Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh từ thực tiễn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lí luận và thực tiễn về thực hiện chính sách đối với CCB tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với CCB trên địa bàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh từ thực tiễn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

SVIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHAN TUYÊN HOÀNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Hà Nội, năm 2020
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHAN TUYÊN HOÀNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 834.04.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ HỮU PHƯƠNG Hà Nội, năm 2020
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, các thầy, cô giáo Học viện Khoa học xã hội đã nhiệt tình truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ Chính sách công. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến TS. Đỗ Hữu Phương, người đã trực tiếp hướng dẫn, định hướng chuyên môn và dành thời gian, tâm huyết hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Thị ủy- Ủy ban nhân dân thị xã Điện Bàn, Hội CCB thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam cùng các cơ quan có liên quan đã quan tâm, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. Mặc dù bản thân đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý của các thầy, cô giáo và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Phan Tuyên Hoàng
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, không có sự sao chép ở bất cứ công trình nào khác, các số liệu sử dụng trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chính xác. Học viên Phan Tuyên Hoàng
MỤC LỤC MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH……………………………………………………………..7 1.1. Một số khái niệm……………………………………………………………7 1.1.1. Khái niệm người có công………........................………..............................7 1.1.2. Khái niệm chính sách đối với người có công................................................8 1.2. Đặc điểm chính sách đối với người có công....................………………….9 1.3. Khái niệm, đặc điểm chính sách đối với Cựu chiến binh Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam………………………………………………...........10 1.3.1. Khái niệm Cựu chiến binh Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam....10 1.3.2 Đặc điểm chính sách đối với Cựu chiến binh Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam…………………………………………………………………...13 1.4. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta trong thực hiện chính sách đối với người có công và cựu chiến binh………………………………………………15 1.4.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta trong thực hiện chính sách đối với người có công……………………………………………………………………15 1.4.2. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta trong thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh………………………………………………………………………..16 1.4.3. Những điểm giống và khác nhau giữa người có công và cựu chiến binh………………………………………………………....................................18 1.4.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh........................................................................................................................19 1.5. Chế độ chính sách đối với cựu chiến binh.................................................20 1.5.1. Chế độ chính sách theo quy định của nhà nước..........................................20 1.5.2. Đảm bảo các chính sách đối với cựu chiến binh.........................................23 Tiểu kết chương 1………………………………………………………………24
CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM……………25 2.1. Tổng quan về thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam………………………..25 2.1.1. Điều kiện tự nhiên………………………………………………………...25 2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội…………………………………………………..25 2.1.3. Tình hình Hội Cựu chiến binh thị xã Điện Bàn…………………………..27 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam………………………………………………...32 2.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách……………………...32 2.2.2. Phổ biến tuyên truyền chính sách………………………………………...32 2.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách………………………………..33 2.2.4. Duy trì, điều chỉnh, bổ sung chính sách…………………………………..35 2.2.5. Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện chính sách…………………...40 2.2.6. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm việc thực hiện chính sách…………..41 2.3. Kết quả thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam………………………………………………………………..42 2.3.1. Thực hiện chế độ chính sách đối với cựu chiến binh theo quy định……...42 2.3.2. Phối hợp với các cơ quan, ban, ngành trong thực hiện chính sách……….51 2.4. Đánh giá chung về thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam……………………………………………………54 2.4.1. Những kết quả đạt được trong thực hiện chính sách……………………..54 2.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân trong thực hiện chính sách……………..56 Tiểu kết Chương 2……………………………………………………………..57 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM……………………………………………………59 3.1. Định hướng về thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh………...59
3.1.1. Đối với tỉnh Quảng Nam………………………………………………….59 3.1.2. Đối với thị xã Điện Bàn…………………………………………………..60 3.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam…………………………….61 3.2.1.Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự chung tay của hệ thống chính trị trong thực hiện các chính sách đối với cựu chiến binh.........................................61 3.2.2. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách đối với cựu chiến binh………………………………………………………………………..61 3.2.3. Tăng cường sự phối, kết hợp giữa các ban ngành và chính quyền địa phương các cấp trong thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh…………….63 3.2.4. Xây dựng, đào tạo bồi dưỡng nâng cao năng lực thực hiện chính sách cho đội ngũ cán bộ làm chính sách đối với cựu chiến binh………………………….65 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, chấn chỉnh, xử lý kịp thời những trường hợp vi phạm trong thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh………………………………………………………………………………66 3.3. Những kiến nghị nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh……………………………………………………………………….67 3.3.1. Với Đảng và Nhà nước…………………………………………………...67 3.2.2. Với tỉnh Quảng Nam………………………………………………..……69 3.2.3. Với thị xã Điện Bàn………………………………………………………69 3.2.4. Với Hội CCB Việt Nam và Hội CCB tỉnh Quảng Nam………………….70 Tiểu kết Chương 3……………………………………………………………...72 KẾT LUẬN……………………………………………………………………..73 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT HCCBVN : Hội Cựu chiến binh Việt Nam HVHCCB : Hội viên Hội Cựu chiến binh HCCB : Hội Cựu chiến binh NCC : Người cao tuổi CCBVN : Cựu chiến binh Việt Nam CCB : Cựu chiến binh LĐTB&XH : Lao động Thương binh và xã hội QĐNDVN : Quân đội nhân dân Việt Nam XHCN : Xã hội chủ nghĩa MTTQVN : Mặt trận Tổ quốc Việt Nam HĐND : Hội đồng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân BTV : Ban thường vụ CBCC : Cán bộ công chức BHXH : Bảo hiểm xã hội CSVN : Cộng sản Việt Nam
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Số lượng Hội CCB thị xã Điện Bàn ở 22 chi hội qua 3 năm từ năm 2017- 2019. Bảng 2.2. Tình hình tuyên truyền, phổ biến, tập huấn chính sách đối với Hội CCB qua 3 năm từ năm 2017- 2019 tại thị xã Điện Bàn. Hình 2.3. Hoạt động hành quân về nguồn của Hội CCB, Hội tù yêu nước, Ban CHQS và Đoàn thanh niên thị xã Điện Bàn. Hình 2.4. Hoạt động thắp nến tri ân tại nghĩa trang liệt sĩ thị xã Điện Bàn. Hình 2.5. Hoạt động tặng quà cho các gia đình có công, nhân kỷ niệm 70 năm ngày TBLS và thắp nến tri ân của Hội CCB thị xã Điện Bàn. Bảng 2.6. Số lượng tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ trong 3 năm từ năm 2017- 2019 của Ban chỉ đạo 24 thị xã Điện Bàn. Bảng 2.7. Số lượng Hội CCB thị xã Điện Bàn ở 22 chi hội qua 3 năm từ năm 2017- 2019 tham gia cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể. Bảng 2.8. Số lượng Hội CCB được cấp thẻ bảo hiểm y tế qua 3 năm từ năm 2017- 2019. Bảng 2.9. Tình hình giải quyết chế độ mai tang phí cho Hội cựu chiến binh từ trần theo Nghị định 150 của Chính phủ qua 3 năm 2017- 2019.
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam là quê hương có truyền thống cách mạng kiên cường. Qua quá trình đấu tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, hiện nay thị xã Điện Bàn có 4354 hội viên Hội Cựu chiến binh Việt Nam, đây là lực lượng đông đảo đã anh dũng chiến đấu chống kẻ thù xâm lược để giải phóng và bảo vệ Tổ quốc. Đến nay chỉ một bộ phận hội viên Hội Cựu chiến binh thị xã Điện Bàn được hưởng chế độ chính sách đối với người có công. Những năm qua, Hội Cựu chiến binh thị xã Điện Bàn đã thực hiện chính sách đối với HVHCCB theo quy định của HCCBVN. Do là một tổ chức hội nên những chính sách để giúp đỡ hội viên còn nhiều hạn chế. Để giúp HCCB có thêm nguồn lực, Tỉnh Quảng