Khoá luận tốt nghiệp Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang" nhằm khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang trong thời gian qua, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang

BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI TỈNH HÀ GIANG Khóa luận tốt nghiệp ngành : CHÍNH SÁCH CÔNG Người hướng dẫn : THS. TRẦN VĂN NHÃ Sinh viên thực hiện : CHU THỊ BẠCH CÚC Mã số sinh viên : 1705CTHA006 Khóa : 2017-2021 Lớp : 1705CSCA HÀ NỘI - 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. Các số liệu khảo sát là khách quan, do bản thân trực tiếp thực hiện. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong khóa luận là trung thực, có nguồn gốc và chưa được công bố. Hà Nội, tháng 4 năm 2021 Tác giả Khóa luận Chu Thị Bạch Cúc
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc đối với thầy/cô trường Đại học Nội Vụ Hà Nội, đặc biệt là thầy cô Khoa Khoa học Chính trị của trường đã luôn tạo điều kiện tốt nhất, đồng hành, sát cánh, cung cấp tri thức và kỹ năng để tôi có thể hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy giáo Ths.Trần Văn Nhã đã là người hướng dẫn tận tình, chu đáo và tâm huyết để tôi có được thành quả lao động ngày hôm nay. Một lần nữa tôi chân thành cảm ơn thầy và chúc thầy dồi dào sức khoẻ. Để hoàn thành khóa luận, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân sau cùng xin được cảm ơn các cô/chú, anh/chị tại các phòng ban sở Văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh Hà Giang đã hướng dẫn tận tình, quan tâm giúp đỡ, cung cấp tài liệu và động viên tôi trong suốt khoảng thời gian nghiên cứu. Tuy nhiên, vì kiến thức còn hạn chế và bản thân còn thiếu nhiều kinh nghiệm thực tiễn nên nội dung của khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo thêm của quý thầy/cô cùng toàn thể bạn đọc để tôi hoàn thiện tốt nhất. Hà Nội, tháng 4 năm 2021 Tác giả Khóa luận Chu Thị Bạch Cúc
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á 2 ACMECS Khuôn khổ hợp tác kinh tế gồm 5 nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam 3 BTV Ban thường vụ 4 BCH Ban chỉ huy 5 CHQS Chỉ huy quân sự 6 CVĐC Công viên địa chất 7 CT - TTG Chỉ thị thủ tướng 8 ĐA - UBND Đồ án - Ủy ban nhân dân 9 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 10 HĐND Hội đồng nhân dân 11 KVPT Khu vực phòng thủ 12 KHCN Khoa học công nghệ 13 KH/UBND Kế hoạch - Ủy ban nhân dân 14 KH/TW Kế hoạch - Trung ương 15 MTTQ Mặt trận tổ quốc 16 NQ/TW Nghị quyết - Trung ương 17 NĐ - CP Nghị định - Chính phủ 18 NQ - ĐH Nghị quyết - Đại hội 19 NQ - HĐND Nghị quyết - Hội đồng nhân dân 20 ODA Viện trợ phát triển chính thức 21 QĐ - UBND Quyết định - Ủy ban nhân dân 22 QĐ - TTG Quyết định - Thủ tướng 23 TPP Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương 24 TCDL - VP Tổng cục Du lịch - Văn phòng 25 TW Trung ương 26 TT - BVHTTDL Thông tư - Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch 27 UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc 28 UNWTO Tổ chức Du lịch thế giới 29 VHTT & DL Văn hóa Thông tin & Du Lịch 30 WCED Ủy ban môi trường và phát triển thế giới
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................... 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................... 3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 4 6. Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................... 5 7. Đóng góp mới của khóa luận ................................................................ 5 8. Cấu trúc của khóa luận .......................................................................... 5 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG ............................................. 6 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan .................................................... 6 1.1.1. Du lịch và du lịch bền vững ............................................................ 6 1.1.2 Phát triển bền vững và phát triển du lịch bền vững ......................... 7 1.1.3. Chính sách công và chính sách phát triển du lịch bền vững ........... 8 1.2. Các bước thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững .............. 9 1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện ......................................... 9 1.2.2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách ................................................ 10 1.2.3. Phân công phối hợp thực hiện chính sách..................................... 10 1.2.4. Duy trì thực hiện chính sách ......................................................... 11 1.2.5. Điều chỉnh các quy định chính sách phù hợp với địa phương ...... 11 1.2.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách ................ 12 1.2.7. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện chính sách ........... 12 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững ........................................................................................... 13 1.3.1. Nhân tố chủ quan .......................................................................... 13
