Luận văn: Hoạt động xuất nhập khẩu rau quả của Việt Nam

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

165
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoạt động XKHH là việc bán hàng hoá, dịch vụ cho một quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ để thanh toán. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hay đối với hai quốc gia. Mục đích của hoạt động xuất nhập khẩu là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Và khi trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia là có lợi thì các quốc gia đều tích cực tham gia vào hoạt động này. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Hoạt động xuất nhập khẩu rau quả của Việt Nam

Luận văn Hoạt động xuất nhập khẩu rau quả của Việt Nam 1
CHƯƠNG I MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU RAU QUẢ I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ (XKHH) 1. Khái niệm Hoạt động XKHH là việc bán hàng hoá, dịch vụ cho một quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ để thanh toán. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hay đối với hai quốc gia. Mục đích của hoạt động xuất nhập khẩu là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Và khi trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia là có lợi thì các quốc gia đều tích cực tham gia vào hoạt động này. Hoạt động xuất khẩu là một hình thức cơ bản của thương m ại quốc tế, nó được hình thành từ rất lâu đời và ngày càng phát triển cho đến giai đoạn hiện nay. Hoạt động xuất khẩu sơ khai chỉ là hàng đ ổi hàng và sau đó phát hiện ra nhiều hình thức khác nhau như buôn bán đối lưu, xuất khẩu uỷ thác, xuất khẩu theo nghị định thư. Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên phạm vi rất rộng cả về không gian và thời gian: nó có thể diễn ra tro ng thời gian rất ngắn song nó cũng có thể kéo dài hàng năm; nó có thể đ ược tiến hành trên phạm vi một quốc gia hay nhiều quốc gia. Nó diễn ra trên mọi lĩnh vực, trong mọi điều kiện kinh tế, từ xuất khẩu hàng tiêu dùng cho đ ến tư liệu sản xuất, máy móc thiết b ị và công nghệ kỹ thuật cao. Tất cả các hoạt động trao đổi đó đều nhằm mục đích đem lại lợi ích cho các nước tham gia. 2. Vai trò của hoạt động xuất khẩu 2.1 Đối với nền kinh tế thế giới Là một nội dung chính của hoạt động ngoại thương và là hoạt động đ àu tiên của TMQT, xuất khẩu có một vai trò đ ặc biệt quan trọng trong quá trình 2
phát triển kinh tế của từng quốc gia cũng như của toàn thế giới. Do những điều kiện khác nhau nên một quốc gia có thể mạnh về lĩnh vực này nhưng lại yếu về lĩnh vực khác, vì vậy để có thể khai thác được lợi thế, tạo ra sự cân bằng trong quá trình sản xuất và tiêu dùng các quốc gia phải tiến hành trao đổi với nhau dựa trên lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricacđo, ông nói rằng: “Nếu một quốc gia có hiệu quả thấp hơn so với các quốc gia khác trong sản xuất hầu hết các loại sản phẩm thì quốc gia đó vẫn có thể tham gia vào TMQT đ ể tạo ra lợi ích của chính mình”, và khi tham gia vào TMQT thì “quốc gia có hiệu quả thấp trong sản xuất các loại hàng hoá sẽ tiến hành chuyên môn hoá sản xuất và xuất khẩu những loại mặt hàng mà việc sản xuất ra chúng là ít bất lợi nhất và nhập khẩu những loại mặt hàng mà việc sản xuất ra chúng có bất lợi lớn hơn”. Nói cách khác, một quốc gia trong tình huống bất lợi vãn có thể tìm ra đ iểm có lợi để khai thác. Bằng việc khai thác các lợi thế này, các quốc gia tập trung vào sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng có lợi thế tương đối. Sự chuyên môn hoá đó làm cho mỗi quốc gia khai thác được lợi thế của mình một cách tốt nhất giúp tiết kiệm được nguồn nhân lực như vốn, kỹ thuật, nhân lực trong quá trình sản xuất hàng hoá. Do đó, tổng sản phẩm trên quy mô toàn thế giới cũng sẽ được gia tăng. 2.2 Đối với nền kinh tế mỗi quốc gia Đối với nền kinh tế mỗi quốc gia, xuất khẩu tạo nguồn vốn chính cho nhập khẩu, phục vụ cho công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Sự tăng trưởng kinh tế của mỗi quốc gia đòi hỏi phải có 4 điều kiện: nhân lực, tài nguyên, vốn và kỹ thuật. Song không phải quốc gia nào cũng có đủ 4 điều kiện đó và để giải quyếttình trạng này buộc họ phải nhập từ bên ngoài những yếu tố mà trong nước chưa có đủ khả năng đáp ứng. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để có đủ ngaọi tệ cho việc nhập khẩu này. Thực tiễn cho thấy, để có đủ nguồn vốn nhập khẩu, một nước và đặc biệt là các nước đang phát triển có thể sử dụng các nguồn vốn chính như: đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ và thu từ hoạt động xuất khẩu. Tầm quan trọng của nguồn vốn đầu tư nước ngo ài, vay nợ và viện trợ thì không ai có thể phủ nhận được. Nhưng khi sử dụng những nguồn vốn này thì 3
