Luận án Tiến sĩ Luật học: Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:188

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của Luận án nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về trách nhiệm pháp lý của người đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện nay; trên cơ sở đó đưa ra các đề xuất về việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Luật học: Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam

1 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả Phạm Tuấn Anh
2 MỤC LỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 8 1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................... 8 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án ........................................... 10 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án .............................................. 10 3.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 10 3.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 10 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 11 5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án ............................................. 12 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án ....................................................... 13 7. Kết cấu của luận án........................................................................................ 14 B. PHẦN TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ........................... 16 1. Các công trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .................................. 16 2. Các công trình nghiên cứu ngoài nước có liên quan đến trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .................................. 21 3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu ..................................................... 31 4. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu ............................................. 32 5. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu ......................... 33 KẾT LUẬN PHẦN TỔNG QUAN................................................................... 36 C. PHẦN NỘI DUNG, KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................... 37 Chương 1 ........................................................................................................... 37 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ..................................................... 37 1.1. LÝ LUẬN VỀ VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP VÀ NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ............................................... 37 1.1.1. Vốn nhà nước tại doanh nghiệp ................................................... 37 1.1.2. Người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .................. 48 1.2. LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP .................................................................. 63
3 1.2.1. Khái niệm trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ............................................................................ 63 1.2.2. Đặc điểm của trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ..................................................................... 65 1.2.3. Các hình thức trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ..................................................................... 68 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.................................................................................. 82 Chương 2 ........................................................................................................... 83 THỰC TRẠNG VÀ THỰC TIẾN THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ......................... 83 2.1. THỰC TRẠNG CÁC QUY ĐỊNH VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ............................... 83 2.1.1. Thực trạng nguồn luật về Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam ................................. 83 2.1.2. Thực trạng quy định về nghĩa vụ của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ............................................................................ 88 2.1.3. Thực trạng quy định về các loại trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ....................................... 95 2.1.4. Đánh giá thực trạng các quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ........................... 116 2.2. THỰC TIỄN THI HÀNH CÁC QUY ĐỊNH VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ................. 120 2.2.1. Thực trạng vi phạm pháp luật của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .......................................................................... 120 2.2.2. Thực trạng áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ................................................... 126 2.2.3. Đánh giá thực trạng áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ..................................... 133 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................... 146 Chương 3 ......................................................................................................... 147 PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI HÀNH QUY ĐỊNH VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ...................................................................... 147