1.3.2. Nhân tố khách quan....................................................................... 15 1.4. Chủ thể và các bên liên quan trong thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững ...................................................................................... 16 1.5. Chính sách phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam ...................... 18 1.5.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển của du lịch bền vững .................. 18 1.5.2. Các chính sách phát triển du lịch bền vững .................................. 20 1.6. Bài học kinh nghiệm thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững ................................................................................................. 22 Kết luận chương 1 ................................................................................... 23 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI TỈNH HÀ GIANG ........................................ 24 2.1. Khái quát về du lịch tỉnh Hà Giang ................................................. 24 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên ..................................................... 24 2.1.2. Tiềm năng phát triển du lịch ......................................................... 27 2.2. Tổ chức thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang thời gian qua ................................................................................. 30 2.2.1. Các văn bản chính sách về phát triển du lịch bền vững của tỉnh Hà Giang ....................................................................................................... 30 2.2.2. Tổ chức thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững ........... 33 2.2.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách .................. 33 2.2.2.2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách ............................................. 33 2.2.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách................................. 35 2.2.2.4. Duy trì thực hiện chính sách ...................................................... 36 2.2.2.5. Điều chỉnh các quy định chính sách .......................................... 36 2.2.2.6. Theo dõi, kiểm tra và đôn đốc việc thực hiện chính sách .......... 37 2.2.2.7. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện chính sách ........ 38 2.2.3. Kết quả đạt được và đánh giá ........................................................ 38 2.2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân................................... 38 2.2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................. 41
2.2.4. Những vấn đề đặt ra trong thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang trong thời gian tới ....................................... 43 Tiểu kết chương 2.................................................................................... 44 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI TỈNH HÀ GIANG ................................................ 45 3.2. Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang ............................................................................ 46 3.2.1. Hoàn thiện thể chế chính sách....................................................... 46 3.2.2. Hoàn thiện các công cụ thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững ......................................................................................................... 48 3.2.3. Nâng cao năng lực chủ thể thực hiện chính sách và các bên liên quan 49 3.2.4. Tăng cường huy động nguồn lực cho thực hiện chính sách ......... 50 3.2.5. Nhóm giải pháp phát triển du lịch gắn với bảo vệ tài nguyên môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và đảm bảo an ninh quốc phòng . 50 3.2.5.1. Tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường ................................. 50 3.2.5.2. Phát triển du lịch phù hợp với các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu ............................................................................................... 51 3.2.5.3. Phát triển du lịch phải bảo đảm quốc phòng, an ninh ................ 52 3.3. Một số giải pháp khác ...................................................................... 52 3.3.1. Giải pháp phát triển thị trường du lịch .......................................... 52 3.3.2. Giải pháp tăng cường xúc tiến, quảng bá du lịch.......................... 53 3.3.3. Giải pháp ứng dụng khoa học và công nghệ ................................. 54 3.3.4. Giải pháp liên kết và hợp tác phát triển du lịch ............................ 54 KẾT LUẬN .................................................................................................... 57 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 58