những nước đi vay phải chấp nhận những thiệt thòi nhất định và dù bằng cách này hay cách khác cũng phải hoàn lại vốn cho nước ngoài. Bởi vậy nguồn vốn quan trọng nhất mà m ỗi quốc gia có thể trông chờ là vốn thu đ ược từ hoạt động xuất khẩu. V ì vậy, xuất khẩu là ho ạt động chính tạo tiền đề cho nhập khẩu, quyết định đến quy mô và tăng trưởng của nhập khẩu. Ở các nước kém phát triển, vật cản trở sự tăng trưởng kinh tế là thiếu tiềm lực và vốn. Ngoài vốn huy động từ nước ngoài được coi là cơ sở chính nhưng mọi cơ hội đầu tư hoặc vay nợ từ nước ngoài và các tổ chức quốc tế chỉ tăng lên khi chủ đầu tư và người cho vay thấy khả năng xuất khẩu của các nước đó, vì đây là nguồn chính đảm bảo nước đó có thể trả nợ được. Xuất khẩu góp phần vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu sẽ giúp các nước kém phát triển chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp, phù hợp với xu thế phát triển cuả nền kinh tế thế giới. 2.3 Đối với một doanh nghiệp Thông qua xuất khẩu, các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về giá cả, chất lượng sản phẩm – những yếu tố đ òi hỏi doanh nghiệp phải hình thành một cơ cấu sản xuất phù hợp với thị trường. Xuất khẩu buộc các doanh nghiệp phải luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản trị kinh doanh, đồng thời có ngoại tệ để đầu tư lại quá trình sản xuất không những về chiều rộng mà cả về chiều sâu. Ngoài ra, sản xuất hàng xuất khẩu giúp doanh nghiệp thu hút được nhiều lao động, tạo thu nhập ổn định cho người lao động tạo ra ngoại tệ để chấp nhận máy móc thiết bị hiện đại phục vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và đem lại lợi nhuận cao. 3. Nhiệm vụ của hoạt động xuất khẩu Hoạt động xuất khẩu phải tạo ra được nguồn vốn nước ngoài cần thiết để nhập khẩu vật tư kỹ thuật, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH, thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá. 4
Thông qua ho ạt động xuất khẩu hàng hoá, phải phát huy và sử dụng tốt hơn lao động và tài nguyên của đất nước, tăng giá trị ngày công lao đ ộng, tăng thu nhập quốc dân. Thông qua ho ạt động xuất khẩu hàng hoá, phải phát huy và sử dụng tốt hơn lao dộng và tài nguyên của đát nước, tăng giá trị ngày công lao đ ộng, tăng thu nhập quốc dân. Xuất khẩu phải phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới kinh tế nâng cao vật chất và tinh thần cho người lao động. Hoạt động xuất khẩu phải nhằm mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại nâng cao uy tín của nước ta trên thị trường quốc tế, góp phần thực hiện đường lối đối ngo ại của Nhà nước. Tất cả các nhiệm vụ trên đ ối với hoạt động xuất khẩu nói riêng và hoạt động thương mại quốc tế trong giai đoạn hiện nay là góp phần tích cực nhất vào việc thắng lợi đường lối đổi mới và xây d ựng kinh tế của nước ta. 4. Các hình thức xuất khẩu 4.1 Xuất khẩu trực tiếp Đây là hình thức xuất khẩu các hàng hoá - dịch vụ do chính doanh nghiệp sản xuất ra hoặc đặt mua từ các đơn vị sản xuất trong nước, sau đó xuất khẩu các sản phẩm này ra thị trường nước ngoài. Người bán và người mua trực tiếp quan hệ với nhau bằng cách gặp mặt, qua thư từ, điện tín ... để bàn b ạc, thoả thuận một cách tự nguyện. Nội dung thoả thuận không có sự ràng buộc với lần giao dịch trước việc mua không nhất thiết phải gắn liền với việc bán. Hoạt động xuất khẩu theo phương thức này chỉ khác với hoạt động nôi thương ở chỗ: bên mua và bên bán có quốc tịch khác nhau, đồng tiền thanh toán là ngoại tệ đối với một hoặc cả hai bên, hàng hoá được di chuyển qua biên giới ... Trong giao dịch, người ta làm m ột loạt các công việc như: nghiên cứu tiếp cận thị trường, người mua hỏi giá và đặt hàng, người bán chào giá ... Sau đó 2 bên hoàn giá và chấp nhận giá, cuối cùng là ký kết hợp đồng. Trong thương mại 5
