Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 9

Chia sẻ: Dasjhd Akdjka | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

403
lượt xem 184
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 9', kỹ thuật - công nghệ, kiến trúc - xây dựng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 9

1.3. Phân tích ñ nh y B¶ng P7.8. B¶ng ph©n tÝch ®é nh¹y dù ¸n cÇu Thanh tr× (suÊt chiÕt khÊu 5%) Tæng thu Tæng chi Tr−êng hîp thu nhËp gi¶m 15% Tr−êng hîp chi phÝ t¨ng 15% Tæng thu HiÖu sè HiÖu sè Thø N¨m gi¶m HiÖu sè thu chi Chi phÝ HiÖu sè thu chi qui tù lÞch 15% thu chi qui ®æi t¨ng 15% thu chi ®æi 0 2008 0 4600360 0 -4600360 -4600360 5290414 -5290414 -5290414 1 2009 253576 42501 215539 173038 164798 48877 204699 194952 2 2010 264539 44146 224858 180712 163912 50768 213771 193897 3 2011 276577 45952 235091 189139 163385 52844 223733 193269 4 2012 289797 47935 246327 198393 163218 55125 234672 193065 5 2013 304322 72438 258674 186235 145920 83304 221018 173173 6 2014 320295 52509 272251 219742 163975 60386 259910 193949 7 2015 337882 55147 287200 232052 164915 63419 274462 195055 8 2016 357272 58056 303681 245626 166249 66764 290508 196627 9 2017 378687 61268 321884 260616 167995 70458 308229 198687 10 2018 402381 87147 342024 254877 156472 100219 302162 185501 11 2019 428651 68763 364354 295591 172826 79077 349574 204389 12 2020 457839 73141 389163 316023 175973 84112 373727 208105 13 2021 490343 78017 416792 338775 179660 89719 400624 212460 14 2022 526626 83459 447632 364173 183932 95978 430648 217506 15 2023 567222 111873 482139 370266 178104 128654 438568 210959 16 2024 612757 96379 520844 424465 194452 110835 501922 229936 17 2025 663956 104058 564362 460304 200829 119667 544289 237471 18 2026 721662 112714 613413 500698 208051 129621 592041 246005 19 2027 786859 122494 668830 546336 216204 140868 645991 255641 20 2028 860691 155894 731588 575694 216973 179278 681414 256818 21 2029 944493 146139 802819 656680 235710 168060 776433 278695 22 2030 1039819 160438 883846 723409 247297 184504 855316 292390 23 2031 1148483 176737 976211 799473 260286 203248 945235 307741 24 2032 1272600 195355 1081710 886355 274830 224658 1047942 324933 25 2033 1414637 238986 1202442 963456 284511 274833 1139804 336587 NPW= 250118 NPW= 447397 KÕt luËn: Dù ¸n æn ®Þnh 217
2. PHÂN TÍCH KINH T - XÃ H I D ÁN C U THANH TRÌ 2.1. Xác ñ nh chi phí kinh t - xã h i Chi phí tài chính ñ u tư cho d án xây d ng c u Thanh trì, như ñã tính toán chương trư c là 4.465.037 tr. VNð, ñư c gi i ngân trong vòng 5 năm, t năm 2003 ñ n h t năm 2007. T ng chi phí qui ñ i v ñ u năm 2008 là 4.600.360 tr. VNð. ð tính chi phí ñ u tư v m t kinh t ta có th s d ng h s qui ñ i tiêu chu n SCF. Trong d án này ta l y SCF = 0.89. V y chi phí kinh t xây d ng c u Thanh trì là: 4.094.320 tr. VNð. - chi phí s a ch a thư ng xuyên hàng năm b ng 0,1% t ng v n ñ u tư và b ng 4.094 tr. VNð. - chi phí s a ch a ñ nh kỳ 5 năm 1 l n, b ng 0,6% t ng v n ñ u tư và b ng 23.843 tr.VNð. Su t chi t kh u xã h i l a ch n trong phân tích kinh t - xã h i c u Thanh trì l y b ng 12%. 2.2. Xác ñ nh l i ích kinh t - xã h i Vi c xây d ng c u Thanh trì mang l i nhi u l i ích kinh t - xã h i, trong các l i ích ñã k ñó, trong d án c u Thanh trì 2 lo i l i ích chính ñư c tính toán ñ xác ñ nh các ch tiêu hi u qu là: - l i ích nh ti t ki m th i gian cho hành khách - l i ích do gi m chi phí v n hành xe. 2.2.1. L i ích nh ti t ki m th i gian cho hành khách Giá tr th i gian c a hành khách là hàm s c a m c lương và m c ñích chuy n ñi. Giá tr th i gian c a hành khách trong d án xây d ng c u Thanh trì ñư c tính theo t ng lo i xe và trình bày b ng P7.9. B ng P7.9. Giá tr th i gian c a hành khách tính theo lo i xe Lo i xe Giá tr th i gian c a S hành khách trung T ng giá tr th i gian c a hành 1 khách (ñ/ng.phút) bình trên xe (ngư i) khách trên xe (ñ/xe.phút) Xe con 40 2.5 100 Xe buýt 20 15 300 Xe máy 20 1.5 30 L i ích t ti t ki m th i gian c a hành khách trong năm khai thác 2010: 218