4 3.1. Nhu cầu, phương hướng và mục tiêu hoàn thiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .. 147 3.1.1. Nhu cầu hoàn thiện .................................................................... 147 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ........................... 153 3.1.3. Mục tiêu hoàn thiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ..................................... 156 3.2. Giải pháp hoàn thiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ................................................. 157 3.2.1. Sửa đổi, bổ sung các quy định về tính chất, phạm vi hoạt động của người đại diện trong Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ........................................................................................ 157 3.2.2. Hoàn thiện một số quy định của pháp luật về nghĩa vụ của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .................................... 158 3.2.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, bao gồm trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm hành chính và trách nhiệm hình sự ............................................................... 161 3.2.4. Quy định cụ thể thẩm quyền, trình tự, thủ tục trong thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát, xử lý trách nhiệm của người đại diện phần vốn nhà nước một cách thống nhất. ............................................ 169 3.2.5. Quy định rõ mối quan hệ giữa trách nhiệm pháp lý của người đại diện với trách nhiệm chính trị của đảng viên tránh những mâu thuẫn, chồng chéo ........................................................................................... 170 3.2.6. Cần xây dựng quy định cơ sở pháp lý cho việc thống kê, công khai trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. ....................................................................................... 171 3.2.7. Hoàn thiện quy định về mối quan hệ trách nhiệm pháp lý giữa người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp với các chủ thể khác ...................................................................................................... 171 3.2.8. Ban hành quy chế phối hợp giữa các cơ quan trong việc xử lý trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ................................................................................................... 172
5 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ............. 172 3.3.1. Tăng cường việc quản lý người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ........................................................................................ 172 3.3.2. Kiện toàn các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với doanh nghiệp, người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, cơ quan quản lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. 173 3.3.3. Nâng cao ý thức pháp luật của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp................................................................................... 173 3.3.4. Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. ................................... 174 3.3.5. Xử lý nhanh chóng, kịp thời, đúng tính chất, mức độ các hành vi vi phạm pháp luật trong đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp .............................................................................................................. 175 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .......................................................................... 176 D. KẾT LUẬN ...................................................................................................... 178 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 180
6 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DNCVNN : Doanh nghiệp có vốn nhà nước HĐQT : Hội đồng quản trị HĐTV : Hội đồng thành viên BCHTW : Ban Chấp hành Trung ương CPH : Cổ phần hóa CSH : Chủ sở hữu LDN : Luật Doanh nghiệp : Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản LQLSDVNN xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp OECD : Organization for Economic Cooperation and Development (Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế) SCIC : State Capital Investment Corporation (Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước) TĐKT : Tập đoàn kinh tế TCT : Tổng công ty TNHH : Trách nhiệm hữu hạn UBND : Ủy ban nhân dân
7 DANH MỤC CÁC BẢNG, HỘP Bảng: Số lỗ lũy kế của một số Tập đoàn, tổng công ty nhà nước….. Trang 123 Hộp 1. Vụ việc tại Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam ………… Trang 127 Hộp 2. Hành vi vi phạm của người đại diện phần vốn nhà nước…... Trang 128 Hộp 3. Vụ việc vi phạm của người đại diện tại PVC ……………….Trang 129 Hộp 4. Vụ việc vi phạm của người đại diện tại Công ty bóng đèn Điện Quang ….……Trang 131
