Giáo trình Chăn nuôi dê và thỏ - Chương mở đầu

Chia sẻ: Le Quang Hoang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

132
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình chăn nuôi dê và thỏ - chương mở đầu', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Chăn nuôi dê và thỏ - Chương mở đầu

GIÁO TRÌNH CHĂN NUÔI DÊ VÀ THỎ
PGS.TS. ðinh Văn Bình (Ch biên) PGS.TS. Nguy n Xuân Tr ch Th.S. Nguy n Th Tú GIÁO TRÌNH CHĂN NUÔI DÊ VÀ TH NHÀ XU T B N NÔNG NGHI P
L I NÓI ð U Dê và th là hai loài gia súc quen thu c và ngày càng ñóng vai trò quan tr ng trong vi c phát tri n nông nghi p b n v ng. ðây là nh ng loài ti u gia súc có kh năng s d ng t t các ngu n tài nguyên s n có, ñ c bi t là các lo i th c ăn ít c nh tranh ñ cho ra các lo i s n ph m có giá tr cao.Chính vì th Chăn nuôi dê và th là ñã ñư c ñưa vào thành m t h c ph n (môn h c) trong chương trình ñào t o cho sinh viên ñ i h c các ngành chăn nuôi và thú y nhi u trư ng ñ i h c.Giáo trình này ñư c biên so n ñ ph c v gi ng d y cho sinh viên h ñ i h c thu c các ngành này. Tuy nhiên, các b c, h ñào t o khác cũng có th s d ng giáo trình này làm tài li u h c t p ho c tham kh o. N i dung c a giáo trình ñư c vi t tương ñ i ng n g n, bao g m nh ng ki n th c cơ b n nh t v nh ng v n ñ khoa h c và k thu t chăn nuôi dê và th . N i dung c a giáo trình g m có Bài m ñ u gi i thi u khái quát v chăn nuôi dê và th , sau ñó n i dung cơ b n c a giáo trình ñư c chia làm hai ph n là Chăn nuôi dê và Chăn nuôi th . Trong m i ph n này s có 4 chương v gi ng và công tác gi ng, dinh dư ng và th c ăn, chu ng tr i và các k thu t chăn nuôi chuyên khoa cho m i ñ i tư ng. Ngoài giáo trình này, ñ n m v ng và sâu hơn các ki n th c v chăn nuôi dê và th sinh viên nên ñ c thêm các tài li u tham kh o chính ñã ñư c li t kê cu i giáo trình. Giáo trình Chăn nuôi dê và th l n ñ u tiên ra m t b n ñ c ch c ch n s không tránh kh i nhi u thi u sót. Mong nh n ñư c s góp ý ý ki n c a các ñ ng nghi p và sinh viên ñ l n xu t b n sau giáo trình s ñư c hoàn thi n hơn. Chúng tôi xin trân thành c m ơn. CÁC TÁC GI
Bài m ñ u KHÁI QUÁT V CHĂN NUÔI DÊ VÀ TH Bài m ñ u này nh m khái quát v t m quan tr ng c a ngành chăn nuôi dê và chăn nuôi th trong ñ i s ng kinh t -xã h i, nh ng ñ c thù v sinh h c và sinh thái cơ b n c a dê và th mà con ngư i có th khai thác nh m s n xu t ra nh ng s n ph m có giá tr cao d a trên nh ng ngu n th c ăn ít b c nh tranh nh t. M t khác, chương này cũng nh m cung c p cho sinh viên m t t m nhìn t ng th v tình hình và xu th c a ngành chăn nuôi dê và th trong nư c và trên Th gi i trư c khi ñi vào nh ng v n ñ k thu t c th trong các chương sau ñó. I. KHÁI QUÁT V CHĂN NUÔI DÊ 1.1. Vai trò và ý nghĩa c a chăn nuôi dê Chăn nuôi dê có m t s vai trò và ý nghĩa quan tr ng sau ñây: - Cung c p th c ph m Th t và s a dê là nh ng lo i th c ph m có giá tr dinh dư ng cao và r t ñư c ưa chu ng. Dê sinh s n nhanh nên ngư i nuôi có th bán con gi ng hay bán dê th t ñư c thư ng xuyên. Chăn nuôi dê s a nông h có th cung c p s a ph c v tr c ti p cho nhu c u c a gia ñình ho c bán m t cách d dàng ñ có ngu n thu nh p hàng ngày. - Cung c p m t s ph ph m Lông và da dê có th dùng làm áo, mũ và các tư trang khác. S ng và xương có th dùng làm ñ m ngh , v t trang trí. Ngoài ra, chăn nuôi dê còn cung c p m t ngu n phân bón có giá tr cho cây tr ng hay làm ngu n th c ăn cho cá. - Ý nghĩa kính t -xã h i: + Phương ti n an sinh cho ngư i nghèo Dê là con v t tương ñ i r hơn so v i trâu bò nên thư ng d mua s m hơn, ñ c bi t là ñ i v i nh ng nhà nghèo v a thoát kh i các th m ho như l t, bão hay chi n tranh. Ch ng may mùa màng th t bát hay trong gia ñình c n ti n ñ trang tr i các kho n chi tiêu cho cu c s ng thư ng nh t thì có th bán b t m t s dê là gi i quy t ñư c. Chính vì th mà Mahatma Gandi, nhà lãnh t n i ti ng c a n ð , ñã t ng nói "Dê là con bò c a nhà nghèo". Khi ñư c nuôi con dê tr thành th tài s n có giá tr ñ cung c p s n ph m và t o ra s an sinh cho gia ñình. R. M. Acharay, Ch t ch H i chăn nuôi dê Th gi i, cũng ñã kh ng ñ nh "Dê chính là cơ quan b o hi m ñáng tin c y c a ngư i nghèo". + Phương ti n phát tri n kinh t b n v ng T lâu ngư i dân Trung Qu c và Vi t Nam ñã coi vi c nuôi dê là ngh d phát tri n kinh t , thu l i l i nhu n nhanh và cao do dê m n ñ và có th i gian mang thai ng n (5 tháng). Dê là con v t d nuôi, d thích ng, ít b nh t t, l i t n d ng ñư c các ñi u ki n t nhiên và nh t là không tranh ch p lương th c v i ngư i. - M t s vai trò khác c a dê Ngoài ý nghĩa kinh t và an sinh, con dê còn có m t s vai trò khác trong ñ i s ng xã h i như là m t phương ti n dùng ñ làm quà t ng, cho vay v n, dùng trong hành l tôn giáo hay các trò tiêu khi n. M t s s n ph m c a dê cũng ñư c dùng làm các v thu c.