B¶ng P7.10. Lîi Ých tõ viÖc tiÕt kiÖm thêi gian cña hµnh kh¸ch n¨m 2010 (tr.VN§) Lo¹i xe L−u l−îng L−u l−îng Thêi gian tiÕt Gi¸ trÞ thêi Gi¸ trÞ thêi gian xe/ng.® xe/n¨m kiÖm (phót/xe) gian (®/xe.phót) tiÕt kiÖm ®−îc Xe con 7480 2730200 44,5 100 12144 Xe buýt 5520 2014800 52,4 300 31673 Xe m¸y 94320 34426800 41,9 30 43226 2.2.2. L i ích do ti t ki m chi phí v n hành xe L i ích do ti t ki m chi phí v n hành xe trong d án tính toán d a trên v n ñ gi m chi phí v n hành và gi m kho ng cách ñi l i nh có d án. L i ích do ti t ki m chi phí v n hành xe/ 1 xe = kho ng cách trên ñư ng cũ x chi phí v n hành trên ñư ng cũ - kho ng cách ñư ng d án x chi phí v n hành trên ñư ng d án. D a vào các s li u chi phí v n hành xe khi có và không có d án cũng như chi u dài ñư ng cũ và ñư ng d án ta có th xác ñ nh l i ích do ti t ki m chi phí v n hành xe tính cho năm 2010 như b ng P7.11. B¶ng P7.11. Lîi Ých tõ viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËn hµnh xe n¨m 2010 (tr. VN§) Lo¹i xe L−u l−îng L−u l−îng Kho¶ng c¸ch (km) Chi phÝ vËn hµnh (®/xe.km) TiÕt kiÖm chi xe/ng.® xe/n¨m ®−êng cò ®−êng DA ®−êng cò ®−êng DA phÝ vËn hµnh Xe con 7480 2730200 18,37 12,4 3000 2200 75981 Xe buýt 5520 2014800 19,44 12,4 3200 2400 65376 Xe t¶i 13160 4803400 20,37 12,4 4200 3000 232264 Xe m¸y 94320 3,4E+07 17,02 12,4 400 300 106310 Các b ng sau t ng h p các l i ích thu ñư c t d án qua các năm: 219
B¶ng P7.12. Lîi Ých tõ viÖc tiÕt kiÖm thêi gian cña hµnh kh¸ch (tr.VN§) N¨m thø N¨m lÞch Xe con Xe buýt Xe m¸y Tæng céng 0 2008 1 2009 8872 29283 47896 86051 2 2010 10380 30454 45501 86336 3 2011 12144 31673 43226 87043 4 2012 14209 32940 41065 88213 5 2013 16624 34257 39012 89893 6 2014 19451 35627 37061 92139 7 2015 22757 37053 35208 95018 8 2016 26626 38535 33448 98608 9 2017 31152 40076 31775 103003 10 2018 36448 41679 30187 108314 11 2019 42644 43346 28677 114668 12 2020 49894 45080 27243 122217 13 2021 58376 46883 25881 131140 14 2022 68300 48759 24587 141645 15 2023 79910 50709 23358 153977 16 2024 93495 52737 22190 168422 17 2025 109389 54847 21080 185317 18 2026 127986 57041 20026 205053 19 2027 149743 59322 19025 228090 20 2028 175199 61695 18074 254968 21 2029 204983 64163 17170 286316 22 2030 239831 66730 16312 322872 23 2031 280602 69399 15496 365496 24 2032 328304 72175 14721 415200 25 2033 384116 75062 13985 473163 220
B¶ng P7.13. Lîi Ých tõ viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËn hµnh qua c¸c n¨m (tr.VN§) N¨m thø N¨m lÞch Xe con Xe buýt Xe t¶i Xe m¸y Tæng céng 0 2008 1 2009 55505 60444 210670 117795 444414 2 2010 64941 62862 221203 111905 460912 3 2011 75981 65376 232264 106310 479931 4 2012 88898 67991 243877 100994 501761 5 2013 104011 70711 256071 95945 526737 6 2014 121693 73539 268874 91148 555254 7 2015 142381 76481 282318 86590 587770 8 2016 166585 79540 296434 82261 624820 9 2017 194905 82722 311255 78148 667030 10 2018 228039 86031 326818 74240 715128 11 2019 266805 89472 343159 70528 769965 12 2020 312162 93051 360317 67002 832532 13 2021 365230 96773 378333 63652 903987 14 2022 427319 100644 397250 60469 985681 15 2023 499963 104669 417112 57446 1079190 16 2024 584957 108856 437968 54573 1186354 17 2025 684400 113210 459866 51845 1309321 18 2026 800748 117739 482859 49252 1450598 19 2027 936875 122448 507002 46790 1613115 20 2028 1096143 127346 532352 44450 1800292 21 2029 1282488 132440 558970 42228 2016126 22 2030 1500511 137738 586919 40116 2265283 23 2031 1755597 143247 616264 38111 2553220 24 2032 2054049 148977 647078 36205 2886309 25 2033 2403237 154936 679432 34395 3272000 221
