Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp: Nghiên cứu xác định đèn compact chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long (Hylocereus undatus (Haw.) Britt. and Rose.)

Chia sẻ: Chuheodethuong 09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:223

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu xác định được đèn huỳnh quang compact (CFL) có phổ ánh sáng chuyên dụng, có công suất thấp 20W, thay thế đèn sợi đốt 60W để điều khiển thanh long ra hoa trái vụ, góp phần giảm điện năng tiêu thụ, tăng hiệu quả sản xuất trong canh tác cây thanh long.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp: Nghiên cứu xác định đèn compact chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long (Hylocereus undatus (Haw.) Britt. and Rose.)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM --------- NGÔ MINH DŨNG NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH ĐÈN COMPACT CHUYÊN DỤNG ĐIỀU KHIỂN RA HOA TRÁI VỤ CHO CÂY THANH LONG (Hylocereus undatus (Haw) Britt. and Rose) LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM --------- NGÔ MINH DŨNG NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH ĐÈN COMPACT CHUYÊN DỤNG ĐIỀU KHIỂN RA HOA TRÁI VỤ CHO CÂY THANH LONG (Hylocereus undatus (Haw) Britt. and Rose) Chuyên ngành: Khoa học Cây trồng Mã số: 9620110 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học 1. GS.TS Nguyễn Quang Thạch 2. PGS.TS Nguyễn Minh Châu TP. HỒ CHÍ MINH - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của GS.TS Nguyễn Quang Thạch và PGS.TS Nguyễn Minh Châu. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực, chưa từng được bảo vệ ở bất kỳ học vị nào. Một phần kết quả trong luận án đã được công bố trên các tạp chí khoa học với sự đồng ý của các đồng tác giả. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận án Ngô Minh Dũng
ii LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận án, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của quý thầy, cô giáo, các tập thể, cá nhân cùng bạn bè đồng nghiệp. Với tấm lòng chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến NGND. GS. TS Nguyễn Quang Thạch - Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành; PGS. TS Nguyễn Minh Châu - Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam đã tận tình hướng dẫn, định hướng, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài cũng như hoàn chỉnh luận án. Đặc biệt cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới GS. TS Nguyễn Quang Thạch - Người đã tận tình, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, thực hiện luận án. Cảm ơn Thầy - người đã luôn cho tôi những tri thức bổ ích và những định hướng quý báu cho những nghiên cứu khoa học của tôi. Cũng rất cảm ơn Thầy với tư cách chủ nhiệm đề tài nhánh “Nghiên cứu và xây dựng quy trình sử dụng hệ thống chiếu sáng chuyên dụng trong điều khiển ra hoa cây thanh long tại Bình Thuận, Tây Ninh và Tiền Giang” đã hỗ trợ kinh phí cho tôi thực hiện nghiên cứu này. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến KS. Nguyễn Đoàn Thăng - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông là chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo hệ thống chiếu sáng chuyên dụng và xây dựng quy trình sử dụng hệ thống chiếu sáng chuyên dụng trong công nghiệp nhân giống và điều khiển ra hoa một số loại cây trồng với quy mô công nghiệp” thuộc Chương trình Đổi mới Công nghệ Quốc gia đến 2020 đã hỗ trợ tạo điều kiện để tôi thực hiện nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học là tác giả các công trình công bố đã trích dẫn trong luận án vì đã cung cấp nguồn tư liệu quý báu, những kiến thức liên quan trong quá trình nghiên cứu hoàn thiện luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam, cơ sở Đào tạo Sau đại học, Trung tâm Nghiên cứu Chuyển giao Tiến bộ
iii Kỹ thuật Nông nghiệp đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này; Lãnh đạo Viện Sinh học Nông nghiệp Tất Thành; Lãnh đạo Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông đã cộng tác, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu. Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến bố, mẹ, vợ, con và anh em trong gia đình, đã động viên, chia sẻ những khó khăn cũng như hỗ trợ về vật chất và tinh thần, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có đủ điều kiện học tập và hoàn thành luận án. Tp Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 10 năm 2020 Tác giả Ngô Minh Dũng
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................i LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................. ii MỤC LỤC ...................................................................................................................iv DANH MỤC DIỄN GIẢI CHỮ VIẾT TẮT ............................................................xi DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. xii DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................xvi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài .................................................................................. 3 2.1 Mục tiêu tổng quát .................................................................................................. 3 2.2 Mục tiêu cụ thể ........................................................................................................ 3 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................................. 3 3.1 Ý nghĩa khoa học .................................................................................................... 3 3.2 Ý nghĩa thực tiễn ..................................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 4 4.1 Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................. 4 4.