Luận án Tiến sĩ Kinh tế phát triển: Liên kết doanh nghiệp và nhà trường trong đào tạo lao động có tay nghề trong bối cảnh hội nhập: trường hợp tỉnh Hưng Yên

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

----- -----

NGUYỄN KHẮC NGỌC

LIÊN KẾT DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG

ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ

TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2022

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

----- -----

NGUYỄN KHẮC NGỌC

LIÊN KẾT DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG

ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ

TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

Ngành: Kinh tế phát triển

Mã số: 9 31 01 05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. TS. Phí Vĩnh Tường

2. PGS.TS. Nguyễn Bá Ngọc

Hà Nội - 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, các số

liệu kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực theo thực tế

nghiên cứu, chưa từng được bất cứ tác giả nào khác nghiên cứu và công bố.

Tác giả u n án

Nguyễn Khắc Ngọc

LỜI CẢM N

Tôi xin trân tr ng cảm n an Giám đốc, các Th y giáo, ô giáo, cán bộ,

viên chức các ph ng chức n ng của H c viện Khoa h c x hội đ giảng d y, hư ng

d n và t o m i đi u kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình h c tập và nghiên cứu.

c biệt tôi xin bày t l i cảm n sâu s c t i TS. Phí Vĩnh Tường và

PGS.TS. Nguyễn Bá Ngọc đ tận tình hư ng d n và gi p đ tôi trong quá trình

thực hiện luận án này.

Tôi xin chân thành cảm n an quản l các khu công nghiệp trên đ a bàn t nh

Hưng Yên, các doanh nghiệp, các c sở giáo dục ngh nghiệp trên đ a bàn t nh và

các cộng sự đ cộng tác, gi p đ tôi trong quá trình khảo sát thực ti n, c ng như

cung cấp các tài liệu, thông tin liên quan và đ c biệt đ t o đi u kiện cho tôi tiến

hành thực nghiệm theo đ xuất của luận án.

đ hết sức cố g ng, song luận án không th tránh kh i nh ng thiếu s t, tôi

rất mong nhận được sự ch giáo từ các Th y giáo, ô giáo và sự g p , ch d n của

Qu v và các b n.

Tác giả u n án

Nguyễn Khắc Ngọc

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1

Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN

QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .......................................................................................... 11

1.1. Tình hình nghiên cứu quốc tế ......................................................................... 11

1.1.1. N n tảng lý thuyết mối liên kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp

trong đào t o lao động ........................................................................................ 11

1.1.2. Nh ng lợi ích trong liên kết doanh nghiệp – nhà trư ng ......................... 17

1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................................... 18

1.3. Nh n xét chung về tình hình nghiên cứu tổng quan ..................................... 25

Tiểu kết chương 1 .................................................................................................... 28

Chương 2: C SỞ LÝ LUẬN VỀ LIÊN KẾT GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ

NHÀ TRƯỜNG ĐỂ ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ TRONG

BỐI CẢNH HỘI NHẬP .......................................................................................... 29

2.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 29

2.1.1. Khái niệm đào t o, liên kết và liên kết đào t o ........................................ 29

2.1.2. Lao động có tay ngh ............................................................................... 32

2.1.3. Chất lượng, chất lượng đào t o ................................................................ 33

2.2. Cơ sở khoa học và pháp lý của việc liên kết giữa doanh nghiệp và nhà

trường ....................................................................................................................... 36

2.2.1. Quan đi m triết h c v mối quan hệ biện chứng gi a lý luận và thực ti n .... 36

2.2.2. ác v n kiện của ảng, Nhà nư c và Bác Hồ nói v lý luận g n v i

thực tế, h c đi đôi v i hành ................................................................................ 38

2.3. Các nguyên tắc và nội dung của liên kết giữa doanh nghiệp và nhà

trường để đào tạo ao động có tay nghề trong bối cảnh hội nh p ...................... 39

2.3.1. Các nguyên t c trong liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng ............. 39

2.3.2. Nội dung và hình thức liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng ........... 41

2.4. Mô hình liên kết và lợi ích của các bên khi tham gia liên kết ...................... 44

2.4.1. Mô hình liên kết ........................................................................................ 44

2.4.2. Lợi ích của các bên khi tham gia liên kết đào t o .................................... 46

2.5. Tiêu chí đánh giá kết quả liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường để

đào tạo ao động có tay nghề .................................................................................. 49

2.6. Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả liên kết giữa doanh nghiệp và nhà

trường để đào tạo ao động có tay nghề ................................................................ 50

2.7. Kinh nghiệm quốc tế và Việt Nam về nâng cao hiệu quả liên kết giữa

doanh nghiệp và nhà trường để đào tạo ao động có tay nghề trong bối

cảnh hội nh p và bài học rút ra cho Việt Nam ..................................................... 51

2.7.1. Kinh nghiệm đào t o ngh t i ức ........................................................... 52

2.7.2. Kinh nghiệm đào t o ngh của Na Uy ...................................................... 54

2.7.3. Kinh nghiệm đào t o ngh t i Úc ............................................................. 56

2.7.4. Kinh nghiệm đào t o ngh t i Hàn Quốc ................................................. 57

2.7.5. Kinh nghiệm đào t o ngh của Singapore ................................................ 58

2.7.6. Kinh nghiệm t i Việt Nam ....................................................................... 59

2.7.7. Bài h c kinh nghiệm ................................................................................. 62

Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 66

Chương 3: THỰC TRẠNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO GIỮA DOANH NGHIỆP

VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐỂ ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ TRONG

BỐI CẢNH HỘI NHẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN .............................. 67

3.1. Khái quát chung về kinh tế, xã hội và tình hình phát triển doanh

nghiệp, sử dụng ao động có tay nghề trong các doanh nghiệp của tỉnh

Hưng Yên giai đoạn 2016 -2020 ............................................................................. 67

3.1.1. c đi m kinh tế, xã hội của t nh Hưng Yên giai đo n 2016-2020 ......... 67

3.1.2. Tình hình phát tri n doanh nghiệp và sử dụng lao động có tay ngh

hay đ qua đào t o ở t nh Hưng Yên .................................................................. 68

3.2. Thực trạng liên kết doanh nghiệp và nhà trường để đào tạo ao động có

tay nghề trên địa bàn tỉnh Hưng Yên .................................................................... 76

3.2.1. Chất lượng h c sinh, sinh viên đ qua đào t o ngh t i các trư ng ngh ......... 77

3.2.2. Mức độ phù hợp của chư ng trình đào t o, máy móc, thiết b ,... t i

nhà trư ng so v i thực tế t i doanh nghiệp. ....................................................... 79

3.2.3. Nhận thức v liên kết doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o ngh

trên đ a bàn t nh Hưng Yên ................................................................................ 77

3.2.4. Mức độ, chất lượng và hiệu quả liên kết gi a nhà trư ng và doanh

nghiệp trong đào t o lao động có tay ngh ở Hưng Yên .................................... 83

3.3. Định ượng các nhân tố tác động đến liên kết doanh nghiệp và nhà

trường trong đào tạo nghề ở tỉnh Hưng Yên ........................................................ 97

3.4. Đánh giá chung về thực trạng liên kết doanh nghiệp và nhà trường đào

tạo ao động có tay nghề ở Hưng Yên .................................................................. 100

3.4.1. V kết quả đ t được ................................................................................ 100

3.4.2. Một số h n chế ........................................................................................ 100

3.4.3. Nguyên nhân của h n chế ....................................................................... 102

Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 105

Chương 4: GIẢI PHÁP LIÊN KẾT DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ

TRƯỜNG ĐỂ ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ TRONG BỐI

CẢNH HỘI NHẬP ................................................................................................ 106

4.1. Bối cảnh và yêu cầu liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo giai

đoạn đến 2025 ........................................................................................................ 106

4.1.1 Cách m ng công nghiệp 4.0 và yêu c u c nh tranh quốc tế .................... 106

4.1.2. Th trư ng lao động Việt Nam và yêu c u liên kết doanh nghiệp và

nhà trư ng ......................................................................................................... 109

4.2. Những căn cứ phát triển các mối liên kết doanh nghiệp và nhà trường

để đào tạo ao động có tay nghề trong bối cảnh hội nh p ................................. 111

4.2.1. Mục tiêu của ngành giáo dục Việt nam .................................................. 111

4.2.2. Một số đ nh hư ng phát tri n đến n m 2025.......................................... 111

4.2.3. Nhu c u lao động của t nh Hưng Yên nh ng n m t i ............................ 114

4.3. Nh n diện cơ hội và thách thức trong liên kết giữa doanh nghiệp và

nhà trường ............................................................................................................. 115

4.3.1. Thuận lợi và c hội ................................................................................. 115

4.3.2. Kh kh n và thách thức .......................................................................... 116

4.4. Quan điểm nâng cao hiệu quả liên kết giữa cơ sở đào tạo và doanh

nghiệp trong đào tạo ao động có tay nghề. ........................................................ 117

4.5. Một số giải pháp tăng cường liên kết doanh nghiệp và nhà trường để

đào tạo ao động có tay nghề trong bối cảnh hội nh p ...................................... 119

4.5.1. Nhóm giải pháp v nâng cao nhận thức v liên kết doanh nghiệp và

nhà trư ng đ đào t o lao động có tay ngh trong bối cảnh hội nhập .............. 119

4.5.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện các c chế, chính sách pháp luật v liên

kết và hỗ trợ liên kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp trong đào t o lao

động có tay ngh ............................................................................................... 123

4.5.3. Nhóm giải pháp th c đẩy động c liên kết gi a nhà trư ng và doanh

nghiệp trong đào t o lao động có tay ngh ....................................................... 131

4.5.4. Nhóm giải pháp đa d ng hóa nội dung, phư ng thức liên kết và t ng

cư ng mức độ liên kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp trong đào t o lao

động có tay ngh ............................................................................................... 138

4.6. Một số kiến nghị cụ thể với cơ quan nhà nước ............................................ 150

Tiểu kết chương 4 .................................................................................................. 152

KẾT LUẬN ............................................................................................................ 153

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ................................ 154

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 155

PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DN oanh nghiệp

HSSV H c sinh, sinh viên

NXB Nhà xuất bản

MT Mục tiêu

PP Phư ng pháp

PT Phư ng tiện

GV Giáo viên

HV H c viên

ND Nội dung

CSVC sở vật chất

TC Tài chính

hất lượng đào t o Q

CSGDNN sở giáo dục ngh nghiệp

THPT Trung h c phổ thông

THCS Trung h c c sở

NLTH N ng lực thực hành

LK T Liên kết đào t o

CBKT án bộ kỹ thuật

T T hư ng trình đào t o

CHLB ộng h a liên bang

LT L thuyết

THCB Thực hành c bản

TTSX Thực tập sản xuất

TN Tốt nghiệp

CSSX sở sản xuất

TN ào t o ngh

H i h c

GD Giáo dục

GS.TS Giáo sư, tiến sỹ

NCKH Nghiên cứu khoa h c

KTV Kỹ thuật viên

TCN Trung cấp ngh

TTL Th trư ng lao động

CNH-H H ông nghiệp h a, hiện đ i h a

AI Trí tuệ nhân t o

KT QG Khung trình độ kỹ n ng ngh quốc gia

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

UBND Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. cấu kinh tế t nh Hưng Yên giai đo n 2010-2020, ............................... 67

Bảng 3. 2. ánh giá của doanh nghiệp v chất lượng lao động đ qua đào t o ....... 78

Bảng 3. 3. ánh giá của cựu HSSV v chất lượng đào t o ...................................... 79

Bảng 3. 4. ánh giá v mức độ phù hợp của c sở vật chất và chư ng trình đào

t o của nhà trư ng so v i yêu c u thực tế. ..................................................... 80

Bảng 3. 5. ánh giá công tác ch đ o của nhà trư ng trong liên kết v i doanh

nghiệp ............................................................................................................. 83

Bảng 3. 6. ánh giá mức độ liên kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp của cán

bộ, giáo viên các c sở đào t o (tính theo tỷ lệ %) ........................................ 85

Bảng 3. 7. ánh giá v liên kết nhà trư ng và doanh nghiệp của l nh đ o, quản

lý các doanh nghiệp ........................................................................................ 89

Bảng 3. 8. ánh giá v mức độ liên kết gi a nhà trư ng v i cựu h c viên ............. 93

Bảng 3. 9. ánh giá chung v chất lượng đào t o ngh ............................................ 96

Bảng 3. 10. ánh giá của các nhà quản lý v hiệu quả liên kết nhà trư ng-doanh

nghiệp trong đào t o ngh .............................................................................. 97

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Mô ph ng mô hình các yếu tố tác động đến chất lượng đào t o .............. 35

Hình 2. 2. Mô hình doanh nghiệp trong nhà trư ng ................................................. 44

Hình 2. 3. Mô hình nhà trư ng trong doanh nghiệp ................................................. 44

Hình 2. 4. Mô hình liên kết c sở G NN độc lập v i doanh nghiệp ....................... 45

Hình 2.5. Bằng tốt nghiệp của sinh viên khi ra hoàn thành khóa h c ...................... 60

Hình 3. 1. cấu doanh nghiệp của t nh Hưng Yên giai đo n 2016-2020 .............. 69

Hình 3. 2. cấu các trư ng thuộc c sở GDNN của Hưng Yên n m 2019 ........... 71

Hình 3. 3. cấu đào t o theo trình độ ..................................................................... 72

Hình 3. 4. Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc phân theo lo i hình kinh tế ... 73

Hình 3. 5. Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc phân theo lo i ngành, % ....... 74

Hình 3. 6. Kết quả SEM mô hình các nhân tố tác động t i hiệu quả liên kết nhà

trư ng v i doanh nghiệp ................................................................................ 99

Hình 4. 1. Ch số n ng lực c nh tranh toàn c u của Việt Nam n m 2018 .............. 108

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài u n án

L ch sử phát tri n nhân lo i đ ki m nghiệm và đi đến kết luận: Nguồn lực

con ngư i là lâu b n nhất, chủ yếu nhất trong sự phát tri n kinh tế - x hội và sự

nghiệp tiến bộ của nhân lo i. Nguồn nhân lực c n là nhân tố quan tr ng trong quá

trình t ng trưởng và phát tri n kinh tế đất nư c n i chung và ở khu vực nông thôn

n i riêng. Nhưng hiện nay, chất lượng, số lượng c ng như c cấu (ngành ngh , trình

độ…) nguồn nhân lực t i khu vực nông thôn c n nhi u đi m bất cập: dồi dào v m t

số lượng nhưng l i khá h n chế v m t chất lượng và c n nhi u tồn t i trong vấn đ

sử dụng, phát huy vai tr của nguồn nhân lực. ây là một h n chế l n trong quá

trình phát tri n của đất nư c n i chung và khu vực nông thôn cả nư c n i riêng.

Nh ng bất cập này đ , đang và sẽ trở thành rào cản l n trong việc phát huy vai tr

là một v ng kinh tế tr ng đi m c bộ trong hiện t i và tư ng lai.

oanh nghiệp (DN) Việt Nam đ tồn t i và phát tri n trư c áp lực c nh tranh

ngày càng l n từ quá trình toàn c u h a c n liên tục cải thiện chất lượng nguồn

nhân lực. Hiện nay, c một ngh ch l là, DN luôn g p kh kh n trong tuy n dụng

lao động, nhưng nhi u sinh viên, h c viên (SVHV) được đào t o từ các trư ng đ i

h c, cao đẳng và c sở d y ngh g p kh kh n trong tìm công việc ph hợp chuyên

môn được đào t o, gây l ng phí nguồn lực của x hội.

Từ phía các c sở đào t o, chưa ch tr ng cập nhật xu hư ng trên th trư ng

lao động, nhu c u lao động hiện t i của các DN c ng như dự báo nhu c u tư ng lai

của DN. n t i thực tr ng, h c viên ra trư ng thiếu kỹ n ng và phẩm chất ngh

nghiệp, chậm thích nghi v i môi trư ng làm việc thực tế, yếu v ngo i ng ,...