2.3. Tính toán các ch tiêu hi u qu kinh t - xã h i B¶ng P7.14. B¶ng tÝnh NPW;B/C (i=12%) B¶ng P7.15. B¶ng tÝnh IRR Tæng N¨m Tæng Tæng thu Céng Tæng chi Céng HiÖu sè qui ®æi qui ®æi lÞch thu chi qui ®æi dån q ui ®æi dån thu chi i=17% i=19% 0 2008 0 4094320 0 0 4094320 4094320 -4094320 -4094320 -4094320 1 2009 530465 4094 473630 473630 3655 4097975 526371 449890 442329 2 2010 547247 4094 436262 909892 3264 4101239 543153 396781 383556 3 2011 566975 4094 403561 1313453 2914 4104153 562881 351446 334022 4 2012 589974 4094 374939 1688393 2602 4106755 585880 312655 292160 5 2013 616631 23843 349893 2038285 13529 4120284 592788 270377 248407 6 2014 647393 4094 327989 2366275 2074 4122358 643299 250783 226533 7 2015 682787 4094 308858 2675133 1852 4124210 678693 226137 200838 8 2016 723428 4094 292180 2967314 1653 4125864 719334 204854 178877 9 2017 770033 4094 277682 3244995 1476 4127340 765939 186432 160056 10 2018 823441 23843 265126 3510121 7677 4135017 799598 166346 140411 11 2019 884632 4094 254311 3764432 1177 4136194 880538 156568 129937 12 2020 954749 4094 245060 4009492 1051 4137245 950655 144475 117885 13 2021 1035127 4094 237224 4246717 938 4138183 1031033 133923 107439 14 2022 1127327 4094 230673 4477390 838 4139020 1123233 124700 98359 15 2023 1233167 23843 225295 4702685 4356 4143377 1209324 114751 88989 16 2024 1354777 4094 220993 4923679 668 4144044 1350683 109542 83522 17 2025 1494637 4094 217685 5141364 596 4144641 1490543 103320 77454 18 2026 1655651 4094 215300 5356664 532 4145173 1651557 97847 72119 19 2027 1841206 4094 213776 5570441 475 4145648 1837112 93026 67413 20 2028 2055261 23843 213062 5783503 2472 4148120 2031418 87919 62641 21 2029 2302442 4094 213113 5996616 379 4148499 2298348 85018 59557 22 2030 2588155 4094 213892 6210508 338 4148837 2584061 81698 56269 23 2031 2918716 4094 215366 6425874 302 4149139 2914622 78760 53334 24 2032 3301509 4094 217510 6643384 270 4149409 3297415 76158 50705 25 2033 3745162 23843 220303 6863687 1403 4150812 3721319 73460 48086 NPW = 2712875 NPW(i=17%) = 282548 B/C = 1,65358 NPW(i=19%) = -313422 Thêi gian hoµn vèn hiÖn gi¸ = 13 n¨m IRR = 0,1795 222
2.4. Phân tích ñ nh y B¶ng P7.16. B¶ng ph©n tÝch ®é nh¹y dù ¸n cÇu Thanh tr× (suÊt chiÕt khÊu 12%) T æng thu Tæng chi Tr−êng hîp thu nhËp gi¶m 35% Tr−êng hîp chi phÝ t¨ng 40% HiÖu sè HiÖu sè N¨m Tæng thu HiÖu sè thu chi Chi phÝ HiÖu sè thu chi qui lÞch gi¶m 35% thu chi qui ®æi t¨ng 40% thu chi ® æi 0 2008 0 4094320 0 -4094320 -4094320 5732048 -5732048 -5732048 1 2009 530465 4094 344802 340708 304204 5732 524734 468512 2 2010 547247 4094 355711 351617 280307 5732 541516 431693 3 2011 566975 4094 368533 364439 259401 5732 561243 399482 4 2012 589974 4094 383483 379389 241109 5732 584243 371297 5 2013 616631 23843 400810 376967 213901 33380 583250 330952 6 2014 647393 4094 420805 416711 211119 5732 641661 325086 7 2015 682787 4094 443812 439718 198906 5732 677056 306266 8 2016 723428 4094 470228 466134 188264 5732 717696 289866 9 2017 770033 4094 500522 496428 179017 5732 764302 275615 10 2018 823441 23843 535237 511394 164655 33380 790061 254379 11 2019 884632 4094 575011 570917 164125 5732 878901 252663 12 2020 954749 4094 620587 616493 158238 5732 949017 243589 13 2021 1035127 4094 672833 668739 153258 5732 1029396 235911 14 2022 1127327 4094 732762 728668 149100 5732 1121595 229501 15 2023 1233167 23843 801559 777716 142086 33380 1199787 219197 16 2024 1354777 4094 880605 876511 142978 5732 1349045 220058 17 2025 1494637 4094 971514 967420 140899 5732 1488906 216851 18 2026 1655651 4094 1076173 1072079 139413 5732 1649919 214555 19 2027 1841206 4094 1196784 1192690 138479 5732 1835474 213111 20 2028 2055261 23843 1335920 1312077 136019 33380 2021881 209602 21 2029 2302442 4094 1496587 1492493 138145 5732 2296711 212583 22 2030 2588155 4094 1682301 1678207 138691 5732 2582423 213418 23 2031 2918716 4094 1897166 1893072 139686 5732 2912985 214943 24 2032 3301509 4094 2145981 2141887 141112 5732 3295777 217133 25 2033 3745162 23843 2434356 2410513 141794 33380 3711782 218339 NPW = 310585 NPW = 1052551 KÕt luËn: Dù ¸n æn ®Þnh 223