8 A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhà nước là một chủ thể đặc biệt có chức năng quản lý xã hội nhưng Nhà nước cũng là một chủ sở hữu trong xã hội. Ngoài việc là chủ sở hữu các tài sản lớn, Nhà nước còn nắm quyền sở hữu vốn tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước. Như vậy, Nhà nước cũng là một cổ đông hay thành viên góp vốn tại doanh nghiệp có vốn Nhà nước. Tuy nhiên, Nhà nước là một chủ thể trừu tượng, phải hiện diện thông qua nhiều cơ quan nhà nước khác nhau, thực tế đó làm cho việc thực hiện các quyền của cổ đông, của thành viên góp vốn trở nên phức tạp. Nhà nước phải quy định cơ chế đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước để quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và giao cho một cơ quan của Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước. Tuy nhiên, để thực hiện quyền trực tiếp của cổ đông, thành viên góp vốn tại doanh nghiệp thì đòi hỏi phải thông qua một con người cụ thể. Do vậy, Nhà nước phải cử người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp để thực hiện các quyền của mình, và ở những doanh nghiệp vốn nhà nước chiếm tỷ lệ lớn thì người đại diện phần vốn nhà nước thường nắm giữ các chức vụ quản lý doanh nghiệp như: Chủ tịch hội đồng thành viên, Chủ tịch hội đồng quản trị, Giám đốc, Tổng giám đốc…. Thực tiễn và lý luận đang đặt ra những vấn đề về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Nếu không xác định rõ trách nhiệm pháp lý của họ thì người được giao đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang nắm quyền chi phối doanh nghiệp có thể không thực hiện công việc vì lợi ích nhà nước (bảo toàn, phát triển vốn nhà nước, mang lại lợi tức cho nhà nước), lợi ích của doanh nghiệp, của cổ đông, người góp vốn khác mà sẽ vì lợi ích của cá nhân người đại diện. Qua việc thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với DNCVNN, có thể phát hiện những vi phạm trong quản lý doanh nghiệp dẫn đến doanh nghiệp thua lỗ, yếu kém, vay nợ tràn lan,... nhưng để chứng minh và xác định trách nhiệm pháp lý cụ thể của người đại diện phần vốn tại doanh nghiệp đang giữ các vị trí chủ chốt chi phối hoạt động của doanh nghiệp đang chưa được rõ ràng. Trên thực tế, với tư cách đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, người đại diện thường được cử vào những chức vụ lãnh đạo công ty như chủ tịch hội đồng quản
9 trị, tổng giám đốc... Những vị trí này cho họ những quyền và trách nhiệm đối với công ty, vượt quá giới hạn quyền và trách nhiệm cổ đông nhà nước. Trong trường hợp này, người đại diện đồng thời đóng hai vai trò: đại diện vốn nhà nước (do nhà nước chỉ định) và người quản lý công ty (do đại hội đồng cổ đông bầu ra), trở thành giao điểm giữa cơ chế Nhà nước quản lý công ty với tư cách chủ sở hữu với cơ chế quản lý công ty cổ phần theo quy định của pháp luật. Với tư cách đại diện vốn nhà nước, họ là người của Nhà nước và có quan hệ báo cáo, xin ý kiến với Nhà nước (cụ thể là với Ủy ban quản lý vốn nhà nước, SCIC hoặc cơ quan chủ quản). Nhưng với tư cách người quản lý công ty, họ là người của công ty, có quyền và trách nhiệm quản lý hoạt động kinh tế của công ty, thay mặt công ty trong các quan hệ kinh tế với các chủ thể kinh tế bên ngoài và với Nhà nước. Chừng nào chưa xác định rõ ràng, minh bạch trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp thì tình trạng lộng quyền của đại diện phần vốn nhà nước, tệ tham nhũng nảy nở và lây lan. Trong thời gian vừa qua đã xảy ra nhiều vụ việc vi phạm của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp diễn ra trong một thời gian dài dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng. Điển hình như vụ việc tại Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin); Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines); Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; Tổng công ty cổ phần xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) … Qua xử lý những vụ việc trên đặt ra nhiều vấn đề về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước như các hình thức trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước hiện nay ? Vì sao các vi phạm không được phát hiện và áp dụng trách nhiệm pháp lý kịp thời ? Vấn đề trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong trường hợp một người đại diện và nhiều người đại diện ? việc phân định trách nhiệm pháp lý giữa người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và cơ quan đại diện chủ sở hữu …. Từ những vấn đề thực tiễn đã trình bày trên, có thể khẳng định, việc tìm hiểu, nghiên cứu về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện nay là việc làm rất cấp bách và có ý nghĩa lý luận cũng như thực tiễn to lớn. Đây là lý do cơ bản để tác giả lựa chọn đề tài: “Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam” làm luận án tiến sĩ tại Trường Đại học Luật Hà Nội.
10 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án Mục tiêu nghiên cứu của luận án là nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về trách nhiệm pháp lý của người đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện nay; trên cơ sở đó đưa ra các đề xuất về việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Để đạt được mục tiêu trên, đề tài cần giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu sau: Thứ nhất, nghiên cứu lý luận về người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Xuất phát từ lý luận về vốn nhà nước tại doanh nghiệp và doanh nghiệp có vốn nhà nước, cơ chế đại diện quyền chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp, trên cơ sở đó xác định các vấn đề lý luận về người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, nghĩa vụ của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thứ hai, nghiên cứu lý luận về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp: khái niệm, đặc điểm, các loại trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thứ ba, phân tích, đánh giá thực trạng, những ưu điểm và hạn chế trong các quy định của pháp luật Việt Nam về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thứ tư, phân tích, đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam. Thứ năm, nghiên cứu đề xuất phương hướng, các giải pháp để xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là các quan điểm lý luận và thực tiễn về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; các quy định pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp của Việt Nam và của một số nước trên thế giới. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận án tập trung vào các vấn đề lý luận và thực tiễn
