Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở các trường Sỹ quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:239

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở các trường Sỹ quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận NL trong các trường SQLQ, nhằm góp phần ĐT lực lượng sĩ quan đáp ứng với yêu cầu bối cảnh hiện nay để thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở các trường Sỹ quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ------ PHẠM QUỐC TUẤN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU LỤC QUÂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ------ PHẠM QUỐC TUẤN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU LỤC QUÂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS Trần Hữu Hoan 2. PGS.TS Nguyễn Văn Phán HÀ NỘI - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án này là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Việc tham khảo các nguồn tài liệu trong luận án được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo theo đúng quy định. Tác giả luận án Phạm Quốc Tuấn
ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt 1. Chương trình đào tạo CTĐT 2. Chuẩn đầu ra CĐR 3. Điểm trung bình ĐTB 4. Giáo dục và đào tạo GD&ÐT 5. Giáo dục đại học GDĐH 6. Giảng viên GV 7. Đào tạo ĐT 8. Đại học ĐH 9. Kiểm tra - đánh giá KT - ĐG 10. Kiến thức, kỹ năng KT, KN 11. Khoa học giáo dục KHGD 12. Học tập HT 13. Năng lực NL 14. Năng lực đào tạo NLĐT 15. Nghiệp vụ Sư phạm NVSP 16. Chỉ huy Tham mưu lục quân CHTMLQ 17. Quản lý giáo dục QLGD 18. Quản lý đào tạo QLĐT 19. Thiết bị dạy học TBDH 20. Sỹ quan lục quân SQLQ 21. Sỹ quan quân đội SQQĐ
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................... ii MỤC LỤC ....................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ ......................................................................................... x MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU LỤC QUÂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY ....................... 8 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.............................................................................. 8 1.1.1. Công trình nghiên cứu về đào tạo trong cơ sở giáo dục đại học theo tiếp cận năng lực..................................................................................................................... 8 1.1.2. Công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo theo tiếp cận năng lực trong cơ sở giáo dục đại học........................................................................................................ 9 1.1.3. Nhận xét chung về các công trình nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo của luận án ............................................................................................................. 16 1.2. Khái niệm công cụ của đề tài.................................................................................. 17 1.2.1. Quản lý ......................................................................................................... 17 1.2.2. Quản lý đào tạo ............................................................................................. 18 1.2.3. Đào tạo, quản lý đào tạo trình độ đại học ........................................................ 19 1.2.4. Năng lực ....................................................................................................... 20 1.2.5. Đào tạo theo tiếp cận năng lực ....................................................................... 20 1.2.6. Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành chỉ huy tham mưu theo tiếp cận năng lực ......................................................................................................................... 22 1.3. Bối cảnh hiện nay và những yêu cầu đặt ra trong đào tạo ở các Trường Sĩ quan Lục quân............................................................................................................... 23 1.3.1. Bối cảnh quân sự - quốc phòng hiện nay ......................................................... 23 1.3.2. Những yêu cầu trong đào tạo theo tiếp cận năng lực ở các trường Sĩ quan Lục quân ................................................................................................................ 26 1.4. Đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở Trường Sĩ quan Lục quân........................................................................... 29 1.4.1. Ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân trong Trường Sĩ quan Lục quân ........................ 29 1.4.2. Đặc điểm đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân ở Trường Sĩ quan Lục quân ........................................................................................ 29
iv 1.4.3. Chương trình đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân trong trường Sĩ quan Lục quân ........................................................................................................ 32 1.4.4. Cấu trúc khung năng lực đào tạo sĩ quan ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân....... 40 1.5. Mô hình lý thuyết quản lý đào tạo và hoạt động đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở Trường Sĩ quan Lục quân ........................................................................................................................ 46 1.5.1. Mô hình lý thuyết quản lý áp dụng vào quản lý đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân ........................................................................................................ 46 1.5.2. Hoạt động đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân tại trường Sĩ quan Lục quân theo tiếp cận năng lực ....................................................... 