CHƯƠNG 8 PHÂN TÍCH R I RO D ÁN ð U TƯ 1. Khái ni m r i ro, b t ñ nh và các phương pháp phân tích _______________________ 225 1.1. Khái ni m r i ro và b t ñ nh ________________________________________________ 225 1.2. Phân lo i và tính ch t c a các phương pháp phân tích r i ro d án ________________ 226 2. N i dung c a các phương pháp phân tích r i ro d án _________________________ 226 2.1. Các phương pháp tính toán g n ñúng _________________________________________ 226 2.1.1. Rút ng n tu i th d án__________________________________________________________227 2.1.2. Gi m dòng lãi _________________________________________________________________228 2.1.3. Tăng su t chi t kh u ____________________________________________________________228 2.2. Các phương pháp tính toán t ng h p _________________________________________ 228 2.2.1. Các phương pháp xác su t _______________________________________________________228 2.2.2. Phương pháp cây quy t ñ nh ______________________________________________________230 2.2.3. Phương pháp phân tích hoà v n ___________________________________________________233 2.2.4. Phương pháp mô ph ng _________________________________________________________236 2.3. Các phương pháp theo ngu n gây r i ro ______________________________________ 237 2.3.1. Phân tích ñ an toàn ____________________________________________________________237 2.3.2. Phương pháp phân tích ñ nh y ___________________________________________________238 2.3.3. Phương pháp phân tích k ch b n phát tri n ___________________________________________240 3. Ra quy t ñ nh trong ñi u ki n b t ñ nh ______________________________________ 241 Câu h i ôn t p ____________________________________________________________ 243 224
1. KHÁI NI M R I RO, B T ð NH VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH 1.1. Khái ni m r i ro và b t ñ nh Quá trình ra quy t ñ nh ñ l a ch n phương án ñ u tư di n ra trong b i c nh hi n di n m t ch ng m c nh t ñ nh nào ñó các y u t r i ro và b t ñ nh. Các y u t r i ro và b t ñ nh có ngu n g c t : - Trong khi l a ch n quy t ñ nh t i ưu không n m v ng h t các tham s , các tình hu ng có th x y ra, các tr ng thái...; không th tính ñ y ñ và chính xác t t c thông tin, s thay ñ i c a môi trư ng...; - Các y u t ng u nhiên; - Các y u t ñ i kháng mang tính ch quan khi quá trình ra quy t ñ nh di n ra trong tình hu ng có quy n l i không cùng chi u, th m chí ñ i l p c a ñ i tác. Như v y, ra quy t ñ nh l a ch n phương án c a d án luôn di n ra trong ñi u ki n r i ro và b t ñ nh. Hai ph m trù này liên quan m t thi t v i nhau. B t ñ nh, hi u theo nghĩa r ng, là s không ñ y ñ và không chính xác c a thông tin v d án, trong ñó có các v n ñ liên quan ñ n chi phí và k t qu c a d án. B t ñ nh ph n ánh tình hu ng trong ñó không tính ñư c xác su t xu t hi n c a s ki n. R i ro là t ng h p nh ng y u t ng u nhiên, nh ng tình hu ng không thu n l i liên quan ñ n b t ñ nh, có th ño lư ng b ng xác su t không ñ t m c tiêu ñã ñ nh c a d án và gây nên các m t mát, thi t h i. Như v y, theo ý hi u thông thư ng, r i ro luôn luôn là y u t mang m u s c tiêu c c, nhưng khác v i b t ñ nh, r i ro có th ño lư ng, lư ng hoá ñư c. B t ñ nh R i ro Thi t h i s không ñ y ñ kh năng, xác su t thi t h i, m t mát do xu t hi n s và không chính thi t h i, m t mát ki n r i ro trong ñi u ki n b t ñ nh, xác c a thông tin liên quan ñ n b t ví d m t th i gian làm vi c c a v các ñi u ki n công nhân, thi u h t thu nh p, gia ñ nh th c hi n d án tăng chi phí ... Hình 8.1. M i liên h gi a b t ñ nh, r i ro và thi t h i R i ro liên quan ñ n nh ng k t c c thi t h i và m t mát. V m t toán h c có th xem r i ro là m t hàm s c a m c ñ thi t h i v i bi n s là s không ch c ch n. ðây là m t hàm s thu n bi n, nghĩa là ñ không ch c ch n càng cao thì r i ro càng l n, th hi n m c thi t h i càng cao. B n ch t c a r i ro, b t ñ nh trong l p, phân tích và th c hi n d án liên quan trư c h t t i kh năng b thi t h i v tài chính do h u qu c a tính d báo, tính xác su t c a các dòng ti n và do ph i th c hi n các y u t mang tính xác su t c a d án. Ngoài ra, r i ro và b t ñ nh cũng liên quan t i s ña d ng c a các thành viên d án, các lo i ngu n l c dùng trong d án và các lo i hoàn c nh, tình hu ng ña d ng bên trong, cũng như bên ngoài d án. M i liên h gi a b t ñ nh, r i ro và thi t h i có th ñư c bi u di n trong hình 8.1. 225
