Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: ViJensoo ViJensoo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày những nội dung chính sau: Một số nội dung mang tính lý thuyết về thực hiện chính sách công; Thực trạng thực hiện chính sách quản lý người sau cai nghiện ma túy tại quận hải châu, thành phố đà nẵng; Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận hải châu, thành phố Đà Nẵng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Những ý kiến khoa học trong luận văn chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Đà Nẵng, ngày tháng năm 2021 Tác giả luận văn Vũ Thế Hân
LỜI CÁM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn Thạc sỹ, tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá nhân và tập thể. Trước hết với tình cảm và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin cảm ơn các thầy, cô giáo giảng viên khoa Chính sách công, các thầy cô phòng đào tạo sau đại học - Học viện Khoa học xã hội Đà Nẵng đã tận tình giúp đỡ trong quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành Luận văn tốt nghiệp Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn - TS. Nguyễn Phú Thái, người đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận văn, từ việc định hướng, lựa chọn đề tài, đến việc xây dựng đề cương và triển khai luận văn. Thầy đã có những góp ý cụ thể cho luận văn này và luôn luôn động viên để tôi có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình. Đồng thời, xin cảm ơn đến cơ quan, đoàn thể tại địa phương nghiên cứu cũng như gia đình và bạn bè đã động viên, khích lệ, giúp đỡ trong quá trình học tập, nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất, song do buổi đầu làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, cũng như hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định mà bản thân chưa thấy được. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của thầy, cô để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CÔNG ĐỐI VỚI NGƯ ỜI SAU CAI NGHIỆN ............................... 7 1.1. Các khái niệm ............................................................................................. 7 1.2. Mục đích, yêu cầu khi thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy .... 9 1.3. Quy trình thực thi và các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách công cho người sau cai nghiện ma túy ........................................................................... 11 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN TẠI QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG GIAI ĐOẠN 2015 - 2019 .................................................................. 18 2.1. Các nhân tố tác động đến việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .............................................. 18 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ............................................................... 21 2.3. Quy trình thực thi chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ............................................................... 29 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực thi chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .............................................. 42 2.5. Đánh giá chung về thực trạng thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .............................................. 44 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN TẠI QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ................ 53 3.1. Mục tiêu, yêu cầu của việc thực thi thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ...................... 53