11 chủ yếu sau đây: - Về phạm vi nội dung nghiên cứu: Tên đề tài là “Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp”. Do vậy, Đề tài nghiên cứu gắn với các vấn đề vốn nhà nước tại doanh nghiệp; người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; trách nhiệm pháp lý của người đại diện…. Tuy nhiên, đây là những vấn đề rất rộng. Vì vậy, trong khuôn khổ luận án tiến sĩ luật học, luận án tập trung nghiên cứu: một số vấn đề về quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; địa vị pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; các loại trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và việc áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện. Tác giả tập trung làm rõ các vấn đề lý luận về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Thực trạng pháp luật Việt Nam về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; đánh giá thực tiễn áp dụng áp dụng pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và đưa ra một số đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay. - Về phạm vi không gian và thời gian nghiên cứu: Tác giả xác định phạm vi nghiên cứu chủ yếu là pháp luật của về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp của Việt Nam trong khoảng thời gian kể từ khi có sự chuyển đổi, cổ phần hóa DNNN làm xuất hiện cơ chế người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đồng thời tác giả có sự đối chiếu, tham khảo pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước ở một số quốc gia trên thế giới. 4. Phương pháp nghiên cứu Tác giả nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. Trên cơ sở nền tảng đó tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể của khoa học xã hội, bao gồm: - Phương pháp phân tích được sử dụng khi đánh giá, bình luận các quy định pháp luật, thực tiễn và hiệu quả áp dụng pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp để làm cơ sở cho những kết luận khoa học. Phương pháp này được sử dụng trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu. Phương pháp phân tích logic quy phạm được sử dụng khi đánh giá thực trạng pháp
12 luật, xem xét về tính thống nhất, tính đồng bộ phát hiện mâu thuẫn trong nội dung quy định pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, làm cơ sở cho các đề xuất kiến nghị giải pháp. - Phương pháp tổng hợp được sử dụng khi đánh giá nhằm rút ra những kết luận tổng quan, những quan điểm, các đề xuất, kiến nghị cụ thể liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp so sánh luật học được sử dụng khi phân tích, đánh giá các quy định của pháp luật về vấn đề nghiên cứu trong mối tương quan với quy định pháp luật trong lĩnh vực khác, pháp luật của nước ngoài nhằm làm sáng tỏ những điểm chung, sự khác biệt trong các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam. - Phương pháp lịch sử được sử dụng để so sánh, đối chiếu giữa các quy định của pháp luật trong từng thời kỳ nhằm làm rõ thực trạng cũng như sự thay đổi trong quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Ngoài các phương pháp nghiên cứu có tính phổ quát nêu trên, luận án còn áp dụng phương pháp điều tra, khảo sát, thống kê dựa trên các số liệu, báo cáo tổng kết hàng năm của Chính phủ, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Bộ Tài chính, Tổng Cục Thống kê, các bản cáo trạng, bản án về các vụ việc được đăng tải công khai để giải quyết được các nội dung thuộc yêu cầu của đề tài. 5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án Trên cơ sở tiếp thu và kế thừa kết quả nghiên cứu ở các công trình khoa học của các tác giả đi trước, luận án “Trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam” có những điểm mới như sau: Thứ nhất, Luận án đã hệ thống, bổ sung và làm sâu sắc những vấn đề lý luận về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Cụ thể: Luận án góp phần làm rõ thêm cơ sở của vốn nhà nước tại doanh nghiệp, DNCVNN, khái niệm về người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. Đặc biệt, Luật án đã làm rõ các nhóm nghĩa vụ của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp: nghĩa vụ trung thành; nghĩa vụ cần trọng, thiện chí, trung thực; nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, điều lệ của doanh nghiệp. Luận án đã xây dựng được khái niệm, các đặc điểm, các hình thức trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước: trách nhiệm bồi thường thiệt
13 hại, trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm hành chính, trách nhiệm hình sự. Thứ hai, Luận án đã làm rõ thực trạng quy định của pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện vốn nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Luận án đã đánh giá được thực trạng về quy định của pháp luật Việt Nam về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước; khẳng định những ưu điểm, những kết quả đạt được để phát huy; chỉ ra những tồn tại, hạn chế cần khắc phục và nguyên nhân của những hạn chế. Luận án đã đánh giá được thực trạng áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước ở Việt Nam trong thời gian qua; chỉ ra những tồn tại, hạn chế cần khắc phục và nguyên nhân của những hạn chế. Thứ ba, Luận án đã chỉ ra những yêu cầu hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. Trên cơ sở đó, Luận án đã đưa ra được những phương hướng và các giải pháp mang tính khoa học nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện vốn nhà nước. Đồng thời, Luật án cũng đưa ra được các giải pháp nâng cao hiệu qua áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp có hành vi vi phạm. