Luận án tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam

Chia sẻ: Huc Ninh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:211

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận án nhằm hệ thống hoá và nâng cao những vấn đề lý luận chung về phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế. Nghiên cứu và đánh giá thực trạng phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam đứng trên góc độ là cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH -------------------- NGUYỄN LÊ HOA HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH -------------------- NGUYỄN LÊ HOA HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 62.34.03.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS. NGUYỄN QUANG HÙNG 2. TS. HOÀNG XUÂN HÒA HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Lê Hoa
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU..........................................................................................................................1 Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ....................................18 1.1. LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ ............18 1.1.1. Tập đoàn kinh tế ...........................................................................................18 1.1.1.1. Khái niệm về Tập đoàn kinh tế.........................................................18 1.1.1.2. Vai trò của Tập đoàn kinh tế trong nền kinh tế ................................21 1.1.2. Lý luận về giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế ...............................23 1.1.2.1. Khái niệm, phương thức giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế .....................................................................................23 1.1.2.2. Mục tiêu, chủ thể và nội dung giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế .....................................................................................26 1.2. LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ .............................................................31 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế....................................................................................31 1.2.1.1. Khái niệm Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế........................................................................31 1.2.1.2. Mục tiêu của phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế........................................................................32 1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế....................................................................34 1.2.3. Cơ sở dữ liệu và quy trình Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế....................................................................38 1.2.3.1. Cơ sở dữ liệu.....................................................................................38 1.2.3.2. Quy trình phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế........................................................................41
1.2.4. Phương pháp phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế ..........................................................................................41 1.2.5. Nội dung phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế .................................................................................................47 1.2.5.1. Nội dung phân tích tài chính trong giám sát mức độ bảo toàn và phát triển vốn của Tập đoàn kinh tế ...................................47 1.2.5.2. Nội dung phân tích tài chính trong giám sát việc quản lý, sử dụng vốn đối với Tập đoàn kinh tế .................................................50 1.2.5.3. Nội dung phân tích tài chính trong giám sát kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đối với Tập đoàn kinh tế .......................56 1.2.5.4. Nội dung phân tích tài chính trong giám sát nguy cơ rủi ro, phá sản đối với Tập đoàn kinh tế ....................................................60 1.3. KINH NGHIỆM VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM RÚT RA CHO VIỆT NAM........................................................66 1.3.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc......................................................................66 1.3.2. Kinh nghiệm của Hàn Quốc.........................................................................67 1.3.3. Kinh nghiệm của các nước OECD...............................................................69 1.3.4. Bài học kinh nghiệm về phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam..........................................................70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1...............................................................................................71 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM.............72 2.1. TỔNG QUAN VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM..............72 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam .....................................................................................................72 2.1.2. Đặc điểm tổ chức quản lý của các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam .....................................................................................................76 2.1.3. Đặc điểm hoạt động tài chính của các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam ảnh hưởng đến Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam................................79 2.1.4. Tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của các Tập đoàn kinh tế nhà nước hiện nay...................................................................83 2.2. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH CỦA CƠ QUAN ĐẠI DIỆN CHỦ SỞ HỮU ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ TRONG THỜI GIAN QUA ..................................................................................................86
2.3. THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM ..............88 2.3.1. Thực trạng cơ sở dữ liệu phục vụ phân tích trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam..........................................88 2.3.2. Thực trạng phương pháp phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam................................89 2.3.3. Thực trạng quy trình phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam..........................................90 2.3.4. Thực trạng nội dung Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam..........................................90 2.3.4.1. Thực trạng nội dung phân tích tài chính trong giám sát việc bảo toàn và phát triển vốn ...............................................................91 2.3.4.2. Thực trạng nội dung phân tích tài chính trong giám sát việc quản lý, sử dụng vốn đối với các Tập đoàn kinh tế nhà nước ..........93 2.3.4.3. Thực trạng nội dung phân tích tài chính trong giám sát kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp..................102 2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM ...........................................................................................................108 2.4.1. Những kết quả đạt được .............................................................................108 