Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 7

Chia sẻ: Dasjhd Akdjka | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

459
lượt xem 215
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 7', kỹ thuật - công nghệ, kiến trúc - xây dựng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 7

Dù ¸n A Dù ¸n B N¨m thø dßng tiÒn IRR dßng tiÒn IRR 21,95% 8,43% 0 -900 200 1 250 -1000 2 300 250 3 350 200 4 500 -150 5 200 100 6 250 7 -150 8 300 9 350 4.6. Hàm MIRR 4.6.1. Ch c năng và cú pháp Ch c năng: Hàm MIRR tính su t thu l i n i t i c a m t dòng ti n, trong ñó có phân bi t lãi su t tài chính cho dòng ti n âm và lãi su t tái ñ u tư cho dòng ti n dương. Cú pháp: =MIRR(values;finance_rate;reinvest_rate) tham s : finance_rate là lãi su t tài chính áp d ng cho dòng ti n âm; reinvest_rate là lãi su t tái ñ u tư áp d ng cho dòng ti n dương. Như v y, trong dòng ti n ph i có t i thi u m t giá tr âm và m t giá tr dương, n u không, máy s báo l i #DIV/0!. MIRR ñư c xác ñ nh t công th c: 1  − NPV (rrate; values[ positive ]) * (1 + rrate )n  n −1 MIRR =   −1 (6.28)  NPV ( frate; values[negative]) * (1 + frate )    trong ñó: rrate là reinvest_rate; frate là finance_rate. N u ký hi u giá tr hi n t i c a dòng ti n dương v i su t chi t kh u rrate là NPVR (ho c NPV(R)) và giá tr hi n t i c a dòng ti n âm v i su t chi t kh u frate là NPVF (ho c NPV(F)) thì có th vi t công th c (6.28) l i như sau: 163
− NPV R .(1 + rrate ) n MIRR = n −1 −1 (6.29) NPV F .(1 + frate ) 4.6.2. Bài toán v n d ng Dù ¸n A Dù ¸n B rrate dßng tiÒn MIRR rrate dßng tiÒn MIRR N¨m thø frate frate 15,30% 10,61% 10% 8% 10% 12% 0 -200 200 1 200 -1000 2 -100 250 3 200 200 4 -150 5 100 6 250 7 -150 8 300 9 350 Trong dù ¸n A: N PV cña dßng tiÒn d−¬ng víi suÊt chiÕt khÊu rrate lµ: NPV(R)= 356,65 NPV cña dßng tiÒn ©m víi suÊt chiÕt khÊu frate lµ: NPV(F)= -264,46 Như v y, xét trong m t d án b t kỳ thì MIRR là su t chi t kh u làm giá tr tương lai c a NPVF cân b ng v i giá tr tương lai c a NPVR v i su t chi t kh u rrate theo công th c (6.30) (là công th c (6.29) sau khi ñã bi n ñ i): − NPV F .(1 + frate )(1 + MIRR ) = NPV R .(1 + rrate ) n −1 n (6.30) 4.7. Hàm NPER 4.7.1. Ch c năng và cú pháp Ch c năng: Hàm NPER xác ñ nh s th i ño n cho m t kho n ñ u tư d a trên m t kho n chi ñ nh kỳ không ñ i và m t t l lãi su t không ñ i. Cú pháp: =NPER(rate;pmt;pv;[fv];[type]) Tham s : fv là giá tr tương lai c a kho n ñ u tư, n u b qua máy s nh n giá tr m c ñ nh b ng 0; pmt là kho n chi ñ nh kỳ có giá tr không ñ i trong su t th i kỳ tính toán. Ví d : 164
=NPER(1%;-100;-1000;10000)=60 4.7.2. Bài toán v n d ng rate pmt pv fv type NPER Tr−êng hîp 6 A 12% -100 0 820 19 B 1% -10 -100 330 Trư ng h p A: Ngư i A hi n t i không có ti n trong tài kho n, c cu i m i năm anh ta ñưa vào tài kho n m t lư ng ti n ñ u ñ n và b ng 100 tr.ñ. Lãi su t c a tài kho n là 12%/năm. ð có m t lư ng ti n trong tương lai là 820 tr.ñ anh ta c n ph i th c hi n 6 l n g i ti n, tương ñương v i 6 năm. Trư ng h p B: Ngư i B hi n t i có 100 tr.ñ trong tài kho n, c cu i m i tháng anh ta ñưa vào tài kho n m t lư ng ti n ñ u ñ n và b ng 10 tr.ñ. Lãi su t c a tài kho n là 1%/tháng. ð có m t lư ng ti n trong tương lai là 330 tr.ñ anh ta c n ph i th c hi n 19 l n g i ti n, tương ñương v i 19 tháng. 4.8. Hàm PMT 4.8.1. Ch c năng và cú pháp Ch c năng: Hàm PMT dùng ñ tính kho n thanh toán c n thi t m i kỳ ñ tr cho m t kho n n trong m t kho ng th i gian xác ñ nh v i gi thi t kho n thanh toán này không ñ i và lãi su t cũng không ñ i. Cú pháp: =PMT(rate;nper;pv;[fv];[type]) tham s : fv là giá tr tương lai c a kho n n , n u b qua máy s nh n giá tr m c ñ nh b ng 0; pmt là kho n thanh toán ñ nh kỳ có giá tr không ñ i trong su t th i kỳ tính toán. Ví d : =PMT(1%;36;1000;0)=-33,21 Nghĩa là kho n tr ñ nh kỳ c ñ nh hàng tháng cho m t kho n vay 1000 tr.ñ v i lãi su t 1%/tháng v i th i h n 36 tháng là 33,21 tr.ñ. 4.8.2. Bài toán v n d ng Trư ng h p A: Ngư i A ñang n m t lư ng ti n là 100 tr.ñ v i lãi su t tính toán là 12%/năm. ð tr n h t trong 10 năm ngư i ñó ph i tr m t lư ng ti n b ng 17,70 tr.ñ vào cu i m i năm (10 l n tr ). 165
Trư ng h p B: Ngư i B ñang có 100 tr.ñ trong tài kho n có lãi su t là 7%/năm. ð sau 5 năm v n còn 10 tr.ñ trong tài kho n, cu i m i năm ngư i ñó ch có th rút ra m t lư ng ti n là 22,65 tr.ñ. rate nper pv fv type PMT Tr−êng hîp -17,70 A 12% 10 100 0 22,65 B 7% 5 -100 10 4.9. Hàm PPMT và hàm IPMT 4.9.1. Ch c năng và cú pháp Ch c năng: Trong m c 8 hàm PMT cho ta kho n thanh toán ñ nh kỳ có giá tr không ñ i pmt. Kho n này th c ra bao g m 2 thành ph n là ti n tr lãi vay ipmt và ph n còn l i là ti n tr cho v n g c ppmt. Ta có h ng ñ ng th c: pmt = ipmt + ppmt (6.31) Hàm PMT dùng ñ tính kho n thanh toán c n thi t m i kỳ ñ tr cho m t kho n n trong m t kho ng th i gian xác ñ nh v i gi thi t kho n thanh toán này không ñ i và lãi su t cũng không ñ i. Cú pháp: =IPMT(rate;per;nper;pv;[fv];[type]) =PPMT(rate;per;nper;pv;[fv];[type]) tham s : per là th i kỳ mu n xác ñ nh ipmt và ppmt và có th nh n giá tr t 1 ñ n nper. Ví d : =IPMT(10%;1;10;100)=-10,00 Nghĩa là ti n lãi ph i tr trong năm ñ u cho kho n vay 100 tr.ñ v i lãi su t 10%/năm (v i th i h n tr n 10 năm) là 10 tr.ñ. =PPMT(10%;1;10;100)=-6,27 Nghĩa là ti n tr v n g c trong năm ñ u cho kho n vay 100 tr.ñ v i lãi su t 10%/năm (v i th i h n tr n 10 năm) là 6,27 tr.ñ. 4.9.2. Bài toán v n d ng V i m t kho n vay 100 tr.ñ lãi su t 10%/năm, tr ñ u ñ n trong 10 năm m i năm ph i tr m t lư ng ti n có giá tr không ñ i 16,27 tr.ñ (c t I). T i năm th 3 thì: 16,27= 8,68+7,59 166