1.2. Nh ng l i th c a chăn nuôi dê Chăn nuôi dê có nh ng l i th quan tr ng sau ñây: - S d ng ñư c các lo i th c ăn s n có ít c nh tranh Dê là gia súc nhai l i có kh năng s d ng các ngu n th c ăn giàu xơ, ñ c bi t là các lo i cây lùm b i, chình ví th có th khai thác ñư c m t cách có hi u qu các di n tích ñ t khác nhau ñ chăn nuôi. Th c ăn c a dê ña d ng, phong phú, d tìm ki m. Chăn nuôi ñê c n ít di n tích ñ ng c . N u nuôi ít dê có th chăn th quanh nhà, d c theo b ñê, b ru ng. Dê còn có th nuôi nh t hoàn toàn trong chu ng, trong sân bãi ñ c t c lá v cho ăn ho c có th k t h p chăn th dê dư i vư n cây ăn qu , dư i r ng cây lâm nghi p hay vùng ñ i gò, núi ñá. N u chăn th dê dư i tán cây lâm nghi p, cây ăn qu chúng còn giúp làm h n ch c d i, cây b i không có l i phát tri n, phân dê th i ra l i là ngu n phân bón t t cho cây tr ng. - Dê có kh năng thích ng r ng v khí h u và ñ a hình Dê có kh năng thích ng r ng v i nhi u vùng khí h u và sinh thái khác nhau, k c vùng khô c n kh c nghi t (nh có kh năng s d ng nư c ti t ki m) hay ñ a th hi m tr (nh kh năng leo trèo gi i). Dê có th s ng nh ng nơi khó khăn và khô h n, thâm chí các gia súc nhai l i khác có th không ch u ñ ng ñư c. - Chăn nuôi dê không ñòi h i v n ñ u tư ban ñ u l n V n c n ñ nuôi dê ít hơn so v i trâu bò tính theo m i ñ u con. Hi n nay Vi t Nam v i giá 1 bò s a trung bình có th mua ñư c 10-15 con dê s a Bách Th o ho c 25-30 dê C nuôi l y th t. Chính vì th mà nuôi m t s con dê (giá tr th p ñ i v i m i con) s ít b r i ro hơn là nuôi m t con bò (có giá tr l n). Hơn n a, nuôi dê phù h p hơn ñ i các nông h có ti m l c ñ u tư th p v i quy mô chăn nuôi nh . - Dê có s c s n xu t khá cao Dê có tu i ñ l a ñ u tương ñ i s m (11-13 tháng tu i), m i năm trung bình m i dê cái sinh s n ñ 1,5-1,7 l a, m i l a 1,4-1,8 con. Do v y, n u so sánh mua 1 dê cái m i sinh ra cùng v i 1 bê cái thì sau 4 năm dê ñ ra ñư c 23 con v i t ng kh i lư ng là 500 kg; trong khi ñó m t con bò ch ñ ra ñư c m t con v i kh i lư ng kho ng 350 kg. Do v y chăn nuôi dê cho phép tăng ñàn và thu h i v n nhanh hơn chăn nuôi trâu bò. Tuy dê nh con nhưng kh năng s n xu t s a khá cao. Trong ñi u kiên th c t t i Vi t Nam, n u tính ch s năng su t s a/th tr ng thì dê Barbari là cao nh t: 3,41, dê Bách Th o: 2,4, trong khi ñó bò s a nuôi t i Ba Vì là 2,1. K t qu tương t cũng thu ñư c t các nghiên c u nư c ngoài (b ng 1). B ng 1: So sánh hi u qu s n xu t s a c a dê v i m t s loài v t nuôi khác Loài v t nuôi S n lư ng s a trung Kh i lư ng cơ th T l S/P bình/năm (kg) trung bình (kg) Bò s a nhi t ñ i (Bos indicus) 1377 364 3,8 Bò s a ôn ñ i (Bos taurus) 1814 410 4,4 Trâu 880 455 1,9 Dê ñ a phương 90 33 2,8 Dê lai (Anglo x ñ a phương) 295 42 7,1 (*) Ngu n: FAO - IGA - IDRC (1992)
- Dê d chăm sóc và qu n lý Dê là con v t nh bé, hi n lành nên d chăm sóc qu n lý và d v n chuy n, ñ c bi t là trong tình tr ng kh n c p. Chu ng tr i và trang thi t b chăn nuôi dê thư ng ñơn gi n, d làm và không t n kém nhi u. Ph n và tr em có th d dàng chăm sóc dê. - Th trư ng tiêu th th t dê thu n l i Th t dê là ngu n th c ph m có giá tr và ñư c th trư ng ưa chu ng, nhưng chăn nuôi dê nư c ta m i ch ñáp ng ñư c m t ph n nh nhu c u ñó. Như v y, ngành chăn nuôi dê không có khó khăn v th trư ng tiêu th s n ph m. 1.3. Nh ng khó khăn và h n ch c a chăn nuôi dê Sau ñây là nh ng khó khăn và h n ch chính c a chăn nuôi dê: - Dê b coi là phá ho i cây c i Do phàm ăn, dê ăn ñư c h u h t các lo i lá cây c t nhiên và cây tr ng nên có th ăn tr i cây c i, phá phách hoa màu trong vư n nhà và hàng xóm. Do v y, v m t tâm lý, nhi u ngư i cho r ng con dê là con v t phá ho i cây c i, chúng b t h t nh ng búp lá non, làm cây c i không phát tri n lên ñư c. Chính vì th , m t th i con dê ñã b coi là con v t tàn phá môi trư ng và c n ph i tiêu di t. - Dê d b t n công và b t tr m Khi chăn th trong môi trư ng t nhiên dê d b t n công b i các loài ăn th t và cũng d b m t tr m do nh bé và hi n lành. - Kinh nghi m chăn nuôi dê h n ch nư c ta, thi u kinh nghi m chăn nuôi là m t y u t h n ch làm cho ngh nuôi dê chưa phát tri n m nh lên ñư c. Ki n th c v chăn nuôi dê có ñư c t các tài li u, do tích lu và s h c h i t ngư i khác. Nhưng trên th c t tài li u v con dê l i r t ít, mà kinh nghi m thì ai bi t cũng ít có ñi u ki n ñ chia s cho ngư i khác. Hơn n a là trư c ñây nuôi dê ch là th rông d a trên các bãi chăn t nhiên là chính, t n d ng ñ t r ng, ñ i gò, công lao ñ ng và v n nhàn r i, ch chưa ai nghĩ ñ n nuôi dê ñ t