quốc tế nagỳ nay thì hình thức này có xu hướng tăng lên vì nó đảm bảo được các điều kiện an toàn chung hơn cho bên mua và bên bán. 4.2 Xuất khẩu gia công uỷ thác Trong hình thức này, đơn vị ngoại thương đứng ra bán nguyên liệu hoặc bán thành phẩm mẫu cho xí nghiệp gia công, sau đó thu hồi lại sản phẩm để xuất khẩu ra nước ngoài. Hình thức này bao gồm các b ước: - Ký kết hợp đồng với b ên nước ngoài và nhập nguyên liệu - Ký kết hợp đồng gia công uỷ thác với đơn vị trong nước - G iao nguyên vật liệu gia công theo định mức - Thanh toán phí gia công cho đơn vị sản xuất và nhận phí uỷ thác gia công được hưởng. Hình thức này có ưu điểm là không cần bỏ nhiều vốn vào kinh doanh nhưng vẫn thu được nhiều lợi nhuận, rủi ro ít, việc thanh toán đảm bảo vì đầu ra chắc chắn. Nhưng nó cũng đòi hỏi các cán bộ dày dặn kinh nghiệm và phải làm nhiều thủ tục xuất khẩu. 4.3 Xuất khẩu uỷ thác Trong hình thức xuất khẩu uỷ thác, đơn vị ngoại thương đóng vai trò trung gian xuất khẩu, làm thay cho đơn vị sản xuất những thủ tục cần thiết để xuất hàng và hưởng phần trăm theo giá trị hàng xuất đ ã được thoả thuận. 4.4 Buôn bán đối lưu Đây là một phương thức giao dịch trong đó kết hợp chặt chẽ giữa xuất khẩu và nhập khẩu. Người bán đồng thưòi là người mua, lượng hàng hoá dịch vụ trao đổi với nhau có giá trị tương đương. Mục đích của hình thức này không phải là thu về khoản ngoại tệ mà nhằm thu về một lượng hàng hoá dịch vụ khác có giá trị tương đương. Hình thức buôn bán này phải đảm bảo các cân bằng: - Cân bằng về mặt hàng - Cân bằng về giá cả - Cân bằng về điều kiện giao hàng 6
Trong buôn bán đối lưu, có 2 nghiệp vụ chủ yếu là hàng đổi hàng và nghiệp vụ bù trừ. - N ghiệp vụ hàng đổi hàng (Bartev): hai bên trực tiếp trao đổi với nhau hững hàng hoá có giá trị tương đương và th ời gian trao đổi hầu như diễn ra đồng thời. H ình thức này cũng có thể có nhiều bên cùng tham gia. - Nghiệp vụ bù trừ (Compensation): là nghiệp vụ ma hai bên trao đổi hàng hoá với nhau trên cơ sở quan hệ giá trị hàng giao. Đ ến cuối kỳ hạn, hai bên mới so sánh đối chiếu giá trị hàng giao với giá trị hàng nhận, nếu sau khi bù trừ tiền hàng mà còn có số dư thì số tiền đó đ ược giữ lại để chi trả theo yêu cầu của b ên chủ nợ của nước bị nợ. Nghiệp vụ này là hình thức phát triển nhanh nhất của buôn bán đối lưu. Ngoài ra, trong buôn bán đối lưu còn một số nghiệp vụ khác như nghiệp vụ mua đối lưu, nghiệp vụ chuyển giao nghĩa vụ hoặc giao dịch bồi hoàn. Những nghiệp vụ này được áp dụng theo tùng trường hợp cụ thể và nó đảm bảo được tính linh hoạt của hàng hoá trong thương mại quốc tế. 4.5 Xuất khẩu theo nghị định thư Đây là hình thức xuất khẩu hàng hoá được ký theo nghị định thư giữa 2 chính phủ. Xuất khẩu theo hình thức này có nhiều ưu đãi hơn như khả năng thanh toán chắc chắn do Nhà nước trả, giá cả hàng hoá tương đối cao việc sản xuất thu mua có nhiều sự ủng hộ ưu tiên. Song trên thực tế, hình thức này được sử dụng chủ yếu ở các nước XHCN trước đây còn hiện nay ít được áp dụng. 4.6 Xuất khẩu tại chỗ Hình thức này m ới nhưng đang được phổ biến rộng rãi. Đặc điểm của hình thức này là hàng hoá không bắt buộc phải vượt ra biên giới quốc gia do vậy giảm được chi phí cũng như rủi ro trong quá trình vận chuyển và bảo quản hàng hoá; thủ tục xuất khẩu trong hình thức này cũng đơn giản, không nhất thiết phải có các hợp đồng phụ trợ như hợp đồng vận tải, hợp đồng bảo hiểm hàng hoá và thủ tục hải quan. 4.7 Tạm nhập – tái xuất 7
Đây là hình thức xuất khẩu đi những hàng hoá đã nhập khẩu trước đây nhưng chưa qua chế biến. Để tiến hành được hoạt động này cần phải có ít nhất 3 chủ thể thuộc 3 quốc gia khác nhau đó là: nước xuất khẩu – nước tái xuất khẩu và nước nhập khẩu. Hàng hoá đi từ nước xuất khẩu sang nước tái xuất khẩu rồi sang nước nhập khẩu hoặc có thể đi thẳng từ nước xuất khẩu sang nước nhập khẩu. Còn tiền sẽ được nước tái xuất thu từ nước nhập khẩu và trả cho nước xuất khẩu. Trong trường hợp này nước tái xuất sẽ thu được một khoản chênh lệch giữa khoản tiền bỏ ra để nhập khẩu với số tiền thu được sau khi xuất khẩu. Ngoài ra họ có thể hưởng thu nhập do sử dụng đồng tiền chiếm dụng vì đ ã thu của nước nhập khẩu nhưng chưa trả cho nước xuất khẩu. II. N ỘI DUNG CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU RAU QUẢ Tiến hành hoạt động kinh doanh xuất khẩu trên thị trường