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 5 5. Những đóng góp mới của luận án ............................................................................. 5 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................... 7 1.1 Giới thiệu chung về cây thanh long ........................................................................ 7 1.1.1 Nguồn gốc, phân loại và đặc điểm thực vật của cây thanh long .......................... 7 1.1.1.1 Nguồn gốc, phân loại ........................................................................................ 7 1.1.1.2 Đặc điểm thực vật ............................................................................................. 7 1.1.1.3 Yêu cầu sinh thái ............................................................................................... 9 1.1.2 Giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa kinh tế ................................................................ 10 1.1.2.1 Giá trị dinh dưỡng .......................................................................................... 10
v 1.1.2.2 Giá trị kinh tế .................................................................................................. 11 1.1.3 Tình hình sản xuất, tiêu thụ thanh long trên thế giới và ở Việt Nam................. 11 1.1.3.1 Sản xuất, tiêu thụ thanh long trên thế giới ...................................................... 11 1.1.3.2 Sản xuất, tiêu thụ thanh long tại Việt Nam .................................................... 12 1.2 Vai trò của ánh sáng, các thông số quan trọng của ánh sáng đối với cây trồng ... 15 1.2.1 Sự phân phối quang phổ của ánh sáng mặt trời ................................................. 16 1.2.2 Ánh sáng tia cực tím (bước sóng 10nm - 400nm)............................................. 18 1.2.3 Ánh sáng xanh dương (bước sóng 430nm - 450nm) ......................................... 19 1.2.4 Ánh sáng xanh lá cây (bước sóng 500nm – 550nm) .......................................... 19 1.2.5 Ánh sáng đỏ (bước sóng 640nm – 680nm) ........................................................ 20 1.2.6 Ánh sáng đỏ xa (bước sóng 730nm) .................................................................. 20 1.2.7 Đơn vị đo ánh sáng............................................................................................. 21 1.2.8 Một số thông tin về đèn huỳnh quang compact (CFL) ...................................... 22 1.3 Hiện tượng khoa học theo quang chu kỳ ở cây trồng ........................................... 23 1.3.1 Hiện tượng quang chu kỳ ở cây trồng ................................................................ 23 1.3.2 Hiện tượng quang gián đoạn .............................................................................. 25 1.3.3 Phytochrome và bản chất quang gián đoạn ........................................................ 25 1.3.3.1 Học thuyết phytochrome ................................................................................. 25 1.3.3.2 Quan điểm đồng hồ sinh học và cơ chế phân tử trong việc giải thích cơ chế quang chu kỳ ......................................................................................................... 27 1.4 Các nghiên cứu điều khiển ra hoa trên một số đôi tượng cây trồng theo quang gián đoạn ..................................................................................................................... 31 1.5 Các nghiên cứu về cứu điều khiển ra hoa trên cây thanh long ............................. 36 1.5.1 Sự ra hoa của cây thanh long bị ảnh hưởng của quang chu kỳ .......................... 36 1.5.2 Các nghiên cứu điều khiển ra hoa trái vụ theo biện pháp quang gián đoạn trên cây thanh long ...................................................................................................... 37 1.5.2.1 Trên thế giới .................................................................................................... 37 1.5.2.2 Tại Việt Nam ................................................................................................... 39
vi CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................................................. 47 2.1 Đối tượng và vật liệu nghiên cứu .......................................................................... 47 2.1.1 Đối tượng ........................................................................................................... 47 2.1.2 Vật liệu phục vụ nghiên cứu .............................................................................. 50 2.2 Nội dung nghiên cứu ............................................................................................. 50 2.2.1 Nội dung 1: Đánh giá hiện trạng sử dụng đèn chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ........................................................................................... 50 2.2.1.1 Điều tra hiện trạng sử dụng đèn chiếu sáng để điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ...................................................................................................... 51 2.2.1.2 Khảo sát phổ phát xạ của các loại đèn chiếu sáng đã được điều tra trong điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long .............................................................. 51 2.2.2 Nội dung 2: Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ...................................................................... 51 2.2.2.1 Thanh lọc bóng CFL cải tiến thông qua khảo sát phổ và đo mật độ dòng photon vùng đỏ và đỏ xa ............................................................................................. 51 2.2.2.2 Xác định đèn tối ưu qua thí nghiệm đồng ruộng............................................. 51 2.2.3 Nội dung 3: Xây dựng quy trình sử dụng đèn CFL chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ................................................................................ 52 2.2.3.1 Xác định ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ của cây thanh long ruột trắng ......................................... 52 2.2.3.2 Xác định ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ của cây thanh long ruột đỏ.............................................. 52 2.2.3.3 Xác định ảnh hưởng của thời điểm bắt đầu chiếu sáng của đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng ................... 52 2.2.3.4 Xác định ảnh hưởng của thời điểm bắt đầu chiếu sáng của đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ ........................ 52 2.2.3.5 Xây dựng mô hình trình diễn theo các thông số tối ưu mà đề tài đã xác định .............................................................................................................................. 52
