Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội từ đó đề xuất các giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……………../………………… ……../…….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ TRỌNG HOÀI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……………../……………… ……../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ TRỌNG HOÀI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Mã Số: 60.34.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. CHU XUÂN KHÁNH HÀ NỘI - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Học viên xin cam đoan luận văn này là sản phẩm nghiên cứu độc lập của bản thân; Luận văn này được hoàn thành dựa trên quá trình học tập, cố gắng tìm tòi của bản thân và có sự hướng dẫn của TS. Chu Xuân Khánh Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này do các phòng, ban chuyên môn trực thuộc UBND cung cấp và do bản thân học viên thực hiện điều tra, phân tích và tổng kết là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày ....... tháng ...... năm 2017 Học viên Vũ Trọng Hoài
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập tại Học viện Hành chính và trong quá trình nghiên cức thực hiện đề tài: “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội” tôi luôn nhận được sự động viên, giúp đỡ quý báu của các giảng viên Học viện Hành chính và các đồng nghiệp. Luận văn nghiên cứu dựa trên kết quả tiếp thu những kiến thức về chính sách công được học tại Học viện Hành chính trong khóa cao học CS1.B1 vừa qua. Dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành bản luận văn này, song chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót, kính mong các Thầy, Cô, bạn bè, đồng nghiệp thông cảm. Tôi rất mong nhận được những góp ý chân thành để tác giả hoàn thiện nội dung trên ở những công trình tiếp theo. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Vũ Trọng Hoài
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt.............................................................................................. i Danh mục các bảng .................................................................................................... ii Danh mục hình ........................................................................................................... ii PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......10 1.1. Chính sách công và chính sách giải phóng mặt bằng ........................................10 1.1.1. Chính sách công..................................................................................................... 10 1.1.2. Chính sách giải phóng mặt bằng......................................................................... 16 1.1.3. Vai trò của chính sách giải phóng mặt bằng trong phát triển ....................... 21 1.2. Quy trình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ........................................22 1.2.1. Thông báo thu hồi đất ........................................................................................... 22 1.2.2. Thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, thành lập Tổ công tác giúp việc Hội đồng ..................................................................................................... 22 1.2.3. Lập phê duyệt kế hoạch, tiến độ chi tiết giải phóng mặt bằng và dự toán chi phí tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư...................................... 23 1.2.4. Họp dân và tổ chức điều tra hiện trạng, xác nhận nội dung điều tra ........... 24 1.2.5. Hoàn chỉnh, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư................................................................................................................................. 27 1.2.6. Công khai quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, chi trả tiền và bàn giao mặt bằng ................................................................... 28 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội.......................................................30 1.3.1. Yếu tố khách quan................................................................................................. 30 1.3.2. Yếu tố chủ quan ..................................................................................................... 31 1.4. Kinh nghiệm giải phóng mặt bằng của một số quận trên địa bàn thành phố Hà Nội.....33 Tiểu kết chương 1......................................................................................................36 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...........37 2.1. Đặc điểm địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội quận Nam Từ Liêm...........37 2.1.1. Đặc điểm địa lý ...................................................................................................... 37 2.1.2. Tình hình kinh tế, chính trị, xã hội..................................................................... 38