49 1.6. Nội dung quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân trong trường Sĩ quan Lục quân theo tiếp cận năng lực ...................................... 52 1.6.1. Phân cấp quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu lục quân ở các Trường Sĩ quan Lục quân theo tiếp cận năng lực ............................................. 52 1.6.2. Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân trong Trường Sĩ quan Lục quân theo tiếp cận năng lực ...................................................... 55 1.7. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở Trường Sĩ quan Lục quân ................................. 62 1.7.1. Bối cảnh quân sự trong tình hình mới ............................................................. 62 1.7.2. Hệ thống văn bản pháp quy về quản lý chương trình đào tạo ........................... 62 1.7.3. Nhận thức, năng lực của cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên, học viên trong quản lý thực hiện chương trình đào tạo theo tiếp cận năng lực .................................. 63 1.7.4. Năng lực của cán bộ quản lý và nhận thức của giảng viên các trường Sĩ quan quân đội về đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ ........................................................... 64 1.7.5. Nội dung chương trình đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân ................ 64 1.7.6. Sư phối hợp giữa nhà trường với đơn vị trong tổ chức đào tạo sĩ quan Chỉ huy Tham mưu lục quân .......................................................................................... 65 1.7.7. Cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện phục vụ cho đào tạo ........................... 65 Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 67 Chương 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN ................................................................................ 68 2.1. Khái quát về Trường Sĩ quan Lục quân Việt Nam ............................................... 68 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển các Trường Sĩ quan Lục quân ..................... 68 2.1.2. Sứ mạng, nhiệm vụ của Trường Sĩ quan Lục quân........................................... 70 2.1.3. Quy mô đào tạo ............................................................................................. 73 2.1.4. Đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên ............................................ 74
v 2.1.5. Kết quả giáo dục và đào tạo ........................................................................... 76 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng................................................................................... 76 2.2.1. Mục tiêu ....................................................................................................... 76 2.2.2. Phạm vi và đối tượng khảo sát ....................................................................... 76 2.2.3. Nội dung khảo sát.......................................................................................... 77 2.2.4. Quy trình tổ chức khảo sát ............................................................................. 77 2.2.5. Phương pháp điều tra khảo sát........................................................................ 77 2.2.6. Thang đánh giá và cách thức xử lý số liệu ...................................................... 78 2.3. Thực trạng hoạt động đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ........................................................... 79 2.3.1. Thực trạng công tác tuyển sinh đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân............................................ 79 2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ....................................................... 81 2.3.3. Thực trạng sử dụng phương pháp đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân............................................ 89 2.3.4. Thực trạng học tập, rèn luyện của học viên ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ..................................................................................... 92 2.3.5. Thực trạng cơ sở vật chất đảm bảo đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ..................................................................................... 95 2.3.6. Thực trạng thực hiện kiểm tra - đánh giá kết quả đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ........................................................................ 97 2.3.7. Tổng hợp kết quả thực trạng các nội dung đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực tại các trường Sĩ quan Lục quân.......................................... 100 2.4. Thực trạng quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ................................. 102 2.4.1. Thực trạng quản lý tuyển sinh ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ......................................................................................................... 102 2.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân ...................................................................................................... 105 2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung chương trình đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ...................................................................................... 106 2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên tham gia đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ... 111 2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động học tập, rèn luyện của học viên ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ........... 113