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Du lịch hiện nay đã thực sự là sứ giả hòa bình, hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia, dân tộc.Tại nhiều nước trên thế giới du lịch đang được xem là một trong những ngành kinh tế hàng đầu, ngành kinh tế mũi nhọn. Du lịch đang khẳng định vai trò quan trọng của mình bởi tỷ trọng GDP ngành du lịch trong tổng GDP của nền kinh tế quốc dân đang tăng dần, nguồn thu ngoại tệ cho đất nước tăng, tạo ra khối lượng việc làm cho đông đảo các tầng lớp nhân dân đồng thời thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển. Điều này thể hiện rõ trước xu thế toàn cầu hóa, khu vực hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Hà Giang là một tỉnh miền núi thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam, biên giới cực Bắc của Tổ quốc tiếp giáp với Cao Bằng ở phía Đông; phía Nam giáp với Tuyên Quang; phía Tây và Tây Nam giáp với tỉnh Lào Cai và Yên Bái. Là tỉnh giữ vị trí vai trò là cửa ngõ phía Bắc của Tổ quốc, được thiên nhiên ban tặng cho nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, hùng vĩ hòa trộn với những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số đã tạo nên nguồn tài nguyên du lịch phong phú, hấp dẫn thuận lợi để phát triển du lịch. Trong Chiến lược và Quy hoạch tổng thể phát triển Du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, Hà Giang được đánh giá là một trong những địa phương giàu tiềm năng, có lợi thế phát triển du lịch và giữ vị trí quan trọng trong việc phát triển du lịch chung của vùng cũng như cả nước. Thực tế trong những năm gần đây, du lịch tỉnh Hà Giang đã có sự tăng trưởng đáng kể.Tuy nhiên, sự phát triển của ngành du lịch tỉnh thời gian qua chưa thực sự ổn định, hiệu quả và đặc biệt chưa tương xứng với tiềm năng cũng như yêu cầu phát triển. Nhiều tài nguyên, thế mạnh của tỉnh chưa được đầu tư, khai thác. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch còn ở cấp độ thấp; Lượng khách du lịch tuy có tăng nhưng chủ yếu coi Hà Giang như là một điểm trung chuyển; các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn nhỏ lẻ; chưa tạo ra được 1
những sản phẩm du lịch đặc trưng, có chất lượng, mang thương hiệu để hấp dẫn khách du lịch. Việc xây dựng và quảng bá hình ảnh du lịch chưa được khai thác tích cực để phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nói chung và du lịch nói riêng. Các kết quả tích cực cũng như những tồn tại trong phát triển du lịch ở tỉnh Hà Giang thời gian qua có nguyên nhân bắt nguồn từ chính sách và thực hiện chính sách liên quan tới phát triển du lịch. Để góp phần hiện thực hóa nhiệm vụ phát triển du lịch phù hợp với yêu cần thực tiễn của tỉnh Hà Giang tôi lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang” để làm khóa luận tốt nghiệp. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho đến nay, du lịch bền vững luôn được đề cập đến trong các đề tài nghiên cứu, đặc biệt chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn năm 2030. Ngoài ra, phát triển du lịch bền vững được đề cập đến trong nhiều nghiên cứu cả ở cấp độ quốc gia và cả ở cấp độ địa phương, như: - Nguyễn Đức Tuy (2014), “Giải pháp phát triển du lịch bền vững Tây Nguyên”, Luận án tiến sỹ, Học viện khoa học xã hội. Luận án đã có một số đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn, luận án đã đưa ra định nghĩa phát triển du lịch bền vững, trên 4 trụ cột kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường. Nhận định mức độ phát triển du lịch bền vững của vùng Tây Nguyên; đề xuất các giải pháp nhằm phát triển vùng du lịch Tây Nguyên theo hướng bền vững, đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù để du lịch bền vững Tây Nguyên phát triển mạnh. - Khương Thị Hồng Nhung (2016), “Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình”, Luận văn thạc sỹ Chính sách công, học viện Khoa học xã hội. Luận văn của tác giả về cơ bản khái quát được hệ thống lý luận về thực hiện chính sách phát triển du lịch, và đưa ra được hệ thống giải pháp có tính thực tiễn cao, tuy nhiên chương 2 chưa đánh giá cụ thể về những kết quả đạt được và hạn chế trong công tác thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. 2