1.2. Phân lo i và tính ch t c a các phương pháp phân tích r i ro d án Các phương pháp phân tích r i ro cho m t d án ñ u tư có th chia làm 3 nhóm là các phương pháp tính toán g n ñúng, các phương pháp tính toán t ng h p và các phương pháp theo ngu n gây r i ro. Hình 8.2 phân lo i các phương pháp phân tích r i ro cơ b n cho m t d án ñ u tư. Các phương pháp cơ b n phân tích r i ro d án ñ u tư Các phương pháp Các phương pháp tính Các phương pháp theo tính toán g n ñúng toán t ng h p ngu n gây r i ro Rút ng n tu i th d án Tăng su t chi t kh u Phân tích ñ an toàn Phân tích k ch b n Lý thuy t xác su t Phân tích hoà v n Phân tich ñ nh y Cây quy t ñ nh Gi m dòng lãi Mô ph ng Hình 8.2. Các phương pháp phân tích r i ro d án ñ u tư Tính ch t, ñ c ñi m c a các phương pháp phân tích r i ro ñư c th hi n trên b ng 8.1. 2. N I DUNG C A CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH R I RO D ÁN 2.1. Các phương pháp tính toán g n ñúng Các phương pháp tính toán g n ñúng có th coi như là các trư ng h p ñơn gi n c a phương pháp phân tích ñ nh y khi mà ta cho m t s ch tiêu thay ñ i theo hư ng b t l i v i m t lư ng nh t ñ nh r i tính toán l i các ch tiêu hi u qu . N u các ch tiêu hi u qu v n trên ngư ng cho phép thì d án ñư c coi là n ñ nh. Ưu ñi m c a các phương pháp này là ñơn gi n, d hi u, ít t n kém và d th c hi n. Tuy nhiên, chúng (các phương pháp tính toán g n ñúng) thư ng không ñi sâu vào chi ti t và các ch tiêu ñ u vào ñư c l a ch n ñ kh o sát thư ng là các ch tiêu tương ñ i bao quát. Các ch tiêu thư ng ñư c nh c ñ n trong các phương pháp tính toán g n ñúng là tu i th d án, dòng lãi và su t chi t kh u. 226
B ng 8.1. Tính ch t các phương pháp phân tích r i ro d án t/t Phương pháp ð c ñi m 1 Phân tích xác Xác su t xu t hi n r i ro, thi t h i ñư c xác ñ nh trên cơ s các thông su t tin th ng kê c a giai ño n trư c v i s xác l p vùng r i ro, s thi u/ñ c a v n ñ u tư, h s r i ro (t su t l i nhu kỳ v ng). 2 Phân tích chuyên Phương pháp ñư c áp d ng khi thi u ho c không ñ lư ng thông tin gia c n thi t. N i dung c a phương pháp là s d ng ki n th c và kinh nghi m c a các chuyên gia trong ñánh giá m c ñ r i ro c a các quá trình cũng như chính d án. 3 Phương pháp S d ng cơ s d li u c a các d án tương t ñã th c hi n. Phương tương t pháp ñư c s d ng khi môi trư ng bên trong và bên ngoài c a d án và các tiêu b n gi ng nhau v các thông s cơ b n như quy mô, phương pháp và k thu t th c thi, công ngh ... 4 Phương pháp ch Xác ñ nh m c ñ v ng ch c/tin c y c a d án trong quan h v i các tiêu c c tr (phân thay ñ i có th v các ñi u ki n th c hi n. tích hoà v n) 5 Phân tích ñ Phương pháp cho phép ñánh giá s bi n ñ i c a các ch tiêu k t qu nh y th c hi n d án v i các giá tr khác nhau c a các bi n s d án. 6 Phân tích các phương pháp ñ xu t m t vài phương án (k ch b n) phát tri n c a d k ch b n phát án và ñánh giá, so sánh. Thông thư ng ngư i ta tính các phương án tri n (k ch b n) bi quan, l c quan và bình thư ng ñ i v i các thay ñ i có th c a các bi n s . 7 Phương pháp ð xu t phân nhánh theo t ng bư c quá trình th c hi n d án kèm cây quy t ñ nh theo ñánh giá r i ro, l i - h i, chi phí... 8 Các phương D a trên xác ñ nh giá tr các ch tiêu k t qu theo t ng bư c nh ti n pháp mô ph ng hành th nghi m nhi u l n v i mô hình. Ưu ñi m là tính khách quan c a các tính toán, d hi u, d ch p nh n và có s ñánh giá k t qu phân tích d án c a t t c các thành viên quá trình l p k ho ch. M t trong nh ng như c ñi m chính là chi phí cao. 2.1.1. Rút ng n tu i th d án Theo phương pháp này ngư i ta cho tu i th d án gi m ñi m t s năm nh t ñ nh r i tính toán l i các ch tiêu hi u qu . Ch tiêu hi u qu thư ng ñư c s d ng là NPW (ho c NFW). Gi s tu i th c a d án gi m t n năm xu ng còn n-a năm thì ch tiêu NPW c a d án có th ñư c xác ñ nh l i theo công th c: 227