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Về lý luận, Luận án góp phần làm giàu thêm nhận thức về vốn nhà nước tại doanh nghiệp, người đại diện phần vốn nhà nước và trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Những phân tích, luận giải về khái niệm, đặc điểm, các hình thức trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp góp phần tạo lập luận cứ khoa học để hoàn thiện lý luận về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. Những vấn đề luận án đề cập, giải quyết góp phần thiết thực vào việc luận giải và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Những luận giải, đánh giá về thực trạng áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước cũng như các giải pháp mà luận án đưa ra nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước nếu được áp dụng trên thực tế sẽ góp phần ngăn chặn, phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh
14 nghiệp, góp phần tăng cường quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, tạo sự phát triển lành mạnh của DNCVNN. Luận án sau khi hoàn thiện có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu, hoạch định chính sách và giảng dạy về các vấn đề liên quan đến đại diện vốn nhà nước, trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. 7. Kết cấu của luận án Luận án bao gồm các phần có thứ tự sau đây: A. Mở đầu; B. Phần Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan tới đề tài luận án; C. Phần Các nội dung nghiên cứu chủ yếu của luận án; D. Phần Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo. Cụ thể, Luận án được chia thành các phần và chương như sau: Phần Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài. Phần này làm rõ tình hình nghiên cứu trong nước và quốc tế liên quan đến đề tài, theo hướng khát quát nội dung cơ bản của các công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế đã được công bố, bước đầu chỉ ra những vấn đề đã được nghiên cứu, giải quyết và những vấn đề còn đang bỏ ngỏ liên quan đến đề tài của các công trình này. Trên cơ sở đó khẳng định tính thời sự, tính mới và tính cần thiết của việc nghiên cứu đề tài này trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam. Phần Nội dung, kết quả nghiên cứu của luận án + Chương thứ nhất: Những vấn đề lý luận về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Chương này làm rõ những khía cạnh lý luận về người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; và lý luận về trách nhiệm pháp lý đối với người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. + Chương thứ hai: Thực trạng và thực tiễn thi hành quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam Chương này đánh giá thực trạng các quy định pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và nghiên cứu, đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam; chỉ ra những bất cập trong quy định của pháp luật hiện hành để có cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay.
15 + Chương thứ ba: Hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện quy định về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam Chương này sẽ đề xuất định hướng và kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật và tổ chức thực thi quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam, trên cơ sở kết quả nghiên cứu về lý luận và về thực trạng quy định của pháp luật đã được giải quyết ở các chương trước của luận án.
16 B. PHẦN TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU 1. Các công trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp Ở Việt Nam, vấn đề trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp là một vấn đề thực tiễn đang đặt ra, song chưa nhận được sự quan tâm và nghiên cứu đầy đủ, đúng mức. Những năm gần đây đã xảy ra nhiều sai phạm trong quản lý vốn nhà nước đầu tư tại nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước do người đại diện gây ra, ví dụ: Vụ PVC, vụ Tập đoàn dầu khí, vụ Vinaline, vụ Công ty bóng đèn Điện quang... Vấn đề trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, vì vậy đang là vấn đề nóng đặt ra. Mặc dù trong thời gian vừa qua, có một vài nghiên cứu về người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp dưới những giác độ khác nhau, nhưng chưa có công trình nghiên cứu tổng thể về trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Có thể kể ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau: 1. Trần Tiến Cường (Chủ biên, 2005), Doanh nghiệp có vốn đầu tư Nhà nước - pháp luật điều chỉnh và mô hình CSH theo kinh nghiệm quốc tế, Nxb. Thống kê, Hà Nội. 2. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2009 của Bộ tài Chính do PGS.TS. Nguyễn Đăng Nam làm chủ nhiệm đề tài "Chính sách và cơ chế quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp giai đoạn đến 2020" 3. Luận án tiến sĩ Luật học “Pháp luật quản lý phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Nhung bảo vệ thành công tháng 1 năm 2016 tại Học viện Khoa học xã hội. 4. Vũ Thị Nhung (2017), Pháp luật về kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp có 100% vốn Nhà nước, Luận án tiến sỹ Luật học, Hà Nội. 5. Hồ Thị Hải (2020), Giám sát sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học xã hội. 6. Trần Thị Mai Hương (2006), Cơ chế quản lý phần vốn nhà nước tại DNNN Việt Nam, Luận án tiến sỹ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân.