vi 2.4.6. Thực trạng quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập ngành Chỉ huy Tham mưu theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ................................................ 117 2.4.7. Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa nhà trường với các đơn vị thực tập ........ 120 2.4.8. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và các điều kiện đảm bảo đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ......... 122 2.4.9. Thực trạng quản lý kết quả đầu ra trong đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân ...................................... 125 2.4.10. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng các nội dung quản lý đào tạo ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở các trường sĩ quan lục quân ... 128 2.5. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực tại các Trường Sĩ quan Lục quân......................................................................................................... 129 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở các Trường Sĩ quan Lục quân .... 131 2.6.1. Ưu điểm và hạn chế ..................................................................................... 131 2.6.2. Nguyên nhân của thực trạng ......................................................................... 133 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 135 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU LỤC QUÂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY ........................... 136 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................................. 136 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu................................................................ 136 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển .............................................. 136 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................................... 136 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống................................................................ 137 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................. 137 3.2. Biện pháp quản lý đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ở các Trường Sĩ quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay ....................................... 138 3.2.1. Biện pháp 1. Chỉ đạo xây dựng, cụ thể hóa khung năng lực đào tạo sĩ quan ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân trình độ đại học ở các Trường Sĩ quan Lục quân ................ 138 3.2.2. Biện pháp 2. Tổ chức phát triển chương trình, nội dung đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ...................................................... 146 3.2.3. Biện pháp 3. Tổ chức xây dựng và thực hiện nội quy cơ chế phối hợp đào tạo giữa các đơn vị chức năng trong quản lý đào tạo trình độ đại học sĩ quan ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ở các trường Sĩ quan Lục quân ...... 149
vii 3.2.4. Biện pháp 4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ tác nghiệp cho cán bộ quản lý, giảng viên thực hiện quản lý đào tạo và giảng dạy ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân theo tiếp cận năng lực ..................................................... 153 3.2.5. Biện pháp 5. Tổ chức các hoạt động học tập, rèn luyện cho học viên ở các trường Sĩ quan Lục quân theo hướng phát triển năng lực của học viên, phù hợp với điều kiện của nhà trường. ...................................................................................... 157 3.2.6. Biện pháp 6. Chỉ đạo tăng cường cơ sở vật chất, đảm bảo điều kiện đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực học viên và yêu cầu của chiến tranh hiện đại........................................................................ 162 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 165 3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết, tính khả thi các biện pháp ................................ 165 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................ 165 3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo nghiệm ........................................................ 165 3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm ............................................................................... 166 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................... 166 3.5. Thử nghiệm biện pháp ......................................................................................... 170 3.5.1. Mục đích thử nghiệm ................................................................................... 170 3.5.2. Giả thuyết thử nghiệm ................................................................................. 170 3.5.3. Nội dung thử nghiệm ................................................................................... 170 3.5.4. Tiêu chí và thang đánh giá thử nghiệm ......................................................... 171 3.5.5. Phạm vi, đối tượng và khách thể tham gia thử nghiệm ................................... 171 3.5.6. Phương pháp, cách thức tổ chức thử nghiệm ................................................. 171 3.5.7. Tiến hành thử nghiệm tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 ................................... 172 3.5.8. Phân tích kết quả thử nghiệm ....................................................................... 174 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 180 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 181 1. Kết luận ..................................................................................................................... 181 2. Kiến nghị................................................................................................................... 182 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ............................................................ 184 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 185 PHỤ LỤC
