Dự án Quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên miền Trung: Báo cáo đánh giá chất lượng và thị trường hồ tiêu tại Việt Nam

D án Qu n lý b n v ng<br /> ngu n tài nguyên thiên nhiên mi n Trung<br /> <br /> Báo cáo<br /> <br /> Đánh giá Ch t lư ng và<br /> Th trư ng H tiêu t i Vi t Nam<br /> <br /> Tôn N<br /> <br /> Tu n Nam<br /> <br /> Tháng 2, 2008<br /> <br /> TÌNH HÌNH S N XU T, TIÊU TH ,<br /> CH BI N VÀ XU T KH U H TIÊU C A VI T NAM<br /> 1. TÌNH HÌNH S<br /> <br /> N XU<br /> <br /> 1.1 Tình hình s<br /> gi i<br /> <br /> n xu<br /> <br /> T VÀ TIÊU TH<br /> t và tiêu th<br /> <br /> h<br /> <br /> H<br /> <br /> TIÊU<br /> <br /> tiêu trên th<br /> <br /> H tiêu là m t trong nh ng lo i cây công nghi p có giá tr kinh t và giá tr<br /> xu t kh u cao. Trên th trư ng th gi i, các s n ph m h tiêu đư c giao d ch<br /> b i các d ng sau: tiêu đen, tiêu tr ng (tiêu s ), tiêu xanh và d u nh a tiêu.<br /> H tiêu b t đ u đư c s n xu t nhi u t<br /> <br /> đ u th k XX. Nhu c u tiêu th<br /> <br /> h tiêu trên th gi i không ng ng gia tăng, trong khi đó cây h tiêu ch canh tác<br /> thích h p<br /> <br /> vùng nhi t đ i, do đó h tiêu là m t nông s n xu t kh u quan tr ng<br /> <br /> c a m t s nư c Châu Á và Châu Phi.<br /> Trư c đây,<br /> <br /> n Đ , Malaysia, Indonesia, Brazil là nh ng nư c s n xu t<br /> <br /> nhi u h tiêu hàng đ u th gi i, vư t h n các nư c khác. Năm 1990, Vi t Nam<br /> b t đ u tham gia vào th trư ng xu t kh u h tiêu th gi i v i th ph n 6% và<br /> liên t c có bư c gia tăng m nh. Đ n nay thì Vi t Nam đã tr<br /> <br /> thành nư c xu t<br /> <br /> kh u h tiêu l n nh t th gi i. Năm 2006 Vi t Nam xu t kh u đư c 118.618<br /> t n, chi m 60% lư ng xu t kh u h tiêu th gi i (ngu n IPC).<br /> 1000 t n<br /> 250<br /> <br /> 200<br /> <br /> Vi t Nam<br /> Th gi i<br /> <br /> 150<br /> <br /> 100<br /> <br /> 50<br /> <br /> 19<br /> 90<br /> 19<br /> 91<br /> 19<br /> 92<br /> 19<br /> 93<br /> 19<br /> 94<br /> 19<br /> 95<br /> 19<br /> 96<br /> 19<br /> 97<br /> 19<br /> 98<br /> 19<br /> 99<br /> 20<br /> 00<br /> 20<br /> 01<br /> 20<br /> 02<br /> 20<br /> 03<br /> 20<br /> 04<br /> 20<br /> 05<br /> 20<br /> 06<br /> 20<br /> 07<br /> *<br /> <br /> 0<br /> <br /> Biểu đồ 1: Lượng xuất kh u hồ tiêu thế giới và Việt nam qua các<br /> năm<br /> Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t Nam, 2006<br /> 2007*: là s li u ư c tính<br /> <br /> Năm<br /> <br /> T<br /> <br /> năm 2004 t ng lư ng h<br /> <br /> tiêu xu t kh u trên th<br /> <br /> hư ng gi m do sâu b nh hoành hành<br /> <br /> gi i có chi u<br /> <br /> nhi u vùng tr ng h tiêu