17 7. Phạm Thị Thanh Hòa (2012), Cơ chế quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam, Luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Tài chính, Hà Nội. 8. Nguyễn Thị Luyến (2012), Đổi mới quản lý của chủ sở hữu nhà nước đối với “công ty mẹ - công ty con” trong khu vực DNNN ở Việt Nam, Luận án tiến sỹ kinh tế, Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương, Hà Nội. 9. Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2015), Thực trạng xu hướng và giải pháp phòng, chống ‚"lợi ích nhóm" ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 10. Nguyễn Xuân Phúc (2012), Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh tế quốc phòng, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 11. Nguyễn Đình Cung và Bùi Văn Dũng (2013), Đổi mới mô hình thực hiện chức năng chủ sở hữu nhà nước đối với DNNN: lý luận, kinh nghiệm quốc tế và ứng dụng vào Việt Nam, sách tham khảo – NXB Từ điển Bách khoa. Nhìn chung các công trình đã công bố ở Việt Nam liên quan đến đề tài luận án chủ yếu thiên về nghiên cứu quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp trong đó có đề cập đến một số vấn đề khía cạnh của đề tài. Liên quan đến khía cạnh pháp lý của đề tài, các công trình nghiên cứu đã công bố chiếm số lượng khiêm tốn. Trên cơ sở nghiên cứu, tiếp cận các tài liệu, sách, báo, bài viết của các học giả trong nước đã công bố liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. Tác giả tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án theo các nhóm vấn đề sau: Thứ nhất, các tài liệu công bố đã luận giải: lịch sử hình thành vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở Việt Nam, vấn đề quản lý vốn nhà nước, hình thức pháp lý của DNCVNN, sự cần thiết của việc đầu tư vốn nhà nước vào kinh doanh tại các doanh nghiệp; Những ngành nghề, lĩnh vực, địa bàn kinh doanh trong nền kinh tế Việt Nam cần nhà nước đầu tư vốn. Theo đó, các công trình nghiên cứu đã luận bàn và chỉ ra các lĩnh vực, ngành nghề mà nhà nước cần đầu tư 100% vốn, hoặc nắm giữ một tỷ lệ vốn nhất định trong các doanh nghiệp. Điển hình có những công trình đi sâu nghiên cứu về từng mô hình doanh nghiệp cụ thể như Luận án tiễn sĩ “Đổi mới quản lý của chủ sở hữu nhà nước đối với công ty mẹ - công ty con trong khu vực DNNN ở Việt Nam của tác giả Nguyễn Thị Luyến, năm 2012. Trong luận án này tác giả đi sâu vào phân tích mô hình “Công ty mẹ - công ty con” của các nước trên thế giới nói chung và khuyến nghị áp dụng cho Việt Nam nói riêng; hoặc tác giả Nguyễn Xuân Phúc trong Luận án tiến sĩ “Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh tế quốc phòng”, luận án xây dựng mới khung lý thuyết nghiên cứu quản lý nhà nước và đánh giá thực
18 trạng, đề xuất các giải pháp về đổi mới cơ chế quản lý và sử dụng phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp kinh tế quốc phòng; Trong luận án tiến sĩ: Cơ chế quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam của Phạm Thị Thanh Hòa, đã tập trung nghiên cứu thực trạng cơ chế quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam trong giai đoạn 2001-2010 trên góc độ CSH nhà nước với các khía cạnh: Cơ chế đầu tư vốn, cơ chế quản lý sử dụng vốn, cơ chế phân phối lợi nhuận sau thuế, cơ chế giám sát việc đầu tư, sử dụng vốn và hình thức thực hiện quyền CSH nhà nước tại doanh nghiệp… Những nghiên cứu trên đây là cơ sở mà luận án kế thừa, nghiên cứu sinh không bàn mà thừa nhận kết quả nghiên cứu của các công trình này làm cơ sở lý luận để luận án sử dụng trong việc nghiên cứu. Thứ hai, các tài liệu, công trình nghiên cứu đã luận giải vấn đề quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp; Chủ thể quản lý phần vốn nhà nước đầu tư vào kinh doanh tại doanh nghiệp; Chủ thể thực hiện chức năng chủ sở hữu nhà nước; Việc