Nhà nư c c ng đ c chủ trư ng đào t o g n v i nhu c u phát tri n kinh tế -

x hội của từng đ a phư ng, từng ngành. hiến lược phát tri n kinh tế - x hội giai

đo n 2016-2020 đ nh hư ng phát tri n giáo dục và đào t o trong th i gian t i là:

“Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đa dạng, đa tầng của công nghệ và trình

độ phát triển của các lĩnh vực, ngành nghề. Thực hiện liên kết chặt chẽ giữa các

DN, cơ sở đào tạo và Nhà nước để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực theo nhu

cầu xã hội”.

T i Hưng Yên, quá trình công nghiệp h a, hiện đ i h a đang di n ra m nh

mẽ, số lượng DN t ng trưởng nhanh ch ng d n đến nhu c u v lao động qua đào t o

ngh là rất l n. Trong khi đ , trên đ a bàn t nh c nhi u nhà trư ng đang thực hiện

đào t o ngh v i quy mô l n, c cấu ngành ngh phong ph . Tuy nhiên, chất lượng

và hiệu quả đào t o ngh ở h u hết nhà trư ng chưa cao, chưa đáp ứng được nhu

c u thực tế của doanh nghiệp.

Như vậy, thực tế cho thấy sự hợp tác gi a nhà trư ng v i DN t i Hưng Yên

n i riêng và cả nư c n i chung đang di n ra rất chậm, các nội dung hợp tác ở các

cấp độ sâu h n và chia sẻ nguồn lực c ng phát tri n trong hợp tác v i DN c n h n

chế. c biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, yêu c u v

nâng t m kỹ n ng lao động đang trở nên hết sức c n thiết đối v i m i quốc gia. Do

đ , việc t ng cư ng quan hệ hợp tác gi a nhà trư ng các DN trong và ngoài nư c ở

các lĩnh vực đào t o, nghiên cứu khoa h c, chuy n giao công nghệ và tuy n dụng là

vô c ng quan tr ng đối v i các c sở đào t o lao động c tay ngh . ây c ng chính

là nhiệm vụ tr ng tâm trong công tác đào t o nguồn nhân lực, đáp ứng nhu c u hội

nhập và c nh tranh v i th trư ng lao động quốc tế.

Trong khi đ , việc liên kết DN và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay

ngh ở Hưng Yên l i đang c n nhi u h n chế, mức độ liên kết, hợp tác c n chưa

thư ng xuyên; DN còn chưa nhiệt tình v i việc tiếp nhận sinh viên của nhà trư ng

đến thực hành, tham quan, thực tập t i DN trong quá trình h c tập; việc DN phối

hợp v i nhà trư ng xây dựng mục tiêu, nội dung, chư ng trình đào t o theo đ nh

hư ng ngh nghiệp cho h c sinh, sinh viên c n chưa thư ng xuyên; việc phối hợp

tổ chức Hội ngh , hội thảo, tập huấn v công nghệ m i, trao đổi kinh nghiệm gi a

doanh nghiệp và nhà trư ng c n ít và mang tính hình thức; hiệu quả chung trong

liên kết gi a DN và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh chưa cao, chưa đáp

ứng được yêu c u của hội nhập và c nh tranh v i th trư ng quốc tế.

o đ , việc nghiên cứu đ tài: “Liên kết doanh nghiệp và nhà trƣờng trong

đào tạo lao động có tay nghề trong bối cảnh hội nhập: trƣờng hợp tỉnh Hƣng

Yên” trong khuôn khổ luận án tiến sĩ chuyên ngành kinh tế phát tri n c nghĩa cấp

thiết cả v l luận và thực ti n.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của u n án

Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu các vấn đ l luận và thực ti n v liên kết gi a DN và nhà

trư ng trong đào t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập và áp dụng vào

đánh giá thực tr ng liên kết doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o lao động c

tay ngh t i Hưng Yên, từ đ đ xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu

quả liên kết doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh trên đ a

bàn t nh Hưng Yên trong th i gian t i.

 Làm rõ c sở l luận và thực ti n v liên kết đào t o lao động c tay ngh ;

 Xem xét kinh nghiệm một số quốc gia và một số đ a phư ng trong nư c v liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh , từ đ

Nhiệm vụ nghiên cứu

 ánh giá thực tr ng nhu c u lao động qua đào t o của các doanh nghiệp trên đ a

r t ra bài h c cho t nh Hưng Yên.

 Thực tr ng liên kết gi a doanh nghiệp v i nhà trư ng trong đào t o lao động

bàn t nh Hưng Yên; chất lượng đào t o của nhà trư ng trên đ a bàn t nh Hưng Yên.

 Trên c sở nghiên cứu bối cảnh phát tri n m i, quan đi m, phư ng hư ng và mục tiêu t ng cư ng liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh ở

c tay ngh trên đ a bàn t nh Hưng Yên;

Việt Nam n i chung và Hưng Yên n i riêng, đ xuất các giải pháp và kiến ngh nhằm

hoàn thiện, nâng cao hiệu quả liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o lao

động c tay ngh trên đ a bàn t nh Hưng Yên trong th i gian đến n m 2025.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tƣợng nghiên cứu:

Vấn đ liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh

trong bối cảnh hội nhập.

- Phạm vi nghiên cứu:

Phạm vi nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu ho t động liên kết gi a

N và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập. V

thực tr ng, luận án ch tập trung nghiên cứu các vấn đ liên quan đến liên kết đào

t o lao động c tay ngh của các c sở giáo dục ngh nghiệp (không bao gồm các

trư ng đ i h c) là chủ th độc lập v i N trên đ a bàn t nh Hưng Yên (chủ th độc

lập khác). Luận án không xem xét mô hình liên kết nhà trư ng thuộc N hay mô

hình N thuộc nhà trư ng.

Phạm vi không gian: Liên kết gi a N và Nhà trư ng trong đào t o ngh

trong bối cảnh hội nhập quốc tế của ức; Na Uy; Úc;Hàn Quốc; Singapo và Việt

Nam (khảo sát t i t nh Hưng Yên).

Phạm vi thời gian: tài tập trung nghiên cứu thực tr ng kết gi a N và

Nhà trư ng trong đào t o ngh trong bối cảnh hội nhập quốc tế của Việt Nam trong

giai đo n 2016-2020, đ xuất giải pháp đến n m 2025, t m nhìn đến n m 2030.

4. Phương pháp u n và phương pháp nghiên cứu của u n án

Phƣơng pháp luận

Luận án sử dụng phư ng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật l ch sử đ

nghiên cứu.

Phương pháp duy v t ịch sử được th hiện thông qua việc luận án xem xét

vấn đ liên kết gi a N và nhà trư ng từ l ch sử hình thành mối quan hệ này và

cách n phát tri n và biến th ở các quốc gia; kế thừa nh ng kết quả nghiên cứu đ

c v liên kết đào t o ngư i lao động c tay ngh .

Phương pháp duy v t biện chứng được sử dụng trong luận án thông qua

việc xét xét, phân tích, đánh giá vấn đ liên kết gi a N và nhà trư ng đào t o lao

động c tay ngh trong mối quan hệ tư ng hỗ, hai chi u c sự tác động của các

nhân tố ảnh hưởng đến việc liên kết.

Phƣơng pháp nghiên cứu

Phương pháp quan sát: quan sát trực tiếp đ thu thập các thông tin c n

thiết v các vấn đ c n nghiên cứu như quan sát các buổi đào t o của nhà trư ng

ho c các l p bồi dư ng đối v i lao động t i doanh nghiệp.

Phương pháp điều tra: V i mỗi nội dung nghiên cứu liên quan đến đ tài,

tác giả thiết kế phiếu đi u tra bán cấu tr c v i các câu h i liên quan trực tiếp và gián

tếp t i chủ đ nghiên cứu.

Mục đích điều tra, khảo sát: tìm hi u thực tr ng và đánh giá chất lượng và

hiệu quả liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh .

Đối tượng điều tra, khảo sát: các đối tượng khác nhau trong liên kết gi a N

và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh gồm: cán bộ quản l , giáo viên các c

sở đào t o ngh ; là đ i diện doanh nghiệp và chuyên gia của doanh nghiệp c liên

kết v i c sở đào t o ngh ; h c viên đang theo h c và đ tốt nghiệp t i các c sở

đào t o ngh v chất lượng và hiệu quả liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào

t o lao động c tay ngh .

Phương pháp chọn mẫu điều tra: M u đi u tra chính thức được lựa ch n

theo phư ng pháp ch n m u ng u nhiên phân t ng v i quy mô đủ l n và mang tính

đ i diện đ đảm bảo kết quả nghiên cứu mang tính khách quan và đáng tin cậy. ụ

th :

M u đi u tra 1: ối tượng đi u tra là cán bộ quản l , giáo viên các c sở đào

t o ngh , số lượng: 40 phiếu.

M u đi u tra 2: ối tượng đi u tra là đ i diện doanh nghiệp và chuyên gia

của doanh nghiệp, số lượng: 220 phiếu

M u đi u tra 3: ối tượng đi u tra là h c viên các c sở đào t o ngh (gồm

cả đang theo h c và đ tốt nghiệp), số lượng: 120 phiếu.

Cơ sở xác định số lượng mẫu điều tra: c m u đi u tra được xác đ nh theo

ư c lượng tổng th nên tổng số lượng tối thi u c n c của nghiên cứu là 380 ngư i.

ồng th i, kết hợp v i việc sử dụng phư ng pháp ch n m u ng u nhiên phân t ng,

v i số lượng c m u ở mỗi t ng khác nhau do dân số ở mỗi t ng là khác nhau.

Phương pháp tiến hành điều tra: các đi u tra thử (pilot survey) được tiến

hành trên m u quy mô nh đ xác đ nh tính đ ng đ n và mức độ c nghĩa của các

bảng h i đi u tra trư c khi tiến hành đi u tra chính thức.

Phương pháp xử lý kết quả điều tra: V i tổng số phiếu được gửi đi là 380

phiếu, trong th i gian từ tháng 03 tháng 09/2020-11/2020, c 328 phiếu phản hồi.

Sau khi thu l i các phiếu phản hồi, các phiếu được ki m tra và nhập d liệu và làm

s ch. Trong quá trình làm s ch phiếu, đ tài phải lo i b 21 phiếu c chất lượng

thông tin không đảm bảo. Số phiếu c n l i đảm bảo các tiêu chuẩn đ phân tích là

307 v i c cấu như sau:

Mẫu điều tra 1 - 35 phiếu;

Mẫu điều tra 2 - 192 phiếu;

Mẫu điều tra 3 – 80 phiếu.

Sau khi làm s ch phiếu, các d liệu đ nhập được chuy n đổi thành các biến

c th d ng đ phân tích thống kê, mô tả.

Phương pháp phỏng vấn sâu: tác giả thực hiện các buổi làm việc trực tiếp

v i các giảng viên và cán bộ quản l của các trư ng đào t o ngh , các l nh đ o

doanh nghiệp và các h c viên, cựu sinh viên, sử dụng các câu h i mở đ ph ng vấn

sâu quan đi m và nhận thức của giảng viên và cán bộ quản l của các trư ng đào

t o ngh , các l nh đ o doanh nghiệp và các h c viên, cựu sinh viên v các vấn đ

thực ti n liên quan đến đ tài nghiên cứu.

Phương pháp chuyên gia: đ c bức tranh đa chi u và sâu s c h n các vấn

đ liên quan, tác giả thực hiện các cuộc làm việc (trực tiếp và gián tiếp) v i các

chuyên gia v đào t o ngh , các cán bộ quản l các c quan h u quan.

Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành phân tích một số mô hình liên kết

doanh nghiệp-nhà trư ng trong đào t o ngh trên thực ti n t nh Hưng Yên đ đánh

giá ưu đi m và h n chế của mô hình, qua đ đ ra kiến ngh và giải pháp đ nhân

rộng việc tri n khai mô hình được hiệu quả h n.

Các phƣơng pháp xử lý số liệu gồm:

Phương pháp nghiên cứu th ng tin sơ cấp và thứ cấp, thống kê, tổng hợp,

đánh giá từ các số liệu thực tế đ đưa ra nhận xét, kết luận v thực tr ng.

Phương pháp phân tích thống kê toán học, sử dụng toán thống kê đ xử l

các số liệu qua khảo sát, khảo nghiệm và thử nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu định ượng: sử dụng phư ng pháp phân tích

nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis), độ tin cậy ronbach‟s alpha

Fi = Wi1*X1 + Wi2*X2 + Wi3*X3 + . . . + Wik*Xk

Trong đ ,

Fi: ư c lượng tr số của nhân tố i

Wi: quy n số hay tr ng số nhân tố(weight or factor scores coefficient)

k: số biến

() thông qua ph n m m SPSS v i phư ng trình mô tả mối quan hệ gi a các biến số:

Phư ng pháp phân tích cấu tr c tuyến tính SEM (Structural Equation

Modeling) thông qua ph n m m AMOS (Analysis of Moment Structures). ụ th :

Mô hình đo lường và mô hình cấu trúc của SEM

X1 = λ11 ξ1 + δ1

X2 = λ22 ξ2 + δ2

X3 = λ31 ξ1 + λ32 ξ2 + δ3,

(ξi là các nhân tố chung, Xi là các nhân tố xác đ nh)

Trong đ : λ là các hệ số tải, các nhân tố chung ξ i c th c tư ng quan

v i nhau, các nhân tố xác đ nh Xi c ng c th tư ng quan v i nhau. Phư ng

sai của một nhân tố xác đ nh là duy nhất.

Phư ng trình bi u di n mô hình một cách tổng quát d ng ma trận của x

như sau:

V i:

x = Λx ξ +δ

ov(x, ξ) = Σ = E(xx‟) = E [(Λx ξ +δ)(Λx ξ +δ)‟] = E[(Λx ξ +δ)(Λ‟x ξ „+δ‟)]

= Λx E(ξξ‟)Λx‟ + ΛxE(ξδ‟)Λx‟ + E(δ‟δ‟)

t: Σ = E(xx‟); Φ = E(ξξ‟); Θ = E(δδ‟)

V i x‟; Λx‟; ξ „; δ‟ l n lượt là ma trận chuy n v của ma trận x; Λx; ξ ;δ.

uối c ng phư ng trình ovariance được viết g n như sau:

Σx = Λx Φξ Λ’x + Θx

Khung phân tích của luận án

thực hiện được mục tiêu nghiên cứu, luận án tiến hành quy trình nghiên

tài

t o

Xây dựng khung l thuyết v liên kết N và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập

cứu theo khung phân tích sau:

xuất phư ng hư ng và giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả liên kết N và nhà trư ng đào lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập ở t nh Hưng Yên đến n m 2025, t m nhìn đến n m 2030

liệu Nghiên cứu trong và ngoài nư c liên quan t i vấn đ liên kết N và nhà lao trư ng đào động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập

ánh giá chung v kết quả đ t được, h n chế trong liên kết N và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh ở t nh Hưng Yên và nguyên nhân của bất cập

Phân thực tích tr ng liên kết N và nhà trư ng đào t o lao động c tay trong bối ngh cảnh hội nhập ở t nh Hưng Yên

Ph ng vấn các chuyên gia, nhà quản l DN và nhà trư ng v liên kết đào t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập

i u tra bằng Phiếu khảo sát (3 lo i Phiếu) đối v i cán bộ quản l , giáo viên; đ i diện N; h c viên t i các c sở đào t o ngh c liên kết v i N

5. Tính mới của u n án

ây là một nghiên cứu mang tính hệ thống liên quan đến liên kết gi a doanh

nghiệp và nhà trư ng đ đào t o lao động c tay ngh trên đ a bàn t nh Hưng Yên,

luận án đ c nh ng đ ng g p m i v m t l luận và thực ti n như sau:

Luận án đ luận chứng được sự c n thiết liên kết gi a doanh nghiệp và nhà

trư ng, làm rõ nội hàm liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng, phân tích các

nhân tố ảnh hưởng đến liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng, các ch tiêu đánh

giá liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng. Luận án đ tổng kết được bài h c

kinh nghiệm của các quốc gia và các đ a phư ng trong nư c. Trên c sở đ , r t ra

bài h c cho đ a bàn t nh Hưng Yên.

Luận án đ xây dựng được mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến liên kết gi a

doanh nghiệp và nhà trư ng ở đ a phư ng, gi p đánh giá được mức độ tác động của

các nhân tố t i liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng trong đào t o ngh .