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Danh mục ngành đào tạo tại Trường Sĩ quan Lục quân..................... 73 Bảng 2.2. Số lượng tuyển sinh đào tạo ngành Chỉ huy Tham mưu Lục quân .... 73 Bảng 2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên .............................. 75 Bảng 2.4. Kết quả tốt nghiệp ngành CHTMLQ của Trường SQLQ 1................ 76 Bảng 2.5. Số lượng khách thể khảo sát ............................................................. 76 Bảng 2.6. Thang đánh giá mức độ thực hiện ..................................................... 78 Bảng 2.7. Thực trạng công tác tuyển sinh đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ..................................................................................... 79 Bảng 2.8. Thực trạng mức độ thực hiện mục tiêu đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ....................................................................... 82 Bảng 2.9. Thực trạng thực hiện nội dung, chương trình đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ..................................................... 85 Bảng 2.10. Thực trạng phân bổ chương trình đào tạo ngành CHTMLQ trong các trường SQLQ ............................................................................. 87 Bảng 2.11. Thực trạng đáp ứng nội dung đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ..................................................................................... 88 Bảng 2.12. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học ngành CHTMLQ ............ 89 Bảng 2.13. Thực trạng thực hiện phương pháp dạy học Phù hợp với từng nội dung dạy học .................................................................................... 90 Bảng 2.14. Thực trạng học tập, rèn luyện của học viên ngành CHTMLQ ........... 93 Bảng 2.15. Thực trạng các điều kiện bảo đảm đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực .............................................................................. 95 Bảng 2.16. Thực trạng thực hiện hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả đào tạo ngành CHTMLQ .............................................................................. 97 Bảng 2.17. Thực trạng thực hiện KT - ĐG kết quả đào tạo ngành CHTMLQ ..... 99 Bảng 2.18. Kết quả thực trạng các nội dung đào tạo ngành CHTMLQ ở các trường SQLQ ................................................................................. 101 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý tuyển sinh đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................... 102 Bảng 2.20. Thực trạng quản lý mục tiêu đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ....................................................................................... 105
ix Bảng 2.21. Thực trạng quản lý nội dung chương trình đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................... 106 Bảng 2.22. Thực trạng quản lý nội dung chương trình đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................... 109 Bảng 2.23. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên tham gia đào tạo ngành CHTMLQ ................................................................ 111 Bảng 2.24. Thực trạng quản lý học tập, rèn luyện của học viên ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................... 114 Bảng 2.25. Thực trạng quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................... 118 Bảng 2.26. Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa nhà trường với các đơn vị thực tập .......................................................................................... 120 Bảng 2.27. Thực trạng quản lý CSVC và trang thiết bị trong đào tạo ngành CHTML ......................................................................................... 123 Bảng 2.28. Thực trạng quản lý kết quả đầu ra trong đào tạo ngành CHTMLQ ....................................................................................................... 126 Bảng 2.29. Kết quả thực trạng quản lý hoạt động đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực tại các trường SQLQ ................................... 128 Bảng 2.30. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý đào tạo ngành CHTMLQ ............................................................................ 129 Bảng 3.1. Cụ thể hóa Khung năng lực đào tạo sĩ quan ngành Chỉ huy Tham mưu lục quân trình độ đại học ........................................................ 140 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ........ 166 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .......... 167 Bảng 3.4. Sự tương quan về tính cấp thiết và tính khả thi các biện pháp ......... 168 Bảng 3.5. Kết quả đánh giá thực trạng chương trình đào tạo ngành CHTMLQ ở trường SQLQ trước thử nghiệm................................................... 174 Bảng 3.6. Kết quả đánh giá ban đầu của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng với những công việc thực hiện điều chỉnh CTĐT ngành CHTMLQ ở 2 trường Sĩ quan Lục quân .......................................................... 175 Bảng 3.7. Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ phát triển năng lực nghề nghiệp của học viên tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 ....................... 177
x DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 1.1. Mô hình quản lý đào tạo theo quá trình .......................................... 47 Hình 1.2. Quản lý đào tạo theo mô hình CIPO............................................... 47 Hình 1.3. Mô hình quản lý theo kết quả ......................................................... 48 Hình 1.4. Cấu trúc nội dung chương trình đào tạo ngành CHTMLQ .............. 57 Biểu đồ 2.1. Thực trạng quản lý tuyển sinh đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực tại các trường SQLQ ............................................... 103 Biểu đồ 2.2. Thực trạng quản lý mục tiêu đào tạo ngành CHTMLQ tại các trường SQLQ ............................................................................... 105 Biểu đồ 2.3. Thực trạng quản lý nội dung chương trình đào tạo ngành CHTMLQ tại các trường SQLQ .................................................................... 107 Biểu đồ 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động của giảng viên ngành CHTMLQ ... 112 Biểu đồ 2.5. Thực trạng quản lý học tập, rèn luyện của học viên ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ................................................. 115 Biểu đồ 2.6. Thực trạng quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập ngành CHTMLQ .................................................................................... 119 Biểu đồ 2.7. Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa nhà trường với các đơn vị thực tập ........................................................................................ 121 Biểu đồ 2.8. Thực trạng quản lý CSVC, trang thiết bị trong đào tạo ngành CHTMLQ .................................................................................... 124 Biểu đồ 2.9. Thực trạng quản lý kết quả đầu ra trong đào tạo ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực .................................................................. 126 Biểu đồ 3.1. Sự tương quan giữa tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ......................................................................................... 169 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo sát về mức độ phù hợp của biện pháp thử nghiệm với yêu cầu phát triển năng lực cho học viên................................ 176 Biểu đồ 3.3. Kết quả khảo sát về mức độ phát triển năng lực cho học viên ...... 178
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu Trong các giai đoạn của lịch sử nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là hai nhiệm vụ không tách rời nhau; truyền thống hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc đã minh chứng điều đó. Quan điểm chỉ đạo của Đảng có giá trị đối với ĐT nguồn nhân lực trình độ ĐH trong và ngoài quân đội, trong đó có ĐT ngành CHTMLQ. Quán triệt chủ trương của Đảng, trong đổi mới ĐT sĩ quan ngành CHTMLQ trình độ ĐH cần hướng đến phát triển NL của người học, thể hiện trong toàn bộ quá trình quản lý và hoạt động ĐT, từ công tác tuyển sinh, tổ chức ĐT đến đánh giá kết quả; đổi mới mục tiêu, CT, nội dung, phương pháp và đó chính là tiếp cận NL trong ĐT ngành CHTMLQ trình độ ĐH. Tiếp cận NL không chỉ đơn thuần là phát triển NL, mà trước hết là dựa vào NL người học để có tác động quản lý nhằm tạo ra sự phát triển NL của chính họ...Như vậy, ĐT nguồn nhân lực đặc thù ngành CHTMLQ trình độ ĐH không nằm ngoài kết quả nghiên cứu lý luận chung đó; và kết quả nghiên cứu lý luận tiếp cận NL trong ĐT trình độ ĐH, là cơ sở cho nghiên cứu làm rõ lý luận về ĐT và QLĐT ngành CHTMLQ trình độ ĐH theo tiếp cận NL. Những năm qua, các Trường SQLQ đã tập trung hoàn thiện CT, nội dung, phương pháp ĐT và các điều kiện đảm bảo đáp ứng yêu cầu ĐT đặc thù ngành CHTMLQ trình độ ĐH; quán triệt chủ trương của Đảng, Bộ Giáo dục và ĐT (GD&ĐT), Bộ Quốc phòng nhằm nâng cao hiệu quả QLĐT, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT tại các trường SQLQ và yêu cầu của chiến tranh hiện đại trong bối cảnh hiện nay. Trong quá trình đổi mới, các Trường luôn kế thừa, phát huy những thành tựu, phát triển nhân tố mới, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm thế giới; tổ chức ĐT bảo đảm tính hệ thống, phù hợp với đối tượng học viên, nhiệm vụ của quân đội trong tình hình mới. Tuy nhiên, do nguyên nhân khách quan và chủ quan nên công tác QLĐT trình độ ĐH ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ còn những hạn chế nhất định trong các khâu: quản lý tuyển sinh, phát triển CT, nội dung và phương pháp ĐT; chất lượng ĐT toàn diện về QS, chính trị, chuyên môn,
2 thể lực... chưa thật đáp ứng yêu cầu cao của nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới; chưa chú trọng đúng mức tính đặc thù của ngành CHTMLQ và yêu cầu ĐT tài năng QS; chưa quan tâm thích đáng đến phối hợp ĐT và gửi GV đi ĐT ở nước ngoài; đội ngũ GV đầu đàn, có trình độ chuyên môn cao ngày càng thiếu hụt; điều kiện và phương tiện kỹ thuật phục vụ dạy và học còn chưa đáp ứng yêu cầu của hiện đại hóa... Là cán bộ QLĐT trong cơ sở GDĐH quân đội, với những lý do trên, tác giả chọn vấn đề: “Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận năng lực ở các trường Sý quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay” để nghiên cứu trong khuôn khổ luận án tiến sĩ ngành Quản lý giáo dục với mong muốn tìm ra các biện pháp QLĐT có tính khoa học, thực tiễn và khả thi nâng cao chất lượng và hiệu quả ĐT sĩ quan CHTMLQ ở các trường SQLQ hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về QLĐT trình độ đại học theo tiếp cận NL trong các cơ sở giáo dục đại học; phân tích, đánh giá thực trạng ĐT và QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL trong các trường SQLQ, luận án đề xuất một số biện pháp QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL trong các trường SQLQ, nhằm góp phần ĐT lực lượng sĩ quan đáp ứng với yêu cầu bối cảnh hiện nay để thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động ĐT trình độ đại học trong cơ sở giáo dục đại học quân đội. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các Trường SQLQ. 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Bối cảnh quận sự hiện nay cũng như bối cảnh đổi mới giáo dục đặt ra những yêu cầu mới nào về NL của SQQĐ, yêu cầu đối với QLĐT đội ngũ SQQĐ? Dựa trên cơ sở lý luận nào để khung NL ĐT sĩ quan ngành CHTMLQ làm cơ sở cho hoạt động ĐT và quản lý hoạt động ĐT ngành này?
3 4.2. QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL, cần thay đổi quản lý các khâu trong hoạt động ĐT thế nào, để ĐT ra sản phẩm đáp ứng yêu cầu của quân đội trong bối cảnh hiện nay ?. 4.3. Việc nhận diện được những điểm mạnh, hạn chế của ĐT và QLĐT ngành CHTMLQ trong các Trường SQLQ Việt Nam để làm cơ sở thực tiễn đề xuất các biện pháp QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ trong các trường sĩ quan trong bối cảnh hiện nay là vấn đề cần thiết ? . 5. Giả thuyết khoa học Quản lý đào tạo ngành CHTMLQ trình độ đại học theo tiếp cận NL ở các Trường SQLQ những năm qua, bên cạnh những ưu điểm đạt được từ chỉ đạo công tác tuyển sinh đến quản lý kết quả đầu ra theo yêu cầu về NL của SQLQ cấp phân đội thì trong QLĐT theo tiếp cận NL còn không ít hạn chế, bất cập từ quản lý tuyển sinh, thực hiện chương trình, nội dung và phương pháp ĐT, đến đảm bảo điều kiện và quản lý đánh giá kết quả đầu ra… dẫn đến NL của học viên sau tốt nghiệp chưa như mong muốn. Do vậy, để khắc phục hạn chế, bất cập đó, việc nghiên cứu đề xuất biện pháp QLĐT trình độ đại học một cách có hệ thống, có cơ sở KH, phù hợp với điều kiện và góp phần nâng cao chất lượng ĐT sĩ quan CHTMLQ ở các trường Trường SQLQ đáp ứng yêu cầu về NL chỉ huy đơn vị cấp phân đội trong chiến tranh hiện đại và hội nhập giáo dục QS tiên tiến trên thế giới. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL trong bối cảnh hiện nay. 6.2. Phân tích, đánh giá thực trạng QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ hiện nay. 6.3. Đề xuất một số biện pháp QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ trong bối cảnh hiện nay. 6.4. Tổ chức khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi và thử nghiệm một biện pháp đề xuất trong luận án. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
4 7.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu đề xuất biện pháp QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các Trường SQLQ trong bối cảnh hiện nay. 7.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Luận án nghiên cứu thực trạng QLĐT trình độ đại học tại 2 Trường Trường SQLQ (Trường Trường SQLQ 1 và Trường Trường SQLQ 2). 7.3. Giới hạn khách thể khảo sát: Luận án tập trung khảo sát các khách thể sau: Lãnh đạo nhà trường (Hiệu trưởng và phó HT các Trường SQLQ) CB quản lý (Trưởng, Phòng, Khoa, Ban, Bộ môn…) GV và học viên của hai Trường SQLQ 1 và Trường SQLQ 2, lãnh đạo và CB một số đơn vị quân đội sử dụng học viên trường SQLQ. 7.4. Phạm vi về thời gian Các số liệu được sử dụng từ năm 2020 - 2023, qua các khóa ĐT ở 2 Trường SQLQ. 8. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 8.1. Cách tiếp cận 8.1.1. Tiếp cận NL: Tiếp cận dựa vào NL định hướng cho luận án, xác định NL người học cần đạt phù hợp với yêu cầu ĐT và có căn cứ để đánh giá kết quả ĐT theo tiếp cận NL dựa trên quá trình ĐT và quy trình QLĐT. 8.1.2. Tiếp cận quá trình (nội dung) hoạt động: (Process approach). Tiếp cận quá trình trong tiếng Anh được gọi là Process approach. Phương pháp tiếp cận quá trình là cách tiếp cận để xác định và quản lý các quá trình một cách có tổ chức và đặc biệt là quản lý tương tác giữa các quá trình trong quản lý ĐT của một tổ chức giáo dục. Để tổ chức hoạt động một cách hiệu quả, việc xác định và quản lý tất cả các quá trình có liên quan và tương tác với nhau là cực kỳ quan trọng. Phương pháp tiếp cận quá trình giúp định rõ và quản lý các quá trình được triển khai trong tổ chức một cách có hệ thống, đồng thời tập trung vào quản lý sự tương tác giữa các quá trình để đạt được hiệu quả cao nhất trong quản lý ĐT của nhà trường.