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ........................................................110 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................................116 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM..............................................................................................................117 3.1. NHỮNG MỤC TIÊU, QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM ......................................................................................117 3.1.1. Mục tiêu tổng quát hình thành và phát triển các Tập đoàn kinh tế Việt Nam ...................................................................................................117 3.1.2. Các quan điểm phát triển các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam .....................118 3.2. NGUYÊN TẮC HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯƠC Ở VIỆT NAM .......................................................................................................120 3.2.1. Nguyên tắc phù hợp ...................................................................................120 3.2.2. Nguyên tắc trung thực và trách nhiệm .......................................................122
3.2.3. Nguyên tắc khách quan ..............................................................................122 3.2.4. Nguyên tắc khả thi và hiệu quả ..................................................................123 3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG GIÁM SÁT TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM ...........................................................................................................123 3.3.1. Hoàn thiện về cơ sở dữ liệu phục vụ phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam....................123 3.3.2. Hoàn thiện phương pháp phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam..............................124 3.3.3. Hoàn thiện quy trình phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam........................................125 3.3.4. Hoàn thiện nội dung phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam ..............................................127 3.3.4.1. Hoàn thiện nội dung phân tích tài chính trong giám sát tình hình bảo toàn và phát triển vốn đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ........................................................................................127 3.3.4.2. Hoàn thiện nội dung phân tích tài chính trong giám sát việc quản lý, sử dụng vốn đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước.............132 3.3.4.3. Hoàn thiện nội dung phân tích tài chính trong giám sát kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ....................................................................................145 3.3.4.4. Bổ sung nội dung giám sát nguy cơ rủi ro tài chính, cảnh báo nguy cơ phá sản đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước..............149 3.4. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP................................................................161 3.4.1. Đối với Nhà nước và các cơ quan chức năng, cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại Tập đoàn kinh tế ................................................161 3.4.2. Đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước............................................................162 3.4.3. Đối với các giám sát viên chuyên trách .....................................................163 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................................164 KẾT LUẬN..................................................................................................................165 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN...................................167 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................168 PHỤ LỤC.....................................................................................................................172
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN BH&CCDV : Bán hàng và cung cấp dịch vụ BQ : Bình quân CSH : Chủ sở hữu CĐKT : Cân đối kế toán DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DT : Doanh thu DTTC : Doanh thu tài chính HĐĐT : Hoạt động đầu tư HĐKD : Hoạt động kinh doanh HĐQT : Hội đồng quản trị HĐTC : Hoạt động tài chính HTK : Hàng tồn kho KD : Kinh doanh KQKD : Kết quả kinh doanh LCTT : Lưu chuyển tiền tệ LN : Lợi nhuận LNST : Lợi nhuận sau thuế LNTT : Lợi nhuận kế toán trước thuế NCS : Nghiên cứu sinh NSNN : Ngân sách nhà nước NXB : Nhà xuất bản SXKD : Sản xuất kinh doanh TCDN : Tài chính doanh nghiệp TĐKT : Tập đoàn kinh tế TĐKTNN : Tập đoàn kinh tế nhà nước TSCĐ : Tài sản cố định TSNH : Tài sản ngắn hạn VCSH : Vốn chủ sở hữu VKD : Vốn kinh doanh
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Nội dung Trang Bảng 2.1: Các tập đoàn kinh tế nhà nước hiện nay theo quy định của Luật doanh nghiệp 2014 ............................................................................... 75 Bảng 2.2: Một số chỉ tiêu tài chính chủ yếu của các Tập đoàn kinh tế nhà nước .......... 84 Bảng 2.3: Thực trạng nội dung phân tích trong giám sát tình hình bảo toàn và phát triển vốn đối với EVN .............................................................. 92 Bảng 2.4: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát tình hình đầu tư vốn đối với công ty mẹ - Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam ......................... 95 Bảng 2.5: Thực trạng nội dung phân tích trong giám sát khả năng thanh toán của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam......................................................................100 Bảng 2.6: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát tình hình lưu chuyển tiền tệ - Công ty mẹ Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam ............................................................................................101 Bảng 2.7: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh đối với Tập đoàn Điện Lực Việt Nam ............................................................................................102 Bảng 2.8: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam ...................103 Bảng 2.9: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát tình hình thực hiện nghĩa vụ với Ngân sách nhà nước kỳ 6 tháng đầu năm 2016 ................105 Bảng 2.10: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát tình hình trích lập và sử dụng các quỹ năm 2015 đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam .............106 Bảng 2.11: Thực trạng nội dung Phân tích trong giám sát kết quả hoạt động của Ban điều hành tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam 2015 ................107 Bảng 3.1: Giám sát tình hình bảo toàn và phát triển vốn đối với Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam...............................................................................128 Bảng 3.2: Giám sát tình hình bảo toàn và phát triển vốn đối với công ty mẹ - Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam .............................................................130 Bảng 3.3: Giám sát tình hình đầu tư đối với Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam............133
