Khoá luận tốt nghiệp Quản lý nhà nước: Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:60

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội" nhằm làm rõ cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và giải quyết thủ tục hành chính. Đồng thời phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cải thiện vấn đề giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Quản lý nhà nước: Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI UBND QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Khóa luận tốt nghiệp ngành: QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC Người hướng dẫn : TS. NGUYỄN VĂN PHONG Sinh viên thực hiện : Trần Thu Hà Mã sinh viên : 1905QLNA018 Khóa : 2019 – 2023 Lớp : ĐH QLNN 19A Hà Nội, 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin khẳng định rằng đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi cho khóa luận tốt nghiệp. Tất cả các thông tin và số liệu được trình bày trong khóa luận này đều được thực hiện một cách trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Việc sử dụng và trích dẫn tư liệu từ các công trình nghiên cứu đã được công bố để áp dụng vào khóa luận được tuân thủ đúng theo quy định. Kết quả của nghiên cứu này chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào khác.
LỜI CẢM ƠN Được sự nhất trí của nhà trường, ban chủ nhiệm khoa Hành Chính Học, Học viện Hành chính quốc gia. Tôi tiến hành đợt thực tập ngành nghề tại UBND quận Bắc Từ Liêm. Sau quá trình thực tập và nghiên cứu. Tôi đã lựa chọn đề tài “Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội” là đề tài nghiên cứu và làm khóa luận tốt nghiệp Để hoàn thiện đề tài khóa luận tốt nghiệp tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới giảng viên hướng dẫn đã tận tình chỉnh sửa và hướng dẫn tôi hoàn thiện khóa luận. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể anh chị tại bộ phận “một cửa” trực thuộc Văn phòng HĐND - UBND Quận HĐND – UBND quận Bắc Từ Liêm đã tạo điều kiện, nhiệt tình cung cấp số liệu, tài liệu và giúp đỡ tôi được tìm hiểu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp được thuận lợi nhất. Trong quá trình nghiên cứu và khảo sát đề tài, tôi đã phải đối mặt với nhiều khó khăn do trình độ nghiên cứu của mình chưa được hoàn thiện. Dù đã cố gắng hết sức nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót trong bài luận của mình. Vì vậy, tôi mong muốn được nhận được sự góp ý nhiệt tình từ các thầy cô giáo để hoàn thiện thêm cho bài luận tốt nghiệp của mình. Xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. 2 LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 3 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................ 1 DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................. 2 DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................ 2 MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 3 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.......................................................... 3 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ....................... 5 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 7 5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 7 6. Kết cấu của đề tài ...................................................................................... 8 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................... 9 CHƯƠNG 1....................................................................................................... 9 MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH.................................................................................................. 9 1.1. Các khái niệm liên quan tới đề tài .......................................................... 9 1.1.1. Khái niệm thủ tục............................................................................. 9 1.1.2. Khái niệm thủ tục hành chính .......................................................... 9 1.2. Giải quyết thủ tục hành chính............................................................... 10 1.3. Đặc điểm, vai trò, ý nghĩa, nguyên tắc, quy trình giải quyết thủ tục hành chính ............................................................................................................ 11 1.3.1. Đặc điểm thủ tục hành chính ......................................................... 11 1.3.2. Vai trò và ý nghĩa giải quyết thủ tục hành chính........................... 12 1.3.3. Nguyên tắc giải quyết thủ tục hành chính ..................................... 13 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới giải quyết thủ tục hành chính ...................... 14 1.4.1. Vị trí của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả ................................... 14 1.4.2. Cán bộ công chức làm việc tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả . 15
