Khoá luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tìm hiểu về những quy định của pháp luật cũng như thực trạng về tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra cấp huyện, đánh giá và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra trong thời gian tới để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI KHOÁ LUẬN: TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA THÀNH PHỐ HOÀ BÌNH, TỈNH HOÀ BÌNH Họ và tên tác giả: Kiều Bích Ngọc Hệ đào tạo: Chính quy Khoá học: 2020-2024 Lớp: Thanh Tra B Mã sinh viên: 2005TTRB036 Hà Nội - 2024 1
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI KHOÁ LUẬN: TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA THÀNH PHỐ HOÀ BÌNH, TỈNH HOÀ BÌNH Họ và tên tác giả: Kiều Bích Ngọc Hệ đào tạo: Chính quy Khoá học: 2020-2024 Lớp: Thanh Tra B Mã sinh viên: 2005TTRB036 Hà Nội - 2024
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin được cam đoan toàn bộ nội dung đề tài khóa luận tốt nghiệp “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình” là sản phẩm của tác giả được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của giảng viên – Tiến sĩ Trần Thị Hải Yến, được tiến hành công khai, minh bạch dựa trên sự tìm hiểu, cố gắng của bản thân, có sự tham khảo từ nhiều nguồn tài liệu. Nếu phát hiện có sự sao chép hoàn toàn kết quả nghiên cứu của đề tài khác, tác giả xin chịu trách nhiệm. Sinh viên Kiều Bích Ngọc 2
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ 1 CBCC Cán bộ, công chức 2 QLNN Quản lý nhà nước 3 UBND Ủy ban nhân dân 4 QPPL Quy phạm pháp luật 5 TAND Tòa án nhân dân 6 VKSND Viện kiểm sát nhân dân 7 QLHCNN Quản lý hành chính nhà nước 8 VPPL Vi phạm pháp luật 9 PCTN Phòng chống tham nhũng 10 CQ, TC, CN Cơ quan, tổ chức, cá nhân 3
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Danh sách cán bộ, công chức Thanh tra Thành phố Hòa Bình. ................... 28 Bảng 2.2. Tình hình đội ngũ cán bộ, công chức Thanh tra thành phố Hòa Bình ......... 33 Bảng 2.3. Kết quả công tác triển khai các cuộc thanh tra giai đoạn năm ..................... 34 2021-2023 .......................................................................................................................34 Bảng 2.4. Tình hình khiếu nại, tố cáo của Thanh tra thành phố Hòa Bình ...................40 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quy trình thanh tra ........................................................................................14 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức UBND thành phố Hòa Bình ................................................27 Sơ đồ 2.2. Cơ cấu nhân sự của Thanh tra thành phố Hòa Bình .................................... 32 4
Mục lục LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ..........................................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài .....................................................................3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ...................................................................5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................................5 5. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu ...................................................................6 6. Bố cục tổng quát của khóa luận .................................................................................6 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA HUYỆN ...........................................................................7 1.1. Những vấn đề cơ bản về tổ chức thanh tra huyện .................................................7 1.1.1. Khái niệm tổ chức thanh tra ............................................................................. 7 1.1.2. Đặc điểm của tổ chức thanh tra ........................................................................8 1.1.3. Cơ cấu tổ chức thanh tra huyện ..................................................................... 10 1.2. Những vấn đề cơ bản về hoạt động thanh tra huyện ...........................................10 1.2.1. Khái niệm hoạt động thanh tra .......................................................................10 1.2.2. Đặc điểm của hoạt động thanh tra huyện ......................................................12 1.2.3. Hình thức thanh tra, quy trình thanh tra ...................................................... 13 1.2.3.1. Hình thức thanh tra .................................................................................... 13 1.2.3.2. Quy trình thanh tra .....................................................................................13 1.2.4. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức thanh tra huyện ..................20 1.2.4.1. Chức năng của tổ chức thanh tra huyện ....................................................20 1.2.4..2. Nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức thanh tra huyện .................................. 21 Tiểu kết chương 1 ..........................................................................................................21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA THÀNH PHỐ HÒA BÌNH, TỈNH HÒA BÌNH ........... 22 2.1. Khái quát chung về thành phố Hòa Bình và yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình ...........................................................22 2.1.1. Khái quát về thành phố Hòa Bình ..................................................................22 2.1.2. Các yếu tố tác động đến tổ chức và hoạt động của Thanh tra cấp huyện ... 23 2.1.2.1. Sự lãnh đạo của Đảng và hệ thống chính trị ............................................. 23 2.1.2.2. Hệ thống cơ sở pháp lý ...............................................................................24 5
2.1.2.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ......................................................24 2.1.2.4. Sự phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động thanh tra ........................ 25 2.1.2.5. Yếu tố kinh tế, cơ sở vật chất và các yếu tố khác ...................................... 25 2.2. Thực tiễn tổ chức của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình ............ 26 2.3. Thực tiễn hoạt động của thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình ......... 33 2.3.1. Về công tác Thanh tra ..................................................................................... 34 2.3.2. Về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. ............................... 40 2.3.3. Về công tác phòng chống tham nhũng ...........................................................44 2.4. Đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra của Thanh tra thành phố Hòa Bình ........................................................................................................................48 2.4.1. Ưu điểm ............................................................................................................ 48 2.4.2. Hạn chế .............................................................................................................51 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................................. 52 2.5. Các giải pháp cụ thể nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố ....................................................................................................................... 53 Tiểu kết chương 2 ..........................................................................................................57 KẾT LUẬN .................................................................................................................... 58 6
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kể từ khi thành lập Ban Thanh tra Đặc biệt, đến nay Thanh tra Việt Nam đã trải qua 79 năm xây dựng và trưởng thành. 79 năm qua, với nhiều tên gọi, hình thức tổ chức, cùng với những nhiệm vụ trọng tâm khác nhau trong mỗi giai đoạn, Thanh tra Việt Nam không ngừng trưởng thành cả về quy mô tổ chức và phạm vi hoạt động, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp phát triển đất nước. Ngày nay, đất nước ta đang trên con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội, tiếp tục công cuộc đổi mới với châm ngôn “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh” và ngành Thanh tra đã và đang góp phần quan trọng vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới của đất nước. Qua quá trình hình thành, tồn tại và phát triển của ngành thanh tra đã chứng minh công tác thanh tra là một hoạt động vô cùng quan trọng. Thông qua hoạt động thanh tra, đã phát hiện nhiều vụ việc vi phạm làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của đất nước. Từ đó, có những biện pháp xử lý kịp thời góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, đảm bảo trật tự - an toàn xã hội. Sau nhiều năm áp dụng pháp luật thanh tra trong thực tiễn, ngành thanh tra nói chung và cơ quan Thanh tra thành phố Hòa Bình nói riêng đã luôn cố gắng hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của mình và để lại nhiều kết quả tích cực có thể kể đến như: Qua thanh tra đã kịp thời phát hiện những sai phạm trong hoạt động của các tổ chức, cá nhân; Kiến nghị xử lý nhiều trường hợp vi phạm, góp phần ổn định kinh tế - xã hội, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) ở địa phương và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước (QLNN); thu hồi tiền và nhiều tài sản giá trị cho Nhà nước,...