trong ñó 8,68 là ti n tr lãi còn 7,59 là ti n tr cho v n g c. A B C D E F G H I rate per nper pv fv type PPMT IPMT PMT -6,27 -10,00 1 10% 1 10 100 0 -16,27 -6,90 -9,37 2 2 -16,27 -7,59 -8,68 3 3 -16,27 -8,35 -7,92 4 4 -16,27 -9,19 -7,09 5 5 -16,27 -10,11 -6,17 6 6 -16,27 -11,12 -5,16 7 7 -16,27 -12,23 -4,05 8 8 -16,27 -13,45 -2,82 9 9 -16,27 -14,80 -1,48 10 10 -16,27 BÀI T P TH C HÀNH Bài t p 6.1. Có các phương án th c hi n m t d án ñ u tư theo s li u như bi u sau: Ch tiêu Năm th PA 1 PA 2 PA 3 1. V n ñ u tư ban ñ u V 0 100 110 120 2. Thu nh p hoàn v n N 1 60 70 70 " 2 40 50 60 " 3 70 60 50 " 4 40 40 30 " 5 30 20 30 3. Giá tr còn l i SV 5 10 20 10 4. ð u tư b sung 3 30 - 35 " 4 - 35 - 5. Su t chi t kh u i 0,1 0,1 0,1 Hãy dùng ch tiêu NPW, NFW ho c ch tiêu th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá ñ so sánh và l a ch n phương án t i ưu. Bài t p 6.2. Hãy dùng ch tiêu NAW, IRR ho c ch tiêu B/C ñ so sánh và l a ch n phương án t i ưu theo s li u sau: 167
Ch tiêu PA 1 PA 2 PA 3 V0 150 200 300 N 100 105 110 SV 50 100 150 n 3 4 6 i/MARR 0.1 0.1 0.1 Bài t p 6.3. M t công ty c ph n ñang ho t ñ ng v i t l c t c tr hàng năm cho các c ñông là 12%. Hi n t i có m t d án ñ u tư v i các phương án th c hi n như b ng dư i ñây, hãy cho bi t: a. Nh ng phương án nào ñáng giá? b. Phương án nào hi u qu nh t? Bi t r ng giá tr còn l i c a các phương án là không ñáng k và ngu n tài tr d ki n t ngu n v n ch s h u. Ch tiêu (tr.VNð) PA 1 PA 2 PA 3 1. V n ñ u tư ban ñ u 3000 4000 5000 2. Thu h p hàng năm 1500 1800 2100 3. Chi phí hàng năm 500 1000 900 4. Tu i th (năm) 5 6 7 168
CHƯƠNG 7 PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH VÀ PHÂN TÍCH KINH T - XÃ H I D ÁN XÂY D NG CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG 1. V trí c a các lo i phân tích ñánh giá d án __________________________________ 170 2. Phân tích tài chính ______________________________________________________ 170 2.1. Khái ni m, m c ñích, n i dung c a phân tích tài chính __________________________ 170 2.2. Các bư c tính toán, so sánh phương án _______________________________________ 172 2.3. Dòng ti n và kh năng thanh toán c a d án trong phân tích sau thu _____________ 174 2.3.1. Khái ni m, n i dung c a dòng ti n _________________________________________________174 2.3.2. Dòng thu - chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông __________________________174 2.3.3. Phương pháp th hi n các dòng ti n ________________________________________________175 3. Phân tích kinh t - xã h i _________________________________________________ 180 3.1. Nh ng khái ni m và v n ñ chung ___________________________________________ 180 3.1.1. S c n thi t c a phân tích kinh t - xã h i ___________________________________________180 3.1.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i ________________________181 3.1.3. Khái ni m v chi phí, l i ích, hi u qu kinh t - xã h i và ch tiêu tính toán _________________182 3.1.4. M t s phương pháp xác ñ nh su t chi t kh u xã h i ___________________________________185 3.2. M t s v n ñ v giá c kinh t ______________________________________________ 186 3.2.1. Các chi phí mang tính ch t chuy n kho n ___________________________________________186 3.2.2. Cách tính giá kinh t c a ñ t ______________________________________________________187 3.2.3. Cách tính giá c a lao ñ ng _______________________________________________________187 3.2.4. Cách tính t giá h i ñoái khi l p giá kinh t __________________________________________187 3.3. Xác ñ nh các ch tiêu hi u qu trong phân tích và d n xu t ñơn gi n _______________ 188 4. Nh ng n i dung cơ b n phân tích kinh t - xã h i d án xây d ng giao thông ______ 193 4.1. M t s v n ñ chung _______________________________________________________ 193 4.2. Xác ñ nh các ch tiêu chi phí kinh t - xã h i c a d án XDGT ____________________ 195 4.3. Xác ñ nh m t s l i ích kinh t - xã h i cơ b n c a d án XDGT __________________ 195 4.3.1. L i ích do gi m chi phí v n hành xe ________________________________________________195 4.3.2. L i ích do rút ng n c ly v n chuy n hàng hoá và hành khách ___________________________200 4.3.3. L i ích do ti t ki m th i gian v n chuy n hàng hoá và hành khách ________________________200 4.3.4. L i ích do gi m chi phí duy tu b o dư ng công trình ___________________________________204 4.3.5. L i ích do gi m tai n n __________________________________________________________204 Câu h i ôn t p ____________________________________________________________ 210 169