chính trên<br /> <br /> th gi i và cũng do giá h tiêu sút gi m tr m tr ng vào năm 2002. Do t ng<br /> lư ng xu t kh u trên th trư ng th gi i gi m nên cung không đáp<br /> <br /> ng đ<br /> <br /> c u, h tiêu l i tăng giá. Năm 2006 h tiêu tăng giá đ t bi n và đ t đ nh cao<br /> nh t trong vòng 5 năm t<br /> <br /> 2001 2006, có th i đi m vư t qua ngư ng<br /> <br /> 3000US$ m t t n tiêu đen và 4000US$ m t t n tiêu tr ng. Có nh ng lúc giá<br /> tiêu đen<br /> <br /> nư c ta tăng lên đ n 60.000đ/kg.<br /> <br /> B ng 1: Di n tích và s n lư ng các nư c s n xu t h tiêu chính<br /> 2004<br /> 2005<br /> 2006<br /> Nư c<br /> <br /> Di n tích<br /> (ha)<br /> <br /> S n<br /> lư ng<br /> (t n)<br /> <br /> nĐ<br /> Brazil<br /> Indonesia<br /> Malaysia<br /> Sri Lanca<br /> Vi t Nam<br /> <br /> 231.880<br /> 45.000<br /> 13.000<br /> 32.436<br /> 50.000<br /> <br /> 62.000<br /> 45.000<br /> 31.000<br /> 20.000<br /> 12.820<br /> 100.000<br /> <br /> Di n tích<br /> (ha)<br /> <br /> 40.000<br /> 87.545<br /> 12.700<br /> 24.739<br /> 50.000<br /> (Ngu<br /> <br /> S n<br /> lư ng<br /> (t n)<br /> <br /> Di n tích<br /> (ha)<br /> <br /> 70.000<br /> 44.500<br /> 35.000<br /> 35.000<br /> 19.000<br /> 12.800<br /> 14.000<br /> 24.874<br /> 95.000<br /> 50.105<br /> n: Hi p h i h tiêu Vi<br /> <br /> S n<br /> lư ng<br /> (t n)<br /> <br /> 50.000<br /> 42.000<br /> 20.000<br /> 19.000<br /> 13.000<br /> 105.000<br /> t Nam, 2006)<br /> <br /> 120,000<br /> <br /> 100,000<br /> <br /> 80,000<br /> <br /> 60,000<br /> <br /> 40,000<br /> <br /> 20,000<br /> <br /> -<br /> <br /> Năm 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005a<br /> Brazil<br /> <br /> nĐ<br /> <br /> Indonesia<br /> <br /> Malaysia<br /> <br /> Vi t Nam<br /> <br /> Sri Lanka<br /> <br /> Khác<br /> <br /> Biểu đồ 2: Sản lượng hồ tiêu của các nước sản xuất chính qua các năm<br /> * Nguồn: Hiệp hội Hồ tiêu Việt nam, 2005<br /> 2<br /> <br /> Trong giai đo n t<br /> v n còn đ ng sau<br /> <br /> n Đ<br /> <br /> 1993 đ n 2002 thì s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam<br /> và Indonesia, nhưng t<br /> <br /> năm 2003 Vi t Nam đã<br /> <br /> vư t lên d n đ u th gi i v s n lư ng h tiêu.<br /> Di n tích h tiêu Vi t Nam hi n nay đ t hơn 50.000 ha. Năng su t h tiêu<br /> c a chúng ta đ t cao nh t th gi i và b xa các nư c khác.