- Viện nghiên cứu phát triển du lịch (2017), Phát triển du lịch Việt Nam: Những yêu cầu đặt ra trong thời kỳ mới, Kỷ yếu Hội thảo quốc gia “Nhu cầu và xu hướng mới trong phát triển du lịch”, tổ chức tại Hà Nội, ngày 31/5/2017 Hội thảo nhằm tập hợp những thông tin, những căn cứ cần thiết về xu hướng và nhu cầu mới trong phát triển du lịch hiện nay để làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách liên quan đến phát triển du lịch, thể chế hóa, cụ thể hóa Nghị quyết 08/NQ -TW cũng như cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp, các nhà khoa học… quan tâm nghiên cứu về du lịch. - Lê Thị Khánh An (2017), “Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững từ thực tiễn thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An”, Luận văn thạc sỹ Chính sách công, Học viện Khoa học xã hội. Luận văn của tác giả về cơ bản khái quát được hệ thống lý luận về thực hiện chính sách phát triển du lịch, và đưa ra được hệ thống giải pháp có tính thực tiễn cao, tuy nhiên chương 2 chưa đánh giá cụ thể về những kết quả đạt được và hạn chế trong công tác thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. Các nghiên cứu trên đã nghiên cứu về hoạt động phát triển du lịch bền vững ở những khía cạnh khác nhau, các cơ sở lý luận, thực tiễn được phân tích và làm rõ giúp tôi có cái nhìn khách quan trong nghiên cứu của mình. Các công trình khoa học nêu trên đã cung cấp các luận cứ khoa học giúp tôi thực hiện nghiên cứu của mình. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu và làm rõ cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. Trên cơ sở đó khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang trong thời gian qua, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. 3
- Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu trên tôi cần thực hiện nhiệm vụ: + Thực hiện nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. + Nghiên cứu, làm rõ thực trạng thực hiện các chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang trong giai đoạn nghiên cứu. + Đề xuất một số quan điểm, định hướng và giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu + Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. + Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi không gian: Nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. Phạm vi thời gian: Nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang giai đoạn năm 2016 đến nay. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập thông tin kết hợp với phân tích và tổng hợp: được sử dụng để thu thập, phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến các vấn đề phát triển du lịch bền vững, bao gồm hệ thống văn bản pháp luật, các văn kiện, tài liệu, nghị quyêt, quyết định của Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở trung ương và địa phương; các công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ chức liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới chính sách và thực hiện chính sách phát triển du lịch, khai thác tài năng du lịch theo hướng bền vững. - Phương pháp phân tích chính sách: được sử dụng trong phân tích, đánh giá thực hiện chính sách phát triển du lịch theo hướng bền vững tại địa bàn nghiên cứu. 4
6. Giả thuyết nghiên cứu Chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang những năm gần đây đã có những thành tựu nhất định, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Khóa luận đưa ra được những giải pháp hợp lý sẽ giúp tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch tại tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. 7. Đóng góp mới của khóa luận Kết quả nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học, xây dựng khung lý thuyết về phát triển du lịch bền vững. Khóa luận cung cấp những đánh giá cùng các minh chứng, kinh nghiệm thực tiễn được tổng kết về thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang trong thời gian gần đây. Ngoài ra, khóa luận có ý nghĩa đóng góp cho việc xây dựng định hướng, chính sách, chương trình tuyên truyền, xây dựng nội dung tập huấn nhằm nâng cao nhận thức và hình thành tính tích cực trong hoạt động thực tiễn. 8. Cấu trúc của khóa luận Khóa luận gồm: Phần mở đầu, Phần nội dung, Phần kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục. Phần nội dung được kết cấu thành 3 chương: Chương 1.Một số vấn đề lý luận về thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. Chương 2.Thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. Chương 3. Một số giải pháp tăng cường thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Hà Giang. 5