o ngu n thu nh p và làm giàu. - Ch t lư ng gi ng và công tác gi ng dê còn h n ch ðàn dê nư c ta ch y u là gi ng dê C , t m vóc bé, con ñ c trư ng thành ch n ng kho ng 30-35 kg. Thói quen c a ngư i nuôi dê là lưu gi m t ñ c gi ng trong ñàn khá lâu, ho c l i ch n ngay m t con ñ c trong ñàn ñ làm gi ng, ph i cho c ñàn, d n ñ n tình tr ng ñ ng huy t. Hi n tư ng ñ ng huy t x y ra trong chăn nuôi dê là r t ph bi n, d n ñ n tình tr ng dê còi c c, lư ng tính d c, sinh s n kém và t l ch t cao. Cho sinh s n s m là m t t p quán thi u khoa h c. Thông thư ng dê ñ t ñ tu i t 5-6 tháng là ñã có th phát d c. Nhưng ñ dê sinh s n t t thì ph i ñ t ñ tu i ít nh t t 8 tháng tu i tr ñi. Do qu n lý gi ng kém nên dê thư ng ph i t do, có con lúc ph i gi ng ch ñ t 5-6 tháng tu i, do v y nh hư ng l n ñ n con m , ñ i con sinh ra thì còi c c, hay m y u, ch t lư ng gi ng gi m sút. - Ngư i tiêu dùng chưa quen dung s a dê M c dù s a dê thơm ngon, hàm lư ng dinh dư ng cao, d tiêu hoá và h p thu, l i an toàn nhưng hi n nay nư c ta s a dê v n chưa ñư c ngư i tiêu dùng s d ng r ng rãi. Thông thư ng ngư i ta có n tư ng s a dê có mùi hôi khó u ng. - M t s h n ch khác
+ Dê d b b nh viêm ph i và m t s n i ký sinh trùng. + Do có giá tr th p nên chăn nuôi dê khó tham gia các h th ng tín d ng và b o hi m. 1.4. Các phương th c chăn nuôi dê Phương th c chăn nuôi dê ñư c th hi n ch y u b ng ch ñ nuôi dư ng và bi n pháp qu n lý ñàn trong quá trình chăn nuôi. Chăn nuôi dê hi n nay ph bi n có các phương th c chính như sau: - Chăn nuôi qu ng canh Dê ñư c chăn th hoàn toàn, chúng t tìm ki m và ch n l a nh ng lo i th c ăn t nhiên ña d ng. Vi c qu n lý ñàn dê và công tác gi ng không ñư c ti n hành theo cá th . ðôi khi c n b xung thêm ít s n, khoai, cám, ngô và c lá t i chu ng. Nuôi dê theo phương th c qu ng canh thư ng có năng su t th p nhưng yêu c u v n ñ u tư v gi ng, th c ăn, chu ng tr i th p. Phương th c này thư ng ñư c áp d ng ñ nuôi dê ñ a phương l y th t. Nh ng nơi có ñ i, bãi, núi ñá hay r ng cây r ng thì có th áp d ng phương th c này. - Chăn nuôi bán thâm canh Dê ñư c nuôi theo ki n chăn d t ho c c t bu c luân phiên khu v c quanh nhà, ñ i gò, ho c hình th c nuôi nh t k t h p v i chăn th . Ngoài các lo i c lá t nhiên mà dê t ki m ñư c khi chăn th , chúng còn ñư c cung c p m t lư ng th c ăn nh t ñ nh ,k c th c ăn thô (c thu c t, ph ph m cây tr ng) và th c ăn tinh (cám, h t ngũ c c, tinh h n h p …) và th c ăn b sung khoáng. Các lo i th c ăn b sung khoáng, mu i, protein và c , lá ho c ph ph m nông nghi p thư ng ñư c cung c p t i chu ng vào ban ñêm và ngày mưa gió không ñi chăn th . V i phương th c này ngư i chăn nuôi có th qu n lý cá th ñư c ñ i v i hư ng nuôi dê kiêm d ng s a-th t t i nông h . - Chăn nuôi thâm canh N u nuôi dê l y s a ho c kiêm d ng s a-th t, nh t là nh ng nơi không có ñi u ki n chăn th , thì có th áp d ng phương th c nuôi thâm canh. phương th c này dê ñư c nuôi nh t trong chu ng hoàn toàn và ñư c ñáp ng nhu c u dinh dư ng theo t ng th i kỳ s n xu t. Ngu n th c ăn nuôi dê thâm canh bao g m th c ăn thô xanh (các lo i lá cây, c t nhiên ho c c tr ng thu c t) và các lo i th c ăn tinh (ngũ c c, tinh h n h p giàu dinh dư ng) và các lo i th c ăn b sung (n m th c ăn ch a urê và r m t, t ng ñá li m b xung khoáng, mu i). Rơm, c khô, ng n, lá ho c thân cây mía và các ph ph m nông nghi p khác (bã ñ u, bã s n...) ñ u là ngu n th c ăn t t cho dê trong phương th c chăn nuôi này. Vi c ch n l c, lo i th i con gi ng và ghép ñôi giao ph i trong ñàn dê gi ng d a trên cơ s ghi chép theo dõi k t qu s n xu t c a cá th nh m t ng bư c nâng cao năng su t c a ñàn gi ng. - Nuôi dê trong các h th ng canh tác h n h p Dê có th nuôi chăn chung trên ñ ng c cùng v i c u hay các loài gia súc khác. Vi c nuôi dê có th ti n hành dư i hình th c cho chăn th dư i tán cây tr ng lâu năm như d a, c , cao su, v.v… Chăn nuôi dê có th là m t h p ph n quan tr ng trong các h th ng canh tác h n h p VAC (Vư n-Ao-Chu ng) hay VACR (Vư n-Ao-Chu ng-R ng). 1.5. Tình hình chăn nuôi dê trên Th gi i Trong m t th i gian dài vai trò c a chăn nuôi dê trong n n kinh t c a các nư c ñang phát tri n không ñư c ñánh giá ñ y ñ . S ñóng góp tích c c c a con dê ñ i v i ñ ì s ng c a ngư i dân, ñ c bi t là nh ng gia ñình khó khăn v các ngu n l c cũng thư ng b b qua. Có nhi u nguyên nhân cho v n ñ này. Trư c h t, dê thư ng khó ñ m ñư c chính xác và vì th