vii 2.2.4 Nội dung 4: Nghiên cứu làm rõ ảnh hưởng của nhiệt độ và ánh sáng trong việc điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long bằng xứ lý quang gián đoạn ......... 53 2.2.5 Hiệu quả kinh tế ................................................................................................. 53 2.3 Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 53 2.3.1 Phương pháp điều tra, khảo sát .......................................................................... 53 2.3.1.1 Điều tra hiện trạng sử dụng đèn chiếu sáng để điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long. ..................................................................................................... 53 2.3.1.2 Khảo sát phổ phát xạ và đo các chỉ tiêu về mật độ dòng photon của các loại đèn chiếu sáng ...................................................................................................... 54 2.3.2 Phương pháp bố trí thí nghiệm chung ................................................................ 54 2.3.3 Phương pháp bố trí và thực hiện ở các thí nghiệm cụ thể .................................. 57 2.3.3.1 Các thí nghiệm thuộc nội dung 2 .................................................................... 57 2.3.3.2 Các thí nghiệm thuộc nội dung 3 .................................................................... 59 2.3.3.3 Các thí nghiệm thuộc nội dung 4 .................................................................... 61 2.3.3.4 Hiệu quả kinh tế so sánh giữa đèn chuyên dụng CFL-20W NN R và đèn sợi đốt 60W. ................................................................................................................ 62 2.3.4 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ...................................................................... 63 2.3.5 Phương pháp xử lý thống kê .............................................................................. 64 2.4 Điều kiện khí hậu thời tiết trong thời gian nghiên cứu ......................................... 64 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN................................ 66 3.1. Kết quả điều tra hiện trạng sử dụng đèn chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ...................................................................................................... 66 3.1.1. Hiện trạng sử dụng đèn chiếu sáng để điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long (năm 2013) ................................................................................................ 66 3.1.2 Phổ phát xạ của các loại đèn chiếu sáng đã được điều tra trong điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ................................................................................ 75 3.2. Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ........................................................................................... 78
viii 3.2.1 Lựa chọn các đèn huỳnh quang compact (CFL) dùng điều khiển ra hoa thông qua xác định mật độ dòng photon vùng đỏ và đỏ xa ........................................ 78 3.2.2 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận ................................................. 82 3.2.2.1 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ................................................................................................................ 83 3.2.2.2 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014).................................................................................................................. 87 3.2.2.3 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ................................................................................................................ 90 3.2.3 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ ............................................................................... 94 3.2.3.1 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ tại tỉnh Tiền Giang (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ................................................................................................................ 94 3.2.3.2 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ tại tỉnh Tây Ninh (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014).................................................................................................................. 96 3.2.3.3 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ tại tỉnh Tiền Giang (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ................................................................................................................ 99 3.2.3.4 Xác định đèn huỳnh quang compact (CFL) chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ tại tỉnh Tây Ninh (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ..............................................................................................................102 3.3 Xây dựng quy trình sử dụng đèn CFL chuyên dụng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ....................................................................................................109