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan 1.1.1. Du lịch và du lịch bền vững - Khái niệm về du lịch Hoạt động du lịch đã xuất hiện từ lâu trong lịch sử phát triển của xã hội loài người. Ngày nay, trên phạm vi toàn thế giới, du lịch đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống xã hội và hoạt động du lịch đang được phát triển một cách mạnh mẽ. Mặc dù vậy nhưng cho đến nay khái niệm du lịch vẫn chưa được thống nhất. Theo định nghĩa của tổ chức du lịch thế giới (World Tour Organization) một tổ chức của Liên Hợp Quốc: “Du lịch là hoạt động về chuyến đi đến một nơi khác với môi trường sống thường xuyên của con người và ở lại đó để tham quan, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí hay các mục đích khác ngoài các hoạt động để thù lao ở nới đến với thời gian liên tục ít hơn một năm”. Tại điều 3, khoản 1của Luật Du lịch nước ta, ban hành ngày 19/6/2017, thì khái niệm du lịch được hiểu là “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời gian không quá 01 năm liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá tài nguyên du lịch hoặc kết hợp mục đích hợp pháp khác”. Thông qua một số định nghĩa nêu trên, có thể thấy rằng du lịch là một hiện tượng kinh tế - xã hội phức tạp (mang tính liên ngành, liên vùng, văn hóa – xã hội sâu sắc), với các mối quan hệ kinh tế và phi kinh tế (xã hội, pháp luật, chính trị, tôn giáo,…) phát sinh thông qua sự tương tác giữa bốn nhóm thành tố: khách du lịch, dân cư sở tại, các nhà cung ứng dịc vụ và cơ quan địa phương tại điểm đến. 6
- Khái niệm về du lịch bền vững Theo luật du lịch Việt Nam (Khoản 21, điều 4, chương I, 2005): “Du lịch bền vững là việc đáp ứng các nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu du lịch của tương lai”. Từ định nghĩa trên, có thể khẳng định “du lịch bền vững” không phải là một loại hình du lịch mà là nét quan điểm phát triển du lịch. Mặc dù còn nhiều quan điểm khác nhau song có thể hiểu “du lịch bền vững” là sự phát triển du lịch có sự quan tâm đến việc bảo tồn các giá trị, của tài nguyên du lịch đồng thời giảm thiểu đến mức thấp nhất những tác hại xấu đến môi trường kinh tế, văn hóa – xã hội nhằm phục vụ nhu cầu của tương lai. 1.1.2 Phát triển bền vững và phát triển du lịch bền vững - Khái niệm phát triển bền vững Theo quan điểm của Ủy ban Môi trường và Phát triển Thế giới - WCED (nay là Ủy ban Brundtland) thì phát triển bền vững được hiểu là sự phát triển có thể đáp ứng được những nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng, tổn hại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai... Để đạt được điều này chính quyền và các tổ chức kinh tế - xã hội và cộng đồng phải bắt tay nhau thực hiện mục đích dung hòa 3 lĩnh vực chính: kinh tế - xã hội - môi trường trong quá trình thực hiện phát triển một lĩnh vực cụ thể. Ngoài ra, phát triển bền vững còn được xem là sự phát triển “bình đẳng và cân đối”. Bình đẳng được hiểu là bình đẳng giữa các nhóm người trong cùng một xã hội. Còn tính cân đối được thể hiện ở việc cân đối giữa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội - môi trường. - Khái niệm phát triển du lịch bền vững Du lịch bền vững là khái niệm mới xuất hiện trên cơ sở cải tiến, nâng cấp và hoàn thiện khái niệm du lịch của những năm 90 và thực sự được mọi người quan tâm trong những năm gần đây. Phát triển du lịch bền vững (Sustainable Tourism) đã được Tổ chức Du 7
lịch thế giới (United National World Tourist Organization, viết tắt là UNWTO) cho rằng phát triển du lịch bền vững đã được hiểu một cách đầy đủ hơn nó được xem xét trên cả ba lĩnh vực kinh tế - xã hội - môi trường. Tại Việt Nam đã có nhiều quan điểm liên quan đến phát triển du lịch bền vững nhưng trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, đề tài sử dụng khái niệm được đưa ra tại Điều 3, khoản 14, Luật Du lịch nước ta xác định: ”Phát triển du lịch bền vững là sự phát triển du lịch đáp ứng đồng thời các yêu cầu về kinh tế - xã hội và môi trường, bảo đảm hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia hoạt động du lịch, không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu về di lịch trong tương lai”. 1.1.3. Chính sách công và chính sách phát triển du lịch bền vững - Khái niệm chính sách Theo từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam, khái niệm về chính sách: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong thời gian nhất định, trên nhiều lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…”. Theo GS James Anderson – cựu chủ tịch Tổ chức nghiên cứu chính sách của Hiệp hội khoa học Mỹ thì cho rằng: “Chính sách là một quá trình hành động có mục đích được theo đuổi bởi một hoặc nhiều chủ thể trong việc giải quyết các vấn đề mà họ quan tâm”. Theo Từ điển Tiếng Việt “Chính sách là sách lược và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một số mục đích nhất định dựa vào đường lối chính trị chung và thực tế mà nhà nước đề ra”. Theo Giáo trình Hoạch định và Phân tích chính sách công của Học viện Hành chính do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản năm 2008, khái niệm về chính sách:“là những hành động ứng xử của chủ thể với các hiện tượng tồn tại trong quá trình vận động phát triển nhằm đạt mục tiêu nhất định” 8