Bảng 3.4: Giám sát tình hình đầu tư đối với công ty mẹ - Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam .............................................................................................134 Bảng 3.5: Hiệu suất sử dụng vốn của toàn Tập đoàn Viễn Thông Quân đội..........135 Bảng 3.6: Hiệu suất sử dụng vốn của công ty mẹ - Tập đoàn Viễn Thông Quân đội..............................................................................................136 Bảng 3.7: Giám sát tình hình quản lý nợ đối với Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông........138 Bảng 3.8: Giám sát tình hình quản lý nợ đối với công ty mẹ của Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông........................................................................139 Bảng 3.9: Giám sát tình hình thanh toán nợ đối với Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông..........................................................................................140 Bảng 3.10: Giám sát tình hình thanh toán nợ đối với công ty mẹ của Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông ..............................................................................141 Bảng 3.11: Giám sát tình hình lưu chuyển tiền tệ đối với toàn Tập đoàn Viễn Thông Quân đội ..........................................................................................143 Bảng 3.12: Giám sát tình hình lưu chuyển tiền tệ đối với công ty mẹ Tập đoàn Viễn Thông Quân đội .................................................................................144 Bảng 3.13: Hiệu quả hoạt động kinh doanh của toàn Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông .................................................................................................147 Bảng 3.14: Hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty mẹ Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông ......................................................................................148 Bảng 3.15: Nhận diện rủi ro tài chính của toàn Tập đoàn Dầu khí Việt Nam..............153 Bảng 3.16: Nhận diện rủi ro tài chính của công ty mẹ Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam ....................................................................................................155 Bảng 3.17: Đo lường rủi ro tài chính tại toàn Tập đoàn Bưu Chính Viễn Thông ........157 Bảng 3.18: Đo lường rủi ro tài chính của Tập đoàn VNPT & Tập đoàn Viettel..........157 Bảng 3.19: Đo lường rủi ro tài chính của công ty mẹ -Tập đoàn VNPT và công ty mẹ - Tập đoàn Viettel .............................................................................159 Bảng 3.20: Chỉ số Z’’tại công ty mẹ - Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam...........................161
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Thực hiện chủ trương đổi mới cơ cấu nền kinh tế, Đảng và Nhà nước ta thí điểm thành lập một số Tập đoàn kinh tế trên cơ sở các Tổng công ty nhà nước. Đây là vấn đề rất mới trong xây dựng thể chế kinh tế nước ta, là một bước tiến lớn trong sắp xếp, đổi mới DNNN nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập kinh tế. Giám sát tài chính là một trong những công cụ quản lý, trong đó chủ sở hữu thông qua các hình thức, phương thức và các chỉ tiêu giám sát để thực hiện việc giám sát tài chính của mình đối với các hoạt động của các Tập đoàn kinh tế nhà nước, nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động và phát hiện những rủi ro để cảnh báo doanh nghiệp. Mục tiêu giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước là đánh giá đúng đắn thực trạng tài chính và hiệu quả hoạt động của Tập đoàn kinh tế, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước đầu tư tại Tập đoàn; nâng cao trách nhiệm của Tập đoàn kinh tế trong việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước cũng như giúp cho các chủ thể quản lý kịp thời phát hiện những yếu kém trong hoạt động sản xuất kinh doanh của Tập đoàn để cảnh báo, đưa ra các biện pháp chấn chỉnh kịp thời. Chính vì vậy phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam sẽ giúp cho các chủ thể giám sát thấy được bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính của Tập đoàn kinh tế nhà nước, thấy được tình hình bảo toàn và phát triển vốn nhà nước đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước, thấy được tình hình đầu tư, sử dụng vốn... từ đó ra quyết định nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tập đoàn kinh tế nhà nước. Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tập đoàn kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước thì công tác giám sát tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế nhà nước là hết sức cần thiết. Thực tế hiện nay việc phân tích tài chính trong giám sát tài chính từ phía cơ quan quản lý nhà nước và phía cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước chưa được chú trọng, chưa thực hiện khoa học và đồng bộ cả về nội dung, phương pháp phân tích, dữ liệu phân tích, quy trình phân tích. Hệ quả dẫn đến hoạt động
2 giám sát tài chính đã không phát huy được tác dụng của mình với vai trò là một trong những công cụ hữu hiệu của quản lý kinh tế nhà nước. Xuất phát những lý do trên, NCS đã lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam” làm luận án tiến sĩ kinh tế của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Nghiên cứu tổng quan các công trình có liên quan đến đề tài có ý nghĩa rất quan trọng, giúp cho nghiên cứu sinh hệ thống hóa được những vấn đề có tính lý luận chung về Phân tích tài chính đối với các DN nói chung và đối với các Tập đoàn kinh tế nói riêng, cũng như những vấn đề về giám sát tài chính để cung cấp thông tin hữu ích cho các đối tượng quan tâm. Bên cạnh đó, làm rõ được những vấn đề đã được nghiên cứu và những vấn đề còn bỏ ngỏ làm định hướng cho nghiên cứu của mình. Trong qua trình tiếp cận các công trình đó, tác giả tiến hành khái quát hoá các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài theo 2 nhóm sau: - Các tài liệu nghiên cứu về lý luận Phân tích báo cáo tài chính hoặc Phân tích tài chính doanh nghiệp của các tác giả là những nhà khoa học kinh tế hàng đầu ở Việt Nam liên quan đến lý luận Phân tích tài chính trong doanh nghiệp - Các tài liệu liên quan đến Phân tích tài chính theo nhóm doanh nghiệp đặc thù, trong Tập đoàn kinh tế hoặc liên quan đến giám sát cũng như giám sát tài chính Cụ thể: 2.1. Các tài liệu nghiên cứu về lý luận Phân tích báo cáo tài chính hoặc Phân tích tài chính doanh nghiệp của các tác giả là những nhà khoa học kinh tế hàng đầu ở Việt Nam Đề cập đến lý luận về Phân tích tài chính trong giám sát tài chính của Tập đoàn kinh tế, Phân tích tài chính trong giám sát tài chính doanh nghiệp trong các giáo trình, sách chuyên khảo đã có rất nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu và công bố. Cụ thể: - Theo quan điểm của các nhà khoa học của Học viện Tài chính: PGS.TS. Nguyễn Trọng Cơ và PGS.TS. Nghiêm Thị Thà đồng chủ biên trong cuốn sách chuyên khảo: “Đọc và Phân tích Báo cáo tài chính doanh nghiệp“ (Xuất bản năm 2010) và cuốn giáo trình: “Giáo trình phân tích tài chính doanh nghiệp” (dùng cho chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Ngân hàng..)Tái bản năm 2015) và GS.
