i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan toàn bộ nội dung nghiên cứu trong luận án là kết quả làm
việc miệt mài, nghiêm túc của tập thể nhà khoa học đƣợc phân công hƣớng dẫn và
nghiên cứu sinh. Các số liệu, kết quả nghiên cứu đƣợc thu thập, trình bày, mô tả,
phân tích và minh họa trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố
trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.
Hà Nội, ngày tháng 6 năm 2019
Nghiên cứu sinh
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận án này, bên cạnh sự cố gắng và nỗ lực của bản thân, tác
giả đã nhận đƣợc sự động viên, giúp đỡ từ nhiều tổ chức, cá nhân:
Trƣớc tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã luôn động viên, chia sẻ và tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt để tác giả
hoàn thành luận án.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới hai giảng viên hƣớng dẫn khoa học là
TS. Vũ Xuân Dũng và TS. Nguyễn Hóa. Sự hƣớng dẫn tận tình, những định hƣớng
quý báu của các thầy đã tạo điều kiện thận lợi và giúp đỡ nghiên cứu sinh trong suốt
quá trình thực hiện luận án.
Tác giả cũng bày tỏ lòng cảm ơn tới các Thầy cô trong Hội đồng đánh giá
chuyên đề, Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp bộ môn và các nhà khoa học tham
gia phản biện kín đã có những nhận xét, góp ý về mặt chuyên môn để tác giả hoàn
thành luận án này.
Nhân dịp này, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô, cán bộ nhân
viên Bộ môn Tài chính doanh nghiệp, Khoa Tài chính ngân hàng, Khoa Sau đại
học, Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Thƣơng mại đã luôn quan tâm, tạo điều kiện
cho nghiên cứu sinh hoàn thành luận án.
Hà Nội, ngày tháng 5 năm 2019
Nghiên cứu sinh
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................ vi
DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................... viii
DANH MỤC HÌNH ......................................................................................................... x
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................................ 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 3
4. Đóng góp nghiên cứu dự kiến đạt đƣợc ...................................................................... 4
4.1 Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận ......................................................... 4
4.2. Những đóng góp mới về mặt thực tiễn ..................................................................... 4
5. Kết cấu luận án ............................................................................................................. 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ................................................................................................................. 7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................................... 7
1.1.1. Những nghiên cứu về xu thế giao quyền tự chủ tài chính. ..................................... 7
1.1.2. Những nghiên cứu về đầu tƣ ngân sách Nhà nƣớc ................................................. 9
1.1.3. Những nghiên cứu về khai thác, huy động nguồn lực tài chính từ xã hội hóa giáo
dục đại học. .................................................................................................................... 12
1.1.4. Các nghiên cứu về mối quan hệ giữa huy động và sử dụng nguồn lực tài chính. 15
1.2. Khoảng trống nghiên cứu và định hƣớng nghiên cứu của luận án ......................... 16
1.3. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 18
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1: ............................................................................................. 21
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO
GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP .............................................................................. 22
2.1. Khái quát về giáo dục đại học công lập .................................................................. 22
2.1.1. Khái niệm về giáo dục đại học và giáo dục đại học công lập .............................. 22
iv
2.1.2. Phân loại các cơ sở giáo dục đại học ................................................................... 24
2.1.3. Vai trò của các cơ sở giáo dục đại học công lập trong hệ thống giáo dục đại học ....... 26
2.2. Nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ................................................ 27
2.2.1. Khái niệm về nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ....................... 27
2.2.2. Phân loại nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập .............................. 28
2.3. Phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ................................ 31
2.3.1. Khái niệm về phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ....... 31
2.3.2. Tiêu chí đánh giá sự phát triển NLTC cho giáo dục đại học công lập ................ 32
2.3.3. Nguyên tắc phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập. ......... 37
2.3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học
công lập .......................................................................................................................... 40
2.4. Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam trong phát triển nguồn lực tài chính
cho giáo dục đại học công lập. ....................................................................................... 47
2.4.1. Kinh nghiệm về phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập. . 47
2.4.2. Một số bài học về phát triển nguồn tài chính cho giáo dục đại học công lập Việt
Nam ................................................................................................................................ 56
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .............................................................................................. 59
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO GIÁO
DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM ................................................................ 60
3.1. Khái quát về giáo dục đại học công lập ở Việt Nam .............................................. 60
3.1.1.Mô hình quản lý giáo dục đại học công lập .......................................................... 60
3.1.2. Thực trạng về quy mô của các cơ sở giáo dục đại học công lập .......................... 61
3.1.3. Thực trạng về chất lƣợng đào tạo của giáo dục đại học công lập ........................ 64
3.1.4. Thực trạng về đầu tƣ ngân sách nhà nƣớc cho giáo dục đại học công lập ........... 67
3.2. Tình hình phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ở Việt Nam. . 71
3.2.1. Tình hình phát triển nguồn lực tài chính của nhóm các cơ sở giáo dục đại học
công lập tự chủ một phần về tài chính. .......................................................................... 72
3.2.2. Tình hình phát triển nguồn lực tài chính của nhóm cơ sở giáo dục đại học công
lập tự chủ hoàn toàn về tài chính. .................................................................................. 89
3.3. Kiểm định sự ảnh hƣởng của các yếu tố đến phát triển nguồn lực tài chính cho giáo
v
dục đại học công lập ở Việt Nam. .................................................................................. 99
3.3.1. Mô hình nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu. ..................................................... 100
3.3.2. Mô tả biến, thang đo, mẫu khảo sát và thu thập dữ liệu. ................................... 102
3.3.3. Phân tích thống kê mô tả, EFA và Cronbach’s Alpha. ...................................... 104
3.3.4. Phân tích tƣơng quan và hồi quy. ....................................................................... 108
3.3.5. Kiểm định T-test, oneway anova. ...................................................................... 110
3.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học
công lập ở Việt Nam. ................................................................................................... 111
3.4.1. Các kết quả đạt đƣợc. ......................................................................................... 111
3.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân. ........................................................................ 114
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................................ 121
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO
GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM ................................................... 122
4.1. Quan điểm, định hƣớng và mục tiêu phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại
học công lập ở Việt Nam ............................................................................................. 122
4.1.1. Quan điểm về phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập .... 122
4.1.2. Định hƣớng, mục tiêu phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công
lập. ................................................................................................................................ 124
4.2. Các giải pháp phát triển nguồn lực tài chính cho giáo dục đại học công lập ở
Việt Nam ................................................................................................................. 126
4.2.1. Nhóm giải pháp về đổi mới chính sách của Nhà nƣớc nhằm tăng cƣờng huy
động và nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính cho giáo dục đại
học công lập. ........................................................................................................... 126
4.2.2. Nhóm giải pháp về đổi mới công tác huy động, quản lý và sử dụng nguồn lực
tài chính của các cơ sở GDĐHCL ........................................................................... 140
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ........................................................................................ 153
KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 154
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 157