3.2. Quan điểm nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ...................... 55 3.3. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện đối với từng đơn vị trên địa bàn quận Hải Châu. .......................... 63 3.4. Một số kiến nghị....................................................................................... 67 KẾT LUẬN .................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 BCĐ Ban chỉ đạo 2 CCPCNTNXH Chi cục phòng chống tệ nạn xã hội 3 GĐ – CĐ Gia đình – Cộng đồng 4 LĐTB & XH Lao động Thương binh và Xã hội 5 NNMT SCN Người nghiện ma túy sau cai nghiện 6 NSCNMT Người sau cai nghiện ma túy 7 QLSCN Quản lý sau cai nghiện
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Bảng Đặc điểm người nghiện ma túy trên địa bàn quận Hải 2.1 21 Châu, thành phố Đà Nẵng năm 2019 Tổng hợp thống kê tình hình cai nghiện và quản lý sau 2.2 24 cai (Tính đến ngày 14/12/2019 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang hình Các kênh phổ biến, tuyên truyền chính sách cai nghiện 2.1 35 ma túy 2.2 Đánh giá hiệu quả của công tác phổ biến, tuyên truyền 36 Đánh giá hiệu quả phân công, phối hợp giữa các cơ 2.3 quan nhà nước trong thực hiện chính sách cho người 38 sau cai nghiện ma túy
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ma túy được coi là hiểm họa đối với loài người và đã thực sự trở thành vấn đề nóng bỏng của mỗi quốc gia và thế giới. Ma túy làm ảnh hưởng rất lớn đến nhiều mặt của đời sống xã hội: Nó trực tiếp phá vỡ hạnh phúc gia đình, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, trí tuệ và nhân cách của người nghiện ma tuý, là mối hiểm hoạ đối với tương lai, nòi giống dân tộc, để lại hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ mai sau, đồng thời nó còn tác động xấu đến an ninh trật tự, sự ổn định và sự phát triển của xã hội. Phòng, chống tệ nạn xã hội nói chung và tệ nạn ma tuý, quản lý người sau cai nghiện nói riêng hiện nay đã và đang trở thành các mục tiêu, chương trình của toàn cầu. Là địa bàn trung tâm của thành phố Đà Nẵng, quận Hải Châu trong thời gian qua trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm, tệ nạn ma túy và quản lý sau cai nghiện trên địa bàn quận được cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm lãnh đạo chỉ đạo; lực lượng Công an đã có nhiều cố gắng, tập trung lực lượng sử dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, đã điều tra khám phá làm rõ nhiều vụ án ma túy, bắt giữ, khởi tố nhiều đối tượng; công tác quản lý người sau cai nghiện tại địa phương đạt được nhiều kết quả quan trọng góp phần giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn quận. Tuy nhiên nhìn nhận một cách khách quan chúng ta thấy rằng, công tác quản lý sau cai nghiện ma túy, phòng tránh tái nghiện còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao, chưa theo kịp với diễn biến tình hình, cụ thể là: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, có được đầu tư quan tâm trong Cấp ủy Đảng, cơ quan và các đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội, song chưa được thường xuyên, liên tục, có thời điểm còn coi nhẹ, bỏ ngõ, do những tác động chủ quan và khách quan. 1
Công tác tuyên truyền chưa được quan tâm đúng mức, còn mang tính phong trào. Việc ban hành và hướng dẫn các văn bản pháp luật chưa thật sự đồng bộ, tạo khe hở trong công tác quản lý; nội dung tuyên truyền vẫn còn chung chung, chưa đi sâu vào từng chuyên đề, lĩnh vực cụ thể, chưa tác động mạnh, trực tiếp đến số đối tượng có nguy cơ cao. Tỷ lệ người sau cai nghiện ma túy chưa có việc làm và việc làm không ổn định chiếm tỷ lệ tương đối cao; Cán bộ chuyên trách trong công tác phòng, chống tệ nạn ma túy của cấp phường có nhiều biến động, ảnh hưởng chung đến hoạt động của công tác này. Do vậy, việc nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện và quản lý người nghiện ma túy trong thời gian tới, góp phần hạn chế tối đa hậu quả của tệ nạn ma tuý, xây dựng môi trường tốt đẹp cho xã hội là vấn đề cần thiết không chỉ đối với các cấp, ngành có liên quan mà là mối quan tâm của mỗi gia đình, của cộng đồng và của toàn xã hội. Với những lý do trên, tác giải chọn Đề tài: "Thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng" làm luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong thời gian qua, ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến các vấn đề về ma túy và người nghiện ma túy, có thể nêu một số đề tài sau: Đề tài cấp Bộ 2001 “Các giải pháp tạo việc làm cho người nghiện ma túy, người mại dâm sau khi được chữa trị phục hồi” do Nguyễn Văn Minh (2001) làm chủ nhiệm. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp thành phố năm 2003 “Nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao quản lý cai nghiện và sau cai nghiện” của TS. Nguyễn Thành Công. 2
Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn“Hoạt động hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai nghiện ma túy. (Nghiên cứu tại Thành phố Hà Nội)” của tác giả Lê Thị Thanh Huyền, năm 2014. Luận án tiến sĩ Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn "Nhu cầu việc làm của người sau cai nghiện ma túy" của tác giả Tiêu Thị Minh Hường (2015) Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Lao động – Xã hội của Đỗ Thanh Huyền về “Hoạt động hỗ trợ xã hội cho người sau cai nghiện ma túy tại Thành phố Hòa Bình – Tỉnh Hòa Bình” năm 2017 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu: Luận văn được thực hiện nhằm đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận, thực tiễn và nghiên cứu tình hình thực hiện về chính sách cho người sau cai nghiện ma túy - Đánh giá thực trạng và các yếu tố cũng như tình hình thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. - Đề xuất các giải pháp nhằm nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với người nghiện ma túy tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động của Tổ cai nghiện và các đối tượng sau cai nghiện ma túy 3
trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. 4.2. Nội dung nghiên cứu: - Về nội dung: luận văn nghiên cứu thực trạng việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy đã được cai nghiện tự nguyện và bắc buộc tại cơ sở xã hôi Bầu Bàng và tại cộng đồng trên các nội dung: + Phân tích cơ sở lý luận về thực hiện chính sách quản lý người sau cai nghiện sau khi hoàn thành chương trình cai nghiện tại cơ sở xã hội Bầu Bàng thành phố về hòa nhập cộng đồng - Làm rõ thực trạng công tác thực hiện chính sách quản lý người sau cai nghiện ma tuý ở quận Hải Châu, qua đó rút ra những hạn chế cần khắc phục và tìm ra những nguyên nhân của hạn chế đó. - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị hoàn thiện chính sách về Công tác quản lý người sau cai nghiện ma túy trên địa bàn quận Hải Châu. 4.3. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Không gian nghiên cứu được tiến hành tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. Việc điều tra khảo sát tập trung tại 13 phường trọng điểm trên địa bàn quận Hải Châu, gồm UBND các phường: Phường Hòa Cường Nam + Phường Hòa Cường Bắc + Phường Hòa Thuận Đông + Phường Hòa Thuận Tây + Phường Bình Thuận + Phường Bình Hiên + Phường Nam Dương + Phường Phước Ninh + Phường Hải Châu 1 + Phường Hải Châu 2 + Phường Thạch Thang + Phường Thanh Bình và phường Thuận Phước - Phạm vi về thời gian: Các số liệu thứ cấp được thu thập trong hơn 5 năm, từ 2015 đến 2019. Giải pháp của đề tài được đề xuất đến năm 2020. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận: 4
Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mac – Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh 5.2. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thu thập thông tin: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp thu tập, tìm hiểu và vận dụng các lý thuyết của ngành chính sách công liên quan đến vấn đề chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy. Ngoài ra tác giả sử dụng các phương pháp: Quan sát, phân tích tổng hợp, và kinh nghiệm thực tiễn trong thời gian công tác… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận: Đề tài góp phần phân tích và làm rõ những vấn đề cơ bản về các giải pháp chính sách hỗ trợ cho người sau cai nghiện ma túy và các hoạt động xã hội trên địa bàn quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. Từ đó, đề tài còn hệ thống các giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn công tác quan trọng này, để người sau cai nghiện có thể ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng thành công và đóng góp công sức của mình cho xây dựng xã hội. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Với những giải pháp đưa ra đề tài sẽ góp phần tích cực và là cơ sở để các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội có những văn bản chỉ đạo, chương trình, kế hoạch phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ xã hội cho người sau cai nghiện ma túy quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, giúp họ ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng thành công. - Luận văn đã hoàn thiện hơn lý luận về công tác chính sách quản lý người sau cai nghiện ma túy ở cộng đồng tại Việt Nam nói chung và quận Hải Châu nói riêng. Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ có ý nghĩa quan trọng 5
đối với xây dựng cơ chế, chính sách, lựa chọn phương thức quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả các chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy ở quận Hải Châu trong bối cảnh hội nhập quốc tế. 7. Kết cấu của luận văn Chương 1: Một số nội dung mang tính lý thuyết về thực hiện chính sách công. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách quản lý người sau cai nghiện ma túy tại quận hải châu, thành phố đà nẵng. Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận hải châu, thành phố Đà Nẵng. 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CÔNG ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN 1.1. Các khái niệm 1.1.1. Chính sách “ Chính sách ” (CS) là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu, trên các phương tiện truyền thông và trong đời sống xã hội. Theo từ điển tiếng Anh (Oxford English Dictionary) “chính sách” là “một đường lối hành động được thông qua và theo đuổi bởi chính quyền, đảng, nhà cai trị, chính khách...” Theo Từ điển bách khoa Việt Nam “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa.”[29, Tr.457] Tuy có nhiều quan điểm khác nhau về chính sách, nhưng các quan điểm đều có kiểm chứng: Chính sách là sự lựa chọn hành động của Nhà nước (hay chủ thể) tác động lên đối tượng để đạt mục tiêu nhất định. 1.1.2 Chính sách công Chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy được nhà nước ban hành (chính sách công) vì vậy, trước khi đưa ra khái niệm về chính sách đối với người nghiện ma túy cần thống nhất cách hiểu chung về chính sách công. Cho đến nay trên thế giới, cuộc tranh luận về định nghĩa chính sách công vẫn là một chủ đề sôi động và khó đạt được sự nhất trí rộng rãi. Từ thực tế chính sách của các ngành, các địa phương và các quốc gia, cũng như qua những cuộc thảo luận trên các diễn đàn nghiên cứu chính sách, chúng ta có 7
thể chọn ra một số cách tiếp cận quan trọng nhất để phân tích trước khi đi đến một khái niệm chung nhất về chính sách công. Trong cuốn sách Khoa học chính trị, Michael G.Roskin định nghĩa “Chính trị học là khoa học về đấu tranh và cạnh tranh quyền lực chính trị”. Trong cuộc đấu tranh đó, công cụ chính sách đóng một vai trò hết sức quyết định tới sự thành bại của đường lối chính trị. Từ đó, chúng ta có thể hiểu: “Chính sách là tập hợp biện pháp mà một chủ thể quyền lực đưa ra để định hướng xã hội thực hiện mục tiêu chính trị của chủ thể quyền lực”. Đương nhiên, khi nói đến một nhóm xã hội được ưu đãi, thì cũng có nghĩa là có một số nhóm sẽ không được ưu đãi, thậm chí, có nhóm xã hội còn bị thiệt hại, và điều đó dẫn đến một hệ lụy rất quan