Qua sự khái quát, phân tích các khía cạnh cơ bản về khái niệm chính sách, em đưa ra cách hiểu về chính sách như sau: Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt được và cách làm để thực hiện các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trường. - Khái niệm chính sách công Theo Giáo trình Hoạch định và Phân tích chính sách công của Học viện Hành chính do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản năm 2008, khái niệm về chính sách công: “là những hành động ứng xử của Nhà nước với vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển”. “Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hướng mục tiêu và cách thức giải quyết các vấn đề công trong xã hội”. Có thể hiểu: “Chính sách công là sự lựa chọn hành động của Nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định liên quan với nhau do Nhà nước ban hành tác động lên đối tượng để giải quyết một vấn đề công nhằm đạt được các mục tiêu nhất định”. Chính sách phát triển du lịch bền vững được bàn đến ở đây là loại chính sách công và đó là các quyết định của Nhà nước nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng về phát triển bền vững với các mục tiêu cụ thể và giải quyết các vấn đề phát triển du lịch bền vững của đất nước cũng như ở các địa phương. 1.2. Các bước thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững 1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Bất kể một chính sách nào khi được xây dựng kế hoạch thực hiện từ các cơ quan từ TW đến địa phương đều phải xây dựng với các nội dung sau: 9
+ Kế hoạch tổ chức điều hành + Kế hoạch cung cấp các nguồn vật lực + Kế hoạch thời gian triển khai thực hiện + Kế hoạch kiểm tra, đôn đốc thực thi chính sách + Dự kiến nội quy, quy chế về tổ chức điều hành, về trách nhiệm, nhiệm vụ, quyền hành của cá nhân, tổ chức tham gia, tổ chức điều hành chính sách, về các biện pháp khen thưởng, kỷ luật… + Kế hoạch và điều điều chỉnh kế hoạch thực thi chính sách do lãnh đạo có thẩm quyền các cấp thông qua. Và chính sách phát triển du lịch bền vững cũng không phải là ngoại lệ. Du lịch bền vững đòi hỏi phải quản lý tất cả các dạng tài nguyên theo cách nào đó để chúng ta có thể đáp ứng các nhu cầu kinh tế, xã hội và thẩm mỹ trong khi vẫn duy trì được bản sắc văn hóa, các quá trình sinh thái cơ bản, đa dạng sinh học và các hệ đảm bảo sự sống. Xây dựng kế hoạch hay nói cách khác là lập kế hoạch chính là xác định mục tiêu, mục tiêu, mục đích với thành tựu tương lai. 1.2.2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách Phổ biến, tuyên truyền chính sách phát triển bền vững về du lịch thể hiện trong việc thông qua các hình thức, phương pháp nhằm đưa các nội dung của chính sách đến các đối tượng. Phải xác định, lựa chọn các kỹ năng, phương pháp phổ biến, tuyên truyền chính sách phù hợp cho từng loại đối tượng. Tùy từng đối tượng mà tổ chức các hình thức phổ biến, tuyên truyền và quán triệt thực hiện chính sách phù hợp. 1.2.3. Phân công phối hợp thực hiện chính sách Để thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo Nhà nước về du lịch là cơ quan có chức năng giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các hoạt động du lịch trong phạm vi cả nước; Chỉ đạo việc phối hợp hoạt động của các Bộ, ngành và địa phương liên quan trong việc xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện các chương trình quốc gia về phát triển du 10
lịch trong từng thời kỳ phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; Nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ giải pháp, cơ chế, chính sách về phát triển du lịch. Bộ Văn hóaThể thao và Du lịch là cơ quan chủ trì, tham mưu cho Đảng, Nhà nước về xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách. Ngoài ra, còn có một số cơ quan Nhà nước có liên quan đến việc thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững gồm: Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Bộ Tài chính; Bộ Thông tin và Truyền thông; Đài truyền hình Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam; Bộ Ngoại giao; Bộ Công an và Bộ Quốc phòng; Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ Khoa học Công nghệ; Bộ Y tế; Bộ Giao thông - Vận tải; Bộ Xây dựng; Bộ Công Thương; Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. 