n −a SV 1 NPWn −a = −V0 + ∑ (Bt − C t ) + (8.1) (1 + i ) (1 + i )t t t =1 N u NPWn-a v n không nh hơn 0 thì d án ñư c coi là n ñ nh. Giá tr c a a ñư c xác ñ nh tuỳ theo m c ñ r i ro c a t ng lo i d án và tu i th c th d ki n c a d án ñó. 2.1.2. Gi m dòng lãi Tương t như phương pháp rút ng n tu i th , trong phương pháp gi m dòng lãi ngư i ta nhân hi u s thu chi các năm v i m t h s nào ñó ( α 1 > α 2 > ... > α n > 0 (8.2c) 2.1.3. Tăng su t chi t kh u Ngư i ta có th tăng su t chi t kh u thêm m t lư ng nh t ñ nh ñ tính ñ n các v n ñ như r i ro và l m phát (xem chương v chi phí s d ng v n), sau ñó tính l i các ch tiêu hi u qu c a d án. 2.2. Các phương pháp tính toán t ng h p 2.2.1. Các phương pháp xác su t 2.2.1.1. Mô hình c a phương pháp toán xác su t Phương pháp này cho phép lư ng hóa ñư c nh ng bi n c trong tương lai. Khi l p và phân tích d án ta ph i d ñoán các trư ng h p có th x y ra v i xác su t c a chúng. B ng vi c tính toán kì v ng toán h c EV c a các bi n c nhà ñ u tư có th cân nh c ñ l a ch n phương án t i ưu. G i pj là xác su t c a tr ng thái th j c a d án ng v i hi u s thu chi quy v hi n t i NPWj. Ta có: m ∑p =1 (8.3a) j j =1 trong ñó: m - s tr ng thái có th có c a d án. 228
Kỳ v ng toán h c c a hi u s thu chi quy v hi n t i c a d án ñư c xác ñ nh theo công th c: m E ( NPW ) = ∑ p j .NPW j (8.3b) j =1 Có th hi u E(NPW) như m c ñ trung bình c a giá tr NPW. Phương sai c a NPW: δ 2 ( NPW ) = ∑ p j .[NPW j − E ( NPW )]2 m (8.4) j =1 ð l ch chu n c a NPW: ∑ p [NPW ] m δ ( NPW ) = 2 − E ( NPW ) (8.5) j j j =1 Khi so sánh, ñánh giá thì E(NPW) càng l n càng t t, còn ñ l ch chu n δ ( NPW ) l n có nghĩa là s phân tán thông tin càng nhi u, m c ñ r i ro càng cao. Ngoài ra, ngư i ta còn có th tính ñ n h s bi n ñ i. H s bi n ñ i CV là t s gi a ñ l ch chu n và giá tr kỳ v ng E(NPW): δ ( NPW ) CV = E ( NPW ) H s này bi n ñ i CV nói lên m c ñ phân tán và do ñó là m c ñ r i ro trên m t ñơn v giá tr NPW kỳ v ng. D án có giá tr CV càng nh càng t t. 2.2.1.2. Phương pháp xác ñ nh t su t l i nhu n có ñi u ch nh theo r i ro Công th c tính t su t l i nhu n có ñi u ch nh theo r i ro là: r gh = IRR (8.6) 1− q da trong ñó: rgh - lãi su t gi i h n; q - xác su t r i ro. Ví d : Trong m t d án khai thác d u, ngư i ta th y r ng c 100 mũi khoan thì ch có kho ng 30 mũi có d u. N u d án ñi vay v n v i lãi su t 8% thì IRR c a d án c n ph i ñ t ñư c trong khai thác d u là bao nhiêu ñ d án không b thua l . Gi i: Xác su t r i ro là (100-30)/100 = 0.7. V y IRR c n ñ t ñư c ph i là: 8/(1-0.7) = 26.67%. 229
2.2.2. Phương pháp cây quy t ñ nh Trong trư ng h p có s lư ng l n các bi n ñ u vào và nhi u k ch b n phát tri n, t c là t p h p các bi n ñ u vào m t ma tr n nhi u chi u, thì phương pháp ñư c khuyên dùng là phương pháp xây d ng cây quy t ñ nh. Ưu ñi m c a phương pháp này là r t tr c quan. N i dung c a phương pháp này ñư c mô t như sau: 1. Li t kê các k ch b n phát tri n (trong m i k ch b n phát tri n l i có th có nhi u tình hu ng và nhi u phương án). 2. ð i v i m i k ch b n, li t kê các phương án có th . 3. Dùng phương pháp chuyên gia ñ xác ñ nh các tr s k t qu hay hàm m c tiêu c a m i phương án ñ i v i t ng tình hu ng c a m i k ch b n, xác su t x y ra các tình hu ng trong t ng k ch b n cũng như xác su t c a t ng k ch b n phát tri n. 4. Xây d ng cây quy t ñ nh. 5. Tính tr s k t qu kỳ v ng c a t ng phương án trong t ng k ch b n. 6. Tr s k t qu kỳ v ng c a t ng k ch b n là giá tr c c tr (min ho c max theo hàm m c tiêu) các k t qu kỳ v ng c a các phương án ñã tính cho k ch b n ñó. 7. Tr s k t qu kỳ v ng v a c d án là tr s k t qu kỳ v ng c a các k t qu kỳ v ng các k ch b n. Có th gi i m t bài toán ví d như sau: B ng 8.2. L i nhu n năm V c a các phương án trong t ng tình hu ng ñ.v: tr. VNð Phương án Tình hu ng H1 Tình hu ng H2 A 300 100 B 250 150 C 280 120 Có 3 phương án so sánh là A, B và C. Ch tiêu k t qu ñư c l a ch n là l i nhu n hàng năm V ñ i v i t ng phương án trong t ng tình hu ng theo b ng 8.2. Các chuyên gia xác ñ nh các k ch b n, xác su t c a các k ch b n và xác su t c a các tình hu ng trong m i k ch b n như b ng 8.3. Hãy l a ch n phương án và cho bi t l i nhu n tính toán cho phương án ñó ñ i v i m i k ch b n và tính l i nhu n kỳ v ng cho c d án. L i gi i: Theo các s li u c a 2 b ng 8.2 và 8.3 ta có các tính toán l i nhu n kỳ v ng (EMV - Expected Monetary Value) c a các phương án trong các k ch b n như b ng 8.4 và v ñư c cây quy t ñ nh như hình 8.3. 230