1. V TRÍ C A CÁC LO I PHÂN TÍCH ðÁNH GIÁ D ÁN ð l a ch n ñư c phương án t i ưu cho m t d án ñ u tư xây d ng công trình ngư i ta có th dùng 3 lo i phân tích là phân tích kinh t - k thu t, phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i. Thông thư ng, sau khi các phương án k thu t ñư c ñ xu t, phân tích k thu t giúp ngư i ta l a ch n ñư c các phương án h p lý. ð n lúc này, n u có ñ các s li u c n thi t, ngư i ta ñã có th ti n hành so sánh, l a ch n phương án t i ưu thông qua phân tích kinh t - k thu t, nghĩa là dùng các phương pháp như phương pháp giá tr - giá tr s d ng hay phương pháp dùng m t ch tiêu t ng h p không ñơn v ño (xem chương v các phương pháp so sánh l a ch n phương án) ñ l a ch n phương án t i ưu. N u bư c phân tích kinh t - k thu t ñã l a ch n ñư c phương án t i ưu thì bư c phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i s kh ng ñ nh tính hi u qu (hay không hi u qu ) c a phương án ñó v m t tài chính và kinh t - xã h i. N u bư c phân tích kinh t - k thu t không th c hi n ñư c do không ñ s li u ho c th c hi n r i nhưng v n chưa l a ch n ñư c phương án t i ưu (nhưng ít nh t cũng ph i ch ra ñư c m t t p h p các phương án kh thi nh t) thì bư c phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i là công c ñ c l c ñ ch ra phương án t i ưu c n ñư c l a ch n. Hình 7.1 ch rõ v trí c a các lo i phân tích kinh t - k thu t, phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i trong ñánh giá d án. ð xu t các phương án k thu t Phân tích kinh t - k thu t Phương án t i ưu (ho c m t t p h p các phương án kh thi) Phân tích kinh t - Phân tích tài chính xã h i D án ñ u tư xây d ng công trình Quy t ñ nh ñ u tư Hình 7.1. V trí c a các lo i phân tích k thu t, phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i 2. PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH 2.1. Khái ni m, m c ñích, n i dung c a phân tích tài chính 2.1.1. Khái ni m 170
Tài chính ñư c ñ c trưng b ng s v n ñ ng ñ c l p tương ñ i c a ti n t v i ch c năng làm phương ti n thanh toán và phương ti n c t tr trong quá trình t o l p hay s d ng qu ti n t ñ i di n cho s c mua nh t ñ nh các ch th kinh t - xã h i. Tài chính ph n ánh t ng th các m i quan h kinh t trong phân ph i các qu ti n t nh m ñáp ng yêu c u tích lu hay tiêu dùng c a các ch th trong xã h i. M t trong nh ng vai trò c a tài chính là khai thác, thu hút các ngu n tài chính nh m ñ m b o cho nhu c u ñ u tư phát tri n c a doanh nghi p nói riêng và toàn xã h i nói chung. Do ñó tài chính là m t trong nh ng ñi u ki n tiên quy t cho s thành công c a m t d án. Th c t ñã cho th y có nhi u d án ñã không ñ v n thì không th th c hi n ñư c, mà thông thư ng ngu n v n cho m t d án là có t nhi u nơi ho c là t Chính ph , t vi n tr ho c huy ñ ng c a các c ñông... cho nên tài chính ph i phát huy vai trò tìm ngu n v n và huy ñ ng ngu n v n cho d án. Phân tích tài chính m t d án ñ u tư là m t ti n trình ch n l c, tìm hi u v tương quan c a các ch tiêu tài chính và ñánh giá tình hình tài chính v m t d án ñ u tư nh m giúp các nhà ñ u tư ñưa ra các quy t ñ nh ñ u tư có hi u qu . 2.1.2. M c ñích c a vi c phân tích tài chính - Các nhà ñ u tư luôn mong mu n d án thành công, phân tích tài chính s giúp h nhìn th y nh ng bư c ti n tri n c a d án ñ h ñưa ra các bi n pháp thích h p b ng cách d tính trư c các phương án khác nhau và l a ch n ñư c phương án c th cho d án cu mình. - Phân tích tài chính s giúp các nhà ñ u tư th y ñư c hi u qu c a d án thông qua vi c so sánh gi a m i ngu n thu c a d án v i t ng chi phí h p lý c a d án (c chi phí ñ t xu t). - Phân tích tài chính luôn di n ra t bư c l p Báo cáo ñ u tư xây d ng công trình cho ñ n khi ñưa công trình vào v n hành, nên phân tích tài chính s giúp các nhà ñ u tư d tính ñư c cho tương lai khi có s thay ñ i v thu nh p và chi phí ñ k p th i ñi u ch nh và rút kinh ngi m. - Phân tích tài chính là k ho ch ñ tr n , b i nó ñưa ra các tiêu chu n v ho t ñ ng và nh ng cam k t v nh ng ho t ñ ng c a mình. Ngư i tài tr căn c vào k t qu phân tích tài chính ñ ñưa ra các quy t ñ nh tài tr ti n (ñ u tư v n) ti p n a hay không. N u vay và tr n ñúng cam k t thì l n sau vay s d dàng hơn và ch ng t s thành công c a d án. 2.1.3. Nh ng n i dung cơ b n c a phân tích tài chính Trong vi c phân tích tài chính c n xác ñ nh rõ các v n ñ sau: a. Xác ñ nh t ng v n ñ u tư, cơ c u các ngu n v n và lo i v n c a d án (n i dung này ñã ñư c xem xét trong chương v phương pháp xây d ng các n i dung c a d án). b. Xác ñ nh các dòng thu - chi c a d án. c. Xác ñ nh các ch tiêu hi u qu và l a ch n phương án. d. Phân tích ñ an toàn v m t tài chính. Trong các n i dung trên, toàn b m c a và m t ph n m c c (các ch tiêu hi u qu ) ñã ñư c xem xét trong các chương trư c, ph n d s ñư c xem xét trong chương v qu n lý r i ro. 171