<br /> Caù c nöôù c khaù c<br /> 4%<br /> <br /> Brazil<br /> 17%<br /> Aá n Ñoä<br /> 6%<br /> <br /> Vieä t Nam<br /> 43%<br /> Indonesia<br /> 16%<br /> Sri Lanka Malaysia<br /> 4%<br /> 9%<br /> <br /> Hình 1: Thị phần xuất khNu tiêu đen của các nước xuất khNu chính trong năm 2004<br /> Caùc nöôùc khaùc<br /> 15%<br /> <br /> Malaysia<br /> 7%<br /> <br /> Vieät Nam<br /> 23%<br /> <br /> Indonesia<br /> 40%<br /> <br /> Brazil<br /> 10%<br /> <br /> Hình 2: Thị phần xuất khNu tiêu trắng của các nước xuất khNu chính trong năm 2004<br /> Tiêu h t đư c xu t kh u ch y u dư i 2 d ng: tiêu đen và tiêu tr ng<br /> (chi m t i 85% lư ng xu t kh u). Ngoài ra còn đư c xu t kh u dư i d ng<br /> tiêu xanh và d u nh a tiêu.<br /> <br /> n Đ , Malaysia và Madagascar là ba nư c xu t<br /> <br /> kh u nhi u tiêu xanh. Trong năm 2004,<br /> <br /> n Đ<br /> <br /> xu t 1540 t n tiêu xanh,<br /> <br /> Malaysia xu t 150 t n, và Madagascar kho ng 600-700 t n.<br /> <br /> n Đ<br /> <br /> cũng là<br /> <br /> nư c s n xu t và xu t kh u nhi u d u tiêu và oleoresin. Theo ư c tính c a gi i<br /> 3<br /> <br /> chuyên môn, trong năm 2004 n Đ xu t kh u kho ng 64 t n d u tiêu và 1200<br /> t n oleoresin, Sri Lanka xu t 1,5-2 t n d u tiêu và oleoresin.<br /> Lư ng h tiêu nh p kh u hàng năm trên th gi i vào kho ng 120.000 130.000 t n tiêu h t, 2000 t n tiêu xanh và 400 t n d u nh a tiêu. Có trên 40<br /> nư c nh p kh u tiêu, đ ng đ u là M , Đ c, Pháp. Trong năm 2004 th ph n<br /> nh p kh u c a các nư c Châu Âu cao nh t, chi m 34%, ti p sau đó là các<br /> nư c Châu Á và Châu Đ i Dương. G n đây m c tiêu th h t tiêu<br /> <br /> các nư c<br /> <br /> Trung Đông và B c Phi gia tăng m nh và th trư ng Trung Đông là nơi thu hút<br /> s lư ng nh p kh u h tiêu ngày càng nhi u.<br /> Nam Myõ<br /> 1%<br /> <br /> Khaù c<br /> 8%<br /> <br /> Chaâ u Phi<br /> 2%<br /> <br /> Baé c Myõ<br /> 26%<br /> <br /> Chaâ u AÙ vaø Chaâ u<br /> Ñaï i Döông<br /> 29%<br /> <br /> Chaâ u Aâ u<br /> 34%<br /> <br /> Hình 3: Thị phần của các thị trường nhập khNu hồ tiêu năm 2004<br /> Tóm l i: H t tiêu là m t lo i gia v có giá tr thương m i và xu t kh u cao.<br /> M c c u hàng năm đư c tăng thêm t<br /> <br /> 4-5% m i năm. Tuy di n tích và s n<br /> <br /> lư ng h tiêu có xu hư ng tăng nhưng s gia tăng này không đ u và ph thu c<br /> r t nhi u vào s<br /> <br /> bi n đ ng giá c , tình hình sâu b nh h i. D<br /> <br /> báo trong th i<br /> <br /> gian dài s p t i, cung v n chưa đáp ng đ c u và h tiêu v n là cây cho hi u<br /> qu kinh t cao so v i các lo i nông s n khác.<br /> <br /> 1.2. Tình hình s<br /> <br /> n xu<br /> <br /> t h<br /> <br /> tiêu<br /> <br /> nư<br /> <br /> c ta<br /> <br /> Năng su t và s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam có nh ng bư c ti n nh y<br /> v t k t năm 1975. Năm 1975, Vi t Nam ch m i có 500ha tiêu đ t s n lư ng là<br /> 4<br /> <br />