quốc tế các thương nhân phải tiến hành một loạt các hoạt động, thủ tục để có thể đảm bảo được với yêu cầu, với quy luật của thị trường. Hoạt động xuất khẩu rau quả nói riêng và ho ạt động xuất khẩu nói chung thường bao gồm các nội dung chủ yếu sau đây: - N ghiên cứu thị trường quốc tế - Lập phương án kinh doanh - N guồn hàng cho xuất khẩu - Đ àm phán ký kết hợp đồng 1. Nghiên cứu thị trường quốc tế Việc nghiên cứu thị trường quốc tế có thể được coi là hoạt động đầu tiên cần tiến hành hết sức cẩn thận và chu đáo. Nghiên cứu thị trường tốt sẽ tạo điều kiện cho các nhà kinh doanh giải quyết tôt những vấn đề kinh doanh liên quan theo yêu cầu thị trường, khả năng tiêu thụ và khả năng cạnh tranh hàng hoá. Công việc nghiên cứu thị trường bao gồm các nghiên cứu sau: 1.1 Nghiên cứu thị trường mặt hàng rau quả thế giới 8
Thị trường là phạm trù khách quan gắn liền với sản xuất lưu thông hàng hoá, ở đâu có sản xuất và lưu thông hàng hoá thì ở đó có thị trường. Nghiên cứu thị trường rau quả thế giới bao gồm cả trong lĩnh vực sản xuất - trồng trọt, lưu thông và trong tiêu dùng. Tiến hành nghiên cứu nhằm đem lại sự hiểu biết về quy luật vận động của chúng, những quy luật này thể hiện thông qua những biến đổi về nhu cầu cung cấp và giá cả rau quả trên thị trường. Nắm chắc được các quy luật này ta có thể vận dụng để giải quyết hàng loạt các vấn đề của thực tiễn kinh doanh, đáp ứng được nhu cầu của thị trường và có những biện pháp thâm nhập, chiếm lĩnh thị trường. 1.2 Dung lượng thị trường và các yếu tố ảnh hưởng Dung lượng thị trường RQ là khối lượng mặt hàng rau quả được giao dịch trên một phạm vi thị trường nhất định, nhưng nó không xác định mà còn thay đổi do tổng hợp các nhân tố trong những giai đoạn nhất định. Có thể có những nhân tố ảnh hưởng tới dung lượng thị trường như sau: - Các nhân tố làm cho dung lượng của thị trường RQ biến đổi có tính chất chu kỳ như sự vận động của tình hình kinh tế các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước phương Tây. Các quốc gia này có một tiềm lực kinh tế to lớn và như vậy một sự xáo trộn nhỏ về kinh tế cũng ảnh hưởng đến tình hình kinh tế các nước khác. - Các nhân tố ảnh hưởng lâu dài đến sự biến đổi dung lượng thị trường như tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ phục vụ cho nhân giống, trồng trọt, sản xuất, chế biến rau quả ... nhưng sự biến đổi này sẽ ngày càng được rút ngắn. - Các nhân tố ảnh hưởng m à ta không thể kiểm soát được do thiên nhiên: bão lụt, hạn hán ... Nghiên cứu dung lượng thị trường cần đánh giá đúng mức độ ảnh hưởng của các nhân tố bởi vì nó ít nhiều ảnh hưởng tới sự vận động của thị trường rau qủa trong giai đoạn hiẹn tại và tương lai. Trong kinh doanh xuất khẩu rau quả, nắm vững dung lượng thị trường sẽ giúp cho các nhà kinh doanh cân nhắc để đề ra những quyết định kịp thời, chính xác và nhanh chóng chớp đ ược thời cơ giao dịch nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong kinh doanh. 9
1.3 Lựa chọn đối tác kinh doanh Trong kinh doanh, lựa chọn đối tác kinh doanh nhằm mục đích lựa chọn bạn hàng sao cho công tác kinh doanh an toàn và có lợi. Nội dung cần thiết để nghiên cứu lựa chọn đối tác bao gồm: - Q uan điểm kinh doanh của thương nhân đó - Lĩnh vực kinh doanh của họ - K hả năng vốn và cơ sở vật chất của họ - N hững người được uỷ quyền và phạm vi chịu trách nhiệm của họ đối với nghĩa vụ của công ty Lựa chọn đối tác giao dịch để kinh doanh để kinh doanh và nói chung và rau quả nói riêng tốt nhất là nên chọn người nhập khẩu trực tiếp, hạn chế các hoạt động trung gian vì nó chỉ thích hợp khi ta thâm nhập thị trường mới, sản phẩm mới m à cần phải nắm bắt các thông tin về thị trường. Có thể nói, việc lựa chọn đối tác kinh doanh cần có căn cứ khoa học là điều kiện quan trọng để thực hiện thắng lợi các hoạt động mua bán trong thương mại quốc tế, song việc lựa chọn các đối tác kinh doanh cũng tuỳ thuộc một lần vào kinh nghiệm của người nghiên cứu và truyền thống mua bán. 1.4 Nghiên cứu giá cả mặt hàng rau quả trên thế giới Giá cả là biểu hiện bằng tiền của giá trị, đồng thời là biểu hiện một cách tổng quát các hoạt động kinh tế, các mói quan hệ kinh tế như quan hệ cung cầu hàng hoá, tích luỹ tiêu dùng .. Giá cả luôn gắn với thị trường và chịu tác động cảu nhiều nhân tố khác. Trong buôn bán quốc tế, giá cả thị trường rất phức tạp do việc buôn bán diễn ra ở các khu vực khác nhau và trong m ột thời gian dài. Mặt khác, mặt hàng này được vận chuyển qua nhiều nước có các chính sách thuế khác nhau nên giá cả cũng khác nhau. Do vậy để thích ứng với sự biến động của thị trường các nhà kinh doanh phải thực hiện việc định giá linh hoạt và phù hợp với mục đích cơ bản của doanh nghiệp. Việc định giá thường dựa trên các cơ sở chủ yếu như giá thành, chi phí sản xuất, sức mua và nhu cầu của người tiêu dùng và các cơ sở khác ... Nghiên cứu giá cả được coi là vấn đề chiến lược tối ưu vì nó ảnh hưởng 10