ix 3.3.1 Xác định ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ của cây thanh long ...............................................................110 3.3.1.1 Xác định ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ của cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận ..............111 3.3.1.2 Xác định ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ của cây thanh long ruột đỏ............................................113 3.3.2 Xác định ảnh hưởng của thời điểm bắt đầu chiếu sáng của đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ cho cây thanh long ...............................................117 3.3.2.1 Xác định ảnh hưởng của thời điểm bắt đầu chiếu sáng của đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận .........................................................................................................................118 3.3.2.2 Xác định ảnh hưởng của thời điểm bắt đầu chiếu sáng của đèn CFL chuyên dụng đến khả năng ra hoa trái vụ cho cây thanh long đỏ .............................119 3.3.3 Xây dựng mô hình trình diễn theo các thông số tối ưu mà đề tài đã xác định .124 3.4 Nghiên cứu làm rõ ảnh hưởng của nhiệt độ và ánh sáng trong việc điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long bằng xứ lý quang gián đoạn.................................128 3.4.1 Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn phát ánh sáng nhìn thấy và đèn hồng ngoại (chỉ phát nhiệt, không phát ánh sáng nhìn thấy) trong việc điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long bằng xứ lý quang gián đoạn .......................128 3.4.2 Ảnh hưởng phối hợp của chiếu sáng bằng các loại đèn phát ánh sáng nhìn thấy và đèn hồng ngoại (chỉ phát nhiệt, không phát ánh sáng nhìn thấy) trong việc điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long bằng xứ lý quang gián đoạn .......129 3.5 Đánh giá hiệu quả kinh tế sử dụng của đèn chuyên dụng CFL 20W NN R .......133 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .....................................................................................139 1. Kết luận .................................................................................................................139 2. Đề nghị ..................................................................................................................141 TÀI LIỆU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..................................142 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................144
x PHỤ LỤC .................................................................................................................161
xi DANH MỤC DIỄN GIẢI CHỮ VIẾT TẮT CFL Compact fluorescent lamp - Đèn compact huỳnh quang CV% Hệ số biến thiên ĐC Đối chứng FL Fluorescent lamp - Đèn huỳnh quang INC Incandescent lamp - Đèn sợi đốt IL Infrared lamp-Đèn hồng ngoại LED Light-emitting dioes - Đèn đơn sắc LSD0,05 Sai khác biệt ý nghĩa nhất ở mức 5% nm Nano metter NT Nghiệm thức P Phytochrome PAR Bức xạ hoạt động quang hợp PFD Mật độ dòng photon PFR Phytochrome FR (Far-red) PPFD Mật độ dòng photon hữu hiệu cho quang hợp PR Phytochrome R (Red) R660 Ánh sáng đỏ ở bước sóng 660nm FR730 Ánh sáng đỏ xa ở bước sóng 730nm Relative photon flux – Mật độ photon Wavelength – Bước sóng
xii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Thành phần sinh hóa của quả thanh long ................................................... 10 Bảng 1.2. Diện tích, sản lượng thanh long tại một số vùng chuyên canh (tính đến năm 2018) [6] .................................................................................................. 13 Bảng 2.1. Các loại đèn sử dụng trong nghiên cứu của đề tài ..................................... 49 Bảng 2.2. Điều kiện thời tiết khí hậu trong thời gian thực hiện các thí nghiệm ........ 64 Bảng 3.1. Độ dài ngày theo các tháng tại một số vĩ độ (°N) khác nhau .................... 67 Bảng 3.2. Tình hình sử dụng đèn chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho thanh long ruột trắng tại tỉnh Bình Thuận (kết quả điều tra tính đến tháng 1/2014) ............................................................................................................ 68 Bảng 3.3. Tình hình sử dụng đèn chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho thanh long ruột đỏ tại tỉnh Tiền Giang và Tây Ninh (kết quả điều tra tính đến tháng 1/2014) .................................................................................................. 70 Bảng 3.4. Kết quả xác định mật độ dòng photon hữu hiệu cho quang hợp (PPFD) và mật độ dòng photon (PFD) vùng đỏ và đỏ xa của các đèn đang sử dụng chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long ................................ 77 Bảng 3.5. Mật độ dòng photon hữu hiệu cho quang hợp (PPFD và mật độ dòng photon (PFD) vùng đỏ và đỏ xa của các đèn sử dụng chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho cây thanh long .......................................................... 81 Bảng 3.6. Tình hình sinh trưởng trụ thanh long trước và sau khi chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau tại Bình Thuận (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) .......................................................................................................... 84 Bảng 3.7. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Bình Thuận (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ............................................................................. 85