1.4.3. Năng lực của đội ngũ cán bộ công chức........................................ 16 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 17 CHƯƠNG 2..................................................................................................... 18 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI UBND QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....................................................... 18 2.1. Khái quát về UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ............... 18 2.1.1. Vị trí pháp lý .................................................................................. 18 2.1.2. Đặc điểm tình hình của UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ........................................................................................................... 18 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn .................................................. 19 2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy của UBND quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội .. 20 2.1.4.1. Sơ đồ cơ cấu bộ máy của UBND quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội20 2.1.4.2. Vị trí, chức năng nhiệm vụ của người đứng đầu .................... 22 2.1.5. Điều kiện và cơ sở vật chất tại bộ phận giải quyết thủ tục hành chính .................................................................................................................. 24 2.2. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội......................................................................................... 26 2.3. Nội dung giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội......................................................................................... 28 2.3.1. Giải quyết thủ tục hành chính lĩnh cấp thành lập và hoạt động của hộ kinh doanh tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ........... 29 2.3.2. Giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài nguyên môi trường tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ................................... 29 2.3.3. Giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực nội vụ ..................... 30 2.4. Phân tích thực trạng giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ........................................................................ 30 2.4.1. Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực cấp thành lập và hoạt động của hộ kinh doanh ........................................................ 30 2.4.2. Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực nội vụ ... 33
2.4.3. Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài nguyên môi trường ............................................................................................... 34 2.4. Đánh giá chung về vấn đề giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND quận Bắc Từ Liêm ............................................................. 36 2.4.1 Những kết quả đạt được.................................................................. 36 2.4.2. Những khó khăn và hạn chế .......................................................... 41 2.4.3. Những nguyên nhân của hạn chế còn tồn tại ................................. 43 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 44 CHƯƠNG 3: ................................................................................................... 45 GIẢI PHÁP VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO VIỆC GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI UBND QUẬN BẮC TỪ LIÊM ... 45 3.1. Mục đích ............................................................................................... 45 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội ........................................................ 46 3.2.1. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức........................... 46 3.2.2. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính ............................................ 48 3.2.3. Tích cực tiến hành công tác thanh tra, kiểm tra quá trình thực hiện giải quyết thủ tục hành chính ................................................................... 49 3.2.4. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức về cải cách hành chính cho CBCC và tổ chức, công dân.............................................................. 50 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 51 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 52 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 53