trực tiếp tới sức tiêu thụ và lợi nhuận cảu doanh nghiệp. Định giá đúng sẽ đem lại thắng lợi cho nhà xuất khẩu, tránh cho họ những rủi ro và thua lỗ. 1.5 Thanh toán trong thương mại quốc tế Thanh toán quốc tế là một khâu quan trọng trong kinh doanh xuất khẩu rau quả. Hiệu quả kinh doanh phần lớn phụ thuộc vào sự lựa chọn phương thức thanh toán. Thanh toán đảm bảo cho người xuất khẩu thu được tiền và người nhập khẩu nhận được hàng. Thanh toán quốc tế có thể hiểu đó là việc chi trả những khoản tiền tệ, tín dụng có liên quan đến việc xuất nhập khẩu hàng hoá đ ã được thoả thuận trong hợp đồng kinh tế. Để giảm bới rủi ro trong kinh doanh, khi thanhtoán ta phải xem xét kỹ vấn đề tiền tệ trong thanh toán quốc tế, thời hạn thanh toán, phương thức thanh toán và các điều kiện đảm bảo thanh toán. 2. Lập phương án kinh doanh Trên cơ sở những kết quả thu lượm được trong qúa trình nghiên cứu thị trường, đơn vị kinh doanh lập phương án kinh doanh cho mình. Phương án kinh doanh là kế hoạch hoạt động của doanh nghiệp nhằm đạt tới những mục tiêu xác định trong kinh doanh. Việc xây dựng phương án kinh doanh bao gồm: - Đ ánh giá chung tình hình thị trường, phác hoạ bức tranh tổng quát về hoạt động kinh doanh và đưa ra những khó khăn - thuận lợi. - Lựa chọn cụ thể những mặt hàng rau quả mà thị trường đang có nhu cầu, điều kiện và phương thức kinh doanh. Sự lựa chọn này phải có tính thuyết phục dựa trên cơ sở phân tích tình hình có liên quan. - Đ ề ra các mục tiêu cụ thể: khối lượng, giá cả, cơ cấu loại rau quả và thị trường xuất khẩu. - Đ ưa ra các biện pháp để thực hiện các mục tiêu đó. - Sơ bộ đánh giá hiệu qủa kinh tế cảu việc kinh doanh thông qua các chỉ tiêu chủ yếu như: tỷ xuất ngoại tệ, thời gian hoàn vốn, điểm hoà vốn ... 3. Nguồn hàng cho xuất khẩu 11
Chúng ta đều biết rằng, việc nghiên cứu lựa chọn nguồn hàng tốt sẽ góp phần đáp ứng kịp thời, chính xác, đầy đủ những nhu cầu của thị trường và thực hiện đúng thời hạn hợp đồng với chất lượng tốt. Nguồn hàng rau quả cho xuất khẩu là toàn bộ các loại rau quả cảu một công ty, một địa phương, một vùng hay toàn bộ đất nước có khả năng xuất khẩu được. Để tạo nguồn hàng cho xuất khẩu, các doanh nghiệp có thể đầu tư trực tiếp vào nuôi trồng, chăm sóc hoặc có thể ký các hợp đồng thu gom với các đơn vị sản xuất này để có đ ược nguồn hàng phục vụ cho xuất khẩu. Nguồn hàng cho xuất khẩu ổn định là tiền đề cho việc phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp. Thông thường người ta tìm nguồn hàng cho xuất khẩu thông qua việc nắm bắt các khả năng cung ứng hàng xuất khẩu cảu các đơn vị trong và ngoài ngành. 4. Đàm phán ký kết hợp đồng. 4.1 Các hình thức đàm phán Đàm phán là việc bàn b ạc, trao đổi với nhau các điều kiện mua bán giữa các doanh nghiệp xuất nhập khẩu để đi đến ký kết hợp đồng. Thông thường trong kinh doanh quốc tế có thể các hình thức: đàm phán trực tiếp, đ àm phán qua thư tín, đàm phán qua điện thoại ... Hoạt động xuất khẩu rau quả thường thực hiện các cuộc giao dịch đ àm phán trực tiếp. Khi đàm phán ta cần tiến hành theo các bước sau: - Chào hàng: đây là việc nhà kinh doanh thể hiện rõ ý định bán hàng của mình, là lời đề nghị ký kết hợp đồng. - Hoàn giá: khi người mua nhận được đơn chào hàng nhưng không chấp nhận hoàn toàn đơn chào hàng đó mà đưa ra một lời đề nghị mới thì lời đề nghị này được gọi là hoàn giá. - Chấp nhận: là sự đồng ý hoàn toàn tất cả mọi điều kiện chào hàng mà phía bên kia đưa ra. Sau đó tiến hành ký kết hợp đồng. 12