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn tồn tại nhiều hạn chế, gây khó khăn, làm giảm hiệu quả của hoạt động thanh tra, chưa đáp ứng tốt yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, cụ thể những hạn chế bộc lộ trong hoạt động thanh tra của Thanh tra thành phố Hòa Bình như sau: Hoạt động thanh tra chưa đáp ứng tốt yêu cầu quản lý của địa phương, chưa thể hiện thanh tra là công cụ đắc lực của cơ quan QLNN cùng cấp; còn phụ thuộc quá lớn vào cơ quan QLNN cùng cấp cả về tổ chức và hoạt động; chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) của Thanh tra thành phố Hòa Bình chưa được đảm bảo; công tác tham mưu còn hạn chế,.. Những hạn chế này bắt nguồn từ nhiều lý do như hệ thống pháp luật về thanh tra còn chưa hoàn thiện, tính độc lập của cơ quan thanh tra chưa được thể hiện rõ (tính độc lập tương đối); hoạt động thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp về phạm vi, đối tượng, bên cạnh đó trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của CBCC chưa cao, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị chưa đáp ứng được khi thực hiện nhiệm vụ; sự ảnh hưởng trong công tác phối hợp giữa các cơ quan thanh tra với các cơ quan, tổ chức, cá nhân (CQ, TC, CN) khác trong thực hiện nhiệm vụ,...đã ảnh hưởng rất nhiều đến hiệu quả công tác thanh tra. Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong bối cảnh tăng cường hợp tác, hội nhập quốc tế yêu cầu nước ta phải khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác thanh tra. Bên cạnh đó, muốn hoạt động thanh tra được có hiệu quả thì tổ chức thanh tra trước hết phải đúng. Tổ chức phải hoàn chỉnh, vững mạnh, đoàn kết, có chuyên môn và có tinh thần trách nhiệm thì hoạt động mới hiệu quả. Còn nếu chính bản thân tổ chức thanh tra còn rời rạc, thiếu trách nhiệm, trình độ thấp thì hoạt động thanh tra cũng từ đó mà kém hiệu quả thậm chí còn đem lại những rủi ro ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của đất nước. 2
Để góp phần hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình trước hết cần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, tiếp tục cải cách nền hành chính và hội nhập quốc tế. Qua quá trình thực tập tại cơ quan Thanh tra thành phố Hòa Bình, để làm rõ những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra cấp huyện cũng như nghiên cứu để tìm ra những những nguyên nhân dẫn đến hạn chế còn tồn tại về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra cấp huyện trong thực tiễn nên tác giả đã lựa chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình” để làm khóa luận tốt nghiệp. Từ đó, đề xuất một vài giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra thành phố Hòa Bình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Tổ chức và hoạt động thanh tra không phải là đề tài mới nhưng luôn thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia, các nhà quản lý, các bạn sinh viên. Đã có rất nhiều luận văn, luận án, các công trình nghiên cứu tìm hiểu về tổ chức và hoạt động của Thanh tra mà tác giả được biết như: - Khóa luận tốt nghiệp “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra, từ thực tiễn thành phố Hà Nội” của tác giả Ngô Thanh Nhã (2023), tác giả đã khái quát cơ bản cả lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động thanh tra trên cơ sở áp dụng Luật Thanh tra 2010, đưa ra một số biện pháp cụ thể để hoàn thiện những vướng mắc còn tồn tại về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra. - Luận án “Tổ chức và hoạt động Thanh tra xây dựng ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Phạm Thị Anh Đào (2017), tác giả đã khái quát lý luận và đi phân tích chuyên sâu để lý giải được những vấn đề về tổ chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành xây dựng, đánh giá toàn diện thực trạng thanh tra xây dựng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. 3