xiii Bảng 3.8. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Bình Thuận (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ............................................................................... 88 Bảng 3.9. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Bình Thuận (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ............................................................................... 88 Bảng 3.10. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Bình Thuận (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ........................................................................... 91 Bảng 3.11. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Bình Thuận (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ........................................................................... 91 Bảng 3.12. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Tiền Giang (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ............................................................................. 95 Bảng 3.13. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Tây Ninh (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ............................................................................... 97 Bảng 3.14. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Tây Ninh (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ............................................................................... 99 Bảng 3.15. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Tiền Giang (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ......................................................................... 100 Bảng 3.16. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Tiền Giang (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ......................................................................... 102
xiv Bảng 3.17 Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của thanh long tại Tây Ninh (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ......................................................................... 104 Bảng 3.18. Ảnh hưởng của chiếu sáng bằng các loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long tại Tây Ninh (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ......................................................................... 104 Bảng 3.19. Ảnh hưởng của chiếu sáng ngắt quãng đến số nụ và số hoa thanh long tại Bình Thuận (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ................................... 111 Bảng 3.20. Ảnh hưởng của chiếu sáng ngắt quãng đến số nụ và số hoa thanh long tại Tiền Giang (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ................................... 114 Bảng 3.21. Ảnh hưởng của chiếu sáng ngắt quãng đến số nụ và số hoa thanh long tại Tiền Giang (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ................................... 116 Bảng 3.22. Ảnh hưởng của thời điểm chiếu sáng đến số nụ và số hoa thanh long tại Bình Thuận (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ........................................... 119 Bảng 3.23. Ảnh hưởng của thời điểm chiếu sáng đến số nụ và số hoa thanh long tại Tiền Giang (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ............................................ 121 Bảng 3.24. Ảnh hưởng của thời điểm chiếu sáng đến số nụ và số hoa thanh long tại Tây Ninh (từ tháng 10/2015 đến 12/2015)............................................... 122 Bảng 3.25. So sánh ảnh hưởng của chiếu sáng bằng hai loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ................................................. 125 Bảng 3.26. So sánh ảnh hưởng của chiếu sáng bằng hai loại đèn khác nhau đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất thanh long ruột đỏ tại Tây Ninh (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ................................................... 127 Bảng 3.27. Ảnh hưởng của các đèn có phổ phát xạ khác nhau đến sự ra nụ của cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (từ tháng 10/2018 đến tháng 12/2018) ........................................................................................................ 129
xv Bảng 3.28. Nhiệt độ tại các vị trí khác nhau của các loại đèn chiếu sáng cho thanh long tại Bình Thuận (từ tháng 11/2018 đến tháng 1/2019) ................. 130 Bảng 3.29. Ảnh hưởng của các đèn có phổ phát xạ và phát nhiệt độ khác nhau đến sự ra nụ của cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (từ tháng 11/2018 đến tháng 1/2019) ........................................................................... 131 Bảng 3.30. So sánh chênh lệch đầu tư giữa đèn sợi đốt 60W và đèn chuyên dụng CFL-20W NN R khi chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho thanh long ruột trắng (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ........................................... 134 Bảng 3.31. So sánh chênh lệch đầu tư giữa đèn sợi đốt 60W và đèn chuyên dụng CFL-20W NN R khi chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho thanh long ruột đỏ (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ............................................... 135 Bảng 3.32. So sánh chênh lệch đầu tư giữa đèn sợi đốt 60W và đèn chuyên dụng CFL-20W NN R khi chiếu sáng điều khiển ra hoa trái vụ cho thanh long ruột đỏ (1 hecta) ............................................................................................ 136