1.2.4. Duy trì thực hiện chính sách Để duy trì chính sách cần phải đảm bảo đầy đủ yêu cầu về nguồn nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất kỹ thuật để thực thi chính sách. Nếu việc thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững gặp phải những khó khăn do môi trường du lịch của địa phương thực tế biến động, thì các cơ quan nhà nước trên địa bàn sử dụng hệ thống công cụ quản lý tác động nhằm tạo lập môi trường thuận lợi cho việc thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững Đồng thời chủ động điều chỉnh chính sách cho phù hợp với hoàn cảnh mới. Trong một chừng mực nào đó, để đảm bảo lợi ích chung của xã hội, các cơ quan nhà nước có thể kết hợp sử dụng các biện pháp hành chính để duy trì thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. 1.2.5. Điều chỉnh các quy định chính sách phù hợp với địa phương Điều chỉnh để chính sách phù hợp với yêu cầu quản lý với tình hình thực tế. Trong quá trình thực hiện chính sách nếu gặp khó khăn do môi trường thực tế thay đổi, do chính sách còn những bất cập, hạn chế chưa phù hợp với thực tiễn cần có những điều chỉnh nhất định để đáp ứng yêu cầu quản lý và phù hợp 11
với tình hình thực tế. Về nguyên tắc, thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung chính sách là của cơ quan, tổ chức ban hành chính sách. Nhưng trên thực tế việc điều chỉnh các biện pháp, cơ chế chính sách diễn ra rất năng động và linh hoạt trong thực hiện chính sách. Trong quá trình triển khai thực hiện có thể nảy sinh, phát hiện những sự không phù hợp trong chính sách hoặc có những tác động bên ngoài ngoài dự kiến (khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng tài chính, thiên tai,…) thì chính sách cần được điều chỉnh. Điều chỉnh chính sách là một khâu quan trọng trong chu trình chính sách nhằm làm cho chính sách sát thực hơn, phù hợp hơn với bối cảnh và thực tế triển khai thực hiện. 1.2.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách Để quá trình tổ chức thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững được diễn ra liên tục và hiệu quả thì các cơ quan quản lý, các chủ thể thực hiện chính sách cần phải có những hành động cụ thể để theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách này. Hoạt động theo dõi, kiểm tra và đôn đốc thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát những khó khăn, hạn chế và bất cập trong quá trình thực hiện chính sách. 1.2.7. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện chính sách Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững là nội dung, nhiệm vụ cuối cùng nhưng rất quan trọng trong tổ chức thực hiện chính sách này trong thực tế. Qua đánh giá, rút ra những kiến nghị, đề xuất thực hiện mục tiêu đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững, nêu bậc những hạn chế, tồn tại và thiếu sót, đưa ra bài học kinh nghiệm và phương hướng, giải pháp trong chỉ đạo, điều hành và chấp hành chính sách trong thời gian tới, đưa chính sách phát triển du lịch bền vững của cả nước đạt được những kết quả tốt nhất, có hướng tiếp cận phát triển bền vững phù hợp và hiệu quả hơn trong giai đoạn 2016 - đến nay. 12
1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững 1.3.1. Nhân tố chủ quan - Nhận thức, ý thức về bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững Nhận thức về quản lý và phát triển du lịch được nâng lên rõ rệt, thể hiện sự đổi mới tư duy phát triển du lịch.Nhận thức của các cấp, các ngành về phát triển du lịch từng bước có chuyển biến tích cực hơn. Hầu hết các tỉnh thành đều đã có nghị quyết, chỉ thị về phát triển du lịch.Đại hội Đảng bộ các cấp ở hầu hết các tỉnh thành đều định hướng phát triển du lịch, coi du lịch là ngành kinh tế quan trọng hoặc mũi nhọn. Nhận thức của doanh nghiệp du lịch được nâng lên, hoạt động du lịch đã thu hút được sự quan tâm của toàn xã hội. Quá trình nâng cao nhận thức du lịch cần đạt tới sự chuyển biến căn bản về nhận thức về vai trò và vị trí của du lịch trong phát triển kinh tế xã hội, về trách nhiệm trong thực hiện bảo vệ môi trường du lịch, trong đảm bảo chất lượng dịch vụ du lịch và các dịch vụ công liên quan đến hoạt động du lịch và trong thực hiện xây dựng thương hiệu du lịch quốc gia, vùng, địa phương và sản phẩm du lịch… - Chính sách, pháp luật về phát triển du lịch bền vững và năng lực tổchức thực hiện Chính sách, pháp luật của Nhà nước tạo nền tảng pháp lý đảm bảo cho sự phát triển bền vững nói chung và ngành du lịch nói riêng, mỗi quốc gia đều có có hệ thống pháp luật về quản lý du lịch, các văn bản này là cơ sở quan trọng để hình thành khung môi trường cho sự phát triển ngành du lịch. Trên cơ sở các văn bản quản lý, năng lực tổ chức thực hiện của các chủ thể đóng vai trò cốt lõi thúc đẩy phát triển du lịch bền vững. Du lịch là hoạt động gắn trực tiếp với con người, vì con người, thường đi trước trong quá trình giao lưu và chính con người quyết định công nghệ vận hành của ngành du lịch.Vì vậy, nguồn nhân lực du lịch phải có chất lượng cao, 13