ánh giá thực tr ng liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o

ngh t i Hưng Yên, từ đ ch ra các vấn đ trong mối quan hệ liên kết c ng như các

giải pháp kh c phục.

Luận án đ đưa ra các quan đi m v liên kết gi a doanh nghiệp và nhà

trư ng ở các đ a phư ng n i chung và Hưng Yên n i riêng; từ đ đ xuất các nh m

giải pháp trên nguyên t c đồng bộ, hệ thống và khoa h c. ác giải pháp đ xuất ph

hợp v i đ c th của t nh Hưng Yên và th hiện giá tr thực ti n thông qua kết quả

khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các cán bộ quản l các cấp, giáo viên,

chuyên gia và các nhà khoa h c.

6. Ý nghĩa ý u n và thực tiễn của u n án

Ý nghĩa lý luận của luận án:

L luận v liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng đ đào t o lao động c

tay ngh được thực hiện trong luận án g p ph n khẳng đ nh việc t ng cư ng liên kết

gi a doanh nghiệp và nhà trư ng là yếu tố quan tr ng nhằm đảm bảo phát tri n kinh

tế - x hội của ho t động này, là c sở c n thiết cho các nghiên cứu tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu cho thấy muốn t ng cư ng liên kết gi a doanh nghiệp và

nhà trư ng thì c n phải đổi m i nội dung, hình thức liên kết, t ng cư ng mức độ liên

kết, th c đẩy các động c và phá v các rào cản liên kết trong bối cảnh hiện nay. Vì

vậy, tính đồng bộ trong thực hiện các giải pháp c n phải được đ c biệt quan tâm.

Ý nghĩa thực tiễn của luận án:

Luận án đ đ xuất một số giải pháp nhằm t ng cư ng liên kết gi a doanh

nghiệp và nhà trư ng đ đào t o lao động lành ngh t i Hưng Yên; nh ng giải pháp

đưa ra nếu được áp dụng sẽ g p ph n làm t ng hiệu quả kinh tế x hội, hiệu quả

trong đào t o của các trư ng t i Hưng Yên trong th i gian t i.

Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham khảo h u ích cho nhi u độc

giả c nhu c u tìm hi u v liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng đ đào t o lao

động lành ngh t i Hưng Yên; là bài h c kinh nghiệm cho các đ a phư ng khác và

nhà trư ng c đi u kiện tư ng đồng.

7. Kết cấu của u n án

Ngoài ph n mở đ u và kết luận, ph n c n l i của Luận án được bố cụ thành 4

chư ng như sau:

Chương 1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.

Chương 2. Cơ sở lý luận về liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường để đào

tạo lao động có tay nghề trong bối cảnh hội nhập

Chương 3. Thực trạng liên kết doanh nghiệp và nhà trường để đào tạo lao

động có tay nghề tại tỉnh Hưng Yên.

Chương 4. Giải pháp liên kết doanh nghiệp và nhà trường để đào tạo lao

động có tay nghề trong bối cảnh hội nhập.

Chương 1

TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN

ĐẾN LUẬN ÁN

1.1. Tình hình nghiên cứu quốc tế

Trên thế gi i, việc g n kết gi a c sở đào t o v i doanh nghiệp trong đào t o

ngh đ trở nên phổ biến t i nhi u quốc gia phát tri n như ức, Na Uy, Hàn Quốc,

Nhật ản,... nhi u nghiên cứu của các tác giả v l luận và thực ti n v liên kết

gi a Nhà trư ng và doanh nghiệp đào t o lao động như: (i) N n tảng l thuyết mối

liên kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp trong đào t o lao động qua đào t o; (ii)

Nh ng lợi ích trong liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng; (iii) Mô hình liên kết doanh

nghiệp-nhà trư ng trong đào t o ngh ; (iv) Kinh nghiệm quốc tế của các nư c trong

liên kết gi a c sở đào t o v i doanh nghiệp và (v) ác giải pháp nhằm nâng cao

hiệu quả liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng.

1.1.1. Nền tảng lý thuyết mối liên kết giữa nhà trƣờng và doanh nghiệp trong đào

tạo lao động

Motohisa Kaneko (2014), giải thích mối quan hệ gi a giáo dục bậc cao

(higher education) và công việc thông qua phân tích mối quan hệ gi a bộ ba: (i)

giáo dục đ i h c, (ii) kỹ n ng, hi u biết và khả n ng mà n mang l i cho ngư i lao

động và (iii) việc sử dụng các yếu tố bên trong công việc. Mối quan hệ mà ông đ t

tên là “liên kết E-A-W (Education-Ability-Work)”.

tìm hi u bản chất của liên kết trên Kaneko xem xét chi u dài l ch sử của

giáo dục đ i h c. “Liên kết E-A-W” là mối quan hệ tuyến tính h n chế khi các

trư ng đ i h c l n đ u xuất hiện ở hâu Âu th i trung cổ. ác trư ng đ i h c

nguyên thủy ch đào t o ba ngành: luật h c cho các luật sư và các viên chức chính

phủ, dược h c cho các dược sỹ và th n h c cho gi i t ng l (Rashdall 1936).

ến thế kỷ 19, các liên kết E-A-W phát tri n h n nh sự b ng nổ của cuộc

cách m ng khoa h c công nghệ. Ở Mỹ, sự phát tri n của các ngành công nghiệp kéo

theo nhu c u v lực lượng lao động c tay ngh và trình độ cao t ng m nh. hính

quy n các bang ở Mỹ nhận thấy nhu c u này đ thành lập m i và hỗ trợ rất nhi u

cho các c sở giáo dục bậc cao (các trư ng cao đẳng, đ i h c). Quá trình công nghiệp

h a gi p thu nhập của các hộ gia đình t ng nhanh, kéo theo mong muốn gửi con cái t i

các c sở giáo dục bậc cao v i mong muốn gia nhập t ng l p trung lưu m i.

ác yếu tố trên cộng hưởng v i nhau đ t o ra một thế hệ m i trong liên kết

E-A-W. Ph m vi của các chuyên ngành, kiến thức được giảng d y ở các trư ng trở

nên nhi u h n, rộng h n và chuyên sâu h n ban đ u rất nhi u.

Xu hư ng này tiếp tục phát tri n trong thế kỷ 20, đ c biệt là sau i chiến

Thế gi i II, đ t o ra thế hệ thứ ba của mối liên kết E-A-W. Sự thay đổi này đ t o

nên sự nhảy v t ở Mỹ, n i t ng trưởng kinh tế nhanh ch ng di n ra từ nh ng n m

cuối thập niên 1950. Thế hệ ba của mối liên kết E-A-W được xem là th i kỳ “đ i trà

h a” của giáo dục đ i h c, kéo dài t i tận nh ng n m 1970 (Trow, 2010). ác chính

sách của chính phủ v i mục đích mở rộng c hội h c đ i h c đ nâng cao chất

lượng x hội và chất lượng t ng trưởng kinh tế được xem là nguyên nhân chính d n

t i thành quả trên bên c nh sự lên trong nhu c u h c lên cao của ngư i dân nh sự

t ng lên của mức thu nhập.

Ở Mỹ, t ng trưởng kinh tế nhanh ch ng kéo theo sự xuất hiện của nhi u tập

đoàn quy mô l n, đi u này kéo theo nhu c u v các nhân viên hành chính và các

viên chức quản l v i các yêu c u v bằng cấp t ng m nh. ồng th i, sự xuất hiện

của các chính sách ph c lợi nhà nư c đ làm gia t ng nhu c u v công nhân trong

các d ch vụ công cộng, c ng c xu hư ng đ i h i bằng đ i h c.

L c này, việc mở rộng giáo dục bậc cao và t ng trưởng kinh tế c quan hệ

khá g n g i, gợi nh đến tưởng “kế ho ch h a nguồn nhân lực” – tưởng v việc

dự đoán nhu c u nguồn nhân lực thông qua t ng trưởng kinh tế bằng việc ngo i suy

mối quan hệ gi a t ng trưởng kinh tế, cấu tr c ngành, việc làm và đào t o v i giả

đ nh mối quan hệ gi a các nhân tố E-A-W là tuyến tính.

Tuy nhiên, trên thực tế đến th i kỳ này, mối quan hệ gi các nhân tố E-A-W

đ trở nên phức t p h n và mâu thu n h n. o sự thay đổi của mỗi một nhân tố ch u

ảnh hưởng của các lực lượng riêng ảnh hưởng t i n . ây là th i kỳ mà Jencks và

Riesman g i là “cuộc cách mạng học thuật”. Trong th i kỳ này, áp lực l n h n

được đ t ra đối v i các tổ chức giáo dục, buộc các c sở này phải phát tri n thành

tích h c thuật của đội ng giảng viên. i u này không xuất phát từ nhu c u tri thức

đ đào t o ngư i lao động mà xuất phát từ nhu c u bên trong của các c sở đào t o.

rucker, 1992 đ ch ra rằng sự t ng lên của giáo dục đ i h c trong công việc

không nhất thiết là do các yêu c u v tri thức mà ch đ n giản là vì thế hệ trẻ th i đ

c nhu c u được h c đ i h c. i u này hàm rằng, các mối quan hệ trong liên kết

E-A-W trở nên l ng h n. i u tư ng tự c ng di n ra ở nhi u nư c khác.

ng theo Kaneko, Mối quan hệ gi a nhà trư ng và doanh nghiệp thông qua

liên kết E-A-W gồm ba ki u liên kết: (i) liên kết tuyến tính (Linear links), trong mối

liên kết này ngư i lao động được chuẩn b các kỹ n ng ngh nghiệp, các tri thức và

h c thuật rất tốt và bài bản. Ví dụ cho ki u liên kết này là giáo dục dành cho các bác

sỹ ho c luật sư. Thông thư ng các liên kết này được quy đ nh và bảo vệ bởi chính

quy n thông qua các chứng ch hành ngh ; (ii) ác liên kết b gi i h n ( ounded

links) đây là trư ng hợp các kỹ n ng và tri thức được đ nh nghĩa không mấy rõ

ràng, tất nhiên là v n c nh ng yêu c u c bản v tri thức và kỹ n ng nào đ . ào

t o kỹ sư và nh ng công việc mà h c c th làm sau khi tốt nghiệp là một ví dụ c

bản cho liên kết ki u này. H c sinh sau khi tốt nghiệp không b gi i h n ngành ngh

làm việc tuy nhiên nhà tuy n dụng quyết đ nh tuy n dụng h dựa trên đi u kiện c

bản là nh ng kỹ n ng, tri thức mà h được đào t o; (iii) ác liên kết không b gi i

h n. Ki u liên kết này không yêu c u ngư i lao động phải c một kỹ n ng đ c biệt

nào nhưng yêu c u h c c nh ng n ng lực c bản đ h c các tri thức và các kỹ

n ng cụ th đ đáp ứng nhu c u công việc được giao. ác công việc hành chính

thư ng r i vào nh m liên kết này.

Tao Yong-qin (2013) đ ch ra các đ c trưng trong c chế hợp tác gi a nhà

trư ng và doanh nghiệp. Theo Tao Yong-qin, mục tiêu của quan hệ hợp tác này là

tìm ra đi m chung trong nhu c u của các bên trong mục tiêu của chiến lược hợp tác.

Và sự hợp tác gi a nhà trư ng và doanh nghiệp mang nhi u đ c đi m của một hệ

thống kinh tế h n là các hệ thống khác. Tuy nhiên, sự khác biệt l n nhất của n là

tác động tư ng đối l n t i nhân tố con ngư i trong hệ thống kinh tế như chí của

ngư i, chính sách, luật lệ và hành vi.

ng giống Kaneko, Tao Yong-qin cho rằng: “Hợp tác nhà trư ng-doanh

nghiệp là một tổ hợp quan hệ phi tuyến tính bao hàm các mối quan hệ rất phức t p

phụ thuộc l n nhau và c ng h n chế l n nhau”. Trong khi đ , Ashok ardhan,

aniel L. Hicks và wight Jaffee (2011) đưa ra quan đi m rằng: “Giáo dục bậc cao

(bao gồm cả đào t o ngh ) được xem là c vai tr sống c n trong phát tri n một lực

lượng lao động n ng động và hiệu quả đáp ứng nhu c u của quá trình toàn c u h a

nhanh ch ng như hiện nay”

Tazeen Fasih (2008), đ ch ra dư i g c độ quản l nhà nư c và xây dựng

chính sách giáo dục, đào t o lao động phải xuất phát từ th trư ng lao động và đảm

bảo sự cân bằng trong mối quan hệ cung – c u lao động c trình độ. Việc ư c lượng

quy mô và nhu c u đào t o phải được đo lư ng dựa trên nhu c u của nhà tuy n

dụng. Quan tr ng h n Tazeen Fasih cho rằng, các quốc gia c trình độ phát tri n

kinh tế khác nhau sẽ c nh ng yêu c u khác nhau v phát tri n giáo dục và đào t o

ngh liên quan. Kaneko (2011) c ng c kết luận tư ng tự khi thấy rằng trong giai

đo n 1950-1970 các quốc gia hâu Âu c trải qua hình thái liên kết A-E-W giống

Mỹ nhưng th i đi m l i chậm h n và mang nhi u đ c đi m khác nhau dư i tác

động của trình độ phát tri n kinh tế của quốc gia đ .

Xiao-dong Zhu và Ning Jiang (2017), khi nghiên cứu v liên kết doanh

nghiệp-nhà trư ng ở các trư ng cao đẳng kỹ thuật hư ng nghiệp đ ch ra vai tr

của đào t o ngh và đào t o nâng cao trong việc phát hiện, nuôi dư ng và đào t o

các tài n ng ứng dụng cho Trung Quốc. Theo đ , liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng

là cánh cửa đ sinh viên tiếp cận v i môi trư ng công việc thực tế nhanh nhất. ên

c nh đ nghiên cứu c ng ch ra nh ng vấn đ chưa được giải quyết trong quan hệ

gi a nhà trư ng v i doanh nghiệp. Theo các tác giả, c n c nh ng nỗ lực chung từ

cả hai phía đ tìm ra các giải pháp cho vấn đ .

Tác phẩm “Germany‟s Vocational Education at a glance” của ộ Giáo dục

và ào t o liên bang ức n m 2003 trình bày khái quát v hệ thống đào t o ngh

kép t i ức. V i hệ thống đào t o kép - kết hợp gi a việc h c ngh trong môi

trư ng thực tế t i một doanh nghiệp và t i trư ng d y ngh , trong đ các doanh

nghiệp tập trung vào việc cung cấp các kiến thức và kỹ n ng thực tế, đ c biệt là kiến

thức và kỹ n ng ph hợp v i công nghệ sản xuất của doanh nghiệp, c n nhà trư ng

cung cấp khối kiến thức l thuyết v c bản nhi u h n. ên c nh đ , ấn phẩm c ng

phân tích các đ c đi m của hệ thống đào t o ngh kép như nh ng thành tố c bản

trong đào t o, các ngh đào t o phổ biến cho các đối tượng khác nhau, chư ng trình

d y ngh , chi phí - lợi ích trong đào t o ngh kép, cách thức đào t o, trách nhiệm

của c quan c thẩm quy n và các bên liên quan, hỗ trợ đào t o cho nh m đối tượng

yếu thế... nhằm đưa ra cái nhìn chung nhất v đào t o ngh kép t i ức đ các nư c

khác tham khảo kinh nghiệm xây dựng mô hình đào t o ngh .

Ấn phẩm “Linking Education Policy to Labor Market Outcomes” n m 2008

của tác giả Tazeen Fasih nghiên cứu v kết nối chính sách giáo dục v i kết quả của

th trư ng lao động. Theo đ dư i g c độ quản l nhà nư c và xây dựng chính sách

giáo dục, nhu c u x hội v đào t o phải xuất phát từ th trư ng lao động và đảm

bảo mối quan hệ cung - c u v lao động c trình độ. Việc đo lư ng quy mô và tính

chất của nhu c u đào t o c n được thực hiện thông qua việc đo lư ng nhu c u của

các nhà tuy n dụng. áo cáo c ng ch ra, các nư c c trình độ phát tri n kinh tế

khác nhau sẽ c nh ng yêu c u khác nhau v phát tri n giáo dục và các kĩ n ng liên

quan. oanh nghiệp sẽ c nh ng nhu c u khác nhau v chuyên môn và kĩ n ng

ngh nghiệp của lao động. o đ việc g n đào t o v i nhu c u x hội không ch đ n

thu n đáp ứng v quy mô đào t o mà c n c n quan tâm đến c cấu ngành ngh và

đ i h i chuyên môn cho ph hợp v i nhu c u của nhà tuy n dụng.