s lư ng ñ u dê thư ng không ñư c th ng kê ñ y ñ . M t khác, dê s ng cũng như các s n ph m c a chúng ít khi tham gia vào các th trư ng chính th ng và không ph i ch u thu nên s ñóng góp trong n n kinh t qu c dân không ñư c ghi chép ñ y ñ . Hơn n a, nh ng ngư i nuôi dê thư ng là nh ng ngư i dân nghèo b lép v v c m t kinh t và xã h i. H u qu là các chính tr gia, các nhà ho ch ñ nh chính sách phát tri n cũng như các nhà khoa h c ñ u coi nh con dê (Peacock et al., 2003). Tuy nhiên, g n ñây nh n th c v vai trò c a con dê ñã có s thay ñ i và ti m năng c a nó ñã b t ñ u ñư c khai thác tích c c hơn. Tuy còn có nhi u quan ñi m khác nhau v ch trương phát tri n, nhưng chăn nuôi dê ñang ngày càng ñư c chú tr ng hơn và có ñóng góp l n vào vi c phát tri n kinh t c a ngư i dân nghèo, ñ c bi t là các vùng mà nh ng gia súc khác như bò s a, l n lai không phù h p thì con dê ñư c coi là con v t có th giúp cho ngư i nông dân tăng thêm thu nh p, xoá ñói, gi m nghèo và vươn lên làm giàu. B ng 2: S lư ng dê trên th gi i và các khu v c t năm 2001 - 2003 (ñơn v tính: nghìn con) Năm 2001 2002 2003 Toàn th gi i 737.175 764 040 765.511 Các nư c phát tri n 30.998 31.490 31.650 Các nư c ñang phát tri n 706.177 717.850 732.861 Châu Á 464.344 474.180 487.588 Châu Âu 18.200 18.179 18.425 Châu Phi 217.614 219.399 219.736 Châu Mý La tinh & Caribê 34.804 36.497 36.713 Th c t , hi n nay có kho ng 95% trong t ng s 765 tri u dê trên Th gi i ñư c nuôi các nư c ñang phát tri n và mang l i thu nh p có ý nghĩa cho ngư i dân (b ng 2). châu Á, nư c nuôi nhi u dê nh t là Trung Qu c (173 tri u con), sau ñó là n ð (125 tri u con) và Pakistan (53 tri u con). Chăn nuôi dê t p trung các nư c ñang phát tri n, nhưng ch y u khu v c nông h qui mô nh , nh ng vùng khô c n, nông dân nghèo. nh ng nư c phát tri n, chăn nuôi dê có quy mô ñàn l n hơn và chăn nuôi theo phương th c thâm canh v i m c ñích l y s a làm pho mát ho c chuyên l y th t cho tiêu dùng trong nư c hay xu t kh u. Ngoài ra, chăn nuôi dê th gi i cũng ñã cung c p m t kh i lư ng khá l n s n ph m v lông và da. Theo FAO (2004), trong năm 2003 s n lư ng th t các lo i c a toàn th gi i ñ t 249 tri u t n, trong ñó, s n lư ng th t dê ñ t 4,1 tri u t n (chi m 1,64%). Khu v c các nư c ñang phát tri n là nơi s n xu t nhi u th t dê nh t (3,9 tri u t n, chi m 95,4% t ng s n lư ng th t dê), trong ñó t p trung ch y u các nư c châu Á (3,0 tri u t n, chi m 73,42%). Nư c cung c p nhi u th t dê nh t là Trung Qu c (1,5 tri u t n), sau ñó là n ð (0, 47 tri u t n) và Pakistan (0,37 tri u t n). B ng 3: S n lư ng th t và s a dê trên th gi i năm 2001 - 2003 (ñơn v tính: nghìn t n) Khu v c 2001 2002 2003 Th t S a Th t S a Th t S a Toàn th gi i 3.895 11.680 4.048 11.756 4.091 11.816
Các nư c phát tri n 182 2.585 187 2.517 188 2.538 Các nư c ñang phát tri n 3.713 9.095 3.861 9.239 3.903 9.278 Châu Á 2.820 6.177 2.964 6.263 3.004 6.291 Châu Âu 120 2.470 122 2.395 122 2.421 Châu Phi 810 2.686 811 2.743 814 2.745 Châu M La tinh và Caribê 132 347 137 355 138 359 Cũng theo s li u c a FAO (2004), t ng s n lư ng s a các lo i trong năm 2003 c a toàn th gi i ñ t kho ng 600 tri u t n, trong ñó s a dê là 12 tri u t n (chi m 1,97%). Cũng như th t dê, s a dê ch y u do các nư c ñang phát tri n s n xu t (9,3 tri u t n, chi m 78,52%). Các nư c châu Á cung c p ph n l n lư ng s a này (6,3 tri u t n, chi m 53,24%), trong ñó ñ ng ñ u là n ð (2,6 tri u t n), sau ñó là Bangladesh (1,3 tri u t n) và Pakistan (0,64 tri u t n). V s lư ng các gi ng dê, theo Acharya (1992) trên th gi i có 150 gi ng dê ñã ñư c miêu t c th , ph n còn l i chưa ñư c bi t ñ n và phân b kh p các châu l c. Trong ñó có 63% gi ng dê hư ng s a, 27% gi ng dê hư ng th t và 5% là dê kiêm d ng l y lông làm len. Các nư c châu Á có s gi ng dê nhi u nh t, chi m 42% s gi ng dê th gi i. Các nư c có nhi u gi ng dê nh t là Pakistan (25 gi ng), Trung Qu c (25 gi ng) và n ð (20 gi ng). n ð là nư c có ngành chăn nuôi dê r t phát tri n. Công tác nghiên c u v chăn nuôi dê ñư c nhà nư c ñ c bi t quan tâm chú ý. H có Vi n nghiên c u chăn nuôi dê, Vi n S a qu c gia, các trư ng ñ i h c và m t s trung tâm nghiên c u v dê. Trung Qu c, t năm 1978 Chính ph ñã b t ñ u quan tâm ñ n chăn nuôi dê và do ñó mà t c ñ phát tri n chăn nuôi dê ngày càng nhanh. Hi n t i Trung Qu c có 12 tr i dê gi ng s a v i gi ng Ximong - Saanen là gi ng dê ph bi n. Trung Qu c ñã s d ng gi ng dê này lai v i dê ñ a phương, con lai cho năng su t s a tăng lên t 80 - 100% th h th nh t, 200% th h th hai. Hi n có t i 95% dê s a Trung Qu c là gi ng Simong - Saanen và th h con lai c a