- X ác nhận: sau khi hai b ên thoả thuận với nhau về điều kiện giao dịch, có thể ghi lại tất cả các thoả thuận gửi cho bên kia. Đó là văn kiện có chữ ký của cả hai bên. 4.2 Hợp đồng kinh tế Đối với quan hệ mua bán rau quả, sau khi các bên mua và bên bán tiến hành giao dịch, đàm phán có kết quả thì phải lập và ký kết hợp đồng trong đó quyền hạn và nghĩa vụ các b ên phải đ ược quy định rõ ràng và đầy đủ. H ình thức hợp đồng được thể hiện bằng văn bản và khi ký kết cần phải chú ý: - H ợp đồng cần trình bày rõ ràng, sáng sủa, phản ánh đúng nội dung đã thoả thuận, không để tình trạng mập mờ và tránh suy luận. - H ợp đồng cần đề cập đầy đủ mọi vấn đề, tránh việc phải áp dựng tập quán đ ể giải quyết những vấn đề bên kia đề cập đến. Trong hợp đồng không được có những điều khoản trái pháp luật, luạt lệ hiện hành ở cả hai nước xuất khẩu và nhập khẩu. - N gười tham gia ký kết phải là người thực sự có thẩm quyền. - N gôn ngữ trong hợp đồng là ngôn ngữ phổ biến mà hai bên đều thông thạo. 4.3 Thực hiện hợp đồng Sau khi hợp đồng được ký kết thì các đơn vị kinh doanh xuất khẩu pahỉ thực hiện theo các quy định ghi trong hợp đồng, tiến hành sắp xếp lại những phần việc phải làm, ghi thành bảng biểu theo dõi tiến độ thực hiện hợp đồng ... Trình tự thực hiện hợp đồng xuất khẩu theo những bước sau: Ký kết hợp đồng xây dựng Kiểm tra L/C Xin giấy phép xuất khẩu Chuẩn bị hàng hoá 13 Làm thủ tục hải quan
III. TH Ị TRƯỜNG MỸ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU VÀO TH Ị TR ƯỜNG MỸ 1. Những nét cơ bản về thị trường Mỹ. Hợp chủng quốc Hoa Kỳ là một liên bang gồm 50 bang trong đó có 2 bang tách rời là ALASKA (ở cực Tây Bắc lục địa Mỹ) và đ ảo Hawai (ở giữa thái Bình Dương). Phía bắc giáp Canada, phía Nam giáp Mêhicô, phía đông giáp Đại Tây Dương và phía Tây giáp Thái Bình D ương. Vị trí địa lý tạo cho Hoa Kỳ những điều kiện thuận lợi trong thông thương với các nước cùng châu lục nhưng ngược lại, có nhiều khó khăn và rủi ro với các nước thuộc châu á, Âu, Phi. Tuy nhiên, đối với mặt hàng rau quả thì trên thị trường Hoa Kỳ đã xuất hiện từ rất lâu năm với rất nhiều chủng loại sản phẩm phong phú. Nằm trong xu hướng chung của các nước công nghiệp phát triển dân số nước Mỹ hiện nay đang trở lên lão hoá do tỷ lệ sinh giám và tuổi thọ tăng lên, điều này phản ánh sự quan tâm cảu toàn xã hội đối với sức khoẻ. Nhu cầu về thuốc men, lương thực thực phẩm cũng như nhiều mặt hàng khác nhấn mạnh đến dinh dưỡng, tăng lực, chống bệnh tật và kéo dài tuổi thọ nhận được sự quan tâm thực sự của người tiêu dùng. Các sản phẩm về mặt hàng rau quả chứa nhiều 14
các loại vitamin A, B, C ... và các khoáng chất khác nên người Mỹ rất quantam đến mặt hàng rau quả này và rau quả ở đây rất được người mỹ ưa chuộng. Thu nhập b ình quân đầu người của Mỹ vào loại cao nhất thế giới với bình quân là 30.000 USD/người. Tổng chi tiêu cá nhân là trên 3000 tỷ USD, hàng năm thị trường tiêu thụ đ ược bổ sung khoảng vài ba triệu người làm cho quy mô thị trường không ngừng được mở rộng. Nước Mỹ có sức mạnh kinh tế to lớn và có ảnh hưởng sâu rộng về chính trị trên phạm vi to àn bộ. Tuy nhiên Mỹ và Việt Nam đã cắt đứt quan hệ từ hơn 20 năm nay. Buôn bán giữa Việt Nam và Mỹ chỉ bắt đầu từ năm 1992 một phần qua con đường viện trợ nhân đạo phi chính phủ, một phần buôn bán trực tiếp du vậy hạm ngạch còn rất nhỏ và chủ yếu Việt Nam nhập hàng từ Mỹ. 7/1993 Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố không ngăn cản việc các tổ chức tài chính nối lại viện trợ cho Việt Nam cho phép các công ty Mỹ tham gia đấu thầu các dự án được các cơ quan tài chính quốc tế tài trợ cho Việt Nam. 2/1994, tổng thống Mỹ tuyên bố bãi b ỏ lệnh cấm vận buôn bán kéo dài ở Việt Nam và tuyên bố cho phép có những giao dịch tài chính, thương m ại và các giao dịch khác với Việt Nam và các công dân Việt Nam. Việc bãi bỏ cấm vận có nghĩa là các giới kinh doanh Mỹ có thể sang thăm Việt Nam không hạn chế và đầu tư vào Việt Nam hoặc các xí nghiệp Việt Nam càng có thể mua các sản phẩm Mỹ. 28/1/1995 Mỹ và Việt Nam tuyên bố chính thức mở cơ quan ngo ại giao ở thủ đô hai nước. 11/7/1995 tổng thống mỹ tuyên bố bình thừơng quan hệ giữa hai quốc gia và hợp tác thương mại sẽ là trọng tâm của mối quan hệ này. 14/7/2000 Bộ trưởng thương m ại Việt Nam Vũ Khoan và Charleen Barshefski đại diện thương m ại thuộc chính phủ Hoa Kỳ đã thay mặt chính phủ 2 nước đã ký HĐTM giữa nước CHXHCN Việt Nam và hợp chủng quốc Hoa Kỳ khép lại một quá trình đàm phán phức tạp kéo dài 4 năm, đánh dấu một b ước tiến mới trong quan hệ thương m ại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Hiệp định thươngmại Việt – Mỹ đ ã được ký kết có những nội dung chủ yếu sau: 15