Ấn phẩm “Linking vocational training with the enterprises - Asian

Perspectives” n m 2009 của nh m tác giả từ nhi u quốc gia châu Á đ phân tích các

mô hình liên kết gi a doanh nghiệp v i giáo dục - đào t o ở Việt Nam, Thái Lan,

Trung Quốc, Hàn Quốc và các kinh nghiệm xây dựng mối quan hệ hợp tác chiến

lược gi a các bên liên quan trong đào t o ngh . Trong đ đáng ch là mô hình "hệ

thống 2+1" (2+1 system) của Hàn Quốc; các mô hình “Hợp tác l n nhau gi a doanh

nghiệp và trư ng h c”, “Mô hình đào t o theo đ n đ t hàng”, “Mô hình kết hợp

trư ng h c - nhà máy”, “Mô hình hợp tác quốc tế”... của Trung Quốc; mô hình hợp

tác đào t o ngh ở Thái Lan. ác mô hình này được phát tri n ph hợp v i tình hình

thực tế của mỗi quốc gia, cung cấp nhi u bài h c kinh nghiệm cho phát tri n đào t o

g n v i doanh nghiệp t i Việt Nam.

áo cáo “ hư ng trình đào t o ngh : khu vực châu Á”, Vocational

Education and Training programs: An Asian perspective của Tushar (2013) c đ

cập đến mô hình đào t o ngh t i công ty, đ n v sản xuất ở Nhật ản. Nội dung,

chư ng trình đào t o gồm đ nh hư ng v công ty và kiến thức thực hành ngh . nh

hư ng v đào t o của công ty nhấn m nh các kiến thức v n n v n hoá của công ty,

giá tr của công việc và thái độ làm việc. Phư ng thức thực hiện đào t o kiến thức

thực hành ngh là các buổi thảo luận kỹ thuật, thảo luận chất lượng, chuy n đổi v

trí và tự h c. Giáo dục phổ thông tốt là đi u kiện c n bản đ hệ thống đào t o ngh

t i công ty của Nhật vận hành được. ng v i hệ thống đào t o này, Nhật ản đ

đào t o cho đất nư c đội ng công nhân lành ngh đa chức n ng và trung thành v i

công ty, g p ph n t o nên th n kỳ kinh tế Nhật ản.

áo cáo “Norway: VET in Europe - ountry report” của ục giáo dục và

đào t o Na Uy phối hợp v i tổ chức ReferNet Na Uy xuất bản n m 2014 đ mô tả,

phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác đào t o ngh ở Na Uy, quan đi m v

đào t o ngh , các mô hình đào t o (đ c biệt là mô hình 2+2, tức là 2 n m h c ở

trư ng và 2 n m h c thực tế t i nhà máy ho c doanh nghiệp hay mô hình 1+3 tức 1

n m h c t i trư ng và 3 n m h c ngh )..., vai tr của các đối tác x hội trong đào

t o ngh , việc phát tri n chư ng trình đào t o... áo cáo c ng đưa các các giải pháp

thu h t, khuyến khích h c ngh đối v i ngư i h c nhằm t o ra nhi u lao động c

tay ngh cao cho x hội. Hệ thống đào t o ngh của Na Uy được coi là khá toàn

diện và ít khiếm khuyết khi kết hợp quá trình đào t o ngh v i chư ng trình giáo

dục phổ thông. o đ , là mô hình đào t o ngh rất thiết thực, c n được h c h i và

áp dụng ở Việt Nam.

Markus và Simon (2015) “Vai tr của doanh nghiệp trong phát tri n kỹ n ng

ngh ” nhấn m nh đến phát tri n kỹ n ng ngh g n v i th trư ng lao động thông

qua sự chủ động tham gia của doanh nghiệp trong việc lập kế ho ch, tổ chức và tài

chính cho đào t o ngh . oanh nghiệp đ ng vai tr quan tr ng trong việc nâng cao

chất lượng d y ngh . Ở các nư c phát tri n, doanh nghiệp đ ng vai tr như là một

trong nh ng đi u kiện đảm bảo chất lượng d y ngh bên c nh các đi u kiện quan

tr ng khác như giáo viên, chư ng trình ho c c sở vật chất. Việc d y ngh chính là

đào t o lao động cho doanh nghiệp, doanh nghiệp được thụ hưởng kết quả, sản

phẩm của quá trình d y ngh . o vậy, doanh nghiệp c n phải tham gia vào quá trình

đào t o ngh . rất nhi u hình thức tham gia của khu vực tư nhân trong phát tri n

kỹ n ng ngh : tham gia vào khâu quản l , khâu thiết kế chư ng trình giảng d y và

khâu đào t o. ách g n kết doanh nghiệp v i phát tri n kỹ n ng ngh chính là trao

quy n cho doanh nghiệp đ đảm bảo các kỹ n ng của ngư i lao động sau đào t o

đáp ứng nhu c u của th trư ng lao động.

1.1.2. Những lợi ích trong liên kết doanh nghiệp – nhà trƣờng

ACER1 (2011) đ ch ra nh ng lợi ích trong mối quan hệ gi a nhà trư ng và

doanh nghiệp. Nghiên cứu này đ ch ra lợi ích của các bên liên quan trong liên kết

gi a nhà trư ng và doanh nghiệp như: sinh viên, nhà trư ng, giảng viên, gia đình

sinh viên, cộng đồng và doanh nghiệp. Theo đ , sinh viên sẽ được hưởng lợi theo

các khía c nh sau: (i) kỹ n ng ngh nghiệp, tri thức và hi u biết. (ii) kết quả h c tập

và (iii) sức kh e và ph c lợi. V i nhà trư ng, lợi ích đến từ doanh thu từ ho t động

kinh doanh, kỹ n ng quản tr trư ng h c, nâng cao chất lượng của chư ng trình h c,

nâng cao uy tín của trư ng h c đối v i cộng đồng. V i đội ng giảng viên, thông

qua quá trình hợp tác gi a nhà trư ng và doanh nghiệp các th y cô giáo sẽ nâng cao

được trình độ chuyên môn c ng như gi cho các kiến thức của mình được cập nhật.

n đối v i cộng đồng, mối quan hệ g n kết gi a nhà trư ng và doanh nghiệp gi p

cho các chư ng trình giáo dục đào t o ngh trở nên hiệu quả h n và kết quả là sản

sinh ra nh ng ngư i lao động c kỹ n ng đ ng g p cho tri n v ng kinh tế của đ a

phư ng và quốc gia.

EM OSU (2012) v i cách tiếp cận cấp quốc gia đ ch ra nh ng lợi ích của

quan hệ hợp tác gi a nhà trư ng và doanh nghiệp ở các quốc gia hâu Âu. Ở

ulgaria, liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng gi p nâng cao khả n ng c nh tranh và

cung cấp cho sinh viên tốt nghiệp các kỹ n ng ph hợp h n v i môi trư ng công

việc thực tế. ác trư ng c ng thu được nhi u lợi ích tích cực từ mô hình hợp tác

này như nâng cao phư ng pháp quản l , phư ng pháp giảng d y, t ng tính hấp d n

1 Australian Council for Educational Research

cho các chư ng trình h c, khuyến khích ho t động nghiên cứu và phát tri n, t o

đi u kiện chuy n giao tri thức và sáng t o. Trong khi đ , ở Hungary và Tây an

Nha việc cung cấp cho sinh viên tốt nghiệp nh ng kỹ n ng ph hợp v i môi trư ng

công việc thực tế c ng như khuyến khích ho t động sáng t o, nghiên cứu và phát

tri n tiếp đến m i là t ng tính hấp d n cho các chư ng trình đào t o . n ở a Lan,

tác động tích cực trong việc th c đẩy tinh th n doanh nhân và t ng n ng lực c nh

tranh là nh ng lợi ích l n nhất và mô hình hợp tác doanh nghiệp-nhà trư ng mang

l i. n xét trên bình diện chung của hâu Âu, tác động tích cực l n nhất của mô

hình liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng chính là việc cung cấp cho ngư i lao động

nh ng kỹ n ng liên quan t i môi trư ng công việc thực tế tiếp đến là khuyến khích

ho t động nghiên cứu và phát tri n.

ET (2004) ch ra nh ng lợi ích ti m n ng của các bên liên quan (nhà trư ng

và doanh nghiệp) trong quan hệ gi a nhà trư ng và doanh nghiệp. V i nhà trư ng,

nh ng lợi ích đ t được trên nhi u phư ng diện: giảng d y và h c tập, chư ng trình

giảng d y, các sáng kiến “từ nhà trư ng t i công ty”, tư vấn và thực hành quản l ,

tiếp cận nguồn lực. n đối v i các công ty, việc lựa ch n tham gia vào liên kết

doanh nghiệp-nhà trư ng v i nhi u l do: cung cấp môi trư ng đào t o và phát tri n

cho nhân viên công ty, h c h i v ngư i trẻ tuổi và nâng cao quá trình lựa ch n

nhân viên và tránh đào t o tr ng l p, H c h i v các tiêu chuẩn giáo dục và thực

ti n trong nhà trư ng và nâng cao nhận thức v h c tập suốt đ i.

1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước

Luận án “Phối hợp đào t o gi a c sở d y ngh và doanh nghiệp trong khu

công nghiệp” n m 2009 của Nguy n V n Anh đi sâu nghiên cứu l luận và thực ti n

phối hợp đào t o gi a c sở d y ngh và doanh nghiệp. tài đ xuất một số giải

pháp t ng cư ng phối hợp đào t o gi a c sở d y ngh và doanh nghiệp trong khu

công nghiệp nhằm nâng cao chất lượng d y ngh đáp ứng nhu c u nhân lực kỹ thuật

phục vụ sự phát tri n kinh tế - x hội mi n Trung. Tuy nhiên nghiên cứu này ch

m i tập trung vào l luận v sự hợp tác, phối hợp gi a doanh nghiệp và c sở đào

t o v i cách tiếp cận trong ph m vi hẹp t i đ a phư ng mà chưa hư ng đến việc

nghiên cứu l luận, c chế đ th c đẩy sự hợp tác ở t ng mức ngành, quốc gia.

ông trình nghiên cứu “Phát tri n lao động kỹ thuật ở Việt Nam giai đo n

2001 - 2010” của PGS.TS ỗ Minh ư ng và PGS.TS M c V n Tiến n m 2004 đ đi

sâu nghiên cứu nh ng c n cứ l luận hình thành hệ thống đào t o kĩ thuật thực hành

v i nhi u cấp độ đào t o, t o ra c sở đ đào t o đội ng lao động kĩ thuật c chất

lượng cao đáp ứng nhu c u công nghiệp h a, hiện đ i h a. Nghiên cứu này đ đ xuất

các giải pháp v c chế chính sách vĩ mô phát tri n lao động kỹ thuật, đào t o bồi

dư ng lao động kỹ thuật và sử dụng lao động kỹ thuật ở Việt Nam đến n m 2010.

tài “Một số vấn đề lý luận về phát triển dạy nghề gắn với nhu cầu sử

dụng lao động”, do Ph m Xuân Thu chủ nhiệm đ khái quát nh ng nhận thức c

bản v phát tri n d y ngh g n v i nhu c u sử dụng lao động và luận chứng v các

hình thức, phư ng thức d y ngh g n v i nhu c u sử dụng lao động c ng như hệ

thống ch tiêu và phư ng pháp đánh giá sự g n kết gi a đào t o và sử dụng lao

động. Ngoài ra đ tài c ng khái quát kinh nghiệm quốc tế v các mô hình, hình thức

g n đào t o và sử dụng lao động đ tham khảo, áp dụng t i Việt Nam trong đ c

mô hình liên kết gi a c sở d y ngh (ngoài doanh nghiệp) và doanh nghiệp, mô

hình c sở d y ngh trong doanh nghiệp, mô hình doanh nghiệp trong c sở d y

ngh và mô hình trung tâm đào t o, bồi dư ng độc lập đ t t i các khu công nghiệp.

Tuy nhiên đ tài chưa đi sâu phân tích các yếu tố tác động đến mối quan hệ hợp tác

gi a c sở đào t o và doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

tài “Giải pháp phát triển đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu cạnh tranh của

thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập” n m 2011 do PGS.TS ao V n Sâm

chủ nhiệm đ đi sâu nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát tri n d y ngh

đáp ứng nhu c u c nh tranh trong bối cảnh hội nhập và đ xuất một số giải pháp

phát tri n đào t o ngh đáp ứng nhu c u th trư ng liên quan đến việc phát tri n hệ

thống d y ngh , nâng cao chất lượng đ u ra, đẩy m nh hợp tác quốc tế v d y

ngh ... bên c nh đ đ tài c ng đ cập đến việc t ng cư ng mối quan hệ hợp tác

gi a các trư ng và doanh nghiệp. Tuy nhiên đ tài m i tập trung vào việc phân chia

trách nhiệm của doanh nghiệp và S N trong đào t o mà chưa cụ th h a và

nghiên cứu sâu c chế xây dựng và cách thức thực hiện mối quan hệ hợp tác gi a

các trư ng và doanh nghiệp một cách hiệu quả.

tài “Đổi mới công tác kế hoạch hóa lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp theo

Luật Giáo dục nghề nghiệp, gắn với nhu cầu của thị trường lao động” của ThS

Tr nh Thu Nga và nh m nghiên cứu, Viện Khoa h c Lao động và X hội (2016):

hính phủ và các ộ, Ngành liên quan đ và đang nỗ lực trong việc c cấu l i hệ

thống giáo dục - đào t o quốc dân nhằm cải cách giáo dục ngh nghiệp g n v i th

trư ng lao động, g n v i ngành ngh kinh tế tr ng đi m, sản phẩm kinh tế m i nh n

của quốc gia; khuyến khích các c sở giáo dục ngh nghiệp liên kết v i doanh

nghiệp trong đào t o và sử dụng lao động qua đào t o.

tài “Cơ sở lý luận và thực tiễn xác định các mục tiêu nhiệm vụ chủ yếu

của lĩnh vực đào tạo nghề giai đoạn 2016-2020” của TS Nguy n Quang Việt

(2015) đ xác đ nh các khung khổ pháp l , đưa ra phư ng pháp xác đ nh các mục

tiêu, đánh giá thực tr ng xây dựng và từ đ đ xuất 10 mục tiêu và nhiệm vụ quan

tr ng của hệ thống G NN trong đ c đưa ra mục tiêu số 9 v T ng cư ng x hội

h a và g n kết v i doanh nghiệp trong đào t o ngh .

tài “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nghề nghiệp trong giai đoạn

mới” n m 2013 do PGS.TS M c V n Tiến chủ nhiệm đi sâu nghiên cứu xu hư ng

phát tri n giáo dục ngh nghiệp và sự c n thiết khách quan đổi m i c n bản và toàn

diện giáo dục ngh nghiệp. tài c ng phân tích kinh nghiệp phát tri n giáo dục

ngh nghiệp ở một số nư c như Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc, ức, Australia… và

rút ra bài h c kinh nghiệm cho Việt Nam. Thông qua việc xác đ nh các đ nh hư ng,

mục tiêu và nội dung đổi m i c n bản và toàn diện giáo dục ngh nghiệp, đ tài xác

đ nh một số giải pháp đổi m i trong đ c đổi m i ho t động đào t o g n v i các

trách nhiệm của doanh nghiệp. Tuy nhiên do ph m vi nghiên cứu, đ tài chưa phân

tích sâu sự liên kết gi a trư ng và doanh nghiệp đào t o lao động c tay ngh .

Nghiêm Viết Hoàng (2013) v i đ tài: “Thực trạng và giải pháp tăng cường

sự liên kết giữa các trường với doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo

nghề tại Hưng Yên” đ hệ thống một số vấn đ l luận c bản v đào t o ngh , chất

lượng đào t o ngh và mối liên kết doanh nghiệp-nhà trư ng trong đào t o ngh .

