöõng beänh nhaân naøy quay trôû laïi beänh vieän ñeå thöïc<br />
hieän caùc cuoäc phaãu thuaät taïo hình.<br />
Caùch sô cöùu naïn nhaân ngay khi bò boûng aûnh<br />
höôûng quan troïng ñeán möùc ñoä naëng nheï cuûa beänh,<br />
vaø laø moät thoâng tin boå ích trong khi xaây döïng noäi<br />
dung truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoeû taïi coäng ñoàng,<br />
nhöng raát tieác, do haïn cheá cuûa soá lieäu töø beänh aùn<br />
neân chuùng toâi khoâng coù ñöôïc thoâng tin naøy.<br />
Toùm laïi, qua hoài cöùu 893 hoà sô beänh aùn chaán<br />
thöông do boûng nhaäp vieän tænh DakLak trong<br />
khoaûng thôøi gian töø 1998 ñeán 2002, vaø keát hôïp vôùi<br />
<br />
soá lieäu daân soá cuûa tænh DakLak, chuùng toâi coù moät soá<br />
keát luaän sau:<br />
- Tyû suaát maéc chaán thöông do boûng laø 9.6/105<br />
ngöôøi-naêm<br />
- 50% nhöõng ca boûng laø döôùi 4 tuoåi, Nam bò<br />
boûng nhieàu hôn Nöõ.<br />
- Chaán thöông boûng xuaát hieän raûi raùc trong naêm,<br />
chöa thaáy coù khuynh höôùng xuaát hieän chaán thöông<br />
boûng theo thaùng.<br />
- Haàu heát caùc ca boûng xaûy ra taïi nhaø hoaëc xung<br />
quanh nhaø (treân 95%)<br />
- Nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây boûng laø nöôùc noùng<br />
(63.4%), tieáp ñeán laø caùc chaát coù theå gaây chaùy noå nhö<br />
xaêng, daàu (20.4%).<br />
- Khoaûng 50% caùc ca boûng coù dieän tích boûng<br />
döôùi 13%, haàu heát tröôøng hôïp gaëp ôû dieän tích boûng<br />
10%. Coù söï töông quan giöõa dieän tích boûng vaø keát<br />
quaû ñieàu trò (p
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