chúng. Trung Qu c cũng là nư c ñã s d ng k thu t c y truy n h p t trên dê. Philippine, vi c nghiên c u và phát tri n con dê cũng ñư c chính ph quan tâm chú ý. M t chương trình nghiên c u và phát tri n chăn nuôi dê qu c gia ñã ñư c thi t l p, hi n ñã ñưa ra và ñang ti n hành m t chương trình nghiên c u toàn di n v con dê ñ ñ y m nh ngành chăn nuôi dê trong nh ng năm t i. ð h i t các nhà khoa h c cùng tham gia nghiên c u và t ch c trao ñ i, h c t p kinh nghi m l n nhau, ñ y m nh phát tri n chăn nuôi dê trên toàn th gi i, H i Chăn nuôi dê th gi i ñã ñư c thành l p t năm 1976 (International Goat Association), và c 4 năm h p m t l n. Khu v c châu Á cũng ñã thành l p t ch c Chăn nuôi gia súc nhai l i nh (Small Ruminant Production System Network for Asia) v i m c ñích góp ph n ñ y m nh trao ñ i thông tin nghiên c u và phát tri n chăn nuôi dê c u trong khu v c. 1.6. Tình hình chăn nuôi dê Vi t Nam Vi t Nam ngh chăn nuôi dê ñã tuy ñã có t lâu ñ i, nhưng ch y u là nuôi qu ng canh t n d ng bãi chăn th t nhiên là chính, thi u kinh nghi m và ki n th c k thu t. Ph n l n gi ng dê là dê C ñ a phương nh con, năng su t th p. Ngh chăn nuôi dê v i quy mô trang tr i l n chưa ñư c hình thành. G n ñây do nhu c u tiêu th th t dê tăng nhanh, giá bán cao nên ngành chăn nuôi dê có t c ñ phát tri n khá nhanh (hình 1).
1600 40000 1400 35000 35000 32000 33000 1200 24000 28000 30000 1000 20000 25000 18000 800 20000 600 15000 15000 13500 12000 400 9000 10000 11000 10000 9000 9000 8500 200 5000 0 0 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 Sè l−îng dª (ngh×n con) Gi¸ (®ång/kg) Hình 1: S lư ng và giá dê th t hơi t năm 1991 ñ n 2006 Năm 2001 c nư c có 550.000 con dê; trong ñó Mi n B c có 407.300 con (chi m 70%); Mi n nam có 165.100 con (chi m 30%). Năm 2006 t ng ñàn dê c a c nư c có 1.457.637 con, trong ñó 55% phân b mi n B c (801.400 con); 45% mi n Nam (656.200 con) (Tây Nguyên chi m 8,1%, Duyên h i mi n Trung chi m 5,1%, ðông và Tây Nam B chi m 31,7%). ðàn dê vùng núi phía B c chi m 36,7% t ng ñàn dê c a c nư c, và chi m 64% t ng ñàn dê c a mi n B c. C nư c s n xu t ñư c kho ng 11.000 t n th t dê trong năm. S n lư ng s a dê c a nư c ta không ñáng k (kho ng 150-180 t n/năm). G n ñây Nhà nư c cũng ñã có s quan tâm trong vi c ñ u tư cho nghiên c u, xây d ng mô hình, ñ c bi t là vi c ñào t o chuy n giao k thu t thích h p v chăn nuôi dê cho các cán b k thu t cũng như cho ngư i dân. T 1993 B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn ñã quy t ñ nh giao nhi m v nghiên c u và phát tri n chăn nuôi dê ñ c bi t là chăn nuôi dê s a, dê kiêm d ng th t s a nư c ta cho Trung tâm Nghiên c u Dê và Th -Vi n Chăn Nuôi. ðây là ñơn v ch u trách nhi m nghiên c u toàn b các v n ñ v chăn nuôi dê và t ch c chuy n giao k thu t xây d ng ngành chăn nuôi dê Vi t Nam. T ñó ñ n nay ngành chăn nuôi dê, ñ c bi t là chăn nuôi dê s a, nư c ta ñã b t ñ u ñư c kh i s c. B ng 4: So sánh tình hình chăn nuôi dê Vi t nam v i m t s nư c trong khu v c --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nư c Di n tích(DT) Dân s (DS) S dê Ghi chú (1000km2) (Tri u ng- (Tri u con) (So sánh v i Vi t Nam) ư i) Trung Qu c 9.600 1284,5 172,9 (TQ)Dt=30 l n, DS=14 l n dê=110 l n Ân ñ 3.200 1.065,7 124,5 (Âð)Dt=9 l n, DS=12,8 l n dê=95 l n Pakistan 804,2 150,0 52,8 Dt=2,5 l n, DS=1,8 l n dê=38 l n Philippine 300,3 76,5 3,2 Dt=0,95 l n, DS=0,8 l n dê=2 l n Thai land 513,1 62,93 0,45 Dt=1,4 l n, DS=0,75 l n dê=0,4 l n Indonecia 1.900 200,0 3,7 Dt =6 l n, DS =2,5 l n dê=3,2 l n Vietnam 329,7 83,4 1,458 Dê=1/110TQ, =1/95Âð, =1/38 Pakistan
M t s gi ng dê chuyên d ng, cao s n trên th gi i ñã ñư c nh p vào nư c ta. Năm 1994 nh p 3 gi ng dê s a t n ð (Beetal, Jumnapari, Barbari), năm 2002 nh p 2 gi ng chuyên s a (Alpine, Saanen) và m t gi ng siêu th t (Boer) t M nh m nuôi thu n và lai t o v i ñàn dê ñ a phương ñ nâng cao năng su t c a chúng. K t qu nghiên c u nhi u năm qua cho th y, dùng dê ñ c gi ng Bách Th o, n ð lai v i ñàn dê cái C hoÆc sö dông dª ®ùc Boer, Saanen, Alpine lai víi dª c¸i B¸ch th¶o t o con lai 1/2 m¸u ñã nâng cao năng su t chăn nuôi dê lai vÒ khèi l−îng vµ s¶n l−îng s÷a t¨ng lên t 25-30%. Con lai cÊp tiÕn 3/4 m¸u năng xu t tăng lªn 40-55%. ð n nay, ñàn dª lai gi a c¸c gi ng dª ngày càng phát tri n nhi u nơi và tr thành phong trào r ng kh p, ñã và ñang ñóng góp tích c c vào vi c phát tri n kinh t , xoá ñõi gi m nghèo, nâng cao thu nh p cho ngư i dân nh t là vùng nông thôn mi n núi. II. KHÁI QUÁT V CHĂN NUÔI