Ngoài ra, nghiên cứu này c ng hệ thống h a được bức tranh v liên kết doanh

nghiệp-nhà trư ng ở t nh Hưng Yên. Trên c sở đ ch ra được các vấn đ của mối

liên kết này và từ đ kiến ngh một số giải pháp tháo g mang tính đ nh hư ng.

Phan hính Thức (2003), đi sâu nghiên cứu đ xuất nh ng khái niệm, c sở

l luận m i của đào t o ngh , v l ch sử đào t o ngh và giải pháp phát tri n đào t o

ngh g p ph n đáp ứng nhu c u nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp h a, hiện đ i

h a ở nư c ta.

Nguy n kh c Ng c (2014) đ tài: “Nghiên cứu và đề xuất giải pháp phát

triển nguồn nhân lực quản lý DN vừa và nhỏ tại các khu công nghiệp trên địa bàn

Hưng Yên, Hải Dương đến năm 2020”. tài m i nghiên cứu nh ng vấn đ l luận

v phát tri n nguồn nhân lực c tay ngh quản l doanh nghiệp vừa và nh ; xây

dựng khung l thuyết cho phân tích và đánh giá thực tr ng phát tri n nguồn nhân

lực c tay ngh quản l NNVV trong các K N t nh Hưng Yên; đ xuất các đ nh

hư ng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phát tri n nguồn nhân lực c tay ngh

quản l NNVV trong các K N t nh Hưng Yên trong th i gian t i.

Nguy n Viết Sự (2005), đ nhận diện nh ng vấn đ tồn t i phổ biến trong hệ

thống giáo dục ngh nghiệp của Việt Nam, từ chư ng trình, phư ng pháp, nội dung,

đội ng giáo viên, chất lượng giảng d y, khả n ng thích ứng v i môi trư ng làm

việc, tác phong ngh nghiệp, từ đ đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng

của hệ thống giáo dục ngh nghiệp.

ỗ Minh ư ng và M c V n Tiến (2004), đ đ cập đến nhu c u đào t o lao

động kỹ thuật của Việt Nam nhằm đáp ứng yêu c u công nghiệp h a và hiện đ i h a

đất nư c. Nh ng nội dung v đổi m i chư ng trình giảng d y, t ng cư ng đ u tư

thiết b , công nghệ ph hợp v i thiết b , công nghệ của sản xuất, nâng cao chất

lượng và chuẩn h a đội ng giáo viên; đổi m i phư ng pháp ki m tra, đánh giá;

ki m đ nh chất lượng các trư ng ngh ; đáp ứng nhu c u nhân lực kỹ thuật của n n

kinh tế cả v số lượng, chất lượng và c cấu đ đảm bảo hiệu quả đ u tư cho giáo

dục và d y ngh .

Nguy n c S n (2005) đi sâu phân tích thực tr ng đội ng cán bộ công

chức trong khu vực quản l nhà nư c đ thấy rõ nh ng ưu đi m và h n chế c n tồn

t i của nguồn nhân lực trong bộ máy công quy n, đồng th i tìm ra nh ng nguyên

nhân c được các ưu đi m c ng như nh ng tồn đ ng trong việc sử dụng đội ng cán

bộ công chức, cán bộ quản l Nhà nư c trong quá trình công nghiệp h a, hiện đ i

h a, hiện đ i h a ( NH, H H) đất nư c.

Nguy n Hoài ảo (2009) đ nghiên cứu hiện tr ng chất lượng nguồn nhân

lực, sự biến động, công tác tuy n dụng ngư i lao động và vấn đ kh kh n trong

công tác đào t o, đào t o l i ngư i lao động của các doanh nghiệp vừa và nh t i

thành phố n Th .

ào Quang Vinh (2006), v i đ tài nghiên cứu: “Phát triển nguồn nhân lực

có tay nghề cho CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn” đ ch ra thực tr ng tập trung

cao ở khu vực nông thôn của nguồn nhân lực. Từ đ đưa ra các giải pháp đ giải

quyết vấn đ trên thông qua việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn

cho quá trình công nghiệp h a, hiện đ i h a đất nư c.

ỗ ình Trư ng (2009) ch ra thực tr ng ho t động liên kết gi a trư ng ao

đẳng ngh điện Luyện kim Thái Nguyên. Theo đ , quan đi m đào t o của

trư ng là: (i) chuy n từ đào t o theo mô hình cung sang đào t o theo mô hình đáp

ứng theo yêu c u của th trư ng lao động và x hội. (ii) phân cấp m nh cho c sở và

huy động m i nguồn lực x hội vào tham gia công tác đào t o. (iii) chuy n hệ thống

d y ngh v i chư ng trình n ng v l thuyết và không liên thông v i các trình độ

sang hệ thống d y ngh v i chư ng trình xây dựng theo hư ng kỹ n ng thực hành

và liên thông v i các trình độ khác. (iv) th chế h a vai tr , chức n ng của các tổ

chức trong đ c doanh nghiệp khi tham gia xây dựng chư ng trình, tiêu chuẩn

ngh , tham gia bồi dư ng kỹ n ng ngh cho ngư i h c. V i các quan đi m thiên v

thực ti n, g n đào t o v i thực ti n, t ng cư ng hợp tác v i doanh nghiệp như trên,

ao đẳng ngh điện Luyện kim Thái Nguyên đ đ t được nh ng thành công

bư c đ u.

uốn sách “Đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp vừa và nhỏ”

n m 2011 của Ph m Xuân Thu và Nguy n Quang Việt đ cập đến bối cảnh tác động

đến đào t o và sử dụng lao động ở Việt Nam đồng th i khái quát các yếu tố bảo

đảm đào t o ngh , đ nh hư ng đào t o ngh đáp ứng nhu c u của doanh nghiệp vừa

và nh . uốn sách c ng đưa ra một số giải pháp t ng cư ng g n kết gi a đào t o

ngh và sử dụng lao động t i các doanh nghiệp vừa và nh . Tuy nhiên sách m i ch

đ cập đến việc đào t o ngh cho doanh nghiệp vừa và nh chứ chưa hư ng đến các

giải pháp đào t o nhân lực kĩ thuật cho các doanh nghiệp l n t i Việt Nam.

Báo cáo “Đột phá chất lượng đào tạo nghề” của Tổng cục y ngh n m

2012 đ nêu chi tiết tổng quan tình hình d y ngh ; phân tích thực tr ng và đ nh

hư ng một số lĩnh vực d y ngh . áo cáo nêu rõ nhân lực qua đào t o ngh là một

trong ba trụ cột t ng trưởng và phát tri n b n v ng kinh tế Việt Nam, trong th i

gian qua d y ngh đ c bư c phát tri n tích cực nên đ c bư c phát tri n đáp ứng

được nhu c u nhân lực qua đào t o ngh cho các ngành kinh tế, đ c biệt là các v ng

kinh tế tr ng đi m, các ngành kinh tế m i nh n. ên c nh đ y ngh ở Việt Nam

v n c n m t h n chế: i) hất lượng đào t o ngh , m c d đ c chuy n biến nhưng

v n chưa đáp ứng được nhu c u của th trư ng lao động v tay ngh và các kỹ n ng

m m như tác phong công nghiệp, khả n ng làm việc theo tổ, nh m; ii) cấu đào

t o theo cấp trình độ và ngh đào t o chưa hợp l , chưa g n b h u c v i nhu c u

nhân lực của từng ngành, từng đ a phư ng; chưa đáp ứng được nhu c u nhân lực kỹ

thuật chất lượng cao cho sản xuất và th trư ng lao động; iii) chế chính sách

quản l và phát tri n d y ngh c n chưa đồng bộ. Việc chuy n đào t o ngh từ n ng

lực sẵn c của c sở d y ngh sang đáp ứng nhu c u x hội và th trư ng lao động

c n chậm; iv) hưa thiết lập được mối liên kết ch t chẽ gi a các doanh nghiệp v i

c sở d y ngh . Sự tham gia của doanh nghiệp vào ho t động d y ngh c n thụ

động, chưa c v n bản xác đ nh doanh nghiệp là một trong nh ng chủ th của ho t

động d y ngh . Sự tham gia của các doanh nghiệp vào đào t o ngh là rất b động,

c sự thiếu hụt v các v n bản pháp l quan tr ng và nh ng quy đ nh v cộng đồng

doanh nghiệp và vai tr của h như một bên liên quan của đào t o ngh . áo cáo đ

ch ra một số đ nh hư ng lĩnh vực d y ngh như xây dựng khung trình độ quốc gia

và khung trình độ ngh quốc gia; xây dựng c chế chính sách đ doanh nghiệp tham

gia m nh mẽ vào xây dựng tiêu chuẩn kỹ n ng và tiêu chuẩn n ng lực ngh ; thí

đi m thành lập các Hội đồng kỹ n ng ngh .

tài “Cơ sở lý luận và phương pháp kết nối nhu cầu học nghề và nhu cầu

lao động qua đào tạo” của PGS.TS Nguy n Th Lan Hư ng và nh m nghiên cứu -

Viện Khoa h c Lao động và X hội (2015) đ ch ra nh ng bất cập trong hệ thống

đào t o của Việt Nam. Từ đ , nghiên cứu đưa ra các giải pháp kết nối nhu c u h c

ngh và nhu c u lao động qua đào t o đ đáp ứng yêu c u phát tri n nguồn nhân lực

của Việt nam n i chung và lao động qua đào t o ngh .

Lư ng hính Huy (2013) khi nghiên cứu v “Phát triển nguồn nhân lực

trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành may ở tỉnh Hưng Yên đến năm 2020” đ

đ xuất một trong nh ng giải pháp quan tr ng đ nâng cao chất lượng nguồn nhân

lực trong doanh nghiệp là “phối hợp với các cơ sở đào tạo để xây dựng các danh

mục ngành nghề cần đào tạo, chương trình đào tạo sao cho phù hợp và xác thực với

công việc của doanh nghiệp”. Tác giả c ng đ xuất nội dung hợp tác đào t o nguồn

nhân lực gi a nhà trư ng và doanh nghiệp gồm các nội dung sau: (i) c n cứ vào

mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp trong từng giai đo n đ xác đ nh các yêu c u

c n đ t ra cho công tác đào t o và huấn luyện cán bộ, nhân viên, công nhân. (ii) trên

c sở tiêu chuẩn chức danh công việc và bảng đánh giá hoàn thành công việc của

từng ngư i lao động, xây dựng và cải tiến chư ng trình đào t o ng n h n và dài h n,

áp dụng các công nghệ đào t o tiên tiến theo xu hư ng nâng cao trình độ thực hành;

các chư ng trình ng n h n g n v i mục tiêu chuẩn chức danh từ c sở đến các trình

độ c bản, nâng cao và chuyên sâu trong từng lĩnh vực. (iii) xây dựng các chư ng

trình đào t o quản l theo hư ng tiêu chuẩn h a cán bộ c tính b t buộc đối v i các

chức danh, sát v i yêu c u công việc của mỗi cán bộ nhân viên c ng như của toàn

doanh nghiệp trong hiện t i c ng như tư ng lai.

ư ng ình ng (2019), Thúc đẩy quan hệ giữa trường dạy nghề và doanh

nghiệp trong bối cảnh hội nhập, đ nêu vai tr và xu hư ng tất yếu của liên kết gi a

trư ng d y ngh và doanh nghiệp; một số vấn đ c n tồn t i trong môi liên kết gi a

nhà trư ng và doanh nghiệp và đ xuất một số giải pháp th c đẩy mối quan hệ gi a

trư ng d y ngh và doanh nghiệp trong mối cảnh hội nhập ở Việt Nam.

i ức Nam (2021), Phát triển giáo dục nghề nghiệp theo mô hình liên kết

nhà trường - doanh nghiệp, nêu và phân tích vấn đ liên hết gi a nhà trư ng và c

sở d y ngh ở Việt Nam v i một số kết quả đ đ t được c ng như nh ng h n chế

c n tồn t i v phư ng thức, th i h n và nội dung hợp tác gi a c sở giáo dục đào

t o và doanh nghiệp, từ đ đ xuất một số giải pháp phát tri n giáo dục ngh nghiệp

theo mô hình liên kết nhà trư ng - doanh nghiệp th i gian tiếp theo.

Th y Lâm (2021), Liên kết đào t o gi a nhà trư ng - doanh nghiệp: " t

tay" c n "l ng lẻo", nêu và phân tích thực tr ng liên kết đào t o gi a nhà trư ng -

doanh nghiệp trên đ a bàn t nh Quảng ình v i nhi u h n chế c n tồn t i do nh ng

nguyên nhân khác nhau, từ đ tác giả đ xuất giải pháp đẩy m nh liên kết nhà

trư ng – doanh nghiệp trên đ a bàn t nh Quảng ình trong th i gian tiếp theo.

1.3. Nh n xét chung về tình hình nghiên cứu tổng quan

Một số kết quả của các công trình nghiên cứu luận án kế thừa

Theo khảo sát của nghiên cứu sinh, đến nay, các công trình khoa h c, bài viết

c liên quan đến vấn đ liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o lao

động c tay ngh cao là khá nhi u. ác vấn đ đ c sự thống nhất tư ng đối v

quan đi m của các h c giả và c ng là nh ng kết quả của các công trình nghiên cứu

mà luận án kế thừa gồm:

Thứ nhất, liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o nguồn

nhân lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng c vai tr , nghĩa

quan tr ng đối v i N, nhà trư ng, h c viên c ng như sự phát tri n kinh tế - x hội

của đ a phư ng và đất nư c.

Thứ hai, liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o nguồn nhân

lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng là c n thiết, ph hợp

v i xu thế phát tri n của x hội, đem l i lợi ích thiết thực, đ c biệt trong bối cảnh

Việt Nam ngày càng hội nhập quốc tế sâu rộng.

Thứ ba, liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o nguồn nhân

lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng là một trong nh ng biện

pháp quan tr ng và hiệu quả nhất trong việc đào t o nguồn nhân lực nói chung và

nguồn nhân lực qua đào t o ngh nói riêng và là con đư ng ng n nhất nhằm nâng cao

chất lượng và hiệu quả đào t o ngh .

Thứ tư, liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o nguồn nhân

lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng ch c hiệu quả tốt nhất

và b n v ng khi c sự quản l đồng bộ và thống nhất của c quan quản l Nhà nư c

trên đ a bàn c ng v i nh ng chế độ, chính sách thích đáng cho các bên liên kết.

Thứ năm, tùy vào tình hình thực tế và đi u kiện kinh tế - xã hội của mỗi

nư c, mỗi đ a phư ng mà ho t động liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong

đào t o nguồn nhân lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng có

nh ng mô hình liên kết và các biện pháp tổ chức quản l khác nhau.

Thứ sáu, tùy vào tình hình thực tế và đi u kiện kinh tế - xã hội của mỗi nư c,

mỗi đ a phư ng mà ho t động liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào

t o nguồn nhân lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao nói riêng c kết

quả và nh ng h n chế, bất cập khác nhau, chi phối bởi nhi u yếu tố khách quan và

chủ quan do đ c n c nh ng giải pháp tư ng ứng ph hợp v i từng đ a phư ng,

không c giải pháp chung cho m i đ a phư ng hay m i ho t động liên kết gi a N

và nhà trư ng cụ th .

Khoảng trống của các công trình và hƣớng nghiên cứu của luận án

ên c nh nh ng vấn đ đ c sự thống nhất v quan đi m nêu trên, một số

nội dung v vấn đ liên kết gi a doanh nghiệp và nhà trư ng trong đào t o nguồn

nhân lực n i chung và đào t o lao động c tay ngh cao n i riêng c n chưa c sự

thống nhất gi a các h c giả ho c c n chưa được nghiên cứu bài bản hay chưa được

đ cập đến một cách cụ th như:

Thứ nhất, một số vấn đ l luận v liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào

t o lao động c tay ngh cao c n chưa hoàn toàn c sự thống nhất v quan đi m của

các h c giả như: khái niệm lao động c tay ngh cao; khái niệm chất lượng đào t o;

tiêu chí đánh giá hiệu quả liên kết gi a N và nhà trư ng; các nhân tố tác động đến

quá trình liên kết và mô hình đánh giá các nhân tố tác động đ ...