Nam, thị xã Điện Bàn đã huy động các tổ chức, cá nhân tham gia ủng hộ việc thực hiện chính sách đối với CCB bằng những việc làm cụ thể, thiết thực giúp đỡ các CCB ổn định cuộc sống, giúp HCCB đẩy mạnh phong trào CCB giúp nhau xóa đói, giảm nghèo bền vững, phát huy có hiệu quả các nguồn vốn, để phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống và vươn lên làm giàu chính đáng. Thực hiện chính sách đối với CCB là chủ trương đúng đắn và kịp thời của Đảng và Nhà nước, nhằm ghi nhận công lao to lớn của CCB đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đây là lực lượng trực tiếp tham gia chiến đấu, cũng như làm xoa dịu những mất mát hy sinh về thể xác lẫn tinh thần, để các đồng chí CCB tiếp tục phát huy cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Là chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự phường Điện Ngọc, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, bản thân cũng thường xuyên thực hiện các chế độ, chính sách đối với CCB theo các Quyết định số 290/2005/QĐ-TTg ngày 08 tháng 11 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách đối với 1
một số đối tượng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước nhưng chưa được hưởng chính sách của Đảng và Nhà nước, Quyết định số 142/2008/QĐ-TTg ngày 27 tháng 10 năm 2008 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện chế độ đối với quân nhân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước có dưới 20 năm công tác trong quân đội đã phục viên, xuất ngũ về địa phương, Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg ngày 09 tháng 11 năm 2011 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách đối với đối tượng tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia, giúp bạn Lào sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc, Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg ngày 14 tháng 10 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ về một số chế độ, chính sách đối với Dân công hỏa tuyến tham gia kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế, để nghiên cứu làm rõ và thực hiện tốt hơn nhiệm vụ, tôi đã chọn đề tài: “Thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh từ thực tiễn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam” làm luận văn thạc sỹ chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến chính sách đối với CCB và được thể hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật qua các thời kỳ, thực hiện chính sách đối với CCB hiện đang được các cơ quan thực hiện chính sách quan tâm tiếp cận và nghiên cứu. Qua tìm hiểu đã có rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu: Đề tài “Nâng cao năng lực của cơ quan hành chính nhà nước trong thực hiện pháp luật ưu đãi người có công với cách mạng” của tác giải Phạm Hải Hưng năm 2007. Đề tài nghiên cứu những lý luận về nâng cao năng lực của cơ quan hành chính nhà nước và thực trạng năng lực của cơ quan nhà nước trong thực hiện pháp luật ưu đãi người có công. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới và đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao năng lực của cơ 2
quan hành chính nhà nước như hoàn thiện hệ thống pháp luật người có công, đổi mới phương thức và tổ chức quản lý, giải pháp về cơ chế thanh tra, kiểm tra. Luận án Phó tiến sĩ khoa học luật học của tác giả Nguyễn Đình Liêu (1996) về “Hoàn thiện pháp luật ưu đãi người có công với cách mạng ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn”. Tác giả luận án cho rằng pháp lệnh ưu đãi người có công là hệ thống những qui phạm pháp luật điều chỉnh các mối quan hệ xã hội hình thành trong quá trình tổ chức và thực hiện chế độ chính sách ưu đãi người có công trên các lĩnh vực đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Luận án tiến sĩ luật học của tác giả Đỗ Hữu Phương (2018) về “Địa vị pháp lý của HCCBVN trong quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay”. Tác giả nghiên cứu về địa vị của CCB và Hội CCB Việt Nam, khẳng định những đóng góp và giá trị của CCB trong đấu tranh cách mạng và trong tham gia quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay, góp phần hoàn thiện pháp luật cũng như thực hiện pháp luật liên quan đến địa vị pháp lý của HCCBVN và nâng cao vai trò của CCB và HCCBVN trong quản lý nhà nước. Năm 2017, trong luận án tiến sĩ “Thực thi chính sách anh sinh xã hội ở thành phố Đà Nẵng hiện nay- thực trạng và giải pháp”, Lê Anh đã xây dựng phương hướng và chủ trương, quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng thực thi chính sách an sinh xã hội tại thành phố Đà Nẵng. Các công trình nghiên cứu, bài viết trên đã đề cập đến nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau với mục đích, quy mô và phạm vi khác nhau, nhưng đa số những công trình nghiên cứu mang tính tổng quát với phạm vi rộng, quy mô toàn quốc; Cho tới nay, chưa có công trình nào nghiên cứu về thực hiện chính sách đối với Hội CCB tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Những công trình nghiên cứu trên chính là nguồn tư liệu vô cùng quý báu để tôi có thể nghiên cứu, tìm hiểu, tham khảo hoàn thành đề tài luận văn của mình. 