Ph n ti p theo c a chương này s xem xét v v n ñ so sánh l a ch n phương án và v n ñ các dòng ti n (dòng thu - chi) c a d án. Phân tích tài chính là m t n i dung kinh t quan tr ng c a d án. Nó cho bi t qui mô ñ u tư, hi u qu ñ u tư và an toàn v ñ u tư, giúp cho nhà ñ u tư quy t ñ nh có nên ñ u tư hay không, hi u qu ñ n ñâu, ñ ng th i cũng giúp các cơ quan th m ñ nh bi t ñư c tính th c thi c a d án v phương di n tài chính. 2.2. Các bư c tính toán, so sánh phương án Tính toán so sánh các phương án ñ u tư ph i ñư c ti n hành bư c l p Báo cáo ñ u tư xây d ng công trình và l p D án ñ u tư xây d ng công trình. Trong bư c l p Báo cáo ñ u tư xây d ng công trình các giai ño n tính toán thư ng ñơn gi n hơn và ch cho m t năm ñ i di n. Trong bư c l p D án ñ u tư xây d ng công trình vi c tính toán so sánh thư ng ñư c ti n hành theo trình t sau: 2.2.1. Xác ñ nh s lư ng các phương án có th ñưa vào so sánh M t d án có th có nhi u phương án th c hi n, n u ch n phương án này thì thư ng ph i lo i tr nh ng phương án khác. Tuy nhiên, có nh ng phương án (ho c d án) mà vi c l a ch n nó không d n ñ n vi c lo i tr các phương án khác. V i d án ñ u tư l n vi c xác ñ nh s lư ng phương án ñem ra so sánh ph i th n tr ng ñ v a ñ m b o ch t lư ng c a d án l i v a tránh các chi phí quá l n cho vi c l p d án. Các phương án ñem ra so sánh có th khác nhau v ñ a ñi m xây d ng, dây chuy n công ngh , ngu n v n... 2.2.2. Xác ñ nh th i kì tính toán c a phương án ñ u tư Th i kì tính toán (hay tu i th ho c vòng ñ i c a d án) là ch tiêu quan tr ng, vì nó v a ph i ñ m b o tính có th so sánh ñư c c a các phương án l i v a ph i ñ m b o l i nhu n m c c n thi t cũng như ñ m b o hoàn v n và tính pháp lý qui ñ nh trong lu t ñ u tư. 2.2.2.1. Khái ni m Th i kì tính toán (hay còn g i là vòng ñ i, th i kì t n t i) c a d án ñ so sánh các phương án khi l p d án ñ u tư là kho ng th i gian b gi i h n b ng th i ñi m kh i ñ u và k t thúc c a dòng ti n t c a toàn b d án. Th i ñi m kh i ñ u thư ng ñư c ñ c trưng b ng m t kho n chi ban ñ u và th i ñi m k t thúc thư ng ñư c ñ c trưng b ng m t kho n thu t thanh lý tài s n c ñ nh và kho n v n lưu ñ ng ñã b ra ban ñ u. 2.2.2.2. Các nhân t nh hư ng ñ n th i kì tính toán  Ý ñ chi n lư c kinh doanh c a ch ñ u tư.  ð c tính k thu t c a TSCð; th i h n kh u hao c a TSCð (do cơ quan tài chính qui ñ nh).  Nhi m v c a k ho ch phát tri n kinh t – xã h i c a Nhà nư c (v i công trình do Nhà nư c b v n).  Tu i th c a các gi i pháp k thu t.  Tr lư ng tài nguyên mà d án ñ nh khai thác.  Qui ñ nh c a pháp lu t do Lu t ð u tư qui ñ nh. 172
2.2.2.3. M t s trư ng h p xác ñ nh th i kì tính toán *Trư ng h p mua s m máy móc, th i kì tính toán thư ng l y b ng b i s chung bé nh t c a tu i th các máy ñem ra so sánh. *Trư ng h p các công trình giao thông thư ng ñư c xây d ng ñ ph c v vĩnh c u, do ñó th i kì tính toán cho các d án xây d ng công trình giao thông thư ng l n (t trên 20 năm). Th i ñi m ñ u thư ng l y là th i ñi m k t thúc xây d ng b t ñ u ñưa công trình vào khai thác s d ng. Th i h n tính toán có th l y b ng tu i th kĩ thu t ho c tu i th kinh t c a công trình. Tu i th k thu t c a công trình là th i gian mà công trình còn có th ph c v ñ m b o giao thông, còn ñ năng l c thông qua. Tu i th kinh t c a công trình giao thông là tính ñ n khi chi phí ñ m b o cho vi c khai thác công trình còn chưa vư t quá l i ích t vi c khai thác nó. 2.2.3. Tính toán các ch tiêu thu, chi, hi u s thu chi c a các phương án qua các năm 2.2.4. Xác ñ nh giá tr tương ñương c a ti n t theo th i gian Trong bư c này c n xác ñ nh su t chi t kh u hay su t thu l i t i thi u ch p nh n ñư c ñ qui ñ i các dòng ti n c a d án v cùng m t th i ñi m. 2.2.5. L a ch n lo i ch tiêu dùng làm ch tiêu hi u qu t ng h p Ch tiêu hi u qu t ng h p ñây ñư c l a ch n tùy theo quan ñi m và chi n lư c c a ch ñ u tư và nó n m trong s các ch tiêu tĩnh ho c ñ ng, ví d NPW, NPW/V, IRR, B/C, Thv... ð i v i d án xây d ng công trình ch tiêu hi u qu t ng h p thư ng ñư c ch n là NPW. N u d án ñư c ñ u tư theo hình th c BOT thì ch ñ u tư có th quan tâm nhi u t i ch tiêu IRR. N u d án xây d ng công trình ch y u là ph c v công c ng thì ch tiêu B/C ñư c chú ý nhi u hơn (lúc này d án ñư c phân tích t góc ñ kinh t – xã h i v i các dòng chi phí và l i ích không gi ng như trong phân tích tài chính). Tr s hi u qu ñ nh m c hay ngư ng c a hi u qu là m c t i thi u mà phương án ph i ñ m b o, n u không nó (phương án) ph i b lo i tr ngay kh i tính toán so sánh. Như sau này s ch ng minh, trong m t t p h p các phương án th c hi n m t d án ñ u tư, dù ta dùng ch tiêu nào (trong 3 ch tiêu NPW, IRR hay B/C) làm ch tiêu so sánh thì k t qu tìm ra luôn luôn là m t phương án và phương án ñó cũng là phương án có NPW l n nh t. 2.2.6. Xác ñ nh tính ñáng giá c a m i phương án ñem ra so sánh 2.2.7. So sánh các phương án theo ch tiêu hi u qu ñã l a ch n 2.2.8. Phân tích ñ nh y, ñ an toàn và m c tin c y c a phương án 2.2.9. L a ch n phương án t t nh t có tính ñ n ñ an toàn và tin c y c a k t qu tính toán 173
2.3. Dòng ti n và kh năng thanh toán c a d án trong phân tích sau thu 2.3.1. Khái ni m, n i dung c a dòng ti n Dòng ti n c a m t d án là dòng các chi phí và l i ích, hay nói khác ñi, là các kho n thu (dòng thu) và kho n chi (dòng chi) do d án t o ra t ng năm trong su t tu i th kinh t c a nó. Các dòng ti n này s không có n u không có d án. Dòng chi tài chính c a m t d án ñ u tư xây d ng công trình bao g m có chi phí ñ u tư xây d ng công trình và chi phí khai thác, v n hành công trình. Chi phí ñ u tư là ti n ch d án ph i b ra t khi chu n b ñ u tư ñ n khi hoàn thành, ñưa công trình vào khai thác, s d ng. Chi phí này ñư c tính toán chi ti t trong các ch tiêu d toán ho c/và t ng d toán xây d ng công trình. Chi phí khai thác, hay còn g i là chi phí v n hành là cá chi phí thư ng xuyên ph i b ra t khi b t ñ u khai thác công trình d án cho ñ n khi ng ng khai thác và thanh lý. Chi phí