TH 2.1. Vai trò và ý nghĩa c a chăn nuôi th Th là m t loài v t hi n lành, d m n, ñư c con ngư i thu n hóa ñã lâu ñ tr thành con v t nuôi cung c p th c ph m, ph ph m và ñem l i hi u qu kinh t -xã h i. - Cung c p th t ch t lư ng cao Chăn nuôi th cung c p cho con ngư i m t lo i th t có giá tr dinh dư ng cao hơn th t các lo i th t gia súc khác. + Hàm lư ng protein trong th t th (21%) cao hơn so v i th t bò (17%) và th t l n (15%). + T l m trong th t th (10 %) th p hơn so v i th t gà (17%), th t bò (25%) hay th t l n (29,5%). + Th t th giàu ch t khoáng (1,2%) so v i th t bò (0,8%) hay th t l n (0,6%). + Nh hàm lư ng colesteron r t th p nên th t th là lo i th c ph m ñư c dùng ñ ñi u dư ng cho nh ng ngư i b b nh tim m ch. - Cung c p ph ph m có giá tr + Lông da th sau khi thu c xong có th dùng ñ may thành mũ, áo ho c làm ñ th công m ngh có giá tr l n trong tiêu dùng và xu t kh u. + Phân th t t hơn các lo i phân gia súc khác (b ng 5). Phân th có th s d ng ñ bón cây, nuôi cá và nuôi giun (l y giun nuôi gà, v t, ngan, cá, lươn). B ng 5: Thành ph n hoá h c c a phân gia súc (%) Lo i phân gia súc Ch t h u cơ ð m Lân Kali Bò s a 30 4,38 0,30 0,65 L n 30 6,25 0,75 0,85 Gà 52 10,00 1,25 0,90 Th -Phân ư t 42 28,50 1,12 2,10 - Phân khô 83 9,20 0,82 0,60 - Dùng làm ñ ng v t thí nghi m
Th là m t lo i ti u gia súc r t m n c m v i ñi u ki n ngo i c nh nên nó ñư c dùng nhi u làm ñ ng v t thí nghi m, ñ ng v t ki m nghi m thu c và ch vacxin trong y h c và thú y. 2.2. Nh ng l i th c a chăn nuôi th Chăn nuôi th có nh ng l i th c nh tranh chính như sau: - Khai thác ñư c ngu n th c ăn s n có Chăn nuôi th có th cho phép t n d ng ñư c các ngu n rau, lá, c t nhiên, các s n ph m ph nông nghi p làm th c ăn. Khác v i chăn nuôi l n, gà, v t... (s d ng 95-100% th c ăn tinh), th có kh năng s d ng ñư c nhi u th c ăn thô xanh trong kh u ph n. Trong chăn nuôi công nghi p, t l thô xanh trong kh u ph n ăn c a th (tính theo v t ch t khô) là 50- 55%. Trong chăn nuôi gia ñình, t l thô xanh trong kh u ph n c a th còn cao t i 65-80%. Như v y, th là m t lo i gia súc ít c nh tranh lương th c v i ngư i cung như các gia súc và gia c m khác. - Th có kh năng chuy n hoá protein cao ð c trưng c a ngành chăn nuôi là bi n ñ i ngu n protein trong các lo i th c v t mà con ngư i ít ho c không s d ng ñư c thành ngu n protein ñ ng v t có giá tr dinh dư ng cao nh m ñáp ng nhu c u con ngư i. V ñi u này th ñư c coi là m t v t nuôi hi u qu vì chúng có th chuy n hóa 20% protein trong th c ăn c a chúng quay tr l i trong các ph n ăn ñư c cho con ngư i. Con s này các v t nuôi khác như gà th t (broiler) là 22-23%, l n 16- 18% và bò th t 8-12%. M t khác, th cũng có kh năng chuy n hoá t t các protein s n có trong các th c v t giàu xơ mà s là không kinh t khi s d ng cho l n, gà và ñà ñi u. - Th m n ñ và sinh trư ng nhanh Th ñ kho và tăng tr ng nhanh. M t năm trung bình m i th cái sinh s n ñ 6-7 l a, m i l a 6-7con. Sau 3 tháng nuôi th có kh i lư ng xu t chu ng 2,5-3,0 kg. Như v y m i th m (n ng 4-5kg) m t năm có th s n xu t ra 90-140kg th t th , cao hơn nhi u so v i các lo i gia súc khác. - Chăn nuôi th t n d ng ñư c lao ñ ng ph và c n ít v n Chăn nuôi th t n d ng ñư c s c lao ñ ng ph (ngư i già, tr em) ñ tìm ki m th c ăn và chăm sóc. Hơn n a, chăn nuôi th c n v n ñ u tư ban ñ u th p, chu ng nuôi có th t n d ng các v t li u s n có r ti n ñ làm, chi phí ñ mua con gi ng ban ñ u so v i các gia súc khác ít hơn r t nhi u và ch ph i b ra m t l n ñ u là có th duy trì chăn nuôi liên t c ñư c. Vòng ñ i s n xu t c a th ng n (nuôi 3-3,5 tháng là gi t th t, 5,5 - 6 tháng b t ñ u sinh s n) nên thu h i v n nhanh, phù h p v i kh năng c a nhi u gia ñình. Do v y, chăn nuôi th phù h p v i ñi u ki n c a nhi u vùng nông thôn nư c ta và là m t phương ti n ñ khai thác t i ña các ngu n tài nguyên s n có m i ñ a phương nh m gi i quy t công ăn vi c làm và tăng thu nh p cho các h gia ñình . - Nguy cơ lây b nh t th sang ngư i th p Cho ñ n này ngư i ta chưa tìm th y có b nh truy n nhi m nào c a th lây sang ngư i. Do v y, m i khi các loài gia súc gia c m khác b d ch (như d ch cúm gia c m, d ch lơn tai xanh), ngư i nông dân thư ng chuy n sang chăn nuôi th v i hi u qu cao. Như v y, chăn nuôi th v a t n d ng ñư c cây c t nhi n, ph ph m nông nghi p, t n d ng ñư c s c lao ñ ng ph , v a ñ t n lương th c l i cho ra m t lo i s n ph m ñ c bi t (th t, lông, da) có giá tr tiêu dùng, y h c, thú y và xu t kh u. V i ñi u ki n khí h u nhi t ñ i