B ng 8.3. Xác su t P x y ra các tình hu ng H trong các k ch b n K và xác su t c a b n thân các k ch b n K ch b n Phương án Tình hu ng H1 Tình hu ng H2 K ch b n K1 A P(K1-A-H1) = 0.2 P(K1-A-H2) =0.8 Xác su t P(K1) = B P(K1-B-H1) =0.6 P(K1-B-H2) =0.4 0.7 C P(K1-C-H1) =0.4 P(K1-C-H2) =0.6 K ch b n K2 A P(K2-A-H1) =0.4 P(K2-A-H2) =0.6 Xác su t P(K2) = B P(K2-B-H1) =0.2 P(K2-B-H2) =0.8 0.3 C P(K2-C-H1) =0.3 P(K2-C-H2) =0.7 B ng 8.4. L i nhu n kỳ v ng c a các phương án trong các k ch b n K ch Phương Tình hu ng Tình hu ng EMV bn án H1 H2 P V P V A 0.2 300 0.8 100 140 K1 210 B 0.6 250 0.4 150 210 (0.7) C 0.4 280 0.6 120 184 201 A 0.4 300 0.6 100 180 K2 180 B 0.2 250 0.8 150 170 (0.3) C 0.3 280 0.7 120 168 Bư c 1. V khung cho cây quy t ñ nh Ta v khung cho cây quy t ñ nh b ng cách ñi t g c lên ng n như sau: - chia d án theo các k ch b n; - m i k ch b n ñư c chia theo các phương án; - m i phương án ñư c chia theo các tình hu ng. 231
T×nh huèng 1 Ph−¬ng ¸n A P=0.2; V=300 EMV=140 T×nh huèng 2 P=0.8; V=100 T×nh huèng 1 KÞch b¶n 1 Ph−¬ng ¸n B P=0.6; V=250 2 P = 0.7 EMV=210 T×nh huèng 2 EMV=210 P=0.4; V=150 T×nh huèng 1 Ph−¬ng ¸n C P=0.4; V=280 EMV=184 T×nh huèng 2 P=0.6; V=120 1 T×nh huèng 1 EMV=201 Ph−¬ng ¸n A P=0.4; V=300 EMV=180 T×nh huèng 2 P=0.6; V=100 T×nh huèng 1 KÞch b¶n 2 Ph−¬ng ¸n B P=0.2; V=250 3 P=0.3 EMV=170 T×nh huèng 2 EMV=180 P=0.8; V=150 T×nh huèng 1 Ph−¬ng ¸n C P=0.3; V=280 EMV=168 T×nh huèng 2 P=0.7; V=120 H×nh 8.3. C©y quyÕt ®Þnh Cây quy t ñ nh ñư c b t ñ u t bên trái c a trang gi y b ng m t nút. Nút này ñư c g i là nút ra quy t ñ nh. T i nút này ngư i ra quy t ñ nh bu c ph i l a ch n m t l trình t m t t p h p các kh năng h u h n có tính thay th cho nhau. M i l trình ñư c v dư i hình th c m t nhánh cây ñư c to ra t c nh bên ph i c a nút. D c theo nhánh cây ghi các thông s c a l trình như xác su t, chi phí. Sau khi v xong và tính toán các giá tr kỳ v ng, có th ñi n d c theo nhánh c giá tr kỳ v ng c a l trình. M i nhánh quy t ñ nh có th d n ñ n m t vài nút quy t ñ nh khác, m t vài k t qu ho c m t vài nút cơ h i. Trong bài toán này, m i nhánh cây xu t phát t nút quy t ñ nh là m t k ch b n. Nút cơ h i ch ra r ng m t s ki n ng u nhiên ñư c d tính x y ra t i ñi m này c a quá trình. M i nút cơ h i l i có th d n ñ n m t vài nút cơ h i khác c p th p hơn ho c m t vài k t qu . Trong bài toán này, sau m i nút cơ h i s có nhi u nhánh cây th hi n các phương án khác nhau, d n ñ n các nút cơ h i c p 2. Sau các nút cơ h i c p 2 s là các nút cơ h i c p 3... 232
Trong bài toán c th , sau m i nút cơ h i c p 2 s là các tình hu ng v i giá tr các k t qu tính toán và xác su t c a nó (hình 8.3). Bư c 2. ði n xác su t xu t hi n c a m i tình hu ng trong m i phương án và l i nhu n c a nó vào các nhánh trên cùng c a cây quy t ñ nh. Bư c 3. Tính toán các l i nhu n kỳ v ng EMV Ta tính ngư c t ng n xu ng g c. Trình t tính toán như sau: T i các nhánh trên cùng là các tình hu ng c a các phương án. M i tình hu ng ñư c ñ c trưng b ng l i nhu n tính toán và xác su t xu t hi n ñã ñư c ñi n t bư c 2. T i các nhánh d n ñ n các nút 4, 5, 6, 7, 8, và 9 ta tính ñư c l i nhu n kỳ v ng cho m i phương án. Xét nút 2: Nút 2 (tư ng trưng cho k ch b n 1), có các nhánh 2-4; 2-5 và 2-6 v i l i nhu n kỳ v ng l n lư t là 140, 210 và 184. Hàm m c tiêu ñây là t i ña hoá l i nhu , v y phương án ñư c ch n ñây là phương án B, v i l i nhu n kỳ v ng EMV=210. Xét nút 3: Nút 3 (tư ng trưng cho k ch b n 2), có các nhánh 3-7; 3-8 và 3-9 v i l i nhu n kỳ v ng l n lư t là 180, 170 và 168. Phương án ñư c ch n là phương án A v i l i nhu n kỳ v ng 180. L i nhu n kỳ v ng c a c d án là 201. 2.2.3. Phương pháp phân tích hoà v n 2.2.3.1. Khái ni m Chi phí s n xu t ra s n ph m có th chia làm 2 lo i: chi phí b t bi n và chi phí kh bi n. Chi phí b t bi n C g m: - M t b ph n c a chi phí qu n lý như chi phí qu n tr hành chính, lương b ph n gián ti p... - Kh u hao tài s n c ñ nh. - Lương công nhân tr theo th i gian ho c lương t i thi u ph i tr hàng năm dù d án ho t ñ ng hay không ho t ñ ng. - Các kho n tr d n hàng năm ñ b i hoàn l i chi phí ti n s n xu t. - Các kho n thu và phí c ñ nh hàng năm. - Các kho n ti n thuê b t ñ ng s n c ñ nh hàng năm. - Ti n tr lãi vay trung và dài h n c ñ nh hàng năm. - Chi phí duy tu b o dư ng TSCð theo k ho ch c ñ nh hàng năm. Chi phí kh bi n B = Bd x S g m: (S - s n lư ng) - Chi phí nguyên v t li u chính và ph . - Chi phí năng lư ng. 233