- Luận văn “Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra từ thực tiễn thanh tra huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn” của tác giả Vi Thị Đương (2020), tác giả đã chỉ ra được những hạn chế còn tồn tại khi áp dụng pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra huyện, đánh giá thực trạng về tổ chức và hoạt động Thanh tra huyện Đình Lập, đưa ra các kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật quy định về tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện. - Khóa luận tốt nghiệp “Hoạt động tiếp công dân của Thanh tra thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh” của tác giả Nguyễn Thị Hải Yến (2018), tác giả phân tích kĩ và bao quát được lý luận về hoạt động tiếp công dân của Thanh tra thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Đi sâu vào nghiên cứu một cách chuyên biệt, cụ thể về những bất cập, hạn chế của hoạt động tiếp công dân tại cơ quan thanh tra cấp huyện, từ đó đề xuất những giải pháp thiết thực để giải quyết những mặt còn mới mẻ về lý luận và thực tiễn trong hoạt động tiếp công dân của cơ quan thanh tra. Nhìn chung, các bài khóa luận, luận văn, luận án, các công trình nghiên cứu về Tổ chức và hoạt động thanh tra của cơ quan Thanh tra nhà nước đã đem lại nhiều đóng góp nhằm khắc phục những vướng mắc, trùng lặp trong pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, những nghiên cứu trước đó đã sử dụng luật Thanh tra 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành làm cơ sở pháp lý nghiên cứu. Đồng thời cũng chưa có tác giả nào nghiên cứu về vấn đề này tại cơ quan Thanh tra thành phố Hòa Bình để tìm hiểu xem Thanh tra thành phố Hòa Bình đã và đang làm được những gì hay còn gặp những vướng mắc nào chưa được giải quyết trong tổ chức và hoạt động công vụ. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình” để tìm hiểu, nghiên cứu dựa trên cơ sở pháp lý là Luật Thanh tra 2022 và các văn bản hướng dẫn thi hành, qua đó đóng góp một vài giải pháp góp phần giải quyết những vấn đề còn tồn tại về lý luận và thực tiễn trong tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài * Mục đích nghiên cứu: Khóa luận tìm hiểu về những quy định của pháp luật cũng như thực trạng về tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra cấp huyện, đánh giá và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra trong thời gian tới để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. * Nhiệm vụ nghiên cứu: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra Phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình Đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi về không gian: Thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình. Phạm vi về thời gian: Trong giai đoạn 03 năm (2021-2023). Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình. 5
5. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu Phương pháp so sánh Phương pháp này được sử dụng để so sánh thực tiễn tổ chức và hoạt động của thanh tra thành phố Hòa Bình trong giai đoạn 2021-2023. Phương pháp phân tích – tổng hợp Phương pháp này được sử dụng để đi sâu tìm hiểu, trình bày các quan điểm, khái niệm, đặc điểm, những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của thanh tra, phân tích, đánh giá thực tiễn, từ đó đưa ra giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Phương pháp này được sử dụng để tổng hợp, hệ thống các tài liệu gồm các văn bản QPPL; các báo cáo; khóa luận tốt nghiệp, luận văn, luận án,... Từ đó, tham khảo, xử lý thông tin để hoàn thành thông tin để hình thành các luận điểm nghiên cứu. 6. Bố cục tổng quát của khóa luận Ngoài các phần như mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo; kết cấu của khóa luận gồm 2 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về Tổ chức và hoạt động của Thanh tra cấp huyện. Chương 2: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Thanh tra thành phố Hòa Bình. 6