khai thác công trình xây d ng là các chi phí duy tu, b o dư ng, chi phí qu n lý công trình hàng năm và chi phí chi phí s a ch a v a, chi phí s a ch a l n ñ nh kỳ. Dòng thu bao g m doanh thu t bán s n ph m (hàng hoá ho c d ch v ) trong quá trình khai thác d án, k c giá tr thu h i khi thanh lý d án. 2.3.2. Dòng thu - chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông 2.3.2.1. Dòng chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông B ng 7.1. Chi phí s a ch a m t ñư ng ô-tô Lo i t ng m t áo Th i gian gi a 2 kỳ s a T l chi phí s a ch a (%) so v i chi phí ñư ng ch a (năm) xây d ng m t ñư ng ban ñ u ð i tu Trung tu ð i tu Trung tu Duy tu Bêtông nh a ch t 15 5 42.0 5.1 0.55 H n h p ñá nh a 12 4 48.7 5.1 0.98 Th m nh p nh a 10 4 49.6 8.7 1.92 ðá dăm 5 3 53.1 9.0 1.60 C p ph i s i cu i 5 3 55.0 10.0 1.80 Bêtông xi-măng 25 8 34.2 4.1 0.32 Trong d án xây d ng công trình giao thông các kho n chi ch y u là: - V n ñ u tư ban ñ u cho xây d ng, nâng c p, c i t o hay m r ng tuy n ñư ng, công trình giao thông; - Chi phí cho khai thác công trình d án bao g m:  Chi phí duy tu, s a ch a, qu n lý công trình hàng năm có th xác ñ nh trên cơ s ñ nh m c c a các cơ quan qu n lý khai thác ñư ng (C c ðư ng b Vi t nam); tuỳ thu c c p h ng, lo i m t ñư ng và lưu lư ng v n chuy n hàng năm; 174
 Chi phí s a ch a v a (trung tu) và s a ch a l n (ñ i tu) ñư c xác ñ nh theo d toán s a ch a và th i h n quy ñ nh gi a 2 l n s a ch a. Riêng trong trư ng h p so sánh các phương án k t c u áo ñư ng thì các chi phí ñ i tu, trung tu và duy tu thư ng xuyên có th tham kh o ch d n Quy trình thi t k áo ñư ng m m 22-TCN-211-93 như b ng 7.1. N u d án có t ch c thu phí (phí c u ñư ng) thì thêm m t kho n chi n a là chi phí cho b máy thu phí. Chi phí cho b máy thu phí có th tính tr c ti p t s ngư i làm vi c trong tr m thu phí và ti n lương c a h ho c tính theo ph n trăm t doanh thu thu phí. 2.3.2.2. Dòng thu c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông Trong d án xây d ng công trình giao thông các kho n thu ch y u, xét t góc ñ phân tích tài chính, là doanh thu t thu phí c u ñư ng (n u có t ch c thu phí). Doanh thu năm th t t thu phí c u ñư ng Bttc ñư c xác ñ nh theo công th c: m Bttc = ∑ N ti Pi (7.1) i =1 trong ñó: Nti – lưu lư ng xe lo i i năm th t; Pi – phí c u ñư ng cho lo i xe th i; m - s lo i xe tính toán. 2.3.3. Phương pháp th hi n các dòng ti n ð th hi n các dòng ti n c a m t d án ta có th s d ng 2 phương pháp là sơ ñ và l p b ng. Phương pháp sơ ñ (v i tr c hoành ch th i gian g n v i các mũi tên hư ng lên trên ch các kho n thu, các mũi tên hư ng xu ng dư i ch các kho n chi) ñã ñư c trình bày r t k trong chương v các ch tiêu hi u qu . Ưu ñi m c a phương pháp này là ñơn gi n và r t tr c quan. Tuy nhiên, phương pháp này ch có th áp d ng cho các dòng ti n ñơn gi n, thư ng là các dòng ti n chưa tính ñ n v n ñ thu và ti n tr lãi vay. ð th hi n các dòng ti n ph c t p ngư i ta ph i dùng phương pháp l p b ng. Phương pháp này có kh năng ch rõ m i quan h gi a các dòng ti n và ñ c bi t h u ích khi c n th hi n các dòng ti n sau thu (thu thu nh p doanh nghi p) và lãi. C n ph i lưu ý r ng ñ i tư ng n p thu thu nh p doanh nghi p là doanh nghi p, m t d án ñơn l , thông thư ng không ph i là ñ i tư ng n p thu này. Tuy nhiên, k t qu ho t ñ ng c a d án c u thành k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p nên trong m i d án cũng c n ph i nghiên c u v s nh hư ng c a thu (và lãi, n u d án có vay v n). Sau ñây, tài li u trình bày 2 trư ng h p là dòng ti n sau thu có lãi vay và dòng ti n sau thu không lãi vay. 2.3.3.1. Dòng ti n sau thu không lãi vay Ví d 7.1. D án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng 175
M t doanh nghi p ñ u tư vào m t dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng có t ng chi phí ñ u tư quy v th i ñi m b t ñ u ñưa d án vào khai thác là 24 t VNð. Th i h n khai thác là 6 năm, chi phí v n hành (không g m kh u hao) ñ u hàng năm là 3 t VNð, doanh thu t bán s n ph m ñ u hàng năm là 12 t VNð. Giá tr thu h i là 6 t VNð ( ñây t m b qua quy ñ nh v giá tr thu h i khi thanh lý tài s n c a Thông tư 06/2005/TT-BXD). Hãy xác ñ nh các dòng ti n c a d án trên, bi t r ng thu thu nh p doanh nghi p là 30%; toàn b chi phí ñ u tư là v n ch s h u (t c là không ph i vay v n ñ u tư), v i gi ñ nh là t t c chi phí ñ u tư ban ñ u t o nên m t TSCð có nguyên giá b ng chính chi phí ñ u tư ñó (nghĩa là b ng 24 t ); phương pháp kh u hao áp d ng là phương pháp kh u hao ñư ng th ng. B ng 7.2 th hi n các dòng ti n ch y u c a d án trên. B ng 7.2. Các dòng ti n c a d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng (t VNð) Năm V nñ u Doanh thu Chi phí v n Kh u Thu nh p Thu thu nh p L i nhu n th tư ban (không k hành (không hao ch u thu doanh nghi p (thu nh p) ñu VAT) k kh u hao) (D) (TTN) sau thu (EAT) [0] [1] [2] [3] [4]=[1-2-3] [5]=[4x0.3] [6]=[4-5] 0 -24 1 12 3 4 5 1.5 3.5 2 12 3 4 5 1.5 3.5 3 12 3 4 5 1.5 3.5 4 12 3 4 5 1.5 3.5 5 12 3 4 5 1.5 3.5 6 18 3 4 11 3.3 7.7 (=12+6) (=5+6) (=1.5+1.8) (=3.5+4.2) Có th th y r ng kh u hao là ho t ñ ng không tính ñ n giá tr th i gian c a ti n nên giá tr hi n t i c a dòng l i nhu n sau thu hàng năm (th hi n trong c t th 6 c a b ng 7.2) không ph i là (thư ng là l n hơn) ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m hi n t i só tính ñ n nh hư ng c a thu thu nh p doanh nghi p. N u ký hi u ch tiêu hi u s thu chi sau thu quy v hi n t i là NPWAT thì ch tiêu này c n ph i ñư c xác ñ nh theo công th c sau: (EATt + Dt ) ( EBTt − TTN t + Dt ) n n NPW AT = −V0 + ∑ = −V0 + ∑ (7.2a) (1 + i ) (1 + i )t t t =1 t =1 Trong ñó: EBTt - thu nh p trư c thu năm th t; TTNt - thu thu nh p năm th t; 176