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lí luận và thực tiễn về thực hiện chính sách đối với CCB tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với CCB trên địa bàn. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa và phân tích cơ sở lý luận, lý thuyết cơ bản về chính sách đối với CCB như: khái niệm, đặc điểm, vai trò, vị trí, các bảo đảm thực hiện chế độ chính sách đối với CCBVN. Vận dụng lý thuyết về chính sách công để nghiên cứu, phân tích quá trình hình thành, phát triển và thực trạng thực hiện chính sách đối với CCB tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Bên cạnh đó cũng đề xuất các giải pháp, kiến nghị để góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với CCB. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là tổ chức thực hiện chính sách đối với CCB trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu việc thực hiện chính sách đối với CCB trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Cơ sở phương pháp luận trong nghiên cứu luận văn là các quan điểm của Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về chính sách xã hội nói chung và chính sách đối với cựu chiến binh nói riêng. 4
5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu của luận văn là những phương pháp phổ biến hiện nay như: phương pháp phân tích, tổng hợp, chứng minh, so sánh, quy nạp, thống kê, lịch sử và điều tra xã hội học. Đối với yêu cầu của từng chương, tác giả sẽ có những ưu tiên trong việc thực hiện để làm sáng tỏ vấn đề cần nghiên cứu. Cụ thể: Trong Chương 1, sử dụng các phương pháp phân tích, quy nạp và chứng minh. Trong đó, phương pháp phân tích để làm rõ chính sách đối với NCC, chính sách sách đối với CCB. Phương pháp quy nạp được sử dụng để khái quát vấn đề nghiên cứu những khái niệm, đặc điểm, từ đó sử dụng làm các căn cứ tiến hành nghiên cứu luận văn. Phương pháp chứng minh nhằm chỉ ra những phạm vi cần phải tiếp tục nghiên cứu để tập trung làm rõ hơn. Ở Chương 2, sử dụng phương pháp lịch sử, phân tích, chứng minh để làm rõ nội dung nghiên cứu. Phương pháp lịch sử được sử dụng trong việc đánh giá các yếu tố tác động của lịch sử, điều kiện kinh tế- xã hội đã khẳng định vai trò của HCCBVN. Phương pháp phân tích được sử dụng để đánh giá phân tích trong thực hiện chính sách đối với CCB. Phương pháp chứng minh được sử dụng để chứng minh vai trò của Hội tham gia vào cấp ủy Đảng, chính quyền trong quản lý nhà nước. Ở Chương 3, do chương 3 định hướng, kiến nghị, giải pháp nên tác giải sử dụng phương pháp phân tích để chứng minh để làm rõ những quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với CCB. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa cơ sở lí luận về thực hiện chính sách đối với CCB, góp phần làm rõ những đặc điểm riêng và lý giải thực tiễn việc thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh Việt Nam. 5
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Nghiên cứu góp phần làm rõ sự cần thiết và đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế trong thực hiện chính sách đối với CCB thời gian qua tại thị xã Điện Bàn, giúp địa phương có những điều chỉnh, quy hoạch, hỗ trợ phù hợp trong quá trình ban hành các chính sách đối với CCB, góp phần nâng cao đời sống cho CCB và hiệu quả hoạt động của HCCB. Qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu thực tế, bản thân có cơ hội áp dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn công tác, nhất là trong tổ chức thực hiện chính sách công, từ đó giúp người nghiên cứu nắm vững kiến thức, rèn luyện kĩ năng để hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ được giao, nhất là nhiệm vụ thực hiện chính sách đối với NCC và chính sách đối với CCB. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận về thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh Chương 2. Thực tiễn thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam Chương 3. Định hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với cựu chiến binh tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CỰU CHIẾN BINH 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm người có công Pháp lệnh ưu đãi người có công được thực hiện từ năm 1995 nhưng cho đến nay vẫn chưa có một văn bản nào nêu rõ khái niệm chính sách đối với người có công. Trong thực tiễn, khái niệm NCC xuất hiện trong lịch sử đấu tranh giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta. Ngay từ những năm đầu sau khi giành độc lập dân tộc (ngày 27 tháng 7 năm 1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi đồng bào hằng năm chọn một ngày để đền ơn đáp nghĩa, ghi nhớ tri ân những người có công lao với Tổ quốc, với nhân dân. Người nói: “Thương binh là những người hy sinh gia đình, hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ đồng bào. Vì lợi ích của Tổ quốc, của đồng bào, các đồng chí đã chịu ốm yếu, què quẹt. Vì vậy, Tổ quốc, đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ những người con anh dũng ấy…", từ đó đến nay, ngày 27 tháng 7 hàng năm là dịp để đồng bào tỏ lòng hiếu nghĩa, bác ái và tỏ lòng yêu mến thương binh”. Theo nghĩa rộng, khái niệm người có công để chỉ những người, những gia đình đã cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của đất nước. Theo nghĩa hẹp, khái niệm người có công để chỉ những cá nhân, gia đình không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, dân tộc, nam nữ…có những đóng góp, cống hiến cho cách mạng trong các cuộc đấu tranh, chiến đấu để giải phóng và bảo vệ Tổ quốc được các cơ quan nhà nước, tổ chức có thẩm quyền công nhận. Trải qua các cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ để giành độc 7
lập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế, số lượng người có công với cách mạng ở nước ta rất lớn. Nhân dân ta không bao giờ quên công lao to lớn ấy, đồng thời thấm nhuần tư tưởng của Bác Hồ về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, Đảng và Nhà nước luôn đưa ra những chính sách để phần nào bù đắp về mặt vật chất và tinh thần cho họ, đó là một bộ phận của hệ thống chính sách xã hội. Đó có thể là những quyết sách của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề đặt ra trong đời sống xã hội trong đó chăm lo cho người có công là một trong những vấn đề mà chính sách điều chỉnh, phục vụ cho lợi ích của xã hội nói chung và người có công nói riêng. Như vậy, khái niệm người có công để chỉ những cá nhân, gia đình Việt Nam đã có những đóng góp, cống hiến cho cách mạng trong các cuộc đấu tranh, chiến đấu để giải phóng và bảo vệ Tổ quốc và xây dựng, phát triển đất nước. 1.1.2 Khái niệm chính sách đối với người có công Chính sách đối với người có công là đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước căn cứ nhiệm vụ chính trị từng thời kỳ cách mạng, dựa trên sự phát triển kinh tế- xã hội nhằm ghi nhận công lao, sự đóng góp, hy sinh cao cả của người có công. Chính sách với người có công phản ánh sự quan tâm, trách nhiệm của Nhà nước, của cộng đồng, của thế hệ đi sau đối với thế hệ cha anh thông qua các văn bản pháp luật, các căn cứ pháp lý với người có công được thể chế hóa. Như vậy: “Chính sách đối với người có công là đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc thực hiện chế độ đãi ngộ đối với những người có công với đất nước nhằm mục đích ghi nhận công lao, sự đóng góp, sự hy sinh cao cả của họ; đồng thời đền đáp, bù đắp phần nào về đời sống vật chất, tinh thần đối với người có công và gia đình của họ”. Chính sách đối với người có công không chỉ đơn thuần ghi nhận sự biết 8
ơn của Nhà nước, cộng đồng, xã hội đối với người có công và thân nhân trong gia đình họ mà còn thể hiện tinh thần nhân văn cao cả, góp phần ổn định chính trị- xã hội. 1.2. Đặc điểm chính sách đối với người có công Người có công là toàn bộ những người trực tiếp hoặc gián tiếp cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của đất nước. NCC gồm những người không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, dân tộc, nam nữ tuổi tác, miễn là họ có những hành động xuất sắc có lợi cho dân tộc, cho Tổ quốc được các cơ quan nhà nước, tổ chức có thẩm quyền ghi nhận. Người có công đa số đã chịu nhiều thiệt thòi trong đấu tranh giải phóng dân tộc, nên khi hòa bình đất nước thống nhất họ cũng mong muốn có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được sống vui vẻ bên gia đình, con cháu, họ tìm những công việc phù hợp để lao động kiếm