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA HUYỆN 1.1. Những vấn đề cơ bản về tổ chức thanh tra huyện 1.1.1. Khái niệm tổ chức thanh tra Khái niệm tổ chức cũng đã xuất hiện từ rất lâu, theo tiếng Hy Lạp cổ là “organon” với nghĩa là công cụ, phương tiện. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Tổ chức trước hết là con người” [5]. Theo Mitokazu một nhà nghiên cứu về tổ chức của Nhật Bản cho rằng: “Nói tới tổ chức là nói tới một hệ thống hợp lý tập hợp từ hai người trở lên để phát huy đến mức cao nhất năng lực tương hỗ nhằm đạt được mục tiêu và mục tiêu chung” [29]. Hay trong giáo trình Quản lý nguồn nhân lực trong tổ chức công, khái niệm “tổ chức” được hiểu là “sự sắp xếp có hệ thống những người được nhóm lại và hoạt động với nhau để đạt được mục tiêu cụ thể” [15]. Trong cuốn Sổ tay nghiệp vụ cán bộ làm công tác tổ chức nhà nước (2000) định nghĩa tổ chức như sau: “Tổ chức là một đơn vị xã hội, được điều phối một cách có ý thức, có phạm vi tương đối rõ ràng, hoạt động nhằm đạt được một hoặc nhiều mục tiêu chung [3]. Về mặt pháp lý, chưa có văn bản nào đưa ra định nghĩa chính xác về tổ chức nhưng có thể định nghĩa một cách bao quát nhất thì: “Tổ chức là tập hợp những con người trong xã hội được hình thành và hoạt động theo những nguyên tắc nhất định 7
phù hợp với quy định pháp luật nhằm gắn kết con người với nhau bởi những mục đích xác định và hành động để đạt đến mục tiêu chung”. Có thể thấy, trên thực tế đã có rất nhiều các quan điểm về tổ chức được nêu ra với các cách tiếp cận khác nhau do các nhà nghiên cứu đứng ở những góc nhìn khác nhau, ở từng giai đoạn, hoàn cảnh khác nhau và bản chất lĩnh vực khoa học tổ chức cũng rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Trên cơ sở các khái niệm đã phân tích, tác giả khóa luận đưa ra khái niệm tổ chức thanh tra như sau: Tổ chức thanh tra là một thiết chế bao gồm những cá nhân có mối quan hệ liên kết, tương tác, phụ thuộc chặt chẽ với nhau dựa trên những nguyên tắc nhất định; được điều hành một cách hợp pháp trong phạm vi, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật hiện hành để cùng thực hiện nhiệm vụ nhằm đạt được mục tiêu chung của cơ quan thanh tra. 1.1.2. Đặc điểm của tổ chức thanh tra Tổ chức thanh tra có các đặc điểm sau: Thứ nhất, tổ chức thanh tra được tổ chức theo nguyên tắc “song trùng trực thuộc”. Tổ chức thanh tra vừa là cơ quan giúp việc cho cơ quan QLNN cùng cấp, chịu sự chỉ đạo điều hành trực tiếp của Thủ trưởng cơ quan QLNN cùng cấp (mối quan hệ theo chiều ngang) vừa là cơ quan cấp dưới, chịu sự chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về tổ chức, nghiệp vụ của cơ quan thanh tra cấp trên (mối quan hệ theo quan hệ chiều dọc). Sự lãnh đạo trực tiếp của Thủ trưởng cơ quan QLNN cùng cấp biểu hiện cụ thể trong việc: bổ nhiệm, miễn nhiệm đối với Thủ trưởng cơ quan thanh tra cùng cấp; bên cạnh đó, Thủ trưởng cơ quan QLNN cùng cấp có trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo hoạt động thanh tra, kiểm tra để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của công tác QLNN trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Mối quan hệ theo chiều dọc giữa các cơ quan thanh tra nhà nước cấp trên với cơ quan thanh tra 8
nhà nước cấp dưới - đây là mối quan hệ chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ thanh tra. Thứ hai, tổ chức thanh tra luôn gắn liền với QLNN, đây là đặc điểm nổi bật của tổ chức thanh tra để thiết lập, tổ chức mô hình thanh tra phù hợp với sự phân cấp, phân quyền trong QLNN. Thanh tra là một trong các cơ quan thuộc hệ thống các cơ quan QLHCNN, thực hiện chức năng QLNN về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng (PCTN), tiêu cực. Như vậy, với tư cách là một chức năng của QLNN, một giai đoạn trong chu trình QLNN, tổ chức thanh tra luôn gắn liền với QLNN. Thứ ba, tổ chức thanh tra theo luật định