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Cụm từ viết tắt Nội dung 1. CBCC Cán bộ công chức 2. CCHC Cải cách hành chính 3. CCTTHC Cải cách thủ tục hành chính 4. KH Kế hoạch 5. HĐND Hội đồng nhân dân 6. QĐ Quyết định 7. TTHC Thủ tục hành chính 8.VPHĐND Văn phòng hội đồng nhân dân 9. UBND Uỷ ban nhân dân 1
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Danh sách trang thiết bị tại Bộ phận một cửa…………………24 Bảng 2.2. Tổng số hồ sơ đã tiếp nhận trong lĩnh vực nội vụ tại UBND quận Bắc Từ Liêm…………………………………………………………………34 Bảng 2.3. Kết quả trả hồ sơ trong lĩnh vực nội vụ tại UBND quận Bắc Từ Liêm………………………………………………………………………….34 Bảng 2.4. Kết quả giải quyết hồ sơ theo cơ chế một cửa tại bộ phận một của của UBND quận Bắc Từ Liêm…………………………………………...38 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy của UBND quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội…………………………………………………………………………...21 2
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Thủ tục hành chính là quy trình và cách thức xử lý công việc của cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền để xử lý công việc chung giữa các cơ quan hành chính nhà nước với nhau hoặc giữa cơ quan hành chính nhà nước với công dân và tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định mà cơ quan nhà nước, công dân và tổ chức phải tuân theo khi giải quyết thủ tục hành chính.Ngoài ra không chỉ là công việc riêng của một cơ quan hay một cấp chính quyền, mà còn của từng tổ chức và công dân có mối liên hệ với Nhà nước. Các quyền và nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp hay tại những văn bản quy phạm pháp luật dù có phải thực hiện hay không và thực hiện thế nào thì về bản chất cũng đều trải qua thủ tục hành chính được các cơ quan hay các cấp chính quyền nhà nước quy định và trực tiếp giải quyết. Thủ tục hành chính là một bộ phận hợp thành của hệ thống quy phạm thủ tục. Hệ thống quy phạm thủ tục là tập hợp các nguyên tắc pháp luật quy định về trách nhiệm và việc thực hiện quyền hạn của mỗi cơ quan nhà nước đối với việc xử lý công việc công việc nhà nước và thực hiện trách nhiệm hành chính của mỗi cơ quan nhà nước, tổ chức và cá nhân. Đó cũng chính là các hệ thống những quy tắc chỉ đạo và điều hành mà mỗi cơ quan nhà nước cũng như mỗi cá nhân phải tuân theo đối với các công việc thuộc thẩm quyền của mình. Là quy phạm thủ tục, thủ tục hành chính có tác dụng làm cho các quy phạm khác của pháp luật được thực hiện thuận tiện. Thiếu thủ tục hành chính việc thực hiện pháp luật sẽ gặp trở ngại, hoặc không có điều kiện áp dụng vào cuộc sống thực tiễn.Ví dụ: Nhà nước muốn thu thuế thì cần có thủ tục để người dân thực hiện việc nộp thuế. Hoạt động quản lý chủ yếu là hoạt động áp dụng pháp luật mà ở đó các hành vi áp dụng pháp luật ảnh hưởng trực tiếp đến việc đánh giá tình hình thực tế của sự việc, lựa chọn pháp luật phù hợp và ra quyết định đối với sự việc đó. 3
Các hành vi áp dụng pháp luật phải được thực hiện theo các thủ tục hành chính nhất định. Như vậy nếu thiếu những thủ tục cần thiết thì quyền và lợi ích của những chủ thể tham gia vào hoạt động quản lý sẽ không được bảo đảm thực hiện. Thủ tục hành chính là một nhân tố đảm bảo cho nó hoạt động hiệu quả và thuận tiện theo đúng sự quản lý của cơ quan hành chính nhà nước, bởi vì nó là thước đo hành vi giữa người dân và công chức nhà nước giúp họ tuân theo và hoàn thành trách nhiệm của mình với nhà nước. Dựa vào những thủ tục hành chính các công việc hành chính sẽ được giải quyết và có được các kết quả pháp luật theo đúng quy định. Trong điều kiện của tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế ngày nay, những thủ tục hành chính có yếu tố nước ngoài đòi hỏi phải tương thích với chuẩn mực quốc tế. Thủ tục hành chính có tính chất linh hoạt hơn so với những quy định khác của pháp luật và cần được sửa đổi nhanh chóng hơn nữa nhằm thích nghi và đáp ứng với yêu cầu thực tiễn của đời sống xã hội. Hiện nay cả nước nói chung cũng như địa bàn quận Bắc Từ Liêm nói riêng, trong các cơ quan quản lý nhà nước việc giải quyết