5 8.1.3. Tiếp cận chức năng quản lý: Quản lý là một hoạt động thực hiện các chức năng như: kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá. Các chức năng này trong mỗi hoạt động phải được thực hiện nghiêm túc thì quá trình ĐT vận hành mới có kết quả. 8.1.4. Tiếp cận kết quả đầu ra: Tiếp cận nghiên cứu dựa trên kết quả đầu ra là phương pháp tập trung vào việc xác định và mô tả rõ ràng những kết quả dự kiến mà người học mong muốn đạt được sau mỗi giai đoạn HT trong một môn học cụ thể hoặc sau khi hoàn thành CTĐT ngành CHTMLQ. Để áp dụng phương pháp này, việc xây dựng chuẩn đầu ra của CTĐT/khung năng lực của sĩ quan ngành CHTMLQ là cần thiết. Các chuẩn đầu ra này sẽ tạo nền tảng cho việc quản lý và tổ chức quá trình ĐT ở trình độ đại học trong các Trường Sĩ quan Lục quân, đặc biệt là trong bối cảnh giáo dục hiện nay. 8.2. Phương pháp nghiên cứu 8.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, và hệ thống hóa các kiến thức chính từ các nghiên cứu, tác phẩm nổi bật trong và ngoài nước, cũng như các văn kiện của Đảng, Nhà nước, và Quân đội có liên quan đến đề tài nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu là một quá trình quan trọng. 8.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động thực hiện quá trình ĐT của các trường SQLQ có đáp ứng được chuẩn đầu ra đã được xây dựng và phổ biến. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Được sử dụng để thu thập ý kiến của về các vấn đề liên quan đến QLĐT theo tiếp cận NL, liên quan đến luận án, đặc biệt là CB quản lý nhà trường, các phòng ban và GV trong các trường SQLQ nhằm khảo sát thực trạng ĐT và QLĐT trong các trường SQLQ theo tiếp cận NL trong giai đoạn hiện nay. - Phương pháp phỏng vấn: Trực tiếp trò chuyện, điều tra sâu đối với một số đối tượng để có thông tin nhằm đánh giá kết quả hoạt động ĐT và quản lý hoạt động ĐT trong các trường sĩ quan theo tiếp cận NL. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm đào tạo: Thông qua nghiên cứu về
6 quản lý ĐT, hiệu suất giảng dạy của GV, kết quả HT và rèn luyện của sinh viên, cùng với việc phân tích hồ sơ và văn bản ĐT trong ngành CHTMLQ ở trình độ đại học, ta có thể hiểu rõ hơn về bản chất và đặc điểm của quá trình ĐT từ góc độ tiếp cận năng lực. Dựa trên những thông tin này, chúng ta có thể đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp để cải thiện chất lượng ĐT. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu, phân tích kinh nghiệm QLĐT ngành CHTMLQ trình độ đại học ở các trường SQLQ. - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm: Nhằm kiểm chứng nhận thức và thực tế sinh động về tính cấp thiết, khả thi và tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất. 8.2.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ - Phương pháp chuyên gia: Hỏi ý kiến từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu KH Giáo dục (KHGD) và các Quản lý Giáo dục (QLGD) có kinh nghiệm trong lĩnh vực ĐT và quản lý ĐT theo tiếp cận năng lực, cả về mặt lý luận và thực tiễn, nhằm hỗ trợ việc đề xuất các biện pháp mang tính KH cao hơn. - Phương pháp phân tích dữ liệu: Luận án sử dụng các công thức toán học, phần mềm SPSS để lượng hóa kết quả nghiên cứu từ các phương pháp khác; đồng thời sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp, phương pháp so sánh trong quá trình nghiên cứu thực trạng ĐT và QLĐT ở các trường SQLQ theo tiếp cận NL trong bối cảnh hiện nay. 9. Luận điểm để bảo vệ - Quản lý đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ nhằm hướng đến chất lượng ĐT SQLQ của quân đội có đủ NL KH QS đáp ứng yêu cầu bối cảnh QS, chiến tranh hiện đại. - Đào tạo trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ yêu cầu cần đổi mới hình thức, phương pháp quản lý các khâu trong hoạt động ĐT phù hợp với yêu cầu thực tiễn. - Nhận diện được những ưu điểm, hạn chế trong QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL ở các trường SQLQ sẽ giúp nhà trường tìm ra các biện pháp QLĐT phù hợp, khả thi, từ đó sẽ nâng cao chất lượng ĐT đội ngũ sĩ quan đáp ứng yêu cầu chỉ huy đơn vị lục quân trong chiến tranh hiện đại.