có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng, được xác định rõ cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức thanh tra cần thực hiện cụ thể, chịu trách nhiệm trước pháp luật. Thứ tư, tổ chức thanh tra tập hợp những cá nhân có kinh nghiệm, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, đáp ứng được yêu cầu công việc. Khi tiến hành một cuộc thanh tra, yêu cầu tổ chức thanh tra phải có kinh nghiệm thực tiễn; chuyên môn, nghiệp vụ được đào tạo bài bản để có thể đánh giá chính xác, công tâm, công bằng, hiệu quả vấn đề. Thứ năm, tổ chức thanh tra ra đời, tồn tại và phát triển với mục tiêu chung đó là làm trong sạch bộ máy nhà nước, điều chỉnh cách thức, phương pháp quản lý của các cơ quan QLHCNN, với ý nghĩa bảo vệ mục đích của QLHCNN, tạo điều kiện cho tổ chức và cá nhân thực hiện tốt các quyền của mình trên thực tế. Trong tổ chức luôn có sự phân công lao động rõ ràng nhằm thực hiện mục tiêu chung của tổ chức. Sự phân công lao động được thực hiện theo chiều dọc (giữa cấp trên và cấp dưới) và theo chiều ngang (giữa các bộ phận đồng cấp với nhau). Chính sự phân công rõ ràng này đã tạo nên sự nhịp nhàng, trãnh chồng chéo giữa các thành viên với nhau. 9
1.1.3. Cơ cấu tổ chức thanh tra huyện Cơ cấu tổ chức là hình thức tồn tại của tổ chức, biểu thị việc sắp xếp theo trật tự nào đó của mỗi bộ phận của tổ chức cùng các mối quan hệ giữa chúng [3]. Tổ chức của Thanh tra huyện có Chánh Thanh tra, Phó Chánh Thanh tra, Thanh tra viên và công chức khác. Chánh Thanh tra cấp huyện là người đứng đầu cơ quan Thanh tra cấp huyện, chịu trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân (UBND), Chủ tịch UBND cùng cấp và trước pháp luật về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra cấp huyện, của Chánh Thanh tra cấp huyện và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo Quy chế làm việc và phân công của UBND cấp huyện. Chánh Thanh tra cấp huyện do Chủ tịch UBND cùng cấp bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái sau khi tham khảo ý kiến của Chánh Thanh tra tỉnh (Điều 6 Thông tư 02/2023/TT-TTCP) [21]. Phó Chánh thanh tra cấp huyện là người giúp Chánh Thanh tra cấp huyện thực hiện nhiệm vụ do Chánh Thanh tra cấp huyện phân công, chịu trách nhiệm trước Chánh Thanh tra cấp huyện và trước pháp luật về nhiệm vụ được phân công. Khi chánh Thanh tra cấp huyện vắng mặt, một Phó Chánh Thanh tra cấp huyện được Chánh Thanh tra cấp huyện ủy nhiệm thay Chánh Thanh tra cấp huyện điều hành các hoạt động của cơ quan. Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái Phó Chánh Thanh tra cấp huyện do Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định theo quy định của pháp luật và đề nghị của Chánh Thanh tra cấp huyện (Điều 6 Thông tư 02/2023/TT-TTCP) [21]. 1.2. Những vấn đề cơ bản về hoạt động thanh tra huyện 1.2.1. Khái niệm hoạt động thanh tra Theo Từ điển Tiếng Việt năm 2003, “Hoạt động là việc tiến hành những việc làm có quan hệ chặt chẽ với nhau nhằm một mục đích nhất định trong đời sống xã 10
hội. Vận động, cử động nhằm một mục đích nhất định nào đó. Thực hiện một chức năng nhất định nào đó trong một chỉnh thể. Tạo ra một tác dụng nào đó” [6]. Vì vậy với nghĩa này có thể hiểu “Hoạt động thanh tra là thực hiện chức năng thanh tra nhằm đạt được mục đích thanh tra của cơ quan thanh tra”. Theo Khoản 1 Điều 2 luật Thanh tra 2022 quy định: “Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của CQ, TC, CN”. Dựa vào các phân tích trên, tác giả khóa luận đưa ra khái niệm: Hoạt động thanh tra cấp huyện là việc cơ quan thanh tra cấp huyện xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định đối với việc thực hiện chính sách pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của CQ, TC, CN là đối tượng thanh tra trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Thanh tra cấp huyện là cơ quan chuyên môn của UBND cấp huyện vì vậy, cơ quan thanh tra cấp huyện là cơ quan thực hiện hoạt động thanh tra hành chính. Khoản 2 điều 2 Luật Thanh tra 2022 quy định: “Thanh tra hành chính là thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao của CQ, TC, CN thuộc quyền quản lý của cơ quan QLNN”. Trong hoạt động thanh tra hành chính, cơ quan thanh tra có thể thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ trên toàn diện hoạt động của đối tượng thanh tra hoặc chỉ thanh tra trên một hoạt động nhất định. Trên cơ sở quy định tại Điều 5 Luật Thanh tra 2022, thanh tra có những hoạt động cơ bản sau: Cơ quan thanh tra giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện QLNN về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và PCTN, tiêu cực; tiến hành thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và PCTN, tiêu cực theo quy định của pháp luật trong phạm vi, quyền hạn của mình. 11
1.2.2. Đặc điểm của hoạt động thanh tra cấp huyện Thứ nhất, là hoạt động thanh tra hành chính. Để tiến hành hiệu quả hoạt động kiểm tra, xem xét việc thực hiện các nhiệm vụ của QLHCNN, một bộ máy chuyên đảm nhiệm công tác thanh tra đã được tổ chức, thành lập và đi vào hoạt động trên cơ sở các quy định pháp luật về thanh tra. Do được phân công thực hiện chuyên trách hoạt động thanh tra nên các cơ quan thanh tra nhà nước được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc đặc thù, phù hợp với tính chất công việc. Xuất phát từ điều này, Nhà nước đã trao cho cơ quan thanh tra nhà nước những nhiệm vụ, quyền hạn đặc biệt, đảm bảo cho cơ quan này hoàn thành một cách tốt nhất những nhiệm vụ được giao [17]. Thứ hai, hoạt động thanh tra hành chính được tiến hành theo trình tự, thủ tục, dưới hình thức do pháp luật quy định. Là hoạt động nhằm mục đích “phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi VPPL; giúp CQ, TC, CN thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động QLNN; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của CQ, TC, CN” (theo Điều 3 Luật Thanh tra 2022). Vì, vậy, khi tiến hành thanh tra, pháp luật đòi hỏi cơ quan thanh tra phải tuân thủ đầy đủ những quy định về trình tự, thủ tục cũng như hình thức. Những quy định này đảm bảo cho công tác thanh tra tiến hành theo đúng quy định của pháp luật. Thứ ba, nội dung của thanh tra hành chính nhằm xem xét, đánh giá việc chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện nhiệm vụ được giao của CQ, TC, CN trực thuộc. Hoạt động thanh tra được tiến hành dựa trên những căn cứ do pháp luật quy định. Những căn cứ này xác lập cơ sở cho việc thực hiện hoạt động thanh tra đối 12
với CQ, TC, CN thuộc thẩm quyền trong việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thông qua hoạt động thanh tra hành chính, cơ quan thanh tra sẽ phát hiện ra những việc làm VPPL của các CQ, TC, CN. Trên cơ sở đó, cơ quan thanh tra sẽ áp dụng các biện pháp xử lý thích hợp trong khuôn khổ quyền hạn được pháp luật cho phép nhằm chấn chỉnh lại trật tự pháp luật, trật tự QLHCNN đã bị xâm phạm, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động QLHCNN. 1.2.3. Hình thức thanh tra, quy trình thanh tra 1.2.3.1. Hình thức thanh tra Khác so với Luật thanh tra 2010 quy định hoạt động thanh tra có 3 hình thức thanh tra, gồm: thanh tra theo kế hoạch, thanh tra thường xuyên và thanh tra đột xuất thì trong Luật Thanh tra 2022 chỉ còn 2 hình thức thanh tra, đó là: thanh tra theo kế hoạch và thanh tra đột xuất. Thanh tra theo kế hoạch được tiến hành theo kế hoạch thanh tra đã được ban hành và thanh tra đột xuất được tiến hành khi phát hiện CQ, TC, CN có dấu hiệu VPPL hoặc theo yêu cầu của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, PCTN, tiêu cực hoặc do Thủ trưởng cơ quan QLNN có thẩm quyền giao. 1.2.3.2. Quy trình thanh tra Trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra cơ bản bao gồm các quá trình: Bước 1 : Chuẩn bị thanh tra Bước 2: Tiến hành thanh tra trực tiếp Bước 3: Kết 13 thanh tra thức