BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-------------------
LÊ TẤN QUAN
PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CHỨNG CỨ ĐIỆN TỬ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT
Tp. Hồ Chí Minh - 2022
i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-------------------
LÊ TẤN QUAN
PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CHỨNG CỨ ĐIỆN TỬ
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 9380107
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. VÕ TRÍ HẢO
Tp. Hồ Chí Minh - 2022
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả cam đoan Luận án này là công trình do chính tác giả thực hiện. Mọi dữ
liệu, kết quả nghiên cứu đã công bố được đưa vào tham khảo trong Luận án đều trung
thực và trích dẫn nguồn đúng quy định. Những kết quả nghiên cứu của Luận án chưa
từng được công bố trong bất kỳ công trình của tác giả nào khác.
Nghiên cứu sinh
Lê Tấn Quan
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................II
MỤC LỤC ............................................................................................................... III
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................. VI
DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... VII
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Lý do lựa chọn đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 5
3.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 5
3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 5
4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ............................................................................... 6
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................... 7
1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu ................................................................... 7
1.1.1 Các công trình nghiên cứu chung về chứng cứ điện tử................................... 7
1.1.2 Các công trình nghiên cứu có liên quan đến thu thập chứng cứ điện tử ....... 14
1.1.3 Công trình nghiên cứu liên quan đến chấp nhận chứng cứ điện tử............... 21
1.1.4 Các công trình nghiên cứu có liên quan đến sử dụng chứng cứ điện tử ....... 23
1.1.5 Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu có liên quan ................................. 23
1.2 Cơ sở lý thuyết nghiên cứu ............................................................................... 26
1.2.1 Lý thuyết về chứng cứ trong hệ thống Thông luật ........................................ 26
1.2.2 Lý thuyết về chứng cứ trong hệ thống Dân luật............................................ 28
1.2.3 Nhận xét, đánh giá và sử dụng cơ sở lý thuyết của chứng cứ ....................... 29
1.3 Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu..................................................................... 31
1.4 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 34
1.4.1 Phương pháp luận ....................................................................................... 34
1.4.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 35
1.5 Những điểm mới khoa học của luận án ........................................................... 36
1.6 Bố cục luận án ................................................................................................... 37
Kết luận Chương 1 ................................................................................................... 38
CHƯƠNG 2. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THU THẬP CHỨNG CỨ ĐIỆN TỬ
.................................................................................................................................. 39
2.1 Cơ sở khoa học và lý thuyết cho việc thu thập chứng cứ điện tử ................... 39
2.1.1 Cơ sở khoa học ............................................................................................ 39
2.1.2 Cơ sở lý thuyết ............................................................................................. 41
2.2 Nội dung thu thập chứng cứ điện tử ................................................................ 42
iv
2.2.1 Khái niệm về thu thập chứng cứ điện tử ....................................................... 42
2.2.2 Bản chất thu thập chứng cứ điện tử ............................................................. 45
2.2.3 Nguyên tắc và phương pháp thu thập chứng cứ điện tử ............................... 46
2.2.4 Biện pháp thu thập chứng cứ điện tử ........................................................... 52
2.3 Các nhân tố tác động đến quá trình thu thập chứng cứ điện tử..................... 57
2.3.1 Quyền riêng tư ............................................................................................. 57
2.3.2 Quyền sở hữu dữ liệu điện tử ....................................................................... 61
2.3.3 Nghĩa vụ cung cấp chứng cứ điện tử của bên thứ ba .................................... 62
2.3.4 Thu thập chứng cứ điện tử trong bối cảnh toàn cầu hóa .............................. 66
2.4 Mô hình quy trình điều tra kỹ thuật số để thu thập chứng cứ điện tử........... 69
2.4.1 Lý do xây dựng quy trình điều tra kỹ thuật số .............................................. 69
2.4.2 Đánh giá các mô hình đã có ........................................................................ 71
2.4.3 Đề xuất mô hình phù hợp ............................................................................. 77
Kết luận Chương 2 ................................................................................................... 85
CHƯƠNG 3. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CHẤP NHẬN CHỨNG CỨ ĐIỆN
TỬ ............................................................................................................................. 86
3.1 Cơ sở lý thuyết chấp nhận chứng cứ điện tử ................................................... 86
3.1.1 Theo hệ thống Thông luật ............................................................................ 86
3.1.2 Theo hệ thống Dân luật ............................................................................... 88
3.1.3 Theo pháp luật Việt Nam ............................................................................. 89
3.1.4 Đánh giá, nhận xét ...................................................................................... 89
3.2 Sự cần thiết của tiêu chí chấp nhận chứng cứ điện tử .................................... 90
3.2.1 Khái niệm chấp nhận chứng cứ điện tử ........................................................ 90
3.2.2 Bản chất của chấp nhận chứng cứ điện tử ................................................... 90
3.2.3 Yêu cầu khách quan của các tiêu chí chấp nhận chứng cứ điện tử ............... 90
3.3 Nội dung yêu cầu pháp lý ................................................................................. 92
3.3.1. Tính liên quan ............................................................................................. 92
3.3.2. Tính xác thực ............................................................................................... 93
3.3.3. Tính hợp pháp ............................................................................................. 99
3.3.4. Độ tin cậy của chứng cứ điện tử ................................................................ 101
3.3.5. Tính toàn vẹn của chứng cứ điện tử ........................................................... 102
3.3.6. Tính hữu dụng ........................................................................................... 103
3.4 Nội dung yêu cầu công nghệ ........................................................................... 103
3.4.1. Mô hình điều tra kỹ thuật số ...................................................................... 103
3.4.2. Pháp luật hóa công cụ pháp y kỹ thuật số .................................................. 103
3.4.3. Kỹ thuật giám sát nguồn gốc chứng cứ điện tử .......................................... 104