Hiệp định thương mại Việt - Mỹ TM TM Phát Các quy Quyền Tạ o Nhữn hàng dịch triển định liên sở điều g điều hoá quan vụ quan tới hữu kiện khoản I hệ tình thuận trí chung III hình đầu tuệ lợi minh VII tư II cho bạch IV kinh công doanh khai và V quyền khiéu nại Theo nhận xét cuả thứ trưởng Bộ Thương mại Việt Nam Mai văn Dâu: VI “Hiệp định Thương mại Việt – Mỹ được ký kết đáp ứng lòng mong mỏi không chỉ của riêng các doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam mà cả các doanh nghiệp nước ngoài khác. Chẳng những có lợi cho cả 2 nước m à còn có lợi cho sự hợp tác ở Đông Nam Á, châu Á - Thái Bình Dương cững như trên thế giới. Ký kết hiệp định thương m ại Việt – Mỹ là thành tựu mới của việc triển khai đường lối đối ngo ại, độc lập, tự chủ, mở rộng đa phương, đa dạng hoá của Đảng và Nhà nước là một bước mới trong quá trình Việt Nam chủ động hội nhập với các nền kinh tế thế giới ...”. 2. Thị trường nhập khẩu rau quả cảu Mỹ và các quy định về nhập khẩu rau quả. 2.1 Thị trường rau quả của Mỹ Hoa Kỳ là một nước có nền nông nghiệp phát triển với sản lượng sản phẩm nông nghiệp luôn dứng đầu thế giới. Với các điều kiện thuận lợi về thời tiết, đất đai cùng với các tiến bộ khoa học tiên tiến thì sản phẩm nông nghiệp của Mỹ vô cùng phong phú và đa dạng cả về sản phẩm tươi lẫn sản phẩm chế biến. Tuy nhiên do dân số đông và nhu c ầu của người dân đối với sản phẩm 16
nông nghiệp (bao gồm cả rau và q uả) luôn ở mức cao do vậy nhu cầu nhập khẩu rau quả cuả Mỹ cũng khá lớn. Kim ngạch nhập khẩu rau tươi các loại cảu thị trường Mỹ đạt 2,6 tỷ USD năm 1998 (tăng 12% so với năm 1992); năm 1999 và năm 2000 mỗi năm tăng 24% đ ạt 4 tỷ USD năm 2000. Đối với nhập khẩu quả và hạt các loại: kim ngạch nhập khẩu năm 1998 đạt 3,4 tỷ USD; năm 1999 đạt 3,6 tỷ USD ... và năm 2000 là 3,72 tỷ USD. Như vậy nhập khẩu quả và hạt của Mỹ qua các năm đều tăng, bình quân khoảng 4,7%. Về thị trường nhập khẩu rau quả của Mỹ: Mexicovà Canada là 2 nước xuất khẩu rau quả tươi lớn nhất sang thị trường Mỹ nhờ 2 nước này có vị trí địa lý thuận lợi; năm 1998 rieng Mexico xuất khẩu vào Mỹ đạt 1,6 tỷ USD chiếm 62%, sau đó là Australia, New Zealand và các nước châu á trong đó có Việt Nam nhưng tỷ trọng nhỏ. Về rau quả chế biến các loại: hàng năm Hoa K ỳ nhập khẩu khoảng 2 tỷ USD rau quả chếbiến (khô và đóng hộp) các loại trong đó kho ảng 500 – 600 triệu USD là quả chế biến (khô và đóng hộp). Các sản phẩm chế biến này Hoa Kỳ nhập khẩu từ Canada là 12,3%, Mexico 11%, Tây Ban Nha 10,6% ... và các khu vực thị trường khác. Việt Nam cũng đang đẩy mạnh xuất khẩu rau quả chê sbiến sang thị trường Mỹ với 1,14 triệu USD năm 1998; 2,1 triệu USD năm 1999l 2,9 triệu USD năm 2000 và năm 2001 là 2,75 triệu USD. Như vậy ta thấy thị trường nhập khẩu rau quả của Mỹ là rất đa dạng nhưng tỷ trọng lớn nhất và quan trọng nhất là Canada và Mexico. Rau quả của Việt Nam ngày càng trên thị trường thế giới đang được mở rộng và phát triển trong đó có cả thị trường Mỹ với nhiều chủng loại sản phẩm nhưng kim ngạnh còn rất nhỏ bé bởi nhiều nguyên nhân khác. 2.2 Các quy định về nhập khẩu rau quả của Mỹ Toàn bộ hoạt động thương mại cảu Mỹ là một hệ thống tổng hợp các đạo luật cơ bản, các quy chế, thể lệ điều tiết. Vào thị trường Mỹ các doanh nghiệp phải nắm được các đạo luật chính yếu này trong đó đi sâu tìm hiểu nhiều luật lệ 17
điều tiết nhập khẩu, luật thuế và hải quan, đó là những luật trực tiếp liên quan đến hoạt động xuất khẩu của mình. 2.2.1 Những chính sách chung về quản lý nhập khẩu của Mỹ 2.2.1.1 Chính sách thuế quan Hoa Kỳ áp dụng thuế quan tính theo phần trăm (còn gọi là thuế tính theo giá hàng – ad valorem duty) trên cơ sở giá FOB trong khi phần lớn các nước khác tính thuế theo giá CIF. V ì giá FOB thấp hơn giá CIF nên mức độ bảo hộ bằng thuế quan của Hoa Kỳ do vậy cũng thấp hơn các nước khác. Biểu thuế quan năm 1999 của Hoa Kỳ bao gồm 10.173 dòng thuế, cấp độ HS 8 số. Miễn thuế: Năm 1999, 29,7% số dòng thuế của Hoa Kỳ (không kể các mức thuế trong hạn ngạch thuế quan “in-quota tariffs”) có mức thuế bằng 