Thứ hai, kinh nghiệm thực ti n liên kết gi a N và nhà trư ng trong đào t o

lao động c tay ngh t i các quốc gia ho c các đ a phư ng c th gợi được bài h c

cho Việt Nam ho c cho các t nh, thành phố của Việt Nam trong việc nâng cao hiệu

quả liên kết N và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh cao t i Việt Nam

ho c t i các t nh, thành phố cụ th chưa được đ cập đến một cách rõ ràng, cụ th .

Thứ ba, các giải pháp chung đ nâng cao hiệu quả liên kết N và nhà trư ng

trong đào t o lao động c tay ngh cao đ được đ cập đến ở một số nghiên cứu

song c n ở mức độ rất khái quát, kh áp dụng trong thực tế cụ th của Việt Nam

ho c thực tế ở một t nh, thành phố cụ th của Việt Nam.

Thứ tư, chưa c đ tài nào nghiên cứu sâu và đưa ra các mô hình, c chế liên kết

doanh nghiệp và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập.

Một số nghiên cứu sâu c sử dụng phư ng pháp đ nh lượng thì đ quá c nên

c một số đi m không ph hợp v i thực ti n hiện t i của ho t động liên kết gi a N

và nhà trư ng trong đào t o lao động c tay ngh cao.

Thứ năm, v i đ a bàn nghiên cứu là t nh Hưng Yên, theo khảo sát của nghiên

cứu sinh, m i c một vài nghiên cứu c liên quan song các công trình đ tiếp cận ở

góc độ khác như: phát tri n nguồn nhân lực trong các N nh và vừa; phát tri n

nguồn nhân lực quản l trong các N nh và vừa. Nghiên cứu của tác giả Nghiêm

Viết Hoàng “Thực trạng và giải pháp tăng cường sự liên kết giữa các trường với

doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại Hưng Yên” đ được thực

hiện từ n m 2013 v i nh ng số liệu và tình hình đ rất c , không đ t trong bối cảnh

hội nhập và tiếp cận chủ yếu từ g c độ nâng cao chất lượng đào t o ngh nên không

th giải quyết được vấn đ hiện t i của Hưng Yên. Hiện chưa c nghiên cứu nào đ

cập đến “Liên kết doanh nghiệp và nhà trƣờng trong đào tạo lao động có tay nghề

trong bối cảnh hội nhập”. ây là khoảng trống nghiên cứu mà nghiên cứu sinh

hư ng đến. ồng th i, nhi u nội dung trong các công trình nghiên cứu c liên quan

là nh ng tài liệu tham khảo h u ích đ nghiên cứu sinh kế thừa, hệ thống hoá trong

nghiên cứu của mình.

Tiểu kết chương 1

Theo khảo sát của nghiên cứu sinh, đ c nhi u công trình nghiên cứu liên

quan đến vấn đ liên kết N và nhà trư ng đào t o lao động nhưng rất ít công trình

nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện, đ y đủ v liên kết N và nhà trư ng đào

t o lao động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập. c biệt, v i trư ng hợp t nh

Hưng Yên, m c d thực ti n vấn đ liên kết N và nhà trư ng trong đào t o lao

động c tay ngh trong bối cảnh hội nhập của Hưng Yên đang tồn t i nhi u bất cập,

h n chế, song chưa c nghiên cứu nào đ cập đến một cách hệ thống, toàn diện và

đ y đủ. Một số nghiên cứu c liên quan ở t nh Hưng Yên thì số liệu đ quá c (n m

2013), không đ t trong bối cảnh hội nhập và g c độ tiếp cận c ng khác. o đ , yêu

c u nghiên cứu liên kết N và nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh trong bối

cảnh hội nhập hiện nay, ch ra nh ng kết quả c ng như bất cập, h n chế c n tồn t i

và nguyên nhân đ từ đ gợi mở nh ng giải pháp nâng cao hiệu quả liên kết N và

nhà trư ng đào t o lao động c tay ngh trong th i gian t i là vấn đ mà luận án sẽ

phải đi sâu nghiên cứu và làm rõ cả v m t l luận và thực ti n.

Chương 2

C SỞ LÝ LUẬN VỀ LIÊN KẾT GIỮA DOANH NGHIỆP

VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐỂ ĐÀO TẠO LAO ĐỘNG CÓ TAY NGHỀ

TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

2.1. Một số khái niệm cơ bản

2.1.1. Khái niệm đào tạo, liên kết và liên kết đào tạo

2.1.1.1. Đào tạo, đào tạo tay nghề cho người lao động

Khái niệm đào t o, được đ nh nghĩa trong từ đi n Tiếng Việt do Hoàng Phê

chủ biên, NX à Nẵng, n m 2011 như sau: “Đào tạo làm cho con người trở thành

có năng lực, có khả năng làm việc theo những tiêu chuẩn nhất định”. n theo từ

đi n ách khoa Việt Nam đ nh nghĩa đào t o: “là quá trình tác động đến một con

người, làm cho người đó lĩnh hội và nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo một cách có

hệ thống nhằm chuẩn bị cho người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận

một sự phân công nhất định, góp phần của mình vào sự phát triển xã hội, duy trì và

phát triển nền văn minh của loài người. Về cơ bản, đào tạo là giảng dạy và học tập

trong nhà trường gắn với giáo dục nhân cách”. Trên thực tế, c nhi u cách tiếp cận

khác nhau, quan niệm khác nhau v “đào tạo”, song nhìn một cách tổng th , “đào

tạo” được xem xét trên nh ng dấu hiệu c bản:

Thứ nhất, đào t o là ho t động c mục đích, c tổ chức. N i đến đào t o là

n i đến ho t động d y h c và giáo dục di n ra trong nhà trư ng. Trong quá trình

đào t o phải c sự phân công chức n ng, nhiệm vụ của các lực lượng sư ph m, xác

đ nh rõ kế ho ch th i gian, c sở vật chất bảo đảm…

Thứ hai, trong đào t o luôn di n ra mối quan hệ tác động qua l i gi a nhà

giáo và đối tượng giáo dục.

Thứ ba, đào t o nhằm hư ng đến sự phát tri n con ngư i toàn diện, cả v

phẩm chất, n ng lực theo yêu c u của x hội, yêu c u ngh nghiệp tư ng lai của mỗi

ngư i. V i cách tiếp cận trên, ch ng ta c th đưa ra quan niệm như sau: ào t o là

ho t động c mục đích, c tổ chức v i sự tư ng tác gi a nhà giáo dục đối v i đối

tượng giáo dục nhằm gi p cho đối tượng giáo dục hoàn thiện c bản v phẩm chất

và n ng lực, đáp ứng yêu c u nhất đ nh của x hội và ngh nghiệp. Quá trình đào

t o, hi u theo nghĩa hẹp là bộ phận cấu thành chủ yếu nhất trong toàn bộ ho t động

giáo dục - đào t o của nhà trư ng. Quá trình đào t o do mỗi nhà trư ng quản l ,

nhưng n c quan hệ tư ng tác, liên kết v i các tổ chức đào t o khác, ho c các tổ

chức, c quan khác mà ngư i h c c đi u kiện tham gia ho t động.

Luật Giáo dục Ngh nghiệp số 74/2014/QH13 ban hành ngày 27 tháng 11 n m

2014 c quy đ nh: Nghiệp là ho t động d y và h c nhằm trang b kiến thức, kỹ n ng và

thái độ ngh nghiệp c n thiết cho ngư i h c đ c th tìm được việc làm ho c tự t o

việc làm sau khi hoàn thành kh a h c ho c đ nâng cao trình độ ngh nghiệp.

Mục tiêu chung của giáo dục ngh nghiệp là nhằm đào t o nhân lực trực tiếp

cho sản xuất, kinh doanh và d ch vụ, c n ng lực hành ngh tư ng ứng v i trình độ

đào t o; c đ o đức, sức kh e; c trách nhiệm ngh nghiệp; c khả n ng sáng t o,

thích ứng v i môi trư ng làm việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng

cao n ng suất, chất lượng lao động; t o đi u kiện cho ngư i h c sau khi hoàn thành

kh a h c c khả n ng tìm việc làm, tự t o việc làm ho c h c lên trình độ cao h n.

Mục tiêu cụ th đối v i từng trình độ của giáo dục ngh nghiệp được quy

đ nh như sau: (i) ào t o trình độ s cấp đ ngư i h c c n ng lực thực hiện được

các công việc đ n giản của một ngh ; (ii) ào t o trình độ trung cấp đ ngư i h c

c n ng lực thực hiện được các công việc của trình độ s cấp và thực hiện được một

số công việc c tính phức t p của chuyên ngành ho c ngh ; c khả n ng ứng dụng

kỹ thuật, công nghệ vào công việc, làm việc độc lập, làm việc theo nh m; (iii) ào

t o trình độ cao đẳng đ ngư i h c c n ng lực thực hiện được các công việc của

trình độ trung cấp và giải quyết được các công việc c tính phức t p của chuyên

ngành ho c ngh ; c khả n ng sáng t o, ứng dụng kỹ thuật, công nghệ hiện đ i vào

công việc, hư ng d n và giám sát được ngư i khác trong nh m thực hiện công việc.

Đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động: ào t o nâng cao trình độ là

đào t o ng n h n, nhằm nâng cao trình độ đáp ứng k p th i một yêu c u cấp bách

của thực ti n. ào t o nâng cao trình độ cố g ng đảm bảo nh ng yêu c u c bản,

hiện đ i và thiết thực, tinh giảm và r t ng n chư ng trình t i mức tối ưu đ giảm

th i gian đào t o. ào t o nâng cao trình độ ch được cấp giấy chứng nhận hay

chứng ch , không được cấp bằng tốt nghiệp, vì kết quả đào t o nâng cao trình độ

chưa đủ mức độ đ làm thay đổi trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của ngư i h c.

Trong khu vực và trên thế gi i, tiêu chuẩn kỹ n ng ngh được d ng đồng

nghĩa v i tiêu chuẩn n ng lực thực hiện. Tiêu chuẩn kỹ n ng ngh bao gồm tiêu

chuẩn kiến thức và tiêu chuẩn kỹ n ng thực hành ngh , được xây dựng cho từng

công việc của ngh . Tiêu chuẩn kỹ n ng ngh là một tập hợp các quy đ nh tối thi u

v các công việc mà ngư i lao động phải làm ở mức độ c n đ t được khi thực

hiện các công việc đ t i chỗ làm việc thực tế ở cấp trình độ kỹ n ng ngh

tư ng ứng và quy đ nh v nh ng kiến thức c n thiết ở các mức độ c n đ t làm c

sở cho thực hiện các công việc.

2.1.1.2. Liên kết

Theo từ đi n Tiếng Việt thông dụng do Hoàng Phê chủ biên, NX à Nẵng,

n m 2011, thuật ng “liên kết” được hi u là: “Kết lại với nhau từ nhiều thành phần

hoặc tổ chức riêng rẽ”. Như vậy, khái niệm “liên kết” phản ánh các mối quan hệ

ch t chẽ, ràng buộc l n nhau gi a các thành ph n trong một tổ chức ho c gi a các

tổ chức v i nhau nhằm hư ng đến một mục đích chung nào đ . Tính hư ng đích là

tiêu đi m, là c sở và động lực của các mối liên kết gi a ch ng. Sự liên kết gi a các

tổ chức theo một mục đích nào đ t o nên một sức m nh m i, khả n ng m i mà từ

thành ph n ho c tổ chức riêng rẽ không th c được.

2.1.1.3. Liên kết đào tạo

Khái niệm liên kết đào t o được quy đ nh t i Khoản 1 i u 3 Thông tư

29/2017/TT- L T XH Quy đ nh v liên kết tổ chức thực hiện chư ng trình đào

t o do ộ trưởng Lao động – Thư ng binh và X hội ban hành, theo đ : “Liên kết

đào tạo là sự hợp tác giữa đơn vị chủ trì liên kết đào tạo với đơn vị phối hợp liên

kết đào tạo để tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo cấp bằng tốt nghiệp

trung cấp, cao đẳng, chứng chỉ sơ cấp nhưng không hình thành pháp nhân mới”.

Hợp đồng liên kết đào t o là v n bản được k kết gi a các bên liên quan

nhằm xác đ nh quy n lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm mà các bên th a thuận trong quá

trình liên kết đào t o. Từ sự phân tích các khái niệm “đào tạo”, “quá trình đào tạo”

và nh ng vấn đ v ho t động liên kết đào t o.

Mục đích của ho t động liên kết đào t o là thực hiện chủ trư ng đào t o theo

nhu c u x hội; huy động ti m n ng của nhà trư ng, nhằm đào t o nguồn nhân lực

t i chỗ cho đ a phư ng; t o c hội h c tập cho nhi u ngư i trên c sở bảo đảm chất

lượng, hiệu quả giáo dục, g p ph n thực hiện mục tiêu công bằng và x hội hoá giáo

dục. Sự kết hợp gi a nhà trư ng thông qua hình thức liên kết được thực hiện trên

nh ng nội dung c bản như: Khảo sát nhu c u h c tập của ngư i h c; xây dựng kế

ho ch mở l p; tuy n sinh; thực hiện kế ho ch và chư ng trình đào t o; ho t động

giảng d y của giảng viên; ho t động h c tập của ngư i h c; công tác ki m tra, đánh

giá; giáo trình, tài liệu; c sở vật chất và thiết b d y h c.

2.1.1.4. Mô hình liên kết

Trên thực tế c nhi u quan niệm khác nhau v mô hình liên kết, tuy nhiên,

theo nh m tác giả thì: Mô hình liên kết là những thỏa thuận, nguyên tắc làm việc,

qua đó, các bên sẽ có trách nhiệm xây dựng và triển khai các hoạt động cụ thể; tổ

chức kiểm tra, đánh giá và đổi mới các hoạt động.

2.1.2. Lao động có tay nghề

Lao động là ho t động c mục đích của con ngư i nhằm biến đổi các vật chất

tự nhiên thành của cải vật chất c n thiết cho đ i sống của mình. Trong quá trình sản

xuất, con ngư i sử công cụ lao động tác động lên đối tượng lao động nhằm t o ra

sản phẩm phục vụ cho lợi ích của con ngư i. Lao động là đi u kiện chủ yếu cho tồn

t i của x hội loài ngư i, là c sở của sự tiến bộ v kinh tế, v n hoá và x hội. N là

nhân tố quyết đ nh của bất cứ quá trình sản xuất nào. Như vậy, động lực của quá

trình triến kinh tế, x hội quy tụ l i là ở con ngư i. on ngư i v i lao động sáng t o

của h đang là vấn đ trung tâm của chiến lược phát tri n kinh tế - x hội. Vì vậy,

phải thực sự giải ph ng sức sản xuất, khai thác c hiệu quả các ti m n ng thiên

nhiên, trư c hết giải ph ng ngư i lao động, phát tri n kiến thức và nh ng khả n ng

sáng t o của con ngư i. Vai tr của ngư i lao động đối v i phát tri n n n kinh tế đất

nư c n i chung và kinh tế nông thôn n i riêng là rất quan tr ng.

Nguồn lao động là toàn bộ nh ng ngư i trong độ tuổi lao động c khả n ng

lao động (theo quy đ nh của Nhà nư c: nam c tuổi từ 16-60; n tuổi từ 16-55).

Lực lượng lao động là bộ phận của nguồn lao động bao gồm nh ng ngư i

trong độ tuổi lao động, đang c việc làm trong n n kinh tế quốc dân và nh ng ngư i

thất nghiệp nhưng c nhu c u tìm việc làm.

Lao động có tay nghề là lực lượng lao động c chuyên môn, được đào t o và

c kinh nghiệm đ thực hiện các công việc th chất ho c tinh th n phức t p h n các

chức n ng công việc thông thư ng. Lao động c tay ngh thư ng được đ c trưng

bởi trình độ h c vấn, trình độ chuyên môn đ t được thông qua đào t o và kinh

nghiệm, và sẽ tư ng ứng v i mức lư ng cao h n lao động phổ thông.

2.1.3. Chất lƣợng, chất lƣợng đào tạo

2.1.3.1. Chất lượng

Theo Từ đi n tiếng Việt của Trung tâm từ đi n h c Vietlex, do GS. Hoàng Phê

chủ biên thì: "Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một sự vật, sự việc".