EATt - l i nhu n sau thu năm th t; Dt - kh u hao năm th t; i - su t chi t kh u. C n lưu ý thêm r ng trong trư ng h p này không có ti n tr lãi vay nên thu nh p trư c thu EBT chính là thu nh p ch u thu . N u l i nhu n sau thu và kh u hao là ñ u ñ n hàng năm thì ta có th áp d ng công th c: (1 + i )n − 1 + SVAT NPW AT = −V0 + (EAT + D ) (7.2b) i (1 + i ) (1 + i )n n Trong ñó: SVAT - giá tr thu h i sau thu . C th như trong ví d nêu trên, ñ áp d ng công th c 7.2b ta c n tách thu nh p sau thu năm th 6 (có giá tr b ng 7.7) thành l i nhu n sau thu t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh (có giá tr là 3.5) và giá tr thu h i sau thu (có giá tr là 4.2). V n d ng công th c 7.2a ho c 7.2b có th tính ñư c NPWAT c a d án trên (v i su t chi t kh u 12%) b ng 8.97, trong khi giá tr hi n t i c a dòng các l i nhu n (thu nh p) sau thu là 16.52. 2.3.3.2. Dòng ti n sau thu và lãi vay V n dùng ñ ñ u tư và v n lưu ñ ng dùng ñ trang tr i cho các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh (khai thác d án) có th là ñi vay. Trong khi ñó, theo quy ñ nh c a ngành tài chính thì ti n tr lãi vay ñư c tính vào chi phí, và do ñó, làm gi m thu thu nh p doanh nghi p. ði u này ñ ng nghĩa v i vi c n u d án có vay ti n thì v n ñ tr lãi vay nh hư ng m nh ñ n cơ c u dòng ti n. M t v n ñ n a làm ph c t p thêm dòng ti n sau thu và lãi vay là ti n tr lãi vay ñư c xác ñ nh trên cơ s ti n n v n g c năm trư c còn l i chuy n sang (b ng cách nhân v i lãi su t ti n vay). Và, ti n v n g c còn n năm trư c chuy n sang, ñ n lư t mình, l i ph thu c vào quy ñ nh v thanh toán c a h p ñ ng vay v n. Có th có r t nhi u phương th c thanh toán n vay như: 1. V n g c ñư c thanh toán toàn b m t l n vào cu i th i h n vay, ti n lãi ñư c tr hàng năm ho c cũng tr toàn b m t l n vào cu i th i h n. 2. V n g c ñư c b t ñ u tr d n hàng năm sau m t kho ng th i gian nh t ñ nh k t khi vay v n b ng m t lư ng ti n ñã n ñ nh trư c trong k ho ch thanh toán ñã ñư c quy ñ nh trong h p ñ ng còn ti n lãi ph i tr hàng năm ñư c xác ñ nh trên cơ s ti n v n g c còn n t năm trư c chuy n sang. 3. Ti n tr v n g c hàng năm do bên ñi vay t xác ñ nh tuỳ theo kh năng, mi n sao tr h t n trong th i h n ñã n ñ nh còn ti n lãi vay ph i tr cũng ñư c xác ñ nh như phương th c 2. Còn có th có nhi u phương th c c th khác n a song có th chia t t c các phương th c thanh toán làm 2 trư ng h p tiêu bi u là trong h p ñ ng vay v n có và không có quy ñ nh c th v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm. Có th nh n ñ nh r ng, n u h p ñ ng vay 177
v n không quy ñ nh c th lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm thì c n ph i coi ñây là m t ñi u ki n ưu ñãi c a bên cho vay ñ i v i bên vay ti n. a. H p ñ ng vay v n có quy ñ nh v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm Trong ví d v d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng gi s v n ñ u tư ban ñ u toàn b là v n vay v i lãi su t 10%/năm (các chi phí khác ñ vay ñư c v n coi như không ñáng k ) và h p ñ ng vay v n yêu c u ph i tr v n g c trong vòng 5 năm b t ñ u t năm th 2 v i lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm là 5 t VNð. K ho ch tr n và lãi ñư c mô t như b ng 7.3. B ng 7.3. K ho ch tr lãi và n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng N ăm Ti n v n g c ph i tr N chuy n Ti n lãi ph i th N ñ u năm trong năm (TVG) năm sau tr trong năm (I) [1] (b ng [3] c a năm trư c) [2] [3]=[1-2] [4]=[1 x 0.1] 1 24 0 24 2,4 2 24 5 19 2,4 3 19 5 14 1,9 4 14 5 9 1,4 5 9 5 4 0,9 6 4 4 0 0,4 Trong b ng 7.3 các c t ñư c ñánh s t trái sang ph i tr c t năm th . C t 1 là "n ñ u năm". Trong c t 1 này, t i hàng năm th 1 thì "n ñ u năm" là toàn b n g c ban ñ u, t i các năm khác thì "n ñ u năm" c a năm th n b ng "n chuy n năm sau" c a năm th n-1. C t 2 "ti n v n g c ph i tr trong năm" là lư ng ti n v n g c mà bên cho vay yêu c u ph i tr hàng năm. C t 3 "n chuy n năm sau" b ng "n ñ u năm" tr "ti n v n g c ph i tr trong năm". C t th 4 "ti n lãi ph i tr trong năm" b ng "n ñ u năm" nhân v i lãi su t. Trong b ng cách tính các c t ñư c miêu t trong hàng bên dư i dòng miêu t n i dung c a các c t ñó. B ng 7.4. Các dòng ti n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng Doanh Thu nh p Thu nh p thu Chi phí v n Kh u trư c thu N Ti n lãi Thu nh p Thu sau Năm (không hành (không hao và lãi ñu ph i tr ch u thu thu nh p thu và lãi th k VAT) k kh u hao) (D) (EBIT) năm (I) (TNCT) (TTN) (EAIT) [1] [2] [3] [4]=[1-2-3] [5] [6]=[5x0.1] [7]=[4-6] [8]=[7x0.3] [9]=[7-8] 1 12 3 4 5 24 2,4 2,6 0,78 1,82 2 12 3 4 5 24 2,4 2,6 0,78 1,82 3 12 3 4 5 19 1,9 3,1 0,93 2,17 4 12 3 4 5 14 1,4 3,6 1,08 2,52 5 12 3 4 5 9 0,9 4,1 1,23 2,87 6 18 3 4 11 4 0,4 10,6 3,18 7,42 178