0%. Khi Hoa Kỳ thực hiện miễn thuế các sản phẩm công nghệ thông tin, theo Hiệp định Công nghệ Thông tin (ITA) của WTO, thf sẽ có thêm 1,4% số dòng thuế nữa có thuế suất bằng 0%. Thuế cụ thể (specific duty) Thuế cụ thể (specific duty) và thuế kết hợp (compuond tariff) là một nét đặc thù của biểu thuế quan Hoa Kỳ. Năm 1999, các loại thuế này được áp dụng cho 12,9% số dòng thuế và chủ yếu đánh vào hàng nông sản, thực phẩm chế biến, giày dép, thiết bị chính xác, hoá chất, hàng dệt. So với thuê stính theo phần trăm (ad valorem duty) thuế cụ thể (specific duty) và thuế kết hợp (compuond tariff) có tính bảo hộ cao hơnvà gây nhiều khó khăn hơn cho các nàh xuất khẩu. Nếu quy đổi tương đương với mức thuế tính theo phần trăm thì mức độ bảo hộ cảu các thuế suất cụ thể này từ 40,6% đến 232,2%. Tuy nhiên, Hoa K ỳ đều tính toán và công khai giá trị tương đương thuế phần trăm đối với phần lớn các mức thuế cụ thể. Các mức giá trị tương đương này do cơ quan USITC tính và cung cấp cho các doanh nghiệp có nhu cầu. Hạn ngạch thuế quan (tariff quota) 18
Thực hiện cam kết thuế hoá các biện pháp phi thuế cảu Vòng Uruguay, hiện nay Hoa Kỳ áp dụng hạn ngạch thuế quan đối với thịt bò, sản phẩm sữa, đường và một số các sản phẩm đường, lạc, thuốc lá và bông. Khoảng198 dòng thuế chịu áp dụng biện pháp này. Mức thuế trong hạn ngạch trung bình là 9,5% trong khi mức thuế ngoài hạn ngạch trung bình là 55,8%. Thuế suất MFN Mức thúê trung bình hiện nay cảu Hoa Kỳ thuộc vào loại thấp nhất thế giới và đang có xu hướng nagỳ càng giảm. Thuế suất áp dung (applied tariff) trung bình của Hoa Kỳ đã giảm từ 6.4% năm 1996 xuống 5,7% năm 1999. tuy nhiên, mưc thuế áp dụng đối với một số nhóm sản phẩm như đ ộng vật sống, thịt, thực phẩm chế iến, nước giải khát, thuốc lá lại có xu hướng tăng trong giai đoạn 1996 –1999. Nhìn chung, mức thuế suất trung bình áp d ụng với hàng nông nghiệp là 10,7%, cao gấp 2 lần mức thuế áp dụng đối với hàng công nghiệp (4,7%). Thuế leo thang (tariff escalation) Mức thuế pá dụng đối với các sản phẩm hoàn chỉnh cao hơn chút ít so với mức thuế áp dụng cho hàng sơ chế. Tuy nhiên, giữa hàng sơ chế và nguên liệu thì sự chênh lệch về thuế suất là khá lớn, kể cả đối với các sản phẩm nông nghiệp. Trong thời gian tới khi Hoa Kỳ tiếp tục cắt giảm thuê stheo các cam kết trong WTO thì sự chênh lệch này càng lớn. Đây là một trong những cách thức mà các nước phát triển thường áp dụng để khuyến khích nhập nguyên liệu, hạn chế việc phát triển các ngành chế tạo có giá trị gia tăng cao ở các nước khác. mặc dù đãđược nhiều lần nêu ra tại diễn đàn WTO, nhưng hiện vẫn chưa có cam kết cụ thể nào về vấn đề này. Thuế ưu đãi Hoa Kỳ áp dụng thuế ưu đãi theo 2 phương thức cơ bản: đơn phương và ưu đãi có đi có lại. Ưu đãi đơ phương: Hoa Kỳ dành ưu đãi thuế chó các nước được hưởng quy chế GSP và các nước thuộc các chương trình CEBRA và ATPA. 19
Ưu đãi có đi có lại: Hoa Kỳ áp dụng mức thuế ưu đãi cho Canada và Mehico theo Hiệp định NAFTA và Israel theo Hiệp định Thương mại tự do Hoa Kỳ – Israel. Bảng 1: So sánh các mức thuế ưu đãi Thuế suất (%) Tỷ trọng Thuế suất nhập trung bình Nhóm các nước đối tác Công Nông sản khẩu (%) đơn giản (%) nghiệp Các nước được hưởng 57,5 5,7 4,7 10,7 MFN Canada 19,2 0,8 0,0 5,0 Mehico 7,3 1,1 0,5 4,5 Israel 0,8 0,8 0,0 5,2 Các nước được hưởng GSP 12,5 4,1 3,1 9,2 Quy định về xuất xứ: Tất cả các hàng hoá nhập khẩu vào Hoa Kỳ đều phải ghi nhãn về nước xuất xứ bằng tiếng Anh một cách rõ ràng, dễ nhận biết. Tuy nhiên, nếu sản phẩm được nhập khẩu để tiếp tục chế biến một cách cơ bản tại Hoa Kỳ thì không yêu cầu phải ghi nhãn xuất xứ. Một số sản phẩm như đồng hồ, sắt và ống thép, rượu vang và nước giải khát có mạch nha phải tuân thủ quy định đặc biệt về ghi nhãn xuất xứ. Các sản phẩm có nhãn xuất xứ làm người tiêu dùng hiểu sai về xuất xứ của sản phẩm hay các nhãn bị cấm theo quy định của Luật về Nhãn hiệu Thương mại sẽ bị tịch thu hoặc cấm nhập khẩu. Đối với sản phẩm dệt, may Hoa Kỳ có quy định về xuất xứ riêng, được nêu trong phần phân tích riêng về ngành d ệt, may dưới đây. 2.2.1.2 Các biện pháp phi thuế quan. Hiện nay Hoa Kỳ đang áp dụng các biện pháp phi thuế quan chính là cấm nhập khẩu, giấy phép nhập khẩu và hạn chế số lượng. Cấm nhập khẩu: Các sản phẩm sau đây bị cấm nhập khẩu: 20