phân chia lợi ích, trách nhiệm giữa nhà nước và doanh nghiệp trong quá trình sử dụng vốn. Các nghiên cứu đã tiếp cận vấn đề này dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Song nhìn chung đều đi đến thống nhất về một nội dung việc xác định và xây dựng mô hình về chủ thể đại diện phần vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp là vấn đề nan giải do sự phân chia quyền hạn và trách nhiệm trong quản lý DNCVNN là khó khăn. Các tác giả đều có chung một nhận định: Vẫn có sự chồng chéo giữa chức năng quản lý nhà nước với việc quản lý sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó dẫn tới việc nhập nhằng trách nhiệm của các chủ thể trong quản lý vốn nhà nước. Luận án tiến sĩ: "Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sau cổ phần hóa DNNN", tác giả Nguyễn Thị Thu Hương, năm 2009. Với nội dung làm rõ lý luận và thực tiễn về quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp sau cổ phần hoá DNNN; Đánh giá thực trạng việc quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp sau cổ phần hoá hiện nay; Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm quản lý có hiệu quả vốn nhà nước tại các doanh nghiệp sau cổ phần hoá DNNN. Trong đó có đề cập đến vấn đề người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp sau cổ phần hóa nhưng chưa đề cập đến trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. Một số công trình nghiên cứu đã làm rõ về thẩm quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước của từng cơ qua nhà nước, tổ chức được phân công và có sự phối hợp giữa các cơ quan trong bộ máy hành chính nhà nước. Tuy nhiên, do số lượng DNCVNN ở Việt Nam còn tương đối lớn, do nhiều cấp quản lý và hình thức liên kết khác nhau, nên mô hình tổ chức thực hiện chức năng chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong thời kỳ này được tổ chức khá phức tạp, được quy định trực tiếp thuộc thẩm quyền của
19 Chính phủ, theo đó Chính phủ phân cấp cụ thể cho các cơ quan trực thuộc của mình; Thủ tướng Chính phủ, các bộ/ngành, UBND cấp tỉnh phối hợp thực hiện. Đây cũng chính là các chủ thể trực tiếp thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước đối với doanh nghiệp nói chung. Do vậy, trong yêu cầu quản lý cần tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước và chức năng quản lý của chủ sở hữu nhà nước đối với phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đây cũng là xu hướng chung của đa số các quốc gia trên thế giới, kể cả các quốc gia còn rất ít các DNNN trong nền kinh tế. Trên cơ sở kết quả các công trình nghiên cứu này NCS phát triển thêm một bước trong việc nghiên cứu đề xuất giải pháp xây dựng, tổ chức thực thi; Chủ thể thực hiện chức năng chủ sở hữu nhà nước, mà các công trình nghiên cứu trên chưa nghiên cứu và đề cập đến một cách trọn vẹn. Thứ ba, với tư cách chủ sở hữu vốn trong các doanh nghiệp, nhà nước có những quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm. Vấn đề cử người đại diện phần vốn tại doanh nghiệp như thế nào; Mối quan hệ giữa Cơ quan đại diện chủ sở hữu, người đại diện được giao đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang giữ các chức vụ quản lý trong doanh nghiệp. Về vấn đề này các công trình đã công bố phần nào đã bàn đến. Nổi bật, phải kể đến công trình “Đổi mới mô hình thực hiện chức năng chủ sở hữu nhà nước đối với DNNN: lý luận, kinh nghiệm quốc tế và ứng dụng vào Việt Nam” của tác giả Nguyễn Đình Cung và Bùi Văn Dũng (2013). Trong đó nhóm tác giả đã phân tích và chỉ rõ các quyền lợi được hưởng và nghĩa vụ mà nhà nước phải tiến hành khi đóng vai trò là nhà đầu tư sở hữu vốn tại doanh nghiệp. Ở một khía cạnh khác tác giả Phạm Thị Thanh Hòa trong luận án tiến sĩ “Cơ chế quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam" đã phân tích