BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRẦN VĂN TRUNG
DẠY HỌC TOÁN
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN
THEO HƯỚNG TIẾP CẬN THUYẾT ĐA TRÍ TUỆ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRẦN VĂN TRUNG
DẠY HỌC TOÁN
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN
THEO HƯỚNG TIẾP CẬN THUYẾT ĐA TRÍ TUỆ
Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học
1. TS. TRẦN ĐÌNH CHÂU
2. TS. NGUYỄN THỊ CHÂU GIANG
NGHỆ AN - 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả, được nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................6
3. Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................7
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................7
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................8
6. Những đóng góp của luận án ........................................................................8
7. Những luận điểm đưa ra bảo vệ ....................................................................8
8. Cấu trúc của luận án......................................................................................8
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.............................................. 9
1.1. Quan niệm về trí tuệ, cấu trúc của trí tuệ và phát triển trí tuệ ..................9
1.1.1. Một số quan niệm về trí tuệ.................................................................. 9
1.1.2. Một số quan niệm về cấu trúc của trí tuệ ........................................... 10
1.1.3. Quan niệm về phát triển trí tuệ........................................................... 12
1.2. Thuyết đa trí tuệ .......................................................................................12
1.2.1. Biểu hiện của 8 dạng trí tuệ trong thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner .... 12
1.2.2. Các điểm mấu chốt trong thuyết đa trí tuệ......................................... 14
1.3. Vai trò của toán học trong quá trình nhận thức........................................14
1.3.1. Hoạt động nhận thức trong tâm lý học............................................... 14
1.3.2. Toán học như là phương pháp nhận thức........................................... 17
1.3.3. Toán học như là ngôn ngữ của khoa học ........................................... 18
1.4. Một số thuyết tâm lý học về nhận thức và các mô hình dạy học
liên quan đến thuyết đa trí tuệ.................................................................19
1.4.1. Thuyết kiến tạo.................................................................................. 19
1.4.2. Thuyết lịch sử - văn hóa về sự phát triển chức năng tâm lý cấp cao
của L.X.Vưgotsky .............................................................................. 23
1.5. Năng lực, năng lực toán học.....................................................................25
1.5.1. Năng lực và năng khiếu...................................................................... 25
1.5.2. Năng lực, năng khiếu Toán học ......................................................... 26
1.6. Sự biểu hiện các dạng trí tuệ và đề xuất chiến lược dạy học trong
dạy học toán THPT chuyên .....................................................................28
1.6.1. Trí tuệ ngôn ngữ................................................................................. 29
1.6.2. Trí tuệ lôgic - toán học ....................................................................... 33
1.6.3. Trí tuệ không gian .............................................................................. 37
1.6.4. Trí tuệ giao tiếp .................................................................................. 40
1.6.5. Trí tuệ nội tâm.................................................................................... 43
1.7. Một số vấn đề về việc dạy học toán THPT chuyên theo tiếp cận
thuyết đa trí tuệ........................................................................................44
1.7.1. Đặc điểm của môn Toán..................................................................... 44
1.7.2. Một số vấn đề về chương trình toán THPT chuyên.......................... 45
1.7.3. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ..................... 47
1.7.4. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo ......................................................... 48
1.7.5. Mối liên hệ giữa thuyết đa trí tuệ và năng lực của học sinh
phổ thông Việt Nam........................................................................... 49
1.7.6. Mục đích và định hướng dạy toán cho học sinh THPT chuyên
theo hướng tiếp cận thuyết đa trí tuệ.................................................. 50
1.7.7. Định hướng vận dụng thuyết đa trí tuệ trong dạy học toán THPT
chuyên nhằm phát triển đa trí tuệ cho học sinh.................................. 51
1.8. Tìm hiểu thực trạng dạy học Toán THPT chuyên theo hướng tiếp cận
thuyết đa trí tuệ và thiên hướng trí tuệ của học sinh THPT chuyên........52
1.8.1. Tổ chức đánh giá thực trạng............................................................... 52
1.8.2. Kết quả đánh giá thực trạng ............................................................... 53
1.9. Kết luận chương 1 ....................................................................................61
Chương 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC TOÁN TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG CHUYÊN THEO HƯỚNG TIẾP CẬN THUYẾT ĐA
TRÍ TUỆ............................................................................................................. 62
2.1. Một số nguyên tắc xây dựng các biện pháp.............................................62
2.1.1. Phù hợp với đặc điểm, nguyên tắc dạy học môn toán ....................... 62
2.1.2. Phù hợp với với đặc điểm dạy học chuyên toán ở trường THPT chuyên..... 62
2.1.3. Phù hợp với định hướng đổi mới PPDH môn Toán........................... 63
2.1.4. Phù hợp với tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh THPT và đặc điểm
chuyên biệt về năng khiếu Toán học của học sinh chuyên toán ........ 63
2.1.5. Đảm bảo tính khả thi trong điều kiện thực tế dạy học toán hiện
nay ở các trường THPT chuyên ......................................................... 63
2.2. Một số biện pháp dạy học toán THPT chuyên theo hướng tiếp cận
đa trí tuệ.............................................................................................. 64
2.2.1. Nhóm biện pháp: Tăng cường khai thác, bổ sung một số nội dung
dạy học trong chương trình môn Toán THPT chuyên để phát triển
đa trí tuệ cho học sinh......................................................................... 64