Theo quan đi m triết h c: "Chất lượng là sự biến đổi về chất và kết quả của

quá trình tích lũy về lượng (quá trình tích lũy, biến đổi) tạo nên những bước nhảy

vọt về chất của sự vật và hiện tượng. Trong đó chất lượng được hiểu là thuộc tính,

tính chất của sự vật, hiện tượng làm cho sự vật, hiện tượng đó khác với các sự vật,

hiện tượng khác".

Trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh: "Chất lượng sản phẩm được đặc trưng

bởi các yếu tố về nguyên vật liệu chế tạo, quy trình và công nghệ sản xuất, các đặc

tính về sử dụng, kể cả mẫu mã, thị hiếu, mức độ đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng".

Theo đ nh nghĩa của ISO 9000-2000: "Chất lượng là mức độ đáp ứng yêu

cầu của một tập hợp các đặc tính vốn có", trong đ yêu c u được hi u là các nhu

c u hay mong đợi đ được công bố, ng m hi u hay b t buộc.

Theo bài giảng môn Quản l chất lượng giáo dục ngh nghiệp của PGS.TS

Nguy n Khang - ộ G & T thì khái niệm hiện nay chất lượng là:

- Sự ph hợp v i các tiêu chuẩn;

- Sự ph hợp v i mục đích;

- Hiệu quả của việc đ t được mục đích;

- Sự đáp ứng nhu c u của khách hàng.

Theo tiêu chuẩn ISO: hất lượng là khái niệm của tập hợp các đ c tính của

một sản phẩm, một hệ thống hay một quá trình đ đáp ứng các yêu c u của khách

hàng và các bên có liên quan.

Như vậy, chất lượng là khái niệm được nhìn nhận ở nhi u g c độ khác nhau,

nhưng đ u mang hàm chung là tổng th các đ c đi m và các đ c tính của một sản

phẩm ho c d ch vụ thoả m n nhu c u của ngư i sử dụng.

Luận án này sử dụng khái niệm: Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một

sản phẩm làm cho sản phẩm đó thỏa mãn nhu cầu của khách hàng.

2.1.3.2. Chất lượng đào tạo

Một số quan niệm chất lượng đào t o:

"Chất lượng đào tạo là kết quả của quá trình đào tạo được phản ánh các đặc

trưng về phẩm chất, giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành

nghề của người tốt nghiệp tương ứng với mục tiêu, chương trình đào tạo theo các

ngành nghề cụ thể" [8, 31].

"Chất lượng đào tạo thể hiện chủ yếu và tập trung nhất ở chất lượng sản

phẩm đào tạo. Chất lượng đó là trình độ hiện thực hóa hay trình độ đạt được của

mục tiêu đào tạo, thể hiện ở trình độ phát triển nhân cách của HS, SV sau khi kết

thúc quá trình đào tạo" [25, 36].

"Chất lượng đào tạo với đặc trưng sản phẩm là “con người lao động” có thể

hiểu là đầu ra của quá trình đào tạo và được thể hiện cụ thể ở các phẩm chất, giá

trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của người tốt nghiệp

tương ứng với mục tiêu đào tạo của từng ngành trong hệ thống đào tạo. Với yêu cầu

đáp ứng nhu cầu nhân lực của thị trường lao động, quan niệm về chất lượng đào

tạo không chỉ dừng ở kết quả của quá trình đào tạo trong nhà trường với những

điều kiện đảm bảo nhất định như : cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên… mà còn phải

tính đến mức độ phù hợp và thích ứng của người tốt nghiệp với thị trường lao động

như tỷ lệ có việc làm sau khi tốt nghiệp, năng lực hành nghề tại các vị trí làm việc

cụ thể ở các DN, khả năng phát triển nghề nghiệp…” [9, 33].

hất lượng giáo dục n i chung và chất lượng giáo dục ngh nghiệp n i riêng

là vấn đ c bản và là mục tiêu phấn đấu không ngừng của các cấp quản l giáo dục

c ng như các c sở G NN trực tiếp.

Quan đi m nguồn lực ở phư ng Tây cho rằng chất lượng phụ thuộc đ u vào

của hệ thống đào t o. Khi c các yếu tố đ u vào c chất lượng như: giáo viên gi i,

cán bộ quản l gi i, c sở vật chất đ y đủ, h c sinh gi i,… thì chất lượng được

nâng cao. ng c quan đi m cho rằng chất lượng được đánh giá bằng sản phẩm

của quá trình đào t o (đ u ra), tức là bằng mức độ hoàn thành của h c viên tốt

nghiệp. Một số quan đi m khác l i khẳng đ nh chất lượng được quyết đ nh bởi các

quá trình ho t động bên trong, đ c biệt là hệ thống thông tin và hệ thống các quyết

đ nh tối ưu.

Theo PGS.TS. ng Quốc ảo, chất lượng đào t o là kết quả cuối c ng đ t

được bởi sự tác động tích cực của các yếu tố cấu thành của quá trình đào t o. th

khái quát quan niệm này như s đồ sau:

Hình 2.1. Mô phỏng mô hình các yếu tố tác động đến chất lƣợng đào tạo

CSVC, TC

ND PP, PT

Trong đó:

- MT: mục tiêu đào t o.

- PP, PT: phư ng pháp đào t o, phư ng tiện phục vụ đào t o.

- GV: giáo viên và cán bộ quản l đào t o.

- HV: h c viên.

- N : nội dung đào t o.

- SV , T : c sở vật chất, tài chính phục vụ đào t o.

- Q: chất lượng đào t o.

Hệ thống ki m đ nh quốc gia Việt Nam quan niệm “Chất lượng sẽ được

đánh giá bằng cách khách hàng xếp hạng tầm quan trọng của các đặc trưng phẩm

chất đối nghịch với tính nhất quán và giá trị bằng tiền”. sẽ đảm bảo, nâng cao chất

lượng nếu thực hiện tốt các yếu tố như: đáp ứng yêu c u của khách hàng; tập trung

vào con ngư i và m i ngư i đ ng g p xây dựng tổ chức của mình; c t m nhìn dài

h n; quản l sự thay đổi một cách c hiệu quả; c đổi m i; h u hiệu; tổ chức tiếp th

tốt v i th trư ng.

Theo Harvey L và Knight PT đ cập đến n m khía c nh chất lượng đào t o

và đ được nhi u tác giả khác thảo luận, công nhận và phát tri n.

- hất lượng đào t o được hi u ng m là chuẩn mực cao, sự vượt trội (hay sự

xuất s c);

- hất lượng đào t o là sự hoàn hảo trong quá trình thực hiện (kết quả hoàn

thiện, không c sai s t);

- hất lượng đào t o là sự ph hợp v i mục tiêu trong kế ho ch của trư ng;

- hất lượng đào t o là sự đáng giá v đồng ti n (trên khía c nh đáng giá đ

đ u tư);

- hất lượng đào t o là một quy trình liên tục cho phép “khách hàng” (tức

sinh viên) đánh giá sự hài l ng của h .

T m l i, Chất lượng đào tạo là kết quả tác động tích cực của tất cả các yếu

tố cấu thành hệ thống và quá trình đào tạo vận hành trong môi trường nhất định.

2.2. Cơ sở khoa học và pháp lý của việc liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường

2.2.1. Quan điểm triết học về mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn

L luận được hình thành khái quát trên n n tảng kinh nghiệm thực ti n.

Không c ho t động thực ti n, kinh nghiệm thực ti n thì không c l luận khoa h c.

Thực ti n đ ra nh ng vấn đ l luận phải giải đáp; đồng th i kinh nghiệm thực ti n

cung cấp cứ liệu đ nghiên cứu, khái quát l luận. ối v i chủ nghĩa Mác - Lênin,

không c thứ l luận vì l luận. h c l luận nào g n li n v i thực ti n, phục vụ

thực ti n và được thực ti n khảo nghiệm m i b t r trong đ i sống. Lênin cho rằng

“quan đi m đ i sống, quan đi m thực ti n phải là quan đi m đ u tiên, c bản của

nhận thức luận”. Như vậy, l luận là hệ thống tư tưởng c tính quan đi m được khái

quát h a b t nguồn từ thực ti n nhằm luận giải biện chứng v quy luật tồn t i, vận

động, phát tri n của một sự vật, hiện tượng nào đ . L luận thư ng g n v i cá nhân

con ngư i cụ th ho c g n v i nh m ngư i nhất đ nh. L luận mang màu s c tư

tưởng và x hội rõ rệt. Một ngư i hay một nh m ngư i sử dụng l luận đ ch đ o

hành vi của nhi u ngư i vì mục đích và lợi ích của h .

Nh ng nhu c u của thực ti n bao gi c ng c tác dụng quyết đ nh đối v i sự

phát tri n của khoa h c. o nhu c u trồng tr t và ch n nuôi, nhu c u của hàng hải

mà sinh ra toán h c và thiên v n h c. Sự phát tri n của các nhà máy, công xưởng

sinh ra c h c. Trong l ch sử nhân lo i, khoa h c phát tri n m nh nhất sau th i kỳ

trung cổ, l c n n sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện và phát tri n. “Nếu như sau

đêm tối trung cổ, các nhà khoa học tự nhiên sống lại với một sức mạnh thần kỳ, thì

chúng ta phải đem thành tích thần kỳ đó quy cho sản xuất”.

L luận do ho t động thực ti n của con ngư i sinh ra. ến lượt n l luận l i

c ảnh hưởng to l n đến thực ti n, mở ra trư c m t con ngư i vi n cảnh m i. Ví

như l luận Mác - Lênin là sự khái quát kinh nghiệm của phong trào cộng sản và

công nhân thế gi i. Không c l luận cách m ng thì không c thực ti n cách m ng.

Sức m nh của chủ nghĩa Mác - Lênin là ở chỗ trong khi khái quát thực ti n cách

m ng, l ch sử x hội, c n v ch ra sự liên hệ l n nhau gi a các hiện tượng, quy luật

khách quan của sự phát tri n, bư c đi trong hiện t i và tư ng lai, cung cấp c sở

khoa h c cho các ảng c m quy n v ch ra chủ trư ng, đư ng lối một cách khoa

h c. Như vậy, l luận và thực ti n bổ sung cho nhau, làm phong ph l n nhau,

không c thực ti n thì l luận không c cứ liệu. Không được soi đư ng bằng l luận

cách m ng thì thực ti n không phát tri n được và trở thành m quáng.

L luận không nh ng khái quát kinh nghiệm thực ti n đ thu được, mà c n

phải đi trư c thực ti n, ch ra cho kinh nghiệm thực ti n con đư ng vận dụng, phát

tri n và đi theo, v trang cho con ngư i nh ng tri thức khoa h c trong ho t động

thực ti n. hủ nghĩa Mác - Lênin là l luận như vậy. hủ nghĩa Mác - Lênin là sự

thống nhất chân chính gi a l luận và thực ti n cách m ng, là kim ch nam cho nhận

thức l luận và thực ti n của ch ng ta.

2.2.2. Các văn kiện của Đảng, Nhà nƣớc và Bác Hồ nói về lý luận gắn với thực

tế, học đi đôi với hành

ác Hồ đ d y: Thực ti n không c l luận hư ng d n thì thành thực ti n m

quáng, l luận mà không liên hệ v i thực ti n là l luận suông.

Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III (năm 1960), vấn đề “Giáo dục kết

hợp với lao động sản xuất” đ hi n nhiên trở thành nguyên l c bản của giáo dục

và được khẳng đ nh l i ở v n kiện các i hội ảng sau này.

Ngh quyết TW 2 kh a VIII, kết luận Ngh đ nh TW6 kh a IX v Giáo dục

đ nhấn m nh: “Giáo dục gắn liền với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội”.

N m 1998, Luật Giáo dục của nư c ộng h a x hội chủ nghĩa Việt Nam c

ghi:... “Phát triển Giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, tiến bộ

khoa học công nghệ, củng cố quốc phòng, an ninh; bảo đảm cân đối về cơ cấu trình

độ, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu vùng miền; mở rộng quy mô trên cơ sở đảm bảo chất

lượng và hiệu quả; kết hợp giữa đào tạo và sử dụng”. ( i u 8)

Luật Giáo dục ngh nghiệp số 74/2014/QH13 nêu rõ “Mục tiêu chung của

giáo dục nghề nghiệp là nhằm đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh

và dịch vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức

khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, thích ứng với môi trường

làm việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng cao năng suất, chất lượng

lao động; tạo điều kiện cho người học sau khi hoàn thành khóa học có khả năng tìm

việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn”.

Quán triệt và thực v n kiện của ảng, Nhà nư c và ác Hồ n i v l luận

g n v i thực tế, h c đi đôi v i hành, các trư ng d y ngh đ c biệt ch tr ng đổi m i

quá trình d y và h c theo hư ng g n lí thuyết v i thực hành, lí luận v i thực ti n.

Quá trình d y h c trong các trư ng d y ngh là ho t động nhận thức và thực hành

của sinh viên do giảng viên tổ chức, đi u khi n và hư ng d n theo mục tiêu, chư ng

trình của nhà trư ng xác đ nh. Từ đ , nhà trư ng ch đ o c hiệu quả việc đổi m i

v cách thức d y và h c của giảng viên, sinh viên; t ng cư ng d y h c thực hành và

tập luyện kĩ n ng vận dụng kiến thức đ giải quyết các vấn đ thực ti n; sử dụng

phư ng tiện kĩ thuật, thiết b d y h c hiện đ i vào d y h c, đổi m i ki m tra, đánh

giá kết quả h c tập của sinh viên,... nhằm phát tri n n ng lực cho sinh viên, đáp ứng

yêu c u thực ti n.

2.3. Các nguyên tắc và nội dung của iên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường

để đào tạo ao động có tay nghề trong bối cảnh hội nh p

2.3.1. Các nguyên tắc trong liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trƣờng

2.3.1.1. Nguyên tắc tự nguyện

Tuân thủ theo quy luật cung - c u của th trư ng, xây dựng mối quan hệ cung

ứng d ch vụ và sử dụng d ch vụ theo đ ng quy luật th trư ng, bảo đảm tính khả thi,

ph hợp v i thực tế, không ảnh hưởng đến thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ, các quy

đ nh pháp luật của mỗi bên.

ình đẳng v lợi ích, liên kết xuất phát từ lợi ích chung nhưng phải tôn tr ng

lợi ích riêng, hỗ trợ l n nhau đ vừa đem đến lợi ích chung vừa c lợi ích thiết thực

cho mỗi bên, c ng hoàn thành nhiệm vụ đối v i đ n v và x hội. Quan hệ hợp tác

gi a nhà trư ng và N là quan hệ biện chứng tư ng hỗ vì lợi ích của cả hai phía

c ng như lợi ích chung của toàn x hội. o đ , liên kết không mang tính hỗ trợ từ

phía này đối v i phía kia, mà là một sự c n thiết khách quan vì sự tồn t i và phát

tri n b n v ng chung. Trong liên kết đào t o gi a nhà trư ng và N, nhà trư ng

đ ng vai tr là đ n v chủ trì, ch u trách nhiệm chính trong đào t o: thực hiện nội

dung, chư ng trình, chất lượng đào t o, cấp bằng cho ngư i h c... N đ ng vai trò

là đ n v phối hợp, ch u trách nhiệm tham gia tổ chức, quản lí, phục vụ cho quá

trình đào t o, sử dụng sản phẩm đào t o... Sự liên kết ch t chẽ gi a nhà trư ng và

N được xem là một đi u kiện bảo đảm cho sự tồn t i và phát tri n của cả hai bên.

Nếu N đ ng vai tr “đ n bẩy”, kích thích sáng t o và chuy n giao công nghệ, tiếp

nhận sản phẩm đào t o, cung cấp thêm các nguồn lực cho nhà trư ng thì ngược l i

nhà trư ng là n i cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao, sáng t o ra tri thức m i

và gi p các N giải quyết các vấn đ mà thực tế đ t ra. ho nên, việc liên kết c n

phải hết sức linh ho t m m dẻo đ c ng khai thác, sử dụng nguồn lực chung. Muốn

vậy, hai bên c n thư ng xuyên, trao đổi thảo luận đ hi u, phát tri n lợi ích và thế

m nh cho nhau. i u này phụ thuộc chủ yếu vào nhận thức và t m nhìn của l nh

đ o nhà trư ng và N.