và đưa ra lập luận rằng: nhà nước chỉ trực tiếp thực thi quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu ở những doanh nghiệp mà mình trực tiếp đầu tư vốn (doanh nghiệp cấp 1) và thông qua cơ chế phân chia lợi ích kinh tế nhà nước sẽ gián tiếp chi phối các doanh nghiệp “con”, “cháu” của doanh nghiệp cấp 1, nhằm tôn trọng tư cách độc lập cũng như quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp. Trong luận án tiến sĩ “Chuyển biến quan hệ sở hữu trong cổ phần hóa DNNN ở Việt Nam" tác giả Nguyễn Lê Quí Hiển đã phân tích thực trạng chuyển biến quan hệ sở hữu trong quá trình cổ phần hóa DNNN từ 1992 đến nay, đồng thời khuyến cáo các tác động của chuyển biến quan hệ sở hữu đến hiệu quả sử dụng phần vốn nhà nước sau cổ phần hóa… Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2009 của Bộ tài Chính do PGS.TS. Nguyễn Đăng Nam làm chủ nhiệm đề tài "Chính sách và cơ chế quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp giai đoạn đến 2020", đề tài nghiên cứu đã giải quyết vấn đề chính
20 sách quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trên góc độ quản lý nhà nước, có đề cập đến người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhưng chưa làm rõ về trách nhiệm pháp lý. Nhìn chung các nghiên cứu nói trên chủ yếu giải quyết những khía cạnh kinh tế, quản lý DNCVNN mà hầu như chưa đụng chạm đến trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước. Thứ tư, vấn đề trách nhiệm của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp đối với việc bảo toàn, phát triển vốn nhà nước; các nghiên cứu liên quan đến việc kiểm tra, giám sát đánh giá hiệu quả sử dụng, bảo toàn phát triển vốn trong quá trình đầu tư sử dụng vốn nhà nước. Về vấn đề này trong các nghiên cứu đã công bố chủ yếu đề cập đến vai trò quyền lực công của nhà nước, nhấn mạnh đến tính cưỡng chế tuân thủ. Cụ thể như, trong công trình “Chính sách và cơ chế quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp giai đoạn đến 2020” đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Tài chính năm 2009 do PGS.TS. Nguyễn Đăng Nam làm chủ nhiệm, nội dung đề cập đến chính sách quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trên góc độ quản lý nhà nước mà không nghiên cứu trên góc độ quản lý của chủ sở hữu. Bên cạnh đó đề tài cũng chưa làm rõ được cơ chế kiểm tra, giám sát vốn nhà nước. Tại tài liệu của Bộ Tài chính (2015), Cẩm nang hướng dẫn giám sát tài chính trong khuôn khổ triển khai nghị định số 61/2013/NĐ-CP, nhóm nghiên cứu đưa ra hướng dẫn cho từng nghiệp vụ giám sát mà chủ sở hữu nhà nước cần tiến hành đối với doanh nghiệp mà mình làm chủ sở hữu, các công việc này mang tính hướng dẫn nghiệp vụ giám sát nội bộ trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc xử lý những vấn đề phát hiện được qua giám sát, kiểm tra, trách nhiệm pháp lý của người đại diện phần vốn nhà nước chưa được định xác định cụ thể… Đây là một vấn đề mà nghiên cứu sinh tiếp tục cần đi sâu nghiên cứu. Thứ năm, các nghiên cứu liên quan đến việc luận bàn về các loại trách nhiệm pháp lý, cơ chế khen thưởng, kỷ luật và xử lý vi phạm của chủ sở hữu (cơ quan chủ quản) đối với người ủy quyền đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp gần như còn bỏ ngỏ. Luận án tiến sĩ "Đổi mới cơ chế quản lý vốn và tài sản đối với Tổng công ty 91 phát triển theo mô hình tập đoàn kinh doanh ở Việt Nam" của tác giả Nguyễn Xuân Nam, năm 2005. Nội dung chủ yếu của công trình là đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp đổi mới cơ chế quản lý vốn và tài sản của các tổng công ty 91 phát triển theo mô hình tập đoàn kinh doanh ở Việt Nam. Cuốn sách Thực trạng xu hướng và giải pháp phòng, chống ‚"lợi ích nhóm" ở nước ta hiện nay, đã nêu lên tình trạng một số quan chức thông đồng với doanh nghiệp