VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
PHẠM THÀNH LONG
MÔI TRƢỜNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP
VÙNG ĐÔNG NAM BỘ TRONG BỐI CẢNH
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Hà Nội - 2022
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
PHẠM THÀNH LONG
MÔI TRƢỜNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP
VÙNG ĐÔNG NAM BỘ TRONG BỐI CẢNH
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 9.34.04.10
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. Lê Quang Thông
2. TS. Lƣơng Minh Huân
Hà Nội - 2022
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án
chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Phạm Thành Long
ii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ MÔI
TRƢỜNG KINH DOANH ....................................................................................... 9
1.1. Các yếu tố cấu thành môi trƣờng kinh doanh ................................................. 9
1.2. Vai trò của nhà nƣớc trong cải thiện môi trƣờng đầu tƣ kinh doanh ............... 14
1.3. Thực tiễn cải thiện môi trƣờng kinh doanh ở Việt Nam thời gian qua ............. 18
1.4. Các yêu cầu về môi trƣờng kinh doanh trong hội nhập quốc tế .................. 21
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 23
Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MÔI TRƢỜNG KINH DOANH CHO
DOANH NGHIỆP TRONG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ......................... 24
2.1. Các lý thuyết về môi trƣờng kinh doanh và vai trò của môi trƣờng
kinh doanh trong phát triển kinh tế ...................................................................... 24
2.1.1. Khái niệm và đặc điểm môi trƣờng kinh doanh ..................................... 24
2.1.2. Một số lý thuyết về môi trƣờng kinh doanh ........................................... 28
2.1.3. Lựa chọn mô hình lý thuyết nghiên cứu ................................................. 35
2.2. Các yếu tố cấu thành môi trƣờng kinh doanh ............................................... 36
2.2.1. An ninh - chính trị .................................................................................. 36
2.2.2. Đặc điểm kinh tế ..................................................................................... 37
2.2.3. Thể chế pháp luật ................................................................................... 40
2.2.4. Bộ máy hành chính ................................................................................. 41
2.2.5. Nguồn nhân lực ...................................................................................... 42
2.2.6. Cơ sở hạ tầng .......................................................................................... 42
2.3. Vai trò của môi trƣờng kinh doanh đến tình hình hoạt động của doanh
nghiệp ....................................................................................................................... 44
2.4. Hội nhập quốc tế và các cải cách của Việt Nam về môi trƣờng kinh
doanh trong hội nhập .............................................................................................. 51
2.4.1. Bối cảnh hội nhập ................................................................................... 51
2.4.2. Một số cải cách của Việt Nam về môi trƣờng kinh doanh cho doanh
nghiệp trong quá trình hội nhập ....................................................................... 54
iii
2.5. Bài học kinh nghiệm của một số nƣớc về cải thiện môi trƣờng kinh doanh ..... 62
2.5.1. Trung Quốc ............................................................................................. 62
2.5.2. Singapore ................................................................................................ 65
2.5.3. Malaysia ................................................................................................. 66
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 69
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG MÔI TRƢỜNG KINH DOANH VÙNG ĐÔNG
NAM BỘ................................................................................................................... 70
3.1. Tổng quan vùng Đông Nam bộ ....................................................................... 70
3.1.1. Tổng quan địa bàn nghiên cứu ............................................................... 70
3.1.2. Tình hình hoạt động các doanh nghiệp tƣ nhân vùng Đông Nam bộ
giai đoạn 2015-2019 ......................................................................................... 72
3.2. Thực trạng môi trường kinh doanh vùng Đông Nam bộ giai đoạn
2015-2019 ................................................................................................................. 81
3.2.1. An ninh - chính trị .................................................................................. 81
3.2.2. Đặc điểm kinh tế ..................................................................................... 84
3.2.3. Thể chế pháp luật ................................................................................... 92
3.2.4. Bộ máy hành chính ................................................................................. 97
3.2.5. Nguồn nhân lực .................................................................................... 101
3.2.6. Cơ sở hạ tầng ........................................................................................ 105
3.3. Thuận lợi và khó khăn trong cải thiện môi trƣờng kinh doanh cho
doanh nghiệp vùng Đông Nam bộ ....................................................................... 110
3.3.1. Thuận lợi............................................................................................... 110
3.3.2. Khó khăn .............................................................................................. 112
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 118
Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI
TRƢỜNG KINH DOANH VÙNG ĐÔNG NAM BỘ TRONG QUÁ
TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ ĐẾN NĂM 2030 .............................................. 121
4.1. Định hƣớng phát triển môi trƣờng kinh doanh vùng Đông Nam bộ ........ 121
4.1.1. Bối cảnh kinh tế Việt Nam và vùng Đông Nam bộ trong tình hình mới ........ 121