nư c ta, cây c b n mùa xanh t t, lương th c và v n ñ u tư c a ngư i nông dân còn khó khăn thì chăn nuôi th s mang l i hi u qu kinh t -xã h i l n. 2.3. Nh ng h n ch c a chăn nuôi th Chăn nuôi th có h n ch chính như sau: - Th d m n c m v i b nh t t Th là m t gia súc r t m n c m v i ñi u ki n ngo i c nh nên ñòi h i ngư i chăn nuôi ph i có k thu t chăn nuôi t t, ñ c bi t là khâu v sinh thú y, n u không thi t h i do b nh t t có th l n. - Th trư ng tiêu th th t th h n ch T p quán s d ng th t th trong dân ta còn chưa ph thông như nh ng lo i th t gia súc khác và ngư i ta thư ng coi th t th là lo i th t ñ c s n c n có nh ng gia v cũng như cách ch bi n n u nư ng ñ c bi t hơn. Chính vì th cho ñ n nay nư c ta chưa có th t th bán s n t i các ch như th t các gia súc khác. Hơn n a, t l th t móc hàm c a th th t thư ng ch ñ t 50-55% nên giá bán 1 kg th t th móc hàm thư ng cao hơn các lo i th t l n, bò, gà, ngan, ng ng làm cho nh ng ngư i có thu nh p th p chưa có ñi u ki n s d ng th t th hàng ngày. - Chăn nuôi th ph i có th c ăn xanh Không gi ng như gia c m, l n có th s d ng hoàn toàn th c ăn tinh công nghi p ñ nuôi, kh u ph n c a th c n ph i có m t lư ng th c ăn thô xanh chi m t i 50-70% nên chăn nuôi th cũng gi ng như các loài gia súc nhai l i c n ph i có m t di n tích ñ t nh t ñ nh ñ tr ng các lo i cây th c ăn n u các ngu n th c ăn xanh t nhiên không s n có. - V n ñ môi trư ng Nư c ti u th thư ng có mùi khai hơn nư c ti u các lo i gia súc khác nên chu ng tr i chăn nuôi th n u không làm h p v sinh s gây ô nhi m môi trư ng nh hư ng ñ n s c kh e con ngư i. - Ki n th c v chăn nuôi th còn h n ch Ngh chăn nuôi th nư c ta còn r t m i m h u h t mang tính t phát, chăn nuôi nh l nên ngư i chăn nuôi ch nuôi d a theo kinh nghi m c a mình mà chưa ñư c h c t p ñ n m ñư c k thu t; vì v y hi u qu chăn nuôi chưa cao do b nh d ch thư ng x y ra. . 2.4. Các phương th c chăn nuôi th Có 3 phương th c chăn nuôi th thư ng ñư c áp d ng các nư c như sau: - Chăn nuôi nông h v i qui mô t vài con ñ n dư i 300 th cái. - Chăn nuôi trang tr i v i qui mô t 300 th cái tr lên, có trang tr i chăn nuôi t i 1000 con th cái. - Chăn nuôi công nghi p v i qui mô t 5 000-10 000 th . Phương th c này s d ng h th ng trang thi t b h u như t ñ ng toàn b nên ch c n s d ng 5-6 công nhân chăn nuôi. nư c ta chăn nuôi th hi n nay ch y u theo qui mô nông h qui mô nh thư ng 5- 50 th cái/h . M y năm g n ñây có m t s nông h ñã chăn nuôi th v i qui mô l n hơn v i 300-500 th cái/h ; có m t s trang tr i ñã nuôi t i 1000 th cái kèm theo c h th ng gi t m và tiêu th s n ph m.
2.5. Tình hình chăn nuôi th trên Th gi i ð u th k 19 vi c chăn nuôi th trong chu ng ñư c phát tri n r ng kh p các vùng nông thôn và ven ñô th các nư c Tây Âu. Ngư i châu Âu ñã gi i thi u chăn nuôi th t i các nư c khác như Australia, New Zealand và sau ñó ñư c lan to kh p th gi i. Năm 1996 th gi i s n xu t kho ng 1,2 tr u t n th t th , ñ n năm 1998 con s này ư c tính kho ng 1,5 tri u t n (b ng 6). Bình quân ñ u ngư i tiêu th 280 gram th t th /năm. B ng 6: Các nư c s n xu t th chính trên th gi i năm 1998 Nư c S n lư ng th t x Nư c S n lư ng th t x (nghìn t n) (nghìn t n) Italia 300 B ðào Nha 20 Nga và Ukraina 250 Moroco 20 Pháp 150 Thái Lan 18 Trung Qu c 120 Vi t Nam 18 Tây Ban Nha 100 Phillippine 18 Indonesia 50 Rumani 16 Nigeria 50 Mê hi cô 15 M 35 Ai c p 15 ð c 30 Braxin 12 Ti p Kh c 30 T ng c ng 22 nư c 1 311 chính Ba Lan 25 Bungari 24 Các nư c khác 205 Hungary 23 T ng s n lư ng th gi i 1 516 Ngu n: Lebas và Colin ( 1998) Châu Âu ñư c coi là trung tâm s n xu t và tiêu th th th gi i. Italia là nư c có ngành chăn nuôi th th t phát tri n nh t, nơi mà s n xu t th t th ñã tr thành truy n th ng t ñ u nh ng năm 1970, năm 1975 vi c chăn nuôi th ñã ñư c công nghi p hoá và ñ n năm 1990 ngành chăn nuôi th công nghi p ñã phát tri n b n v ng kh p ñ t nư c, do ñó s n lư ng th t th nư c này ñã tăng v t t 120 000 t n nh ng năm 1975 lên 300 000 t n năm 1990. Châu M , nư c M là trung tâm s n xu t và tiêu th th t th v i s n lư ng 35 nghìn t n/năm trong nh ng năm 1990. ñây ngư i ta ch y u tiêu th th t th non trung bình 1,8 kg/con ñ ch bi n món th t th rán. Hàng năm nư c M s n xu t và tiêu th kho ng 195 tri u con th th t. Canada chính quy n m t s bang có chính sách khuy n khích và h tr nông dân phát tri n chăn nuôi th . Mêhicô là ñ t nư c có truy n th ng s n xu t th t th quy mô nh gia ñình t 20-100 th cái sinh s n dươi hình th c nuôi "sân sau" ñ tiêu th gia ñình k t h p s n xu t hàng hoá r ng kh p các vùng nông thôn và ven ñô th . Các nư c vùng Caribê ch y u nuôi các gi ng th nh ñ a phương v i hình th c nuôi gia ñình ñ t n d ng các th c ăn rau c . S n xu t th t th Châu Á không nhi u, t p trung ch y u m t s nư c như Indonesia, Trung qu c, Philippin, Thái lan, Malaysia, Vi t Nam và B c Tri u tiên. Tuy nhiên, ngh chăn nuôi th Trung qu c khá ph bi n và ch y u cho tiêu th ñ a phương. M c dù