3 Ngô Thế Chi; PGS.TS. Nguyễn Trọng Cơ đồng chủ biên trong cuốn:“Giáo trình Phân tích Tài chính doanh nghiệp“ (Dùng cho chuyên ngành kế toán, kiểm toán, tài chính DN) tái bản năm 2015. Về tiếp cận khái niệm Phân tích tài chính DN hoặc phân tích báo cáo tài chính DN: Các nhà khoa học của Học viện Tài chính cho rằng: Phân tích tài chính doanh nghiệp là tổng thể các phương pháp cho phép đánh giá tình hình tài chính đã qua và hiện nay, dự đoán tình hình tài chính trong tương lai của doanh nghiệp, giúp cho các nhà quản lý đưa ra các quyết định quản lý hữu hiệu, phù hợp với mục tiêu mà họ quan tâm [29], [30]. Về tiếp cận phương pháp phân tích: Các nhà khoa học của Học viện Tài chính tiếp cận phương pháp phân tích tài chính doanh nghiệp theo 3 nhóm phương pháp như: Phương pháp đánh giá, phương pháp phân tích nhân tố và phương pháp dự đoán [29], [30]. Về tiếp cận nội dung phân tích: Các nhà khoa học của Học viện Tài chính tiếp cận nội dung phân tích theo các nội dung như: Phân tích khái quát tình hình tài chính, Phân tích chính sách tài chính, phân tích tình hình sử dụng vốn, Phân tích tiềm lực tài chính, Phân tích và dự báo rủi ro tài chính, Phân tích tình hình tăng trưởng [29] hoặc theo các nội dung như: Phân tích khái quát tình hình tài chính, Phân tích chính sách tài chính, Phân tích tiềm lực tài chính, Phân tích tình hình tăng trưởng [30]. Về tiếp cận quy trình phân tích: Các nhà khoa học của Học viện Tài chính tiếp cận quy trình phân tích theo 3 giai đoạn: giai đoạn lập kế hoạch phân tích, giai đoạn tiến hành phân tích và giai đoạn kết thúc phân tích [29], [30]. - Theo quan điểm của các nhà khoa học của Trường Đại học Kinh tế quốc dân: PGS,TS Nguyễn Năng Phúc trong cuốn: “Giáo trình phân tích báo cáo tài chính “(Tái bản lần thứ hai, năm 2011); PGS,TS Nguyễn Ngọc Quang trong cuốn: “Phân tích báo cáo tài chính“(Tái bản lần thứ nhất, năm 2013); GS, TS Nguyễn Văn Công và TS Nguyễn Thị Quyên trong cuốn: “Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp” (xuất bản năm 2016) Về tiếp cận khái niệm phân tích báo cáo tài chính: Các nhà khoa học của Đại học Kinh tế Quốc dân về cơ bản đều cho rằng: Phân tích Báo cáo tài chính (BCTC) là quá trình xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về tài chính trong kỳ hiện tại
4 với các kỳ kinh doanh đã qua. Thông qua việc phân tích Báo cáo tài chính sẽ cung cấp cho người sử dụng thông tin có thể đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũng như những rủi ro về tài chính trong tương lai của doanh nghiệp. [34],[43]. Về tiếp cận phương pháp phân tích: Các nhà khoa học của Trường đại học Kinh tế quốc dân về cơ bản đều tiếp cận các phương pháp phân tài chính doanh nghiệp hoặc phân tích báo cáo tài chính theo các nhóm phương pháp như phương pháp so sánh, phương pháp loại trừ, phương pháp Dupont, phương pháp dự báo. [26],[34]. Về tiếp cận nội dung phân tích: Các nhà khoa học của Trường đại học Kinh tế quốc dân tiếp cận nội dung Phân tích tài chính doanh nghiệp các nội dung như: Phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp, Phân tích cấu trúc và cân bằng tài chính, Phân tích tình hình công nợ và khả năng thanh toán, phân tích hiệu quả kinh doanh và phân tích dấu hiệu khủng hoảng và rủi ro tài chính. [26],[34]. Theo GS Nguyễn Văn Công và TS Nguyễn Thị Quyên trong cuốn sách: “đã xác định nội dung phân tích báo cáo tài chính bao gồm: Đánh giá khái quát tình hình tài chính doanh nghiệp và cân bằng tài chính; đòn bẩy và cấu trúc tài chính; Phân tích tình hình và khả năng thanh toán, rủi ro tài chính và kết quả kinh doanh, Phân tích khả năng sinh lời, phân tích dòng tiền, phân tích giá trị doanh nghiệp và dự báo các chỉ tiêu tài chính [47]. Về tiếp cận quy trình phân tích: Các nhà khoa học của Trường đại học Kinh tế quốc dân đều tiếp cận quy trình phân tích theo 3 giai đoạn: Chuẩn bị phân tích, tiến hành phân tích và kết thúc phân tích [26]. - Theo quan điểm của các nhà khoa học đến từ các trường đại học khác: TS Ngô Kim Phương - Trường đại học Kinh tế Thành phố Hố Chí Minh trong cuốn: “Phân tích tài chính doanh nghiệp“ đến từ Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh...Tác giả Ngô Kim Phượng đã đề cập đến nội dung Phân tích theo các khía cạnh: Phân tích chi phí và đòn bẩy hoạt động; Phân tích kết quả kinh doanh; Phân tích cơ cấu nguồn vốn và tài chính; Phân tích lưu chuyển tiền tệ; Phân tích các hệ số tài chính. Đồng thời tác giả cho rằng để phân tích tài chính doanh nghiệp, cần sử dụng các phương pháp phân tích nghiệp vụ như phương pháp so sánh, phương pháp loại trừ, phương pháp liên hệ cân đối.