ồng th i, việc liên kết, hợp tác gi a nhà trư ng và N tự nguyện, nhưng

phải quan tâm chia sẻ trách nhiệm v i cộng đồng và x hội; ảm bảo chất lượng

đào t o toàn diện v kiến thức, kỹ n ng và nhân cách của ngư i lao động trong th i

đ i m i.

2.3.1.2. Nguyên tắc phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động

Mối quan hệ gi a đào t o ngh và nhu c u x hội là quan hệ “cung - c u”.

Nếu xét mối quan hệ gi a hệ thống đào t o nhân lực d dàng nhận thấy mối quan hệ

đào t o v i nhu c u x hội rất ch t chẽ và kh ng khít v i nhau. Nhiệm vụ chủ yếu

của đào t o ngh là cung cấp nhân lực kỹ thuật trực tiếp cho nhu c u phát tri n kinh

tế - x hội, đội ng này phải đáp ứng cả v chất, v lượng c ng như c cấu ngành

ngh và c cấu trình độ ph hợp v i yêu c u t ng trưởng kinh tế, phát tri n x hội

của đất nư c trong từng giai đo n. Kinh tế - x hội càng phát tri n thì nhu c u v

lao động c kỹ n ng càng t ng, khi đ đào t o nhân lực càng c đi u kiện phát tri n

và ngược l i. o vậy đào t o nhân lực phải g n v i việc làm. Việc làm trong th

trư ng lao động là thư c đo nhu c u x hội. Nếu đào t o không g n v i nhu c u x

hội sẽ ngay lập tức xuất hiện hiện tượng mất cân đối, vừa thừa vừa thiếu nhân lực

như hiện nay. Tuy nhiên mối quan hệ “cung - c u” này luôn tồn t i dư i d ng “cân

bằng động” đi u đ cho thấy đào t o ngh phải linh ho t, thích ứng v i nhu c u x

hội luôn thay đổi.

Sự ph hợp gi a và nhu c u của N c th xác đ nh qua nguyên t c 3P: th a

m n v ti m n ng, n ng lực của sản phẩm (Performance); th i đi m cung ứng sản

phẩm (Punctuality) và giá thành sản phẩm (Price).

ác c sở đào t o c n n m b t tốt xu hư ng của th trư ng lao động đ c

th t o nên sự cân bằng gi a cung – c u trên th trư ng lao động, tránh tình tr ng

lao động được đào t o thừa thì v n thừa trong khi doanh nghiệp thì v n thiếu lao

động c th đáp ứng được nhu c u công việc. Ngoài ra, ở t m vĩ mô h n, ho t động

đào t o ngh c n đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng các yêu c u mà các quy ho ch,

kế ho ch phát tri n kinh tế x hội đ đ ra.

Ngoài ra, đối v i đào t o ngh , luôn c độ tr th i gian đào t o là khoảng

th i gian gi a nhu c u của th trư ng xuất hiện và l c mà nhu c u đ được đáp ứng,

ào t o ngh là một quá trình, c n th i gian. Nhu c u của ngày mai, của tháng sau

không th đáp ứng nếu b t đ u quá trình đào t o từ ngày hôm nay. Các bậc đào

t o ngh bao gồm s cấp, trung cấp và cao đẳng tư ng ứng v i các mốc th i

gian là dư i 1 n m, 2 n m và 3 n m. Vì vậy, c n c c chế xử l độ tr th i gian đáp

ứng nhu c u của th trư ng thông qua việc tổ chức tốt hệ thống thông tin th trư ng

lao động cập nhật và đội ng tư vấn hư ng nghiệp chuyên nghiệp. Khoảng th i gian

đ đối v i ngư i lao động đ qua đào t o cực kỳ quan tr ng, mốc th i gian quyết

đ nh việc h c việc làm hay trở thành ngư i thất nghiệp. Nếu xử l không khéo thì

c th sẽ phải kéo dài th i gian lao động ch việc khi chưa kết nối được cung - c u

lao động. n ngược l i thì các c sở d y ngh c th r t ng n độ tr th i gian này

như một cách đ t o đi u kiện cho ngư i lao động c th tìm đến v i các doanh

nghiệp ho c đ n thu n ch là ki m tra l i n ng lực của mình qua đào t o.

Thực tế trong công tác đ chứng minh, d h c viên ngh được đào t o c tay

ngh cao nhưng cung cấp không đ ng th i đi m ho c chi phí quá cao thì c ng

không th xem là đáp ứng đ ng nhu c u của N.

2.3.2. Nội dung và hình thức liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trƣờng

2.3.2.1. Liên kết trong khâu tuyển sinh

Tuy n sinh là một trong nh ng vấn đ kh kh n đối v i nh m trư ng thuộc

hệ thống giáo dục ngh nghiệp. Thông thư ng, đ thu h t ngư i h c, các c sở

G NN đ tận dụng thế m nh của phư ng tiện truy n thông, chư ng trình quảng cáo

ho c các trang web... Tuy nhiên, nh ng hình thức đ chưa đảm bảo nguồn tuy n

sinh b n v ng c ng như ti m ẩn khá nhi u “rủi ro”. Thực tế minh chứng, khi nhà

trư ng LK T v i N, ho t động tuy n sinh sẽ thuận lợi h n.

Các hình thức liên kết trong tuyển sinh giữa nhà trường với doanh nghiệp:

Nhà trư ng đào t o theo đ n đ t hàng từ doanh nghiệp (tức là N “gửi đ n

hàng” t i nhà trư ng yêu c u đào t o lực lượng lao động c trình độ, kỹ n ng ngh

đáp ứng v trí làm việc t i N sau tốt nghiệp). n cứ vào “đ n hàng”, nhà trư ng

chủ động thực hiện kế ho ch tuy n sinh c sự tham gia từ phía N. oanh nghiệp

cử cán bộ tư vấn ngh nghiệp c ng cán bộ nhà trư ng t i các trư ng THPT, TH S,

trư ng phổ thông c nhi u cấp h c tư vấn hư ng nghiệp cho h c sinh.

Nhà trư ng đào t o h c viên do N gửi đến. Ở hình thức này, N chủ động

tuy n sinh v i số lượng, c cấu nhất đ nh theo yêu c u phía N. Nhà trư ng gi vai

tr đào t o, cấp bằng tốt nghiệp và đảm bảo số h c viên này thích ứng ngay v i v

trí làm việc t i N.

Nhà trư ng liên kết v i N c ng xây dựng và thực hiện chiến lược tuy n

sinh, t o nguồn nhân lực ti m n ng, sẵn sàng b đ p v trí khuyết, thiếu trong chiến

lược phát tri n của N. Hình thức này đ i h i đội ng cán bộ chuyên trách của nhà

trư ng và N c ng liên kết ho ch đ nh kế ho ch, xác đ nh ngành, ngh , số lượng

c n tuy n và phư ng thức tuy n sinh.

n lưu , việc tuy n sinh phải tiến hành theo đ ng quy trình, thủ tục tuy n

sinh. Hiện t i, đa số nhà trư ng lựa ch n hình thức xét tuy n. o vậy, N và nhà

trư ng c n tập trung xây dựng nh ng tiêu chí cụ th đảm bảo công tác xét tuy n

công bằng, công khai, đáp ứng yêu c u của các bên tham gia ho t động liên kết.

ên c nh đ , đ đảm bảo chất lượng đào t o, nhà trư ng và N c ng phối hợp xây

dựng chuẩn đ u ra cho các ngành đào t o. ây được coi là thư c đo đánh giá chất

lượng đào t o. huẩn đ u ra phải bao quát được chuẩn kiến thức, chuẩn kỹ n ng,

thái độ ngh nghiệp và kỹ n ng m m c n thiết.

2.3.2.2. Liên kết khâu xây dựng chương trình đào tạo

Nội dung chư ng trình đào t o được xây dựng dựa trên yêu c u thực tế v

ngành ngh N c n, v i đ nh hư ng "đào tạo thật tốt những NLTH cốt yếu cho

người học để đáp ứng yêu cầu sử dụng của họ. n cứ vào khung chư ng trình, vào

chuẩn đ u ra của ngh đào t o, nhà trư ng và N xác đ nh nội dung cụ th c n

được đào t o theo từng ngành, ngh , môn h c, thống nhất phân bổ nội dung chư ng

trình theo hư ng: tiếp cận th trư ng, tiếp cận mục tiêu. Hư ng tiếp cận này đ i h i

phải c sự tham gia của N v i tư cách ngư i sử dụng lao động, đồng th i cho

phép kế ho ch chư ng trình đào t o g n kết v i yêu c u sử dụng, t o đi u kiện cho

ngư i h c phát tri n NLTH, thuận lợi trong tìm việc làm sau tốt nghiệp.

Yêu c u: Nội dung chư ng trình đào t o phải c tính linh ho t, thích ứng

nhanh v i xu thế thay đổi của x hội. o đ , không th áp dụng giá tr bất biến đ

xác đ nh hay đo lư ng cái vận động, biến đổi. M t khác, nội dung chư ng trình phải

c tính khoa h c, tính logic và cập nhật thư ng xuyên nh ng thay đổi của khoa h c,

công nghệ. V i tư cách đồng chủ th thực hiện LK T, doanh nghiệp kết hợp v i

SG NN c ng xây dựng nội dung chư ng trình đào t o theo tiêu chí: đáp ứng yêu

c u N là chính c phối hợp các kênh thông tin đ i ch ng, nguồn tài liệu tham khảo

và các vấn đ thực tế ngh nghiệp đang di n ra.

2.3.2.3. Liên kết trong khâu tổ chức đào tạo

Khi mục tiêu, nội dung chư ng trình thay đổi, tất yếu phư ng pháp đào t o,

đ c biệt phư ng pháp d y, h c c ng thay đổi. Xét trên phư ng diện l thuyết,

phư ng pháp đào t o là hình thức, cách thức ho t động của nhà trư ng và N trong

nh ng đi u kiện xác đ nh nhằm đ t mục tiêu đ đ nh. Quán triệt nguyên t c: đổi

m i phư ng pháp d y, h c t ng cư ng phát tri n NLTH thông qua thực hành, thực

tập sản xuất. GV của nhà trư ng kết hợp ch t chẽ v i chuyên gia tay ngh cao của

các N c ng tiến hành đổi m i ho t động d y. Phư ng pháp d y thay đổi, phư ng

pháp h c c ng thay đổi theo hư ng lấy ngư i h c là trung tâm. o đ , ngư i h c

phải chủ động, tích cực thực hiện vai tr ngư i thợ chính. Phư ng pháp h c nhấn

m nh quá trình hình thành n ng lực tự h c, tự nghiên cứu, biến quá trình đào t o

thành quá trình tự đào t o. LK T gi a nhà trư ng v i N cho phép ngư i h c tiếp

cận sự đa d ng trong phư ng pháp d y l thuyết t i nhà trư ng, thực hành t i N,

tiếp cận nh ng trải nghiệm công việc thực tế ở N, phân tích, lựa ch n cách h c

hiệu quả, phát tri n NLTH, h c trong thực tế và từ thực tế.

2.3.2.4. Liên kết trong khâu kiểm tra, đánh giá

Ki m tra, đánh giá không ch nhằm thẩm đ nh chất lượng ho t động LK T

mà c n là sự ki m nghiệm mức độ ph hợp của quá trình. Mục đích: Xem xét ho t

động của nhà trư ng và N c ph hợp v i mục tiêu đ đ nh hay không; Xem xét

nh ng ưu đi m, nh ng h n chế và nguyên nhân đ k p th i đi u ch nh; ánh giá

tình hình cụ th và sự tư ng ứng v i nguồn lực hiện t i; Phát hiện nh ng nhân tố

m i, khả n ng ti m tàng của tổ chức. ổi m i nội dung ki m tra, bổ sung tiêu chí

đánh giá trên c sở yêu c u công việc thực tế t i N.

Hình thức thực hiện: nhà trư ng và N c ng phối hợp ki m tra, đánh giá,

công nhận tốt nghiệp cho HSSV. c biệt đối v i công tác đánh giá tốt nghiệp, c n

ch tr ng đánh giá kỹ n ng thực hành, tay ngh trong môi trư ng sản xuất thực tế

qua hình thức tổ chức thi thực hành t i xưởng sản xuất của chính N. Hội đồng

đánh giá gồm cán bộ giảng viên của nhà trư ng và KT (đủ phẩm chất, tiêu

chuẩn) của N v i tư cách là ngư i sử dụng lao động c ng tham gia.

2.4. M hình iên kết và ợi ích của các bên khi tham gia iên kết

2.4.1. Mô hình liên kết

2.4.1.1. Mô hình doanh nghiệp trong nhà trường

ược đánh giá là mô hình liên kết hiệu quả, nhưng trên thực tế, mô hình này

chưa được nhân rộng. Nhi u nhà trư ng chưa đủ n ng lực đ u tư vào lĩnh vực sản

xuất kinh doanh. V phư ng diện l thuyết, việc thành lập N trong nhà trư ng sẽ

hỗ trợ đ c lực công tác đào t o. N được coi như một môi trư ng thực hành mang

l i lợi ích kinh tế thiết thực, là c u nối gi a nhà trư ng và th trư ng lao động.

Hình 2. 2. Mô hình doanh nghiệp trong nhà trƣờng

2.4.1.2. Mô hình nhà trường trong doanh nghiệp

Hình 2. 3. Mô hình nhà trƣờng trong doanh nghiệp

ây là mô hình liên kết l tưởng nhất, “có mối quan hệ đào tạo - sử dụng

nhân lực hiệu quả nhất”. V bản chất, nhà trư ng được thành lập đ phục vụ nhu

c u nhân lực cho chính N. nhà trư ng đào t o nhân lực theo đ ng đ a ch đ đ nh,

đ ng nhu c u, trình độ, mức độ công việc. Ngoài ra, nhà trư ng c th đào t o nhân

lực cho nh ng N nghiệp khác ngoài hệ thống.

Ưu thế: o đào t o theo đ ng yêu c u N nên h c viên sau tốt nghiệp c th

thích ứng ngay v i ho t động sản xuất. Việc đào t o nhân lực t i chỗ là giải pháp

giải quyết k p th i nh ng vấn đ biến động v sản xuất, thích ứng nhanh v i tốc độ

phát tri n công nghệ. Tuy nhiên, phải là nh ng N l n, c ti m lực kinh tế và khả

n ng phát tri n m nh m i c nhu c u và khả n ng thành lập nhà trư ng trong N.

2.4.1.3. Mô hình cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngoài doanh nghiệp

Tuy không được đánh giá là mô hình liên kết hiệu quả do c chế liên kết dựa trên

sự th a thuận, k kết hợp đồng. Song trong giai đo n hiện nay, khi ở Việt Nam c 98%

N vừa và nh thì mô hình liên kết này l i được áp dụng phổ biến. nhà trư ng và N

chủ động, tự nguyện liên kết bất cứ khi nào c nhu c u, bất cứ nội dung nào thấy c n

thiết mi n là thoả thuận được. Thông thư ng, N đ t hàng nhà trư ng một khoá đào t o

bất kỳ, nhà trư ng sử dụng N làm đ a đi m thực tập cho h c viên.

o đ c th , không c c chế ràng buộc nên quan hệ liên kết theo mô hình

này khá l ng lẻo, đ i h i nhà trư ng phải thực sự n ng động, linh ho t, tích cực tìm

kiếm “tiếng n i chung” v i N, thiết lập quan hệ liên kết b n v ng. Trên thực tế,

nhi u nhà trư ng đ chủ động LK T theo phư ng thức luân phiên “2 + 1” (2 n m

đ u đào t o l thuyết, kỹ n ng c bản, 1 n m sau đào t o thực hành, thực tập và bổ

sung thêm kiến thức, kỹ n ng).

Hình 2. 4. Mô hình liên kết cơ sở GDNN độc lập với doanh nghiệp

2.4.2. Lợi ích của các bên khi tham gia liên kết đào tạo

ACER2 (2011) đ ch ra nh ng lợi ích trong mối quan hệ gi a nhà trư ng và