thêm thu nhập ổn định cuộc sống. Bên cạnh đó người có công luôn chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước và những quy định tại địa phương, luôn trung thành và sẵn sàng bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN mà họ đã đem sức lực, máu xương để xây dựng và chiến đấu. Lịch sử dân tộc ta gắn liền với những cuộc chiến tranh trường kỳ, gian khổ. Để có được những chiến thắng và đất nước ta được như ngày hôm nay, chúng ta không thể không nói đến những người con ưu tú của dân tộc đã hy sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ là những người có công lao to lớn mà Đảng, Nhà nước và toàn thể nhân dân đời đời ghi nhớ, biết ơn và có nghĩa vụ bù đắp với những hy sinh mất mát, đó là trách nhiệm của toàn Đảng toàn dân. Chính sách đối với NCC là việc Đảng, Nhà nước, cộng đồng giành sự quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ và tùy từng đối tượng được hưởng các chính sách ưu đãi như: 9
1. Trợ cấp hàng tháng, phụ cấp hàng tháng, trợ cấp một lần. Chính phủ quy định mức trợ cấp hàng tháng, phụ cấp hàng tháng đối với người có công với cách mạng và thân nhân của họ bảo đảm tương ứng với mức tiêu dùng bình quân của toàn xã hội. 2. Các chế độ ưu đãi khác. [50, Điều 4] 1.3. Khái niệm, đặc điểm chính sách đối với CCBVN và HCCBVN 1.3.1. Khái niệm CCB Việt Nam và Hội CCB Việt Nam a. Khái niệm CCBVN Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, khái niệm “cựu chiến binh” được hiểu là: “Cựu chiến binh là người đã từng tham gia quân đội, lực lượng vũ trang trong một cuộc chiến tranh”. Theo Điều 2, Pháp lệnh cựu chiến binh quy định: Cựu chiến binh là công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đã tham gia đơn vị vũ trang chiến đấu chống ngoại xâm giải phóng dân tộc, làm nhiệm vụ quốc tế, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đã nghĩ hưu, chuyển ngành, phục viên, xuất ngũ, bao gồm: - Cán bộ, chiến sĩ đã tham gia các đơn vị vũ trang do Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức trước cách mạng tháng Tám năm 1945; - Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam là bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, bộ đội biên phòng, biệt động đã tham gia kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế; - Cán bộ, chiến sĩ, dân quân, tự vệ, du kích, đội viên đội công tác vũ trang trong vùng địch tạm chiếm đã tham gia chiến đấu chống ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc; - Công nhân viên quốc phòng đã tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu chống ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc; - Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, dân quân, tự vệ đã 10
tham gia chiến đấu, trực tiếp phục vụ chiến đấu, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp đã hoàn thành nhiệm vụ trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.[49, Điều 2]. Ở đây có sự khác biệt khá lớn giữa cách hiểu trong từ điển và cách quy định của pháp luật về CCB ở Việt Nam. Điều này được lý giải từ điều kiện lịch sử cũng như từ thực tiễn cách mạng Việt Nam. b. Khái niệm Hội CCBVN Từ khái niệm và quy định của pháp luật về CCBVN như trên, có thể hiểu HCCBVN là tập hợp tự nguyện của các CCBVN thành một tổ chức là HCCBVN. Tuy nhiên, ngoài những đặc điểm chung về một tổ chức hội tự nguyện, trong hệ thống chính trị Việt Nam có những đặc điểm riêng, do đó HCCBVN có những đặc điểm riêng như sau: HCCBVN là tổ chức do những CCBVN tự nguyện tập hợp lại. Tuy nhiên, khác với các quốc gia trên thế giới, do lịch sử cách mạng Việt Nam đã tạo nên HCCBVN có những điểm khác biệt so với HCCB của nhiều nước trên thế giới. Hội được Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Việt Nam có quyết định thành lập, được Nhân dân Việt Nam tôn trọng dành cho sự quan tâm đặc biệt, sự quan tâm thể hiện qua cách thức tổ chức, thành lập và quy định chức năng, nhiệm vụ của Hội, là tổ chức đại diện ý chí, nguyện vọng và quyền lợi chính đáng, hợp pháp của hội viên cựu chiến binh và CCB. Từ những phân tích nêu trên, khái niệm HCCBVN có thể được hiểu như sau: HCCBVN là tổ chức tự nguyện của những CCBVN đã tham gia các đơn vị vũ trang cách mạng, tham gia Quân đội nhân dân Việt Nam và các lực lượng khác thực hiện nhiệm vụ chiến đấu đánh đuổi quân thù giải phòng và bảo vệ Tổ quốc. Sau này do lực lượng Cựu chiến binh ngày càng giảm do tuổi cao sức yếu nên Hội cựu chiến binh mở rộng thêm đối tượng là cựu quân nhân xuất ngũ, ưu tú, có nguyện vọng tham gia vào hội Cựu chiến binh. 11