TTHC cần tích cực được đẩy mạnh cải thiện. Để việc giải quyết TTHC luôn diễn ra hợp lý thì UBND quận Bắc Từ Liêm đã tập trung chỉ đạo các phòng, ban, cơ quan chuyên môn nghiêm túc quán triệt và tích cực triển khai thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của Thành phố trong việc giải quyết hồ sơ hành chính của các tổ chức, công dân trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, bước đầu đã thu được những kết quả tích cực: các TTHC được công khai, đơn giản hóa và thực hiện một cách dễ dàng; tạo sự chuyển biến tích cực trong quá trình giải quyết các hồ sơ hành chính, tạo niềm tin của nhân dân và cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, thực hiện, không thể tránh được những thiếu sót mà cần phải khắc phục của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đầy đủ, sâu sắc, việc hiểu biết của người dân về pháp luật còn hạn chế. 4
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: “Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội” để làm khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan tới vấn đề giải quyết thủ tục hành chính nói chung, hiện nay vấn đề này được các nhà quản lý, các nhà khoa học quan tâm và nghiên cứu. Những công trình nghiên cứu liên quan tới vấn đề này như sau: Sách “Thủ tục hành chính – Lý luận và thực tiễn” do PGS.TSKH Nguyễn Văn Thâm và TS Võ Kim Sơn biên soạn (Nxb. Chính trị Quốc gia 2002) [45]. Cuốn sách được các tác giả trình bày những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến thủ tục hành chính, được chứng minh bằng thực tiễn không chỉ trong nước mà còn ở một số nước trên thế giới hiện nay Hoàng Mộng Thùy, Một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng HTQLCL theo TVCN ISO 9001 2008 trong giải quyết TTHC lĩnh vực đất đai ở UBND Huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn; Tác giả đã nghiên cứu và quan tâm tới vấn đề áp dụng HTQLCL trong giải quyết TTHC. Luận văn này chủ yếu làm rõ được khía cạnh áp dụng HTQLCL chứ không đi chung về vấn đề giải quyết TTHC nói chung. Trần Nguyễn Bảo Khanh, Khai phá dữ liệu dựa trên báo cáo tình hình, kết quả giải quyết TTHC thuế tại Cục thuế Bình Dương; Ở luận văn này, tác giả mới đi nghiên cứu và phân tích về dữ liệu báo cáo tình hình, kết quả giải quyết TTHC thuế tại Cục thuế Bình Dương mà chưa tập trung đi sâu vào tìm ra các giải pháp để khắc phục các vấn đề còn tồn tại thông qua các dữ liệu đó. Phạm Thị Mai Liên (2018), Thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND huyện, tỉnh Cao Bằng, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội; Tác giả hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và pháp lý về thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông; từ đó đánh giá thực trạng thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa 5
liên thông tại UBND huyện, tỉnh Cao Bằng. Tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hiện các TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND huyện, tỉnh Cao Bằng. Trong luận văn này, tác giả chỉ chủ yếu tập trung nghiên cứu về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND huyện, tỉnh Cao Bằng, các giải pháp chưa đề xuất được việc nâng cao chất lượng giải quyết TTHC trên địa bàn tỉnh hiện nay. Lê Trung (2018), Kiểm soát thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội; Nhìn chung, có rất nhiều các công trình nghiên cứu tập trung về vấn đề giải quyết TTHC hiện nay. Các công trình này đã đề cập và luận giải nhiều vấn đề liên quan tới tới giải quyết TTHC. Tuy nhiên có những công trình nghiên cứu và luận giải ra nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn của vấn đề giải quyết TTHC. Đặc biệt đối với UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội cũng có kha khá đề tài liên quan tới vấn đề này. Tuy vậy, việc tiếp tục nghiên cứu và đánh giá những ưu điểm, hạn chế để hoàn thiện vấn đề giải quyết TTHC tại UBND quận Bắc Từ Liêm là cần thiết. Trong quá trình nghiên cứu đã có sự kế thừa nhưng không trùng hợp với các công trình trước đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Làm rõ cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và giải quyết thủ tục hành chính. Đồng thời phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cải thiện vấn đề giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm. - Nhiệm vụ nghiên cứu: Tìm hiểu cơ bản, khái quát về các khái niệm liên quan tới đề tài Tìm hiểu cơ bản, khái quát về UBND quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Khảo sát thực trạng giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. 6