trọng về mặt xã hội là một chính sách luôn dẫn đến một bất bình đẳng xã hội. Nhóm được ưu đãi không nhất thiết là nhóm chiếm số đông trong xã hội. Chẳng hạn, chính sách lương ưu đãi dành cho công an và quân đội. Xét từ tiếp cận nhân học và nhân học xã hội, chúng ta hiểu: “Chính sách là phương tiện tác động đến hàng loạt sinh hoạt văn hóa và xã hội của con người, từ đây dẫn đến những phản ứng của xã hội đối với chính sách, và hơn nữa, là những kiến tạo xã hội mới do chính sách dẫn đến”. Với các cách tiếp cận trên đây, có thể đi đến khái niệm tổng quát về chính sách như sau: “Chính sách là những hành động ứng xử của chủ thể với các hiện tượng tồn tại trong quá trình vận động phát triển nhằm đạt mục tiêu nhất định”. Từ khái niệm chung về chính sách, nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra những khái niệm cụ thể về chính sách công. Một khái niệm đơn giản và dễ nhớ nhất là của Thomas R. Dye (1984); “Chính sách công là cái mà Chính phủ lựa chọn làm hay không làm”. 8
Nhưng theo quan niệm của Charles O. Jones (1984) thì ông cho rằng: “Chính sách công là một tập hợp các yếu tố gồm: Dự định (intentions): Mong muốn của chính quyền; Mục tiêu (goals): dự định được tuyên bố và cụ thể hóa; Đề xuất (proposals): các cách thức để đạt được mục tiêu; Các quyết định hay các lựa chọn (decisions ỏ choices); Hiệu lực (effects)”. Có thể đi đến khái niệm tổng quát về chính sách như sau: Chính sách là những hành động ứng xử của chủ thể với các hiện tượng tồn tại trong quá trình vận động phát triển nhằm đạt mục tiêu nhất định. Tóm lại từ các khái niệm trên, chúng ta có thể đi đến một khái niệm chung nhất về chính sách công như sau: “Chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển theo định hướng”. PGS.TS. Nguyễn Khắc Bình 1.2. Mục đích, yêu cầu khi thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy 1.2.1 Mục đích Việc xây dựng và thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy nhằm giúp họ có thể tái hòa nhập cộng đồng, giảm kì thị, được quan tâm, yêu thương, tránh xa ma túy, quên đi quá khứ nghiện, xây dựng cuộc sống mới, có công việc ổn định. Thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy nhằm thúc đẩy chất lượng mạng lưới cung cấp dịch vụ xã hội, đảm bảo rằng hệ thống cung cấp các dịch vụ xã hội mang tính nhân đạo và cung cấp các nguồn lực và dịch vụ cho con người. Nó không chỉ diễn ra trong thời kỳ họ gặp khó khăn, mà còn hỗ trợ, trao đổi với họ trong cuộc sống thường ngày. Trong đề tài nghiên cứu này khái niệm thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện ma túy được hiểu là “những hoạt động hỗ trợ nhận thức và các hành động quan tâm thực tế đến từ nhiều nguồn hỗ trợ khác nhau như gia đình, bạn bè, cộng đồng, các tổ 9
chức xã hội và Nhà nước... Việc thực hiện hỗ trợ chính sách thông qua các hoạt động cụ thể như là tái hòa nhập cộng đồng; phòng, chống tái nghiện; dạy nghề và học nghề; tìm kiếm việc làm và tạo việc làm.... nhằm thay đổi hành vi xã hội, nâng cao nhận thức, tăng cường nguồn lực cho xã hội” 1.2.2. Yêu cầu Để quá trình triển khai chính sách công đạt hiệu quả cao, cần tuân thủ các yêu cầu sau đây: Yêu cầu thực hiện mục tiêu. Tổng hợp kết quả thực hiện mục tiêu của các chương trình, dự án và các hoạt động thực thi khác thành mục tiêu chung của chính sách. Theo nguyên lý vận động nó, muốn thực hiện thành công các chính sách, Nhà nước phải xác định mục tiêu của từng chính sách thật cụ thể, rõ ràng và chuẩn xác. Yêu cầu đảm bảo tính hệ thống. Trước khi tiến hành tổ chức thực hiện chính sách phải bảo đảm tính hệ thống trong mỗi quá trình. Nội dung của tính hệ thống bao gồm: Hệ thống mục tiêu và biện pháp của chính sách; Hệ thống trong tổ chức bộ máy thực thi chính sách; Hệ thống trong điều hành, phối hợp thực hiện; Hệ thống trong sử dụng công cụ chính sách với các công cụ quản lý khác. Yêu cầu phải tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực: Hiệu quả là một thước đo hàng đầu để đo lường việc thực hiện chính sách. Rõ ràng, mục tiêu chính sách là cái hướng đến của quá trình thực hiện nhưng không phải đạt mục tiêu bằng bất kì giá nào mà cần cân nhắc đến chi phí và lợi ích. Nếu như không sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực thì nguồn lực sẽ hao mòn, cạn kiệt dần, chính sách không đủ khả năng đi vào đời sống, dẫn đến vấn đề không được giải quyết. 10
1.3. Quy trình thực thi và các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách công cho người sau cai nghiện ma túy 1.3.1. Quy trình thực thi chính sách công cho người sau cai nghiện ma túy. a. Lập kế hoạch triển khai thực thi chính sách Thực hiện chính sách là quá trình lâu dài, phức tạp, vì vậy sau khi chính sách được ban hành cần có những văn bản hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền cũng như cần lập kế hoạch để các cơ quan cấp dưới triển khai thực hiện một cách chủ động. Việc xây dựng kế hoạch thực hiện chính sách là nhằm hệ thống hóa các chỉ tiêu, xác định mục tiêu cụ thể cho từng thời gian nhất định cũng như cụ thể các giải pháp, các nguồn lực để đảm bảo đưa chính sách vào thực tiễn một cách khoa học, hợp lý tránh việc lãng phí, thất thoát trong quá trình thực hiện. Kế hoạch cần đảm bảo những nội dung gồm: các mục tiêu cần đạt được trong khoảng thời gian xác định; dự kiến về hệ thống các cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp triển khai thực hiện; số lượng và chất lượng nhân sự tham gia triển khai chính sách; dự kiến về trang thiết bị kỹ thuật phục vụ, kinh phí thực hiện; dự kiến về tiến độ, hình thức, phương pháp kiểm tra, giám sát. b. Phổ biến tuyên truyền chính sách Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách là một hoạt động quan trọng và có ý nghĩa rất lớn, không chỉ ở giai đoạn đầu mà là cả quá trình và diễn ra với tần suất thường xuyên, liên tục nhằm nâng cao sự hiểu biết nhất định về các nội dung của chính sách. Công tác này được các cấp chính quyền tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau như: trên các phương tiện thông tin đại chúng, đài phát thanh, các tờ báo của địa phương, tổ chức các hội nghị, cuộc họp, tập huấn tuyên truyền 11
chính sách... Tùy vào từng hoàn cảnh, mục đích mà chính quyền địa phương sẽ lựa chọn hình thức tuyên truyền, phổ biến sao cho thích hợp nhất vừa đạt được mục tiêu đề ra, vừa đảm bảo tiết kiệm, tránh lãng phí. Mục đích của công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách là giúp cho mọi người hiểu rõ về mục đích, yêu cầu của chính sách, cũng như tính đúng đắn của chính sách; giúp cho mỗi cán bộ, công chức nhận thức được đầy đủ quy mô, tầm quan trọng của chính sách đối với đời sống xã hội và chủ động tìm kiếm các giải pháp thực hiện chính sách một cách tối ưu nhất. Nội dung của công tác này là tập trung vào phổ biến nội dung của chính sách đến các đối tượng liên quan chính sách và đội ngũ cán bộ, công chức triển khai chính sách; tuyên truyền sự tác động tích cực của chính sách đối với đời sống của người lao động; vận động các đối tượng tích cực tham gia thực hiện chính sách; vận động các cá nhân, tổ chức đóng góp các nguồn lực cho chính sách; vận động các cá nhân có năng lực phù hợp tham gia thực hiện chính sách. Chủ thể tiến hành công tác này thuộc trách nhiệm của nhiều cơ quan nhà nước khác nhau tuy nhiên để việc tuyên truyền chính sách có hiệu quả phụ thuộc rất lớn vào vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội. Chính các cơ quan này đại diện cho tiếng nói, quyền lợi của các thành viên tổ chức mình c. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách Trong giai đoạn thực hiện chính sách, việc quan trọng nhất là công tác tổ chức bộ máy và phân công, phối hợp thực hiện chính sách. Có thể ví tổ chức bộ máy thực hiện chính sách như xây dựng bộ khung của một ngôi nhà. Khi người ta đã xây dựng được bộ khung với các trụ cột của ngôi nhà thì các công việc còn lại sẽ trở nên dễ dàng hơn nhiều [25]. Chính sách ĐTN cho LĐNT là một chính sách lớn được thực hiện trên phạm vi rộng vì thế số lượng cá nhân và tổ chức tham gia thực thi chính sách 12
rất nhiều. Do vậy, chính sách này khi được thực hiện cần có sự chung tay thực hiện của nhiều cấp, nhiều ngành khác nhau cùng tham gia. Trong quá trình tổ chức bộ máy và phân công thực hiện chính sách, vai trò của chính quyền địa phương là rất quan trọng. Trong đó, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tiếp nhận các chỉ đạo của trung ương đồng thời có nhiệm vụ chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn UBND cấp huyện và cấp xã tổ chức thực hiện chính sách. Ngoài cơ quan nhà nước chủ trì thực hiện, trong quá trình triển khai chính sách còn có sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể, vì thế yêu cầu đặt ra là cần có sự phân công khoa học và phối hợp chặt chẽ trong thực hiện chính sách. Nội dung của công tác tổ chức bộ máy và phân công, phối hợp thực hiện chính sách tập trung vào kiện toàn, sắp xếp bộ máy sao cho phù hợp nhất; sắp xếp một cách hợp lý, khoa học nguồn nhân lực thực hiện chính sách; cũng như xây dựng được cơ chế phối hợp giữa UBND các cấp, các sở chuyên môn, các phòng chuyên môn, các tổ chức chính trị - xã hội nhằm mục đích thực hiện chính sách một cách linh hoạt, đồng bộ, hiệu quả. d. Đôn đốc, kiểm tra thực hiện chính sách Bất kì công việc gì, nếu không giám sát, kiểm tra thì khó đạt mục tiêu. Quá trình thực hiện chính sách trên thực tiễn muôn hình vạn trạng và không địa phương nào có thể bê nguyên si mô hình của nhau mà cần áp dụng một cách sáng tạo, linh hoạt. Sự sáng tạo này nhất định không được vượt quá thẩm quyền, không trái với quy định của nhà nước. Điều đó chỉ có thể đảm bảo khi các cơ quan trong hệ thống chính trị bằng các cách thức khác nhau theo dõi, kiểm tra việc thực hiện chính sách. Chủ thể tiến hành kiểm tra thông thường là do các cơ quan quản lý trực tiếp cấp trên. Trong khi đó, vai trò giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội khá quan trọng với tư cách là cơ quan giám sát “bên ngoài”. Thông qua kênh 13
giám sát này, giúp cho chính quyền các cấp phát hiện các sai lệch, nhìn nhận một cách khách quan về năng lực thực hiện chính sách của đội ngũ cán bộ, công chức từ đó kịp thời đưa ra các biện pháp chỉ đạo kịp thời giúp chính đi đúng quỹ đạo. đ. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm Đánh giá và tổng kết rút kinh nghiệm việc thực hiện chính sách là nhiệm vụ quan trọng không thể thiếu được trong quá trình thực hiện chính sách nhằm đánh giá tác động của chính sách khi triển khai vào cuộc sống. Tuy nhiên, việc đánh giá này không chỉ dừng lại ở việc xét xem, kết luận ở một khâu, một bước mà là cả quá trình chính sách từ khi hoạch định đến thực thi chính sách. Mục đích của việc đánh giá chính sách không chỉ dừng lại kết quả thực hiện chính sách mà vấn đề quan trọng hơn là từ kết quả đó cơ quan nhà nước sẽ có cách nhìn nhận một cách toàn diện hơn cả về mục tiêu và giải pháp thực hiện. Nhờ vậy, cơ quan ban hành chính sách có cơ sở để đưa ra quyết định tiếp tục thực hiện chính sách hay thay thế một chính sách khác tốt hơn, hiệu quả và khả thi hơn. 1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách cho người sau cai nghiện ma túy a. Các yếu tố chủ quan - Một bộ phận cán bộ, nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, trách nhiệm trong việc cùng chung tay góp sức để tạo nên sức mạnh tổng hợp trong việc thực hiện chính sách cho người sau cai nghiện; do đó mối liên kết giữa gia đình và xã hội, các cơ quan chức năng trong công tác này chưa đạt hiệu quả cao. - Công tác tổ chức cai nghiện, phối hợp quản lý số đối tượng có nguy cơ cao sử dụng ma túy, số đối tượng sau cai còn lỏng lẻo, chưa đem lại hiệu 14