[24]. TS Lê Thị Xuân và Ths Nguyễn Xuân Quang đã đề cập đến các phương pháp phân tích tài chính doanh nghiệp như phương pháp so sánh, phương pháp phân tổ, phương pháp xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến kết quả kinh tế, phương
5 pháp phân tích số tỷ lệ, phương pháp phân tích Dupont, phương pháp phân tích khác. Đồng thời các tác giả cho rằng nội dung phân tích tài chính doanh nghiệp bao gồm: Phân tích tình hình và kết quả kinh doanh, Phân tích các mối quan hệ cân bằng trên bảng CĐKT, Phân tích các tỷ số tài chính, Phân tích lưu chuyển tiền tệ và dự báo BCTC. Về quy trình phân tích thì các tác giả đề cập đến 5 giai đoạn như: Lập kế hoạch phân tích, Thu thập và xử lý thông tin, Xác định những biểu hiện đặc trưng, Phân tích, Tổng hợp và dự đoán. [22]. - Theo quan điểm của các nhà khoa học kinh tế ở nước ngoài: Tác giả Leopold A.Bernstein (1989) trong tài liệu “Financial statement analysis: Theory, application and interpertation” đã nghiên cứu Phân tích tài chính doanh nghiệp như vai trò của Phân tích tài chính, nội dung, phương pháp phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Với nguồn dữ liệu phân tích tài chính, tác giả đã xây dựng các chỉ tiêu phân tích cho từng báo cáo tài chính như các chỉ tiêu phân tích bảng cân đối kế toán, các chỉ tiêu phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ Tác giả Josette Peyrard (2005) trong tài liệu “Phân tích tài chính doanh nghiệp” (Bản dịch) đã đề cập đến những vấn đề của phân tích tài chính doanh nghiệp như phương pháp phân tích, dữ liệu sử dụng trong Phân tích tài chính, nội dung Phân tích tài chính doanh nghiệp. Theo tác giả thì nội dung Phân tích tài chính chủ yếu đề cập đến Phân tích hiệu quả hoạt động, phân tích khả năng sinh lợi, phân tích rủi ro và phân tích tăng trưởng [16]. Theo một số nhà khoa học khác tại Mỹ cho rằng quy trình phân tích cần được thực hiện theo 3 giai đoạn: Chuẩn bị phân tích, tiến hành phân tích và kết thúc phân tích [54], [57]. Và phương pháp phân tích là phương pháp so sánh, phương pháp tỷ số hoặc phương pháp Dupont [57]. Như vậy, Tác giả luận án cho rằng, tất cả các nhà khoa học của các trường Đại học khối kinh tế đều làm rõ các vấn đề lý luận về Phân tích TCDN hoặc Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp như nội dung và chỉ tiêu phân tích, phương pháp phân tích, quy trình phân tích. Về cơ bản những nội dung và chỉ tiêu phân tích tài chính của các nhà khoa học đến từ các trường Đại học khác nhau không có sự khác biệt lớn mà chỉ có một số điểm khác nhau ở chỗ: cách sử dụng các chỉ tiêu cho một nội dung phân tích tài chính và công thức xác định chỉ tiêu đôi khi không giống nhau. Đồng thời các cách
6 tiếp cận về phương pháp của các nhóm tác giả đều theo phương pháp đánh giá, phương pháp phân tích nhân tố và các phương pháp dự báo. Quy trình phân tích được các tác giả tiếp cận theo 3 giai đoạn: Chuẩn bị phân tích (Lập kế hoạch phân tích), tiến hành phân tích và kết thúc phân tích. 2.2. Các tài liệu liên quan đến Phân tích tài chính theo nhóm doanh nghiệp đặc thù, liên quan đến Tập đoàn kinh tế hoặc liên quan đến giám sát tài chính Thứ nhất: Các tài liệu liên quan đến Tập đoàn kinh tế hoặc Phân tích tài chính trong Tập đoàn kinh tế Sách chuyên khảo “Quản trị rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước. Lý luận - thực tiễn” do PGS,TS Nguyễn Trọng Cơ và PGS,TS Nghiêm Thị Thà đồng chủ biên (2013). Các tác giả đã đi sâu vào các nội dung như Tổng quan về Tập đoàn kinh tế nhà nước; lý luận rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước; Quản trị rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước và đặc biệt các tác giả đi sâu khảo sát thực trạng quản trị rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tài chính trong các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam. [32]. Sách chuyên khảo “Thành lập và quản lý các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam”, (1996), của tác giả Nguyễn Đình Phan đã đề cập đến các mô hình Tập đoàn kinh tế và mô hình Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam, đồng thời tác giả đề cập đến những vấn đề về quản lý tập đoàn kinh tế trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam.[23]. Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Hoàng Văn Ninh năm 2010 (Học viện tài chính) về đề tài: “Tổ chức hệ thống thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý trong các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam”. Luận án đã tập trung nghiên cứu về mặt lý luận khái niệm Tập đoàn kinh tế; Thông tin kế toán và vai trò của Thông tin kế toán trong các Tập đoàn kinh tế; Yêu cầu của Thông tin kế toán trong các Tập đoàn kinh tế phục vụ công tác quản lý; Tổ chức hệ thống thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý trong các Tập đoàn kinh tế; Bên cạnh đó luận án đã đi sâu nghiên cứu kinh nghiệm của quốc tế trong tổ chức hệ thống thông tin kế toán và rút ra bài học cho các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam. Luân án đã khảo sát thực trạng tổ chức thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý trong các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam từ đó đưa ra các giải
7 pháp hoàn thiện tổ chức thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý trong các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam [18]. Luận án tiến sĩ kinh tế năm 2012 của tác giả Nguyễn Thị Thanh (Học viện Tài chính) về đề tài: “Hoàn thiện nội dung và phương pháp phân tích tài chính trong các Tập đoàn kinh tế hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con ở Việt Nam”. Luận án đã đề cập đến lý luận về Tập đoàn kinh tế và Phân tích tài chính trong Tập đoàn kinh tế hoạt động mà không đề cập gì đến Phân tích tài chính phục vụ giám sát tài chính trong các Tập đoàn kinh tế. Luận án đã đi sâu khảo sát thực trạng Phân tích tài chính tại các Tập đoàn kinh tế nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện Phân tích tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con ở Việt Nam. Với nội dung này thì luận án chỉ tiếp cận đến thực trạng nguồn tài liệu phục vụ phân tích, thực trạng phương pháp phân tích; thực trạng tổ chức phân tích; thực trạng nội dung Phân tích trong các Tập đoàn kinh tế hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con mà chưa đề cập đến sử dụng nguồn tài liệu, phương pháp phân tích, quy trình nội dung Phân tích tài chính phục vụ mục tiêu giám sát Tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam.[35] Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Tài chính: “Xây dựng các chỉ tiêu kiểm soát rủi ro tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam” (2012) của TS Vũ Văn Ninh và Ths Phạm Văn Bình đồng chủ nhiệm. Đề tài đã nghiên cứu những vấn đề về Tập đoàn kinh tế, rủi ro tài chính trong Tập đoàn kinh tế, nghiên cứu thực trạng tình hình tài chính và nhận diện rủi ro tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam, từ đó xây dựng các chỉ tiêu kiểm soát rủi ro tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam. Mặc dù đề tài đã tiếp cận đến các chỉ tiêu kiểm soát rủi ro đối với Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam cụ thể là Tập đoàn Kinh tế nhà nước và Tập đoàn Kinh tế tư nhân nhưng đề tài chưa nghiên cứu các vấn đề về Phân tích tài chính trong giám sát tài chính đối với các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam.[54] Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Tài chính: “Quản trị rủi ro tài chính tại các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam hiện nay - Thực trạng và giải pháp”(2012) do PGS,TS Nguyễn Trọng Cơ và PGS,TS Nghiêm Thị Thà đồng chủ nhiệm. Đề tài đã đi sâu vào các nội dung quản trị rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước như nhận diện, đo lường, kiểm soát rủi ro tài chính và đặc biệt đề tài đi sâu khảo sát thực trạng quản trị rủi ro tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam trên cơ