Đánh giá, phân tích ưu, nhược điểm của công tác giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đưa ra đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. - Phạm vi không gian: UBND Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội - Phạm vi thời gian: Từ năm 2021-2022 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản: Nghiên cứu tài liệu là phương pháp thu thập thông tin, dữ kiện trên cơ sở các tài liệu hay các tuyên bố đã được công bố chứ không phải do chính tác giả trực tiếp thu thập lần đầu. Phương pháp này, do sự sẵn có của các nguồn tài liệu in ấn và trên Internet, có một số ưu điểm như tiết kiệm (về thời gian, tài chính, nỗ lực về thể chất), nhanh, với lượng thông tin thu thập được rất dồi dào. Tuy nhiên, quá trình vận dụng phương pháp này cũng có thể phải đối mặt với không ít thách thức như thông tin thu được có thể phiến diện, không được cập nhật, không nhất thiết sát với mục đích nghiên cứu. Bên cạnh đó, sự phong phú về nguồn thông tin cũng có thể làm nhiễu trong sàng lọc thông tin. Phương pháp tổng hợp, phân tích: Tổng hợp tài liệu làm cơ sở lý luận cho đề tài sau đó tiến hành phân tích tài liệu. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả lập luận từng vấn đề, chỉ ra nội dung chính, vận dụng các biện pháp nêu giả thuyết, so sánh, đối chiếu các nội dung. Sau đó tác giả rút ra cái chung từ sự phân tích và tổng hợp được áp dụng cuối mỗi nội dung, kết luận chương Phương pháp so sánh: So sánh các tài liệu tìm kiếm, phân tích, tổng hợp được để làm rõ vấn đề nghiên cứu. 7
Phương pháp luận, tư duy: Đưa ra những lập luận, tư duy về đề tài nghiên cứu để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu. Phương pháp quan sát: Quan sát quy trình giải quyết TTHC tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của UBND quận Bắc Từ Liêm.. 6. Kết cấu của đề tài Chương 1: Một số khái niệm và vấn đề cơ bản về giải quyết thủ tục hành chính Chương 2: Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 8
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1 MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1. Các khái niệm liên quan tới đề tài 1.1.1. Khái niệm thủ tục Trong các hoạt động hành chính, các khái niệm "thủ tục" và "quy trình" có thể được hiểu khá nhầm lẫn và thường được dùng với nghĩa khác nhau. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa hai khái niệm là vô cùng quan trọng nhằm bảo đảm tính hiệu quả và tính chính xác trong quá trình hoạt động của một doanh nghiệp hoặc tổ chức. Thủ tục về cơ bản là các hành động tuần tự được thiết kế để hoàn thành một nhiệm vụ. Ngoài ra thủ tục còn là một quy trình có tập hợp những bước đặc thù có thể dễ dàng xem xét và áp dụng nhằm thực hiện một hoạt động, giải quyết một vấn đề hoặc xử lý một trường hợp cụ thể. Thủ tục có thể được sử dụng trong mọi tổ chức, như nhà nước, doanh nghiệp, y tế, giáo dục và nhiều hơn nữa. Thủ tục cung cấp cách thức đơn giản và thuận tiện nhằm tiến hành hoạt động, giải quyết vấn đề hoặc xử lý trường hợp, do đó có thể ngăn ngừa rối loạn và giảm khả năng xảy ra nhầm lẫn hoặc sai sót. 1.1.2. Khái niệm thủ tục hành chính Căn cứ theo Nghị định số 63/2010/NĐ – CP ngày 08/06/2010 quy định về thủ tục hành chính thì Thủ tục hành chính là quy trình và phương pháp xử lý công việc của mỗi cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong từng công việc cụ thể giữa các cơ quan hành chính nhà nước với nhau và giữa mỗi cơ quan hành chính nhà nước với từng tổ chức và cá nhân công dân được cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền quyết định và bắt buộc cơ quan nhà nước, từng tổ chức và cá nhân công dân phải thực hiện theo quy trình giải quyết thủ tục. Thủ tục hành chính là bộ phận quan trọng của thể chế hành chính Nhà nước, là công cụ của cơ quan Nhà nước được dùng trong giải quyết công việc 9