- Chi phí s d ng MMTB ph n ph thu c vào kh i lư ng s n ph m. - Chi phí cho công nhân s n xu t theo lương khoán s n ph m. - Ti n tr lãi vay ng n h n. Doanh thu D ho c chi phí F D F=B + C B Dh C 0 Sh S Hình 8.4. ði m hòa v n lãi l S n lư ng hoà v n Sh là s lư ng s n ph m (tính theo hi n v t) c a d án ph i s n xu t trong m t th i ño n (thư ng là năm) v a ñ ñ trang tr i m i chi phí cho s n xu t (k c thu ) và chưa có l i nhu n. Trong trư ng h p này doanh nghi p tuy không thu ñư c l i nhu n nhưng v n có ti n ñ trang tr i chi phí b t bi n và chi phí kh bi n, do ñó v n ñ t ñư c hi u qu xã h i nh t ñ nh, th hi n ch b o ñ m vi c làm và ti n lương cho b ph n gián ti p cũng như cho công nhân s n xu t tương ng v i s n lư ng hoà v n. C = S (8.7) G d − Bd h trong ñó: Gd - giá bán m t ñơn v s n ph m; Bd - bi n phí tính cho 1 ñơn v s n ph m; C - ñ nh phí tính cho c năm. Doanh thu hoà v n Dh là giá tr s n lư ng tính b ng ti n tương ng v i s n lư ng hoà v n, v i doanh thu này d án ch v a ñ ñ trang tr i m i chi phí và chưa có lãi. C C = = D (8.8) 1 − B D 1 − Bd h G d trong ñó: B - bi n phí tính cho c năm; 234
D – doanh thu tính cho c năm. 2.2.3.2. Các lo i ñi m hoà v n ñ th 5.4 ñư c g i là ñi m hoà v n lãi l . a. ði m hoà v n tìm ñư c b. Trong m t năm nào ñó ñang b xem xét, d án b t ñ u có kh năng tr n khi doanh thu ñã ñ ñ b i hoàn chi phí kh bi n và chi phí b t bi n mà trong ñó chưa k kh u hao K. Khi doanh thu l n hơn m c này thì d án b t ñ u nh n ñư c kh u hao và do ñó b t ñ u có kh năng dùng ti n kh u hao ñ tr n . Ngư i ta g i ñó là ñi m hoà hi n kim hay ñi m hoà v n ti n t . S n lư ng hoà v n hi n kim Shk và doanh thu hoà v n hi n kim Dhk ñư c tính t công th c: C−K = S (8.9) G d − Bd hk và: C−K C−K = = D (8.10) 1 − B D 1 − Bd G d hk c. S n lư ng hoà v n tr n Sn là kh i lư ng s n ph m b o ñ m cho d án có m t doanh thu Dn v a ñ ñ b i hoàn chi phí kh bi n cũng như chi phí b t bi n và ti n tr lãi do vay v n ñ ñ u tư. Khi ph i vay v n ñ ñ u tư thì m c tr n hàng năm do ngư i cho vay quy t ñ nh, có th ñ u ñ n ho c thay ñ i hàng năm. Trong trư ng h p ph i tr ñ u ñ n hàng năm, ng ch s tr n hàng năm A g m 2 ph n: m t ph n ñ tr lãi cho t t c s v n còn n năm ñang xét, ph n kia ñ tr v n g c. A ñư c tính theo công th c: (1+i ) n i A= P (8.11) (1+i ) − 1 n Ví d : P = 10000; i = 0,1; n = 5 năm. Ta có b ng: Năm Ng ch s tr Ti n lãi ph i tr Ti n tr v n V n còn l i chưa n gc tr (1) (2)=(4 c a hàng trên)x0,1 (3)=(1)-(2) (4) 0 10.000 1 2.637,975 1000 1.637,975 8.362,025 2 2.637,975 836,2005 1.801,772 6.560,253 3 2.637,975 656,0253 1.981,95 4.578,303 235
4 2.637,975 457,8303 2.180,144 2.398,159 5 2.637,975 239,8159 2.398,159 0 T ng 3.189,874 10.000 Vì s ti n kh u hao K n m trong chi phí b t bi n C ch ñ ñ tr v n vay g c (là m t ph n c a ng ch s tr n A) nên ñ tính toán ta ph i tr kh u hao kh i chi phí b t bi n và sau ñó ph i c ng vào ñó ng ch s tr n A. Ta có công th c: C−K +A = S (8.12) G d − Bd n và: C−K +A C−K +A = = D (8.13) 1− B D 1 − Bd G d hk D Doanh thu D ho c chi phí F Fn Dn F Fhk Dh C0-Kn+A Dhk C C-K 0 Shk Sh Sn S Hình 8.5. M i quan h gi a các ñi m hòa v n 2.2.4. Phương pháp mô ph ng Phương pháp mô ph ng Monte-Carlo là s k t h p 2 phương pháp phân tích ñ nh y và phân tích k ch b n phát tri n. ðây là m t phương pháp ph c t p và yêu c u th c hi n b ng công ngh thông tin trên máy tính. Trình t ti n hành phương pháp này như sau: - Ch n nh ng ñ i lư ng c a các y u t ñ u vào c a d án mà theo phân tích ñó là nh ng bi n ng u nhiên. - Xây d ng ñ th phân b xác su t và nh ng thông s ñ c trưng c a các ñ i lư ng ñ u vào ñã ch n bư c trên. 236