8 sở đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại các Tập đoàn kinh tế nhà nước, căn cứ vào định hướng phát triển Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam đề tài đã đưa ra các giải pháp tài chính nhằm nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tài chính trong các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam. Đề tài chỉ mới đề cập đến khía cạnh Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam cũng như vấn đề về quản trị rủi ro tài chính mà chưa đi sâu vào Phân tích tài chính phục vụ công tác giám sát tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Học viện Tài chính: “Phân tích tài chính tại Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam. Thực trạng và giải pháp” (2012) của TS Nguyễn Thị Thanh và các cộng sự. Đề tài đã đi sâu nghiên cứu về lý luận Phân tích tài chính trong các Tập đoàn kinh tế, khảo sát thực trạng công tác Phân tích tài chính tại Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam trên cơ sở định hướng phát triển Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, đề tài đã đưa ra các nhóm giải pháp hoàn thiện Phân tích tài chính tại Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam. Đề tài chỉ đề cập đến cơ sở dữ liệu, phương pháp phân tích, tổ chức phân tích và nội dung Phân tích tài chính tại một Tập đoàn kinh tế nhà nước đứng trên các phương diện là nhà quản lý, chủ sở hữu, nhà đầu tư.. mà chưa đi sâu vào nghiên cứu Phân tích tài chính phục vụ giám sát tài chính trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam [36]. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Học viện Tài chính: “Hoàn thiện nội dung phân tích BCTC của các DN thuộc tập đoàn FPT” (2014) của TS Phạm Thị Quyên. Đề tài đã đi sâu vào lý luận về nội dung Phân tích báo cáo tài chính, Khảo sát về Tập đoàn FPT từ quá trình hình thành phát triển, đặc điểm tổ chức quản lý, và nhất là khảo sát nội dung Phân tích báo cáo tài chính tại Tập đoàn FPT từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện nội dung Phân tích báo cáo tài chính tại Tập đoàn FPT. Đề tài chỉ đi sâu vào nội dung Phân tích BCTC của một Tập đoàn kinh tế tư nhân ở Việt Nam mà không đi sâu vào Phân tích tài chính phục vụ giám sát tài chính tại các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam.[40] Tác giả luận án cho rằng hầu hết các tác giả đã đề cập đến Tập đoàn kinh tế như Thành lập và quản lý; quản trị rủi ro tài chính; kiểm soát rủi ro tài chính; Tổ chức hệ thống thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý; Nội dung phân tích và phương pháp phân tích trong các Tập đoàn kinh tế nhà nước hoặc Tập đoàn kinh tế cụ thể. Chưa có tác giả nào đề cập đến Phân tích tài chính tài chính trong giám sát tài chính
9 đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước và NCS cho rằng đây là khoảng trống mà NCS sẽ tiếp tục nghiên cứu. Thứ hai: Các tài liệu liên quan đến giám sát tài chính Sách chuyên khảo: “Cẩm nang hướng dẫn giám sát tài chính” (2015) của Cục Tài chính doanh nghiệp - Bộ Tài chính ban hành. Tài liệu đã làm rõ và cung cấp các hướng dẫn chi tiết đối với một số quy định tại Nghị định số 61/2013/NĐ-CP, từ đó giúp các bên liên quan có thể vận dụng hiệu quả các yêu cầu pháp lý trong công tác giám sát tài chính các doanh nghiệp, bên cạnh đó tài liệu cũng cung cấp những thông lệ về quản trị doanh nghiệp như hệ thống quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ, đặc biệt là hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp [12]. Sách chuyên khảo: “Hệ thống giám sát tài chính Việt Nam” (2011) của PGS,TS Tô Ngọc Hưng - Học viện Ngân hàng đã giới thiệu về hệ thống giám sát tài chính, rủi ro của hệ thống giám sát tài chính, nội dung hệ thống giám sát tài chính, hiệu lực của hệ thống giám sát tài chính và các mô hình giám sát tài chính nói chung và thực trạng hệ thống giám sát tài chính ở Việt Nam như cấu trúc, đặc điểm, thực trạng hoạt động của hệ thống giám sát tài chính ở Việt Nam, đồng thời tác giả đưa ra thực trạng phối hợp giữa chủ thể quản lý và các kênh giám sát trên thị trường tài chính ở Việt Nam từ đó xây dựng hệ thống giám sát tài chính ở Việt Nam. Tác giả đã đề cập đến hệ thống giám sát tài chính đối với các tổ chức tài chính như Ngân hàng, công ty chứng khoán, Các tổ chức phi ngân hàng, các công ty Bảo hiểm [52]. Luận án tiến sĩ kinh tế năm 2013 của tác giả Nguyễn Tiến Hùng (Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh) về đề tài: “Giám sát an toàn tài chính đối với các doanh nghiệp bảo hiểm ở Việt Nam”. Luận án tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về điều kiện thành lập, hoạt động của các DNBH trên thị trường Việt Nam. Tuy nhiên luận án này không đề cập gì đến Phân tích tài chính phục vụ giám sát tài chính tại các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam [37]. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Tài chính: “Giải pháp nâng cao năng lực giám sát hoạt động tài chính của doanh nghiệp sau cổ phần hoá DNNN”(2012) của TS. Nguyễn Tuấn Phương và các cộng sự. Đề tài đề cập đến các vấn đề lý luận về giám sát hoạt động tài chính của doanh nghiệp sau cổ phần hóa DNNN như những vấn đề cơ bản về doanh nghiệp sau cổ phần hoá, vốn nhà nước và hoạt động tài chính của DN sau
10 cổ phần hoá DNNN, giám sát hoạt động tài chính của DN sau cổ phần hoá DNNN, đề tài đã đi sâu nghiên cứu kinh nghiệm của quốc tế về giám sát hoạt động tài chính của DN sau cổ phần hoá DNNN và rút ra bài học cho Việt Nam. Đề tài đã nghiên cứu thực trạng giám sát hoạt động tài chính của DN sau cổ phần hoá DNNN và đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực giám sát hoạt động tài chính đối với Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam. Đề tài mặc dù có đề cập đến giám sát tài chính đối DN sau cổ phần hoá DNNN nhưng chưa đề cập đến Phân tích tài chính trong giám sát tài chính tại các Tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam [38]. Kinh nghiệm giám sát tài chính tại Mỹ: Để có thể dự báo và kiểm soát được rủi ro tài chính, các Tập đoàn kinh tế của Mỹ thường áp dụng nhiều phương pháp như: Phương pháp so sánh, phương pháp tỷ lệ. Tuy nhiên để dự báo nguy cơ phá sản của Tập đoàn kinh tế của Mỹ, sử dụng các chỉ tiêu phân tích tài chính riêng biệt để chấm điểm xếp hạng thì không thể dự báo chính xác xu hướng khả năng xảy ra khó khăn về tài chính của doanh nghiệp, vỡ nợ cũng phụ thuộc vào nhận thức riêng của từng chủ thể quản lý. Nhiều biến số đó được sử dụng trong các mô hình kiểm soát rủi ro tài chính để tăng cường tính dự báo nguy cơ vỡ nợ. Một trong các phương pháp đó được kiểm tra kỹ lưỡng và được nhiều doanh nghiệp chấp nhận rộng rãi ở Mỹ hiện nay là hàm thống kê Z-score của Altman. Chỉ số này giúp các doanh nghiệp dự đoán được nguy cơ phá sản trong tương lai gần để từ đó biết được mức độ rủi ro của mình. Hệ số nguy cơ phá sản, hay cũng gọi là Z score do nhà kinh tế học Hoa Kỳ Edward I. Altman, giảng viên trường đại học New York thiết lập. Hệ số này chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp chứ không áp dụng cho các định chế tài chính như ngân hàng hay là các công ty đầu tư tài chính. Ở Mỹ, chỉ số Z score đó dự đoán tương đối chính xác tình hình phá sản cũng như mức độ rủi ro của các doanh nghiệp trong tương lai gần. Có khoảng 95% doanh nghiệp phá sản được dự báo nhờ Z score trước ngày sập tiệm một năm, nhưng tỷ lệ này giảm xuống chỉ còn 74% cho những dự báo trong vòng 2 năm. Tác giả luận án cho rằng: Các tài liệu trên đã đề cập đến giám sát tài chính với giác độ là đối tượng bên ngoài (cơ quan quản lý nhà nước) hướng dẫn giám sát tài chính tại doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước hoặc giới thiệu về hệ thống giám sát tài chính đối với các tổ chức tài chính như Ngân hàng, công ty chứng khoán, Bảo hiểm hoặc giám sát an toàn tài chính đối với lĩnh vực bảo hiểm, kinh nghiệm giám sát tài chính đối với DN ở Mỹ. Nhưng hiện nay chưa có tác giả nào đề