v y, hàng năm kho ng 20 tri u con th Angora ñư c s n xu t ph c v xu t kh u lông và th t sang châu Âu. Ngoài ra Trung qu c các thương gia nhi u t nh thành ñã thu gom th th t ñ xu t kh u sang các nư c có n n kinh t ti n t m nh. S n xu t th t th Châu Phi t p trung ch y u các nư c c n sa m c Sahara như Nigeria, Ghana, Công Gô, Cameroon và Benin. các nư c này vi c chăn nuôi th ñ tiêu th gia ñình là chính. Ghana có m t chương trình phát tri n chăn nuôi th qu c gia trong ñó m i gia ñình ch nuôi t 3 ñ n 6 th sinh s n, v i ngu n th c ăn ch y u là các rau c và s n s n có ñ a phương ñ t s n xu t th th t tiêu th gia ñình, ph n th a ra ñư c ñem bán. Năm 1998 có 23 nư c tham gia vào th trư ng xu t nh p kh u th t th th gi i v i s n lư ng t 1 000 t n th t th /năm, chi m 95 % t ng s n lư ng xu t nh p kh u th t th th gi i. Trong ñó có 9 nư c ch xu t kh u, 6 nư c ch nh p kh u và 8 nư c khác v a xu t kh u v a nh p kh u th t th . Hai nư c xu t kh u th t th l n nh t th gi i là Trung qu c (40 000 t n/năm) và Hungary (23 700 t n/năm). Th t th t Trung qu c ñư c xu t kh u sang Pháp và m t s nư c châu Âu khác ch y u dư i d ng thân th t ñóng gói l nh, m t ph n khác ñư c xu t kh u tr c ti p sang các nư c ñang phát tri n. Ph n l n th t th s n xu t ra Hungari ñư c xu t kh u ra nư c ngoài, trong ñó 50% ñư c xu t sang Croatia; th trư ng trong nư c ch tiêu th kho ng dư i 5 % t ng s n lư ng th t th hàng năm t i nư c này. Các nư c nh p kh u th t th chính bao g m Italia, B , Pháp, Anh, ð c, Hà lan, Thu s và m t s nư c ðông Âu. Nư c nh p kh u th t th l n nh t th gi i là Italia (30 000 t n), ph n l n th t th nh p kh u vào Italia là t Hungari, Trung qu c, Romani và Balan. B ñ ng th 2 v nh p kh u th t th nhưng ñ ng th i h cũng xu t kh u r t m nh (10 300 t n/năm). Da th cũng là m t m t hàng có giá tr thương m i trên Th gi i. M t s nư c s n xu t và t tiêu thu ph n l n da th thi trư ng trong nư c như Nga và Balan. M t s nư c khác s n xu t da th ñ bán. Pháp là nư c s n xu t da th thô l n nh t th gi i v i s lư ng kho ng 125 tri u da th /năm, 56 % trong s ñó (70 tri u da) ñư c tiêu th trong nư c, s còn l i xu t kh u. Úc và m t s nư c khác cũng s n xu t da th v i s lư ng l n. Ph n l n da thô t các nư c s n xu t da ñư c xu t sang các nư c ñang phát tri n như B c Tri u Tiên, Phillippin.., ñây ngư i ta s d ng ngu n nhân công r ñ ch bi n thành các s n ph m hoàn ch nh sau ñó các s n ph m da th này l i ñư c xu t kh u tr l i các nư c phát tri n như M , Nh t, ð c, Italia. 2.6. Tình hình chăn nuôi th Vi t Nam Chăn nuôi th Vi t Nam ñã có t lâu ñ i nhưng chưa ñư c quan tâm nhi u. Trư c năm 1975 chăn nuôi th ch y u t p trung các gia ñình nuôi th có truy n th ng nhi u năm các thành ph như Hà N i, Sài Gòn, ðà L t, Hu và m t s gia ñình vùng ngo i ô các thành ph l n. Sau ngày mi n Nam gi i phóng chăn nuôi th phát tri n nhanh hơn. Năm 1976 −íc tÝnh c nư c cã kho¶ng 315 000 con th , trong ñó các t nh phía Nam có 193 000 con. Năm 1982 c nư c có 400 000 con th , trong ñó mi n B c có 190 000 con. Sau ñó s lư ng th l i gi m xu ng cho ñ n ñ u nh ng năm 1990 m i tăng tr l i. T năm 1995 ñ n nay chăn nuôi th Vi t nam ñang phát tri n m nh theo cơ ch th trư ng do nhu c u tiêu th th t th trong nư c liên t c tăng. Hi n nay ư c tính c nư c có trên 6.000.000 con th , trong ñó mi n B c có g n 4.000 000 con. Giá bán th th t tăng t 12.000 ñ/kg th hơi lên 18.000 ñ/kg năm 2000, 25 000 ñ/kg năm 2004 và 30.000ñ năm 2006. Hi n nay do s lư ng th có h n nên th t th m i ch ñ tiêu dùng n i ñ a. N u có nhi u th ta có th xu t kh u ñư c vì th trư ng tiêu th là có s n. Vi c nghiên c u v phát tri n chăn nuôi th ñư c tăng cư ng k t khi Trung Tâm Nghiên C u Dê & Th c a Vi n chăn nuôi ñư c thành l p (năm 1993). N¨m 1999 Trung tâm
này ñã nh p 3 gi ng th m i có năng su t cao t Hungari v nuôi nhân thu n và làm tươi máu ñàn th New Zealand (nh p t năm 1978) ñem l i hi u qu t t, tăng năng su t ñàn th gi ng cũ lên 35-40%, ñáp ng nhu c u con gi ng th ngo i cao s n cho s n xu t nên ñã thúc ñ y ngư i dân quan tâm chú ý ñ n vi c phát tri n chăn nuôi th kh p nơi trong c nư c.