1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Truyện thơ là một thể loại phát triển phong phú và có thành tựu trong văn học
Đông Nam Á. Truyện thơ không thuộc loại hình văn học nói - kể mà thuộc loại hình
hát - kể, nghĩa là cốt truyện tự sự được truyền đạt bằng phương thức dân ca. Và như
thế, truyện thơ các cư dân vùng Đông Nam Á ra đời, có vai trò, vị trí và tác động sâu
sắc tới đời sống văn hóa cũng như trong tiến trình lịch sử phát triển văn học các dân
tộc ở khu vực Đông Nam Á.
1.2. Campuchia được biết đến, trước hết như một quốc gia ở Đông Nam Á có một
truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời, với những công trình kiến trúc, điêu khắc kì vĩ,
độc đáo, tiêu biểu là quần thể kiến trúc Angkor - đỉnh cao của trí tuệ. Có lẽ đó chính là
cội nguồn của những rung cảm thẩm mĩ tạo nên tác phẩm văn học đặc sắc như truyện
thơ Tum Tiêu. Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu Đông Nam Á, truyện thơ Tum
Tiêu không chỉ là một tác phẩm văn học đặc sắc của đất nước Campuchia mà còn
thuộc số những truyện thơ tiêu biểu ở Đông Nam Á. Nếu như Tum Tiêu được đánh giá
là thành tựu văn học xuất sắc và tiêu biểu đánh dấu chặng đường phát triển quan trọng
của văn học và chứa đựng nội dung xã hội, lịch sử của đất nước Campuchia thì với
người Tày của Việt Nam, chúng ta thấy rằng người Tày không chỉ có bề dày lịch sử
văn hóa mà văn học dân gian cũng có những đỉnh cao, nhất là những tác phẩm truyện
Nôm Tày như Khảm hải (Vượt biển). Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chú trọng khai
thác những giá trị của từng văn bản nhưng chưa sử dụng văn học so sánh để tìm ra
những điểm tương đồng và khác biệt về mặt thi pháp truyện thơ Tum Tiêu của người
Khơme Campuchia với Vượt biển của người Tày ở Việt Nam. So sánh văn học giữa
các quốc gia hay liên quốc gia sẽ bổ sung quan trọng cho hướng nghiên cứu văn học
riêng lẻ từng quốc gia vốn vẫn tồn tại từ trước đến nay ở Việt Nam.
1.3. Việt Nam và Campuchia là hai quốc gia láng giềng gần gũi, có quan hệ hữu
nghị truyền thống lâu đời, nhân dân hai nước là anh em gắn bó. Thiên nhiên ưu đãi đã
cho dòng sông Mê công chảy qua hai nước làm nên cuộc sống trù phú của nhân dân
hai nước. Dòng Mê công cũng chứng kiến trực tiếp mối tình hữu nghị đoàn kết gắn bó
keo sơn giữa nhân dân hai nước. Việc nghiên cứu văn học các nước trong khu vực
Đông Nam Á còn có ý nghĩa làm thay đổi nhận thức của giới văn nghệ và văn học của
Việt Nam chỉ “quen thuộc những chủ nhân từ phương xa - vốn xa lạ với chúng ta trên
nhiều phương diện, trong khi đó chúng ta lại rất lạ với người bà con ở ngay bên cạnh -
vốn rất gần gũi, có quan hệ gắn bó về mọi mặt với chúng ta trong cộng đồng khu vực
mà chúng ta là một thành viên” [102; 3]. Vì vậy, nghiên cứu văn học Campuchia vừa
có ý nghĩa củng cố tình hữu nghị hợp tác giữa Việt Nam - Campuchia vừa có đóng góp
vào sự phát triển chung của khu vực Đông Nam Á (ASEAN).