cho người dân và tổ chức, là căn cứ để xác định tính hiệu quả của nền công vụ. Do vậy, thủ tục hành chính đơn giản, minh bạch, công khai và dân chủ sẽ góp phần tăng hiệu lực và hiệu quả làm việc của bộ máy hành chính Nhà nước, rút ngắn khoảng cách giữa Nhà nước và người dân, tăng cường uy tín Nhà nước và niềm tin của nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. 1.2. Giải quyết thủ tục hành chính Trong việc giải quyết thủ tục hành chính cần quan tâm tới chủ thể của TTHC và đối tượng thực hiện TTHC. Chủ thể của TTHC bao gồm chủ thể thực hiện thủ tục hành chính và chủ thể tham gia thủ tục hành chính. Chủ thể thực hiện thủ tục hành chính là chủ thể có quyền thay mặt Công dân thực hiện các thủ tục hành chính thông qua những cơ quan quản lý nhà nước hoặc tổ chức và cá nhân khác có thẩm quyền. Chủ thể tham gia thủ tục hành chính có thể là cá nhân, tổ chức hoặc công dân. Mỗi hoạt động quản lý theo một cách hiểu thông thường (ví dụ, hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hoạt động cấp giấy phép, hoạt động xử phạt vi phạm hành chính...) thực chất là chuỗi các hoạt động xảy ra theo thứ tự nhất định mà mỗi một hoạt động cụ thể nào đó có thể được thực hiện bởi các chủ thể khác nhau, vào các thời gian khác nhau, với cách thức và vì các mục tiêu khác nhau. Kết quả của hoạt động quản lý phụ thuộc rất nhiều nhân tố trong đó đóng góp một phần đáng kể như số lượng, trình tự những hoạt động quản lý và mục đích, thời gian, phương thức thực hiện những hoạt động cụ thể. Còn đối tượng thực hiện thủ tục hành chính sẽ là các cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền tổ chức, cá nhân trong hoạt động kiểm soát thủ tục hành chính. Mối quan hệ giữa chủ thể và đối tượng là mối quan hệ pháp luật. Trong quan hệ pháp luật hành chính quyền của bên này tương ứng với nghĩa vụ của bên kia và ngược lại, không giống như các quan hệ khác. Như trong quan hệ dân sự các bên chủ thể vừa mang quyền, vừa mang nghĩa vụ với nhau, 10
- Quan hệ pháp luật hành chính là quan hệ phục tùng, thể hiện sự bất bình đẳng về ý chí giữa các bên tham gia quan hệ. - Phần lớn các tranh chấp phát sinh trong quan hệ pháp luật hành chính được giải quyết theo thủ tục hành chính. - Bên tham gia quan hệ hành chính vi phạm yêu cầu của pháp luật hành chính phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước, cho dù người vi phạm là chủ thế đặc biệt hay chủ thể thường thì khi tham gia quan hệ pháp luật hành chính nếu vi phạm thì đều có nguy cơ chịu trách nhiệm pháp lý trước Nhà nước. 1.3. Đặc điểm, vai trò, ý nghĩa, nguyên tắc, quy trình giải quyết thủ tục hành chính 1.3.1. Đặc điểm thủ tục hành chính Có rất nhiều quan điểm khác nhau về phạm vi hay nội dung của TTHC. Nhưng các quan điểm đều được thống nhất dựa trên những đặc điểm sau: Thủ tục hành chính là phương thức và trình tự quan trọng trong việc giải quyết các công việc của các cơ quan hành chính nhà nước theo đúng quy định của pháp luật. Qua đó, thủ tục hành chính giúp tăng tính minh bạch, công khai và đảm bảo sự công bằng cho người dân khi giao dịch với cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, việc áp dụng thủ tục hành chính cần được điều chỉnh để tối ưu hoá hiệu quả công việc và giảm thiểu chi phí cho người dân và doanh nghiệp. Những hành động diễn ra không theo trình tự thời gian và thủ tục hành chính ở những nơi khác nhau thì lại có những tính chất đặc thù riêng biệt. Thứ hai, TTHC là một bộ phận cấu thành của hệ thống quy phạm thủ tục. Hệ thống quy phạm thủ tục là tập hợp những nguyên tắc pháp luật quy định về trách nhiệm và việc thực thi thẩm quyền của mỗi cơ quan nhà nước trong quá trình thực hiện công việc công việc nhà nước và thực thi nghĩa vụ hành chính của mỗi cơ quan nhà nước, tổ chức và cá nhân. Đó cũng chính là tập hợp hệ 11
thống những quy tắc chỉ đạo và điều hành mà mỗi cơ quan nhà nước cũng như mỗi cá nhân phải tuân theo để thực hiện công việc thuộc thẩm quyền của mình. Thứ ba, là các thủ tục và thủ tục hành chính có tác dụng khiến cho việc quy phạm nội dung của pháp luật được thực hiện thuận tiện. Thiếu thủ tục hành chính thì áp dụng pháp luật sẽ bị hạn chế, hoặc không có điều kiện áp dụng cho cuộc sống thực tiễn. Cuối cùng, hoạt động quản lý chính là hoạt động áp dụng pháp luật mà ở đó những hành vi áp dụng pháp luật liên quan chủ yếu là hoạt động nghiên cứu diễn biến thực tiễn của sự việc để xác lập pháp luật liên quan và xây dựng văn bản cho sự việc ấy. Các hành vi áp dụng pháp luật cần được thực hiện theo những thủ tục hành chính nhất định. Như vậy nếu thiếu vắng các thủ tục hành chính thì quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ thể liên quan trong hoạt động quản lý sẽ không được đảm bảo thực hiện. Thủ tục hành chính là một yếu tố bảo đảm cho dân chúng hoạt động tốt và thuận lợi theo sát hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước. Dựa trên những thủ tục hành chính các hoạt động hành chính sẽ được thực hiện và có được những kết quả pháp luật theo đúng qui định. 1.3.2. Vai trò và ý nghĩa giải quyết thủ tục hành chính Thủ tục hành chính là một