Các s li u trong k ho ch tr n và lãi s nh hư ng tr c ti p ñ n các dòng ti n c a d án. Các dòng ti n c a d án ñư c tính toán và trình bày trong b ng 7.4. Trong b ng 7.4 (và b ng 7.6), vì lý do kh gi y có h n, tài li u không trình bày c t th hi n v n ñ u tư ban ñ u v n ch xu t hi n m t l n t i th i ñi m ñ u năm th nh t (th i ñi m 0). Như ñã ch ng minh trong nhi u tài li u, ti n tr lãi vay không ñư c ñưa vào dòng chi ñ tính các ch tiêu ñ ng, do ñó, ñ tính NPWAT ta ph i áp d ng công th c: (EBITt − TTN t + Dt ) = −V + n ( EAITt + I t + Dt ) n NPW AT = −V0 + ∑ ∑ (7.3a) (1 + i )t (1 + i )t 0 t =1 t =1 Trong ñó: EBITt - thu nh p trư c thu và lãi năm th t; EAITt - thu nh p sau thu và lãi năm th t; It - ti n lãi ph i tr năm th t. Ho c, n u các dòng ti n là ñ u ñ n thì: (1 + i )n − 1 + SVAT NPW AT = −V0 + ( EBIT − TTN + D ) i (1 + i ) (1 + i )n n (1 + i )n − 1 + SVAT = −V0 + (EAIT + I + D ) (7.3b) i(1 + i ) (1 + i )n n M t ñi m khác c n lưu ý là k ho ch tr n và lãi như b ng 7.3 là k ho ch mà bên vay ti n bu c ph i th c thi. Ngu n ti n ñ d án thanh toán kho n n g c ph i tr hàng năm là Thu nh p sau thu và lãi EAIT và Kh u hao D. B ng 7.5. H s kh năng thanh toán c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng N ăm Kh u hao Thu nh p sau T ng kh năng H s kh năng TiÒn vèn gèc ph¶i tr¶ TVG th D thu và lãi EAIT thanh toán thanh toán Ktt [1] [2] [3]=[1+2] [4] [5]=[3/4] 4 1,82 5,82 0 1 4 1,82 5,82 5 1,16 2 4 2,17 6,17 5 1,23 3 4 2,52 6,52 5 1,30 4 4 2,87 6,87 5 1,37 5 4 7,42 11,42 4 2,86 6 Trong nhi u trư ng h p, ñ ph c v công tác ñánh giá ñ an toàn v m t tài chính c a d án ngư i ta l p b ng tính ch tiêu H s kh năng thanh toán Ktt. Ktt m i năm ñư c xác ñ nh b ng t s gi a lư ng ti n có th dùng ñ thanh toán và lư ng ti n c n ph i thanh toán c a năm ñó. Lư ng ti n có th dùng ñ thanh toán h ng năm b ng thu nh p sau thu và lãi EAIT + kh u hao D. Lư ng ti n ph i tr h ng năm b ng ti n lãi I và ti n v n g c ph i tr TVG c a năm ñó. Tuy nhiên, ti n lãi I ñã ñư c tính vào chi phí nên Ktt ñư c xác ñ nh theo công th c: 179
EAIT + D K tt = (7.3c) TVG B ng 7.5 tính toán và trình bày h s kh năng thanh toán hàng năm c a d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng. M t d án ñư c coi là an toàn v kh năng thanh toán là khi h s này trong các năm ñ u l n hơn 1. N u trong m t năm nào ñó h s này nh hơn 1 thì d án (ho c doanh nghi p có d án ñó) có th s d ng ngu n ti n thanh toán còn dư c a các năm trư c ñó. N u lư ng ti n dư c a các năm trư c không ñ hay ñã s d ng vào m c ñích khác thì ch d án ph i huy ñ ng ti n t các ngu n khác. Tóm l i, ph i thanh toán ñ y ñ theo k ho ch ñã ñ nh. N u không, d án ñư c coi là không an toàn v m t tài chính và có th không ñư c duy t. b. H p ñ ng vay v n không quy ñ nh v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm Trư ng h p trong h p ñ ng vay v n không quy ñ nh lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm thì ñi u này có nghĩa là trong th i h n ñã quy ñ nh d án ph i thanh toán h t n , trong ñó lư ng ti n tr v n g c hàng năm do d án t xác ñ nh tuỳ thu c kh năng c a mình. Khi ñó, dòng ti n còn ph c t p hơn n a do k ho ch tr n và lãi là không có trư c. B ng 7.6 là m t ví d v cách xác ñ nh và th hi n các dòng ti n c a d án cho trư ng h p này ñ i v i d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng v i gi ñ nh là t ng lư ng ti n có th dùng ñ thanh toán ch d án ñem tr h t cho ch n ñ thanh toán n g c. B ng 7.6. Các dòng ti n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng khi không có k ho ch tr n n ñ nh trư c Doanh Chi phí Thu nh p Ti n ñ N Năm thu v n Kh u N ñ u Ti n lãi Thu nh p Thu sau tr v n chuy n th hành hao năm ph i tr ch u thu thu nh p thu và lãi gc năm sau [1] [2] [3] [4] [5]=[4x0.1] [6]=[1-2-3-5] [7]=[6x0.3] [8]=[6-7] [9]=[8+3] [10]=[4-9] 1 12 3 4 24,00 2,40 2,60 0,78 1,82 5,82 18,18 2 12 3 4 18,18 1,82 3,18 0,95 2,23 6,23 11,95 3 12 3 4 11,95 1,20 3,80 1,14 2,66 6,66 5,29 4 12 3 4 5,29 0,53 4,47 1,34 3,13 7,13 0,00 5 12 3 4 0,00 0,00 5,00 1,50 3,50 7,50 0,00 6 18 3 4 0,00 0,00 11,00 3,30 7,70 11,70 0,00 3. PHÂN TÍCH KINH T - XÃ H I 3.1. Nh ng khái ni m và v n ñ chung 3.1.1. S c n thi t c a phân tích kinh t - xã h i Phân tích tài chính xem xét d án ñ u tư theo giác ñ l i ích tr c ti p c a ch ñ u tư. Trái l i phân tích kinh t - xã h i l i ñánh giá d án xu t phát t l i ích c a toàn b n n kinh t qu c dân và toàn xã h i. Phân tích kinh t - xã h i r t c n thi t vì: - Trong n n kinh t th trư ng, tuy ch trương ñ u tư ph n l n là do các doanh nghi p t quy t ñ nh xu t phát t l i ích tr c ti p cu doanh nghi p, nhưng nó không ñư c trái v i lu t pháp và ph i phù h p v i ñư ng l i phát tri n kinh t - xã h i chung c a ñ t nư c, trong ñó l i 180