xvi DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Các phổ bước sóng ánh sáng nhìn thấy [27], [81], [123] ............................ 16 Hình 1.2. Quang phổ ánh sáng mặt trời và một số đèn chiếu sáng thông dụng [81] ................................................................................................................... 17 Hình 1.3. Quang phổ hấp thụ ánh sáng của các thụ quan thực vật [81]...................... 18 Hình 1.4. Sơ đồ biến đổi thuận nghịch khi hấp thụ ánh sáng đỏ và đỏ xa .................. 21 Hình 1.5. Quang chu kỳ và sự ra hoa của cây ............................................................. 24 Hình 1.6. Công thức cấu tạo của hai dạng phytochrome và sự chuyển hóa thuận nghịch ............................................................................................................... 26 Hình 1.7. Các mô hình cảm ứng của phản ứng quang chu kỳ........................................ 28 Hình 1.8. Mô hình hoạt hóa sự ra hoa ở điều kiện ngày dài của cây Arabidopsis...... 30 Hình 1.9. Mô hình hoạt hóa sự ra hoa ở điều kiện ngày ngắn của cây Arabidopsis ... 31 Hình 2.1. Các giống thanh long sử dụng nghiên cứu trong đề tài .............................. 48 Hình 2.2. Các timer, đóng và mở điện theo từng nghiệm thức thí nghiệm................. 50 Hình 2.3. Sơ đồ bố trí thí nghiệm 1 ............................................................................. 56 Hình 2.4. Bố trí các nghiệm thức chiếu sáng cho cây thanh long trên đồng ruộng .... 57 Hình 3.1. Phổ hấp phụ của 2 dạng phytochorome ...................................................... 75 Hình 3.2. Phổ phát xạ và đèn sợi đốt 60W (hình trên) và 40W (hình dưới) sử dụng chiếu sáng điều khiển thanh long ra hoa trái vụ năm 2013-2014 ........... 76 Hình 3.3. Phổ phát xạ và đèn huỳnh quang compact 20W (CFL) thông thường sử dụng chiếu sáng điều khiển thanh long ra hoa trái vụ năm 2013-2014 ........... 76 Hình 3.4. Phổ phát xạ của 9 loại đèn CFL đề nghị chế tạo theo đề xuất của đề tài .... 80 Hình 3.5. Phổ phát xạ của các loại đèn CFL được chọn để xác định đèn chuyên dụng dùng chiếu sáng điều khiển cho cây thanh long ra hoa trái vụ ............... 82 Hình 3.6. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Bình Thuận (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ............................... 86 Hình 3.7. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Bình Thuận (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ................................. 89
xvii Hình 3.8. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Bình Thuận (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ............................. 90 Hình 3.9. Số cành ra nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Bình Thuận qua 3 vụ điều khiển cho cây thanh long ruột trắng ra hoa trái vụ từ 2013-2014 ............................................................................................... 92 Hình 3.10. Tổng số nụ/trụ của các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Bình Thuận qua 3 vụ điều khiển cho cây thanh long ruột trắng ra hoa trái vụ từ 2013-2014 ......................................................................................... 93 Hình 3.11. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Tiền Giang (vụ 1 từ tháng 9/2013 đến 11/2013) ................................ 96 Hình 3.12. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Tây Ninh (vụ 2 từ tháng 1/2014 đến 3/2014) ..................................... 98 Hình 3.13. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Tiền Giang (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ............................101 Hình 3.14. Số nụ và cành có nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau tại Tây Ninh (vụ 3 từ tháng 10/2014 đến 12/2014) ...............................103 Hình 3.15. Số cành ra nụ trên các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau qua 3 vụ điều khiển cho cây thanh long ruột đỏ ra hoa trái vụ từ 2013- 2014 ................................................................................................................106 Hình 3.16. Tổng số nụ/trụ của các nghiệm thức chiếu sáng bằng đèn khác nhau qua 3 vụ điều khiển cho cây thanh long ruột đỏ ra hoa trái vụ từ 2013- 2014 ................................................................................................................107 Hình 3.17. Đèn chuyên dụng CFL-20W NN R có phổ phát xạ thích hợp cho điều khiển thanh long ra hoa trái vụ bằng chiếu sáng bổ sung ..............................109 Hình 3.18. Số nụ/trụ ở các nghiệm thức ngắt quãng khác nhau tại Bình Thuận (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ..........................................................................112 Hình 3.19. Số nụ/trụ ở các nghiệm thức ngắt quãng khác nhau tại Tiền Giang (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ..........................................................................115
xviii Hình 3.20. Số nụ/trụ ở các nghiệm thức ngắt quãng khác nhau tại Tây Ninh (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ..........................................................................117 Hình 3.21. Số nụ/trụ ở các nghiệm thức thời điểm chiếu sáng khác nhau tại Bình Thuận (từ tháng 10/2015 đến 12/2015)..........................................................120 Hình 3.22. Số nụ/trụ ở các nghiệm thức thời điểm chiếu sáng khác nhau tại Tây Ninh (từ tháng 10/2015 đến 12/2015) ............................................................123 Hình 3.23. Số nụ và cành ra nụ/trụ sau khi chiếu sáng điều khiên ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột trắng tại Bình Thuận (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ...........................................................................................................124 Hình 3.24. Số nụ và cành ra nụ/trụ sau khi chiếu sáng điều khiên ra hoa trái vụ cho cây thanh long ruột đỏ tại Tây Ninh (từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017) ...........................................................................................................127 Hình 3.25. Cơ cấu chi phí sản xuất thanh long trái vụ tại Bình Thuận .....................133