phần không thể thiếu của nền hành chính nhà nước và đóng vai trò quan trọng trong hoạt động quản lý hành chính quốc gia. Nó không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động lập pháp và lập quy, mà còn giúp tạo ra nhận thức chính xác về hoạt động quản lý nhà nước, đặc biệt là trong bối cảnh hiện đại hoá hệ thống hành chính. Thực hiện các thủ tục hành chính có ý nghĩa rất to lớn, giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ công và bảo vệ quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, việc áp dụng các thủ tục này cũng gặp phải một số khó khăn liên quan đến sự phức tạp của các quy trình và yêu cầu giấy tờ pháp lý. Do đó, việc tối ưu hóa các thủ tục để giảm thiểu chi phí và thời gian cho người dân là điều được xem là cần thiết để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước. 12
Thủ tục hành chính có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống nhân dân. Thông qua thủ tục hành chính, các cá nhân, tổ chức thực hiện được quyền lợi, nghĩa vụ của mình và đồng thời, các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Thủ tục hành chính được thiết lập để tạo ra kỷ cương đối với hoạt động quản lý của các cơ quan Nhà nước khi thực hiện các hoạt động quản lý của mình. Có thể nói thủ tục hành chính là những quy phạm thủ tục của pháp luật về việc tiến hành các hoạt động quản lý nhà nước nên chúng tạo ra môi trường và điều kiện cần thiết để các cơ quan quản lý nhà nước tiến hành những hoạt động của mình theo pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân. Thủ tục hành chính có vai trò quan trọng đối với quản lý hành chính nhà nước. Nếu không có thủ tục hành chính thì mọi chính sách, chủ trương của Đảng và Nhà nước cũng sẽ khó có thể thực hiện. Có thể nói thủ tục hành chính là công cụ và phương tiện để đưa luật pháp vào cuộc sống. 1.3.3. Nguyên tắc giải quyết thủ tục hành chính Chỉ có cơ quan nhà nước có quyền theo quy định mới được thực hiện TTHC và phải thực hiện theo luật định với các phương tiện và cách thức được luật quy định. Khi giải quyết các TTHC các bên tham gia đều bình đẳng trước nhau. Các cơ quan nhà nước phải chú ý bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của cá nhân và doanh nghiệp khi yêu cầu của công dân có căn cứ theo pháp luật và những cơ quan có trách nhiệm phải giải quyết kịp thời những kiến nghị của công dân và các doanh nghiệp đồng thời phải siết chặt việc kiểm soát của cơ quan nhà nước ở trên nhằm chống tham nhũng và lạm dụng TTHC gây khó khăn cho người dân. Tránh trường hợp khiếu nại của dân gởi lên cơ quan nhà nước không được giải quyết ngay dù thủ tục đủ chặt chẽ. Đồng thời không được đưa ra 13
những quy định mơ hồ và lỏng lẻo bởi như vậy sẽ tạo sơ hở cho một số cơ quan nhà nước lạm dụng khi tiếp xúc với dân để giải quyết không thấu đáo và nhanh chóng đối với nhân dân. TTHC phải được thực hiện công khai và dân chủ. Niêm yết công khai và chính xác, đầy đủ thông tin thủ tục hành chính theo Quy chế công khai thủ tục hành chính của Các tỉnh, thành phố thuộc Trung ương (sau đây gọi tắt là Uỷ ban nhân dân các tỉnh thành) theo quy định. Bảo đảm giải quyết công việc nhanh chóng, thuận tiện cho công dân, tổ chức; việc yêu cầu bổ sung hồ sơ chỉ được thực hiện không quá một lần trong suốt quá trình giải quyết hồ sơ tại một cơ quan chuyên môn. Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan hành chính nhà nước trong giải quyết công việc của công dân, tổ chức. Việc thu phí, lệ phí của công dân, tổ chức được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới giải quyết thủ tục hành chính 1.4.1. Vị trí của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả Đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến các vấn đề giao dịch hành chính giữa tổ chức, công dân với cơ quan hành chính nhà nước. Theo điểm 2 Điều 8 của Quyết định 09/2015/QĐ-TTg, Bộ phận một cửa của Uỷ ban nhân dân cấp huyện đặt ở Văn phòng Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp huyện hoặc Văn phòng Uỷ ban nhân dân địa phương nơi không có Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp huyện; chịu sự điều hành và quản lý của Văn phòng Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp huyện Trang thiết bị của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả Trang thiết bị đối với Bộ phận nhận và trả kết quả, mức tối thiểu cần có máy vi tính, máy photocopy hoặc máy fax, camera, điện thoại di động cố định, ghế ngồi, bản fax, nước giải khát, quạt mát hoặc máy điều hoà nhiệt độ cùng 14