ích c a ñ t nư c và doanh nghi p ñư c k t h p ch t ch . Nh ng yêu c u này ph i ñư c th hi n thông qua ph n phân tích kinh t - xã h i c a d án. - Phân tích kinh t - xã h i ñ i v i nhà ñ u tư ñó là căn c ch y u ñ thuy t ph c Nhà nư c, các cơ quan có th m quy n ch p thu n d án, thuy t ph c các ngân hàng cho vay v n, thuy t ph c nhân dân ñ a phương ñ t d án ng h ch ñ u tư th c hi n d án. - ð i v i Nhà nư c, phân tích kinh t - xã h i là căn c ch y u ñ Nhà nư c xét duy t ñ c p gi y phép ñ u tư. - ð i v i các t ch c vi n tr d án, phân tích kinh t - xã h i cũng là m t căn c quan tr ng ñ h ch p thu n vi n tr , nh t là ñ i v i các t ch c vi n tr nhân ñ o, vi n tr cho các m c ñích xã h i, vi n tr cho vi c b o v môi trư ng. - ð i v i các d án ph c v l i ích công c ng do Nhà nư c tr c ti p b v n thì ph n phân tích l i ích kinh t - xã h i ñóng vai trò ch y u trong d án, lo i d án này hi n nay nư c ta khá ph bi n và chi m m t ngu n v n khá l n. Vì v y vi c phân tích kinh t - xã h i c a d án luôn luôn gi m t vai trò quan tr ng. 3.1.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i Gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i có m t s ñi m khác nhau cơ b n sau ñây: 3.1.2.1. V quan ñi m và m c ñích + Phân tích tài chính ñ ng trên l p trư ng quan ñi m l i ích c a ch ñ u tư ñ ñánh giá d án, còn phân tích kinh t - xã h i l i ñ ng trên quan ñi m l i ích c a toàn b n n kinh t qu c dân và l i ích c a toàn xã h i ñ xem xét v n ñ . Ch ñ u tư xu t phát t l i ích tr c ti p c a mình nhưng ph i n m trong ph m vi pháp lu t cho phép (ví d lu t môi trư ng, lu t ñ t ñai, lu t kinh doanh, lu t ñ u tư, danh m c s n ph m b c m không ñư c s n xu t v.v...). Nhà nư c xu t phát t l i ích c a toàn xã h i nhưng cũng ph i t o ñi u ki n cho nhà kinh doanh ñ u tư ñư c thu n l i trong ph m vi pháp lu t cho phép. L i ích qu c gia, xã h i và l i ích c a ch ñ u tư có m t th ng nh t, th hi n ch các d án ñ u tư m t m t ñem l i l i nhu n cho ch doanh nghi p, nhưng m t khác cũng góp ph n phát tri n ñ t nư c (ví d thông qua n p thu ). Nhưng hai l i ích trên có th mâu thu n nhau, nh t là theo giác ñ b o v môi trư ng. + Cũng do quan ñi m l i ích khác nhau nên trong cách tính toán các ch tiêu cũng khác nhau. + Phân tích tài chính ñ ng trên giác ñ vi mô, còn phân tích kinh t - xã h i l i ñ ng trên giác ñ vĩ mô ñ xem xét v n ñ . + Phân tích tài chính l y m c tiêu t i ña hoá l i nhu n k t h p v i an toàn kinh doanh là chính, còn phân tích kinh t - xã h i l y m c tiêu t i ña hoá l i ích kinh t - xã h i là xu t phát ñi m ñ xem xét v n ñ . 3.1.2.2. V phương pháp tính toán + Khi tính toán các ch tiêu tĩnh và các ch tiêu ñ ng (như NPW, IRR, B/C) cho m t s trư ng h p trong phân tích kinh t - xã h i ngư i ta không dùng giá tài chính (giá th trư ng) 181
như khi phân tích tài chính, mà ngư i ta dùng giá kinh t , hay còn g i là giá tham kh o (Reference Price), hay là giá n ho c giá qui chi u (Shadow Price). Trong phân tích tài chính ngư i ta dùng giá th trư ng là ch y u, còn trong phân tích kinh t - xã h i ngư i ta thư ng dùng giá chi phí hay th i cơ, ñó là giá tr c a m t cái gì ñó mà xã h i ph i t b khi ph i ch p nh n m t quy t ñ nh nào ñó cu d án ñ u tư. + M t s quan ni m tính toán ñ i v i m t s ch tiêu chi phí và l i ích khi phân tích kinh t - xã h i khác v i khi phân tích tài chính. Ví d thu khi phân tích tài chính b cho là m t kho n chi phí ñ i v i ch ñ u tư, nhưng khi phân tích kinh t - xã h i nó l i ñư c coi như m t kho n thu nh p c a Nhà nư c. Kho n tr c p c a Nhà nư c ñ i v i d án ñư c coi là m t kho n thu khi phân tích tài chính, nhưng ph i coi là m t kho n chi khi phân tích kinh t - xã h i v.v... + V phương pháp phân tích, các phương pháp áp d ng khi phân tích kinh t - xã h i ph c t p và ña d ng hơn so v i phân tích tài chính. Cũng tương t như khi phân tích tài chính, khi phân tích kinh t - xã h i cũng s d ng nhóm ch tiêu tĩnh và nhóm ch tiêu ñ ng, nhưng ñây l i ph i xem xét cho hai trư ng h p: - Khi d án ñ u tư là c a các doanh nghi p kinh doanh nh m thu l i nhu n. - Khi d án ñ u tư là d án ph c v l i ích công c ng mà ngu n v n do ngân sách Nhà nư c c p. Trong trư ng h p này ngư i ta thư ng dùng phương pháp so sánh khi có d án và khi không có d án cũng như phương pháp ch tiêu t ng h p không ñơn v ño, mà nh ng phương pháp này khi phân tích tài chính h u như không ñư c áp d ng. + Vi c xác ñ nh các tr s l i ích và chi phí khi phân tích kinh t - xã h i thư ng khó khăn hơn so v i khi phân tích tài chính, vì khi phân tích kinh t - xã h i nh ng l i ích vô hình và khó ñ nh lư ng nhi u hơn so v i khi phân tích tài chính. 3.1.3. Khái ni m v chi phí, l i ích, hi u qu kinh t - xã h i và ch tiêu tính toán 3.1.3.1. Khái ni m + Chi chí kinh t - xã h i Chi phí kinh t - xã h i là nh ng kho n chi tiêu hay t n th t mà Nhà nư c và xã h i ph i gánh ch u khi th c hi n d án. Nh ng kho n chi phí này thư ng là: - Tài nguyên thiên nhiên c a ñ t nư c ph i dành cho d án, mà lo i tài nguyên này hoàn toàn có th s d ng vào vi c khác trong m t tương lai g n ñ sinh l i (có th hi u ñây là m t lo i chi phí th i cơ). ð b i hoàn l i chi phí này cho xã h i các doanh nghi p thư ng ph i n p thu tài nguyên. - Các cơ s h t ng kinh t và văn hoá xã h i mà Nhà nư c ph i b v n t ngân sách Nhà nư c ñ xây d ng, mà các cơ s h t ng này tr c ti p hay gián ti p ph c v cho d án (ví d các công trình giao thông v n t i, ñi n, c p thoát nư c, các công trình văn hoá ph c công nhân v.v...). ð b i hoàn l i chi phí này các doanh nghi p thư ng ph i n p thu s d ng cơ s h t ng. - L c lư ng lao ñ ng ngh nghi p mà Nhà nư c ñã ph i bao c p trong ñào t o, các l c lư ng này ñư c d án s d ng. ð b i hoàn chi phí này ñúng ra các doanh nghi p còn ph i n p thu cho ñào t o nhân l c. 182