7 - Việc đề xuất và triển khai áp dụng các biện pháp QLĐT theo tiếp cận NL sẽ góp phần nâng cao chất lượng ĐT sĩ quan CHTMLQ, tạo ra một lực lượng sĩ quan CHTMLQ đáp ứng các yêu cầu của quân đội trong thời kỳ mới. 10. Những đóng góp mới của luận án 10.1. Về lý luận - Khung lý thuyết về QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ theo tiếp cận NL được xây dựng trong luận án góp phần bổ sung, làm phong phú thêm cơ sở lý luận về QLĐT trong các trường ĐH nói chung - Khung NL ĐT sĩ quan ngành CHTMLQ được đề xuất trong luận án là tài liệu tham khảo hữu ích cho các trường SQQĐ nói chung, trường SQLQ ở Việt Nam nói riêng. 10.2. Về thực tiễn - Kết quả đánh giá thực trạng ĐT và QLĐT ngành CHTMLQ ở các trường SQLQ giúp lãnh đạo, CB quản lý của nhà trường nhận diện được điểm mạnh và hạn chế của hoạt động lãnh đạo, QLĐT của trường, từ đó xác định được hướng cải tiến công tác QLĐT của nhà trường. - Hệ thống biện pháp QLĐT trình độ đại học ngành CHTMLQ được đề xuất trong luận án là tài liệu tham khảo hữu ích với lãnh đạo, CB quản lý trong các trường SQQĐ nói chung hiện nay. 11. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận án được trình bày trong 3 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở Trường Sĩ quan Lục quân trong bối cảnh hiện nay. Chương 2: Thực trạng quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở các Trường SQLQ hiện nay. Chương 3: Biện pháp quản lý đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu lục quân theo tiếp cận năng lực ở các Trường Sĩ quan lục quân trong bối cảnh hiện nay.
8 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC NGÀNH CHỈ HUY THAM MƯU LỤC QUÂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Công trình nghiên cứu về đào tạo trong cơ sở giáo dục đại học theo tiếp cận năng lực Trong những năm gần đây, để nâng cao chất lượng ĐT, nhiều nhà nghiên cứu giáo dục trên toàn cầu đã tập trung vào nghiên cứu về quản lý quá trình ĐT, trong đó có nhiều nhà nghiên cứu đồng thuận rằng quản lý ĐT theo tiếp cận năng lực là cần thiết. Các nghiên cứu về tiếp cận năng lực trong ĐT nghề đã được phát triển mạnh mẽ từ những năm 1990, đặc biệt là tại Mỹ, Anh, Úc, New Zealand, và xứ Wales. Sự phát triển này được thúc đẩy bởi quan điểm rằng tiếp cận năng lực là cách tiếp cận có ảnh hưởng nhất để cân bằng giáo dục và ĐT với nhu cầu thực tế của người lao động, đồng thời chuẩn bị cho lực lượng lao động phù hợp với nền kinh tế toàn cầu trong thế kỷ 21. Khi tổng hợp các lý thuyết về tiếp cận dựa trên năng lực trong giáo dục và ĐT, Paprock (1996) đã chỉ ra những đặc điểm cơ bản của tiếp cận này: đặt người học vào trung tâm của quá trình HT, đáp ứng các yêu cầu của chính sách, hướng đến cuộc sống thực tế, linh hoạt và năng động, và xác định rõ ràng tiêu chuẩn năng lực. Các đặc điểm này dẫn đến những ưu điểm của tiếp cận năng lực như: tạo điều kiện cho HT cá nhân hóa, tập trung vào kết quả đầu ra, linh hoạt trong việc đạt được kết quả dựa trên điều kiện và khả năng của từng cá nhân, và giúp xác định rõ ràng những gì cần đạt được và tiêu chuẩn đo lường kết quả [96]. Các mô hình năng lực và việc xác định các năng lực đang được sử dụng như công cụ quan trọng để phát triển chương trình giáo dục và ĐT tại một số quốc gia trên thế giới, nhờ vào những đặc điểm và ưu điểm của tiếp cận năng lực. Trong nghiên cứu về phát triển chương trình ĐT dựa trên mô hình năng lực, Boyatzis et al. cùng với Whetten và Cameron (1995) đã nhấn mạnh ba nội dung