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm.....................................................................................................................41 2.2.1. Kết quả công tác giải phóng mặt bằng .............................................................. 41 2.2.2. Thực trạng bộ máy quản lý và tổ chức thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng quận Nam Từ Liêm, Thành Phố Hà Nội .................................................... 49 2.2.3. Thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng................................... 53 2.2.4. Thực trạng về việc thực hiện những yêu cầu cơ bản đối với tổ chức thực hiện chính sách .................................................................................................................. 62 2.2.5. Hệ thống thông tin, tuyên truyền phổ biến chính sách giải phóng mặt bằng.... 65 2.2.6. Sự phân công, phối hợp giữa các ban ngành thuộc UBND quận trong việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng................................................................... 66 2.2.7. Thực trạng quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và xây dựng............. 67 2.3. Đánh giá công tác thực hiện chính chính sách GPMB trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội.....................................................................................72 2.3.1. Kết quả đạt được và những hạn chế................................................................... 72 2.3.2. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế ........................................................ 77 Tiểu kết chương 2......................................................................................................80 Chương 3. GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI .....................................................................................................................81 3.1. Những định hướng cơ bản về chính sách giải phóng mặt bằng .........................81 3.1.1. Chính sách chung của Nhà Nước ....................................................................... 81 3.1.2. Chính sách của Thành Phố Hà Nội .................................................................... 82 3.2. Các nhóm giải pháp cụ thể .................................................................................84 3.2.1. Nhóm giải pháp về việc lập quy hoạch, kế hoạc sử dụng đất ....................... 84 3.2.2. Hoàn chỉnh bản đồ địa chính tỷ lệ 1/2000 ........................................................ 85 3.3. Nhóm giải pháp về quản lý, ban hành chính sách giải phóng mặt bằng............86 3.3.1. Giải pháp về quản lý trình tự, thủ tục thu hồi đất để đầu tư dự án............... 86 3.3.2. Giải pháp sửa đổi, bổ sung chính sách BTHT và tái định cư........................ 87 3.4. Nhóm giải pháp về cách thức tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư..................................................................................................................93 3.4.1. Sự phân công, phối hợp giữa đơn vị thực hiện nhiệm vụ giải phóng mặt bằng với các phòng ban, bộ phận thuộc Ủy ban nhân dân quận và chính quyền địa phương.......................................................................................................................... 93 3.4.2. Chính sách đào tạo, tuyển dụng đội ngũ cán bộ thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng ........................................................................................... 93
3.4.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về đất đai,bồi thường hỗ trợ, giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất................................. 95 3.5. Một số giải pháp khác ........................................................................................98 3.5.1. Về tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra...................................................... 98 3.5.2. Tổ chức học hỏi, trao đổi kinh nghiệm giữa các đơn vị trên địa bàn thành phố Hà Nội ......................................................................................................................... 99 3.5.3. Đẩy mạnh vai trò thanh tra xây dựng quận và phường .................................. 99 3.5.4. Giải pháp về thủ tục hành chính .......................................................................102 3.6. Một số kiến nghị...............................................................................................102 3.6.1. Đối với Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội ................................................102 3.6.2. Đối với Ủy ban nhân dân quận Nam Từ Liêm ..............................................103 KẾT LUẬN...........................................................................................................................105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................107
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 BTHT&TĐC Bồi thường hỗ trợ và Tái định cư 2 GPMB Giải phóng mặt bằng 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 LĐĐ Luật đất đai 5 QSDĐ Quyền sử dụng đất 6 QU Quận ủy 7 TĐC Tái định cư 8 UBND Ủy ban nhân dân i
DANH MỤC CÁC BẢNG Stt Bảng Nội dung Trang Đội ngũ nhân lực của Ban bồi thường GPMB quận 1 Bảng 2.1 52 Nam Từ Liêm DANH MỤC HÌNH Stt Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Bản đồ. Vị trí quận Nam Từ Liêm thành phố Hà Nội 38 Sơ đồ phân quyền chỉ đạo và phản hồi trong công tác 2 Hình 2.2 49 giải phóng mặt bằng Bộ máy tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt 3 Hình 2.3 50 bằng quận Nam Từ Liêm, Thành Phố Hà Nội Cơ cấu tổ chức Ban bồi thường GPMB quận Nam 4 Hình 2.4 52 Từ Liêm ii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Những năm qua công tác xây dựng cơ bản ở nước ta đã có bước phát triển mới về cả số lượng, chất lượng và quy mô, đã có hàng trăm dự án lớn do Nhà nước trực tiếp đầu tư và quản lý như: công trình thủy điện, thủy lợi, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông… với tổng mức đầu tư hàng chục ngàn tỷ đồng. Nhiều dự án thu hồi hàng trăm ha, phải di chuyển hàng nghìn hộ dân như: nhà máy thủy điện, lọc dầu, các khu công nghiệp và đô thị lớn. Tuy nhiên, đất đai là vấn đề, phức tạp và nhạy cảm, đã trở thành vấn đề, bức xúc cả về phương diện lý luận và thực tiễn, ở cấp vĩ mô và vi mô. Đây là những nguyên nhân chính của tình trạng khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện đông người đối với công tác bồi thường, GPMB hiện nay, trong khi các quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư thường xuyên thay đổi dẫn tới tình trang so bì, khiếu nại, mặt khác, Luật Đất đai 2003 chưa có tài chế bắt buộc để đảm bảo có quỹ đất và nguồn vốn xây dựng khu tái định cư trước khi thu hồi đất. Chất lượng các khu tái định cư được xây dựng chưa đáp ứng nhu cầu “có điều kiện phát triển bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”; chưa chú trọng vấn đề sinh kế cho người có đất bị thu hồi; việc lập và tổ chức thực hiện phương án GPMB tại một số dự án còn thiếu kiên quyết, thiếu dân chủ, công khai, minh bạch; năng lực phẩm chất của đội ngũ cán bộ làm công tác GPMB ở nhiều nơi chưa đáp ứng yêu cầu; chưa phát huy vai trò của tổ chức quần chúng tham gia thực hiện; một số địa phương thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền, vận động, giải thích để nhân dân hiểu rõ quy định của pháp luật hoặc thậm chí có lúc né tránh… làm cho công tác GPMB bị kéo dài nhiều năm. Trong khi đó tổ chức phát triển quỹ đất chưa được quan tâm đúng mức về kinh phí và nhân lực để thực hiện thu hồi đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt, tạo quỹ “đất sạch” khi có dự án đầu tư. Quận Nam Từ Liêm thành phố Hà Nội là một quận mới được thành lập là một trong những đô thị cốt lõi, trung tâm hành chính dịch vụ, thương mại ở của ngõ phía Tây thủ đô Hà Nội với tốc độ đô thị hóa nhanh đã và đang trong quá trình chuyển 1
dịch cơ cấu kinh tế, thực hiện tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, kéo theo đó là các khu công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề phát triển. Hệ thống giao thông, các khu đô thị, khu vui chơi giải trí, các công trình văn hóa thể thao, công trình trọng điểm được hình thành. Vì vậy công tác thực hiện chính sách GPMB là nhiệm vụ tiền đề, tiên quyết và đóng vai trò rất quan trọng đối với quá trình thực hiện của mỗi dự án. Đây là công việc đầy dãy những khó khăn,vướng mắc và có tính nhạy cảm cao. Từ thực tiễn cho thấy việc áp dụng chính sách GPMB từ khi có Luật đất đai 2003 và sửa đổi năm 2013 đến nay đang gặp rất nhiều vướng mắc, nhất là đối với chính sách thu hồi đất sản xuất đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thực hiện dự án nói riêng, sự phát triển kinh tế, an sinh xã hội nói chung. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, trong đó phải kể đến chính sách pháp luật về GPMB còn chưa đồng bộ, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và quan trọng hơn cả là việc thực hiện chính sách GPMB vẫn còn cứng nhắc, bị động và thiếu sự linh hoạt, chưa thực sự chú ý lắng nghe các đóng góp từ phía người dân bị thu hồi đất; thậm chí vẫn còn tình trạng vi phạm pháp luật trong quá trình GPMB. Những tồn tại, vướng mắc là do rất nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn chủ quan, có cả nguyên nhân do chính sách và cả nguyên nhân do những người thực thi chính sách. Trong những năm gần đây Nhà nước đã từng bước hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai và ban hành các văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện về công tác bồi thường hỗ trợ, giải phóng mặt bằng và tái định cư nhằm khắc phục những khó khăn và vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án vì lợi ích quốc gia công cộng, kinh tế và an ninh quốc phòng. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng là một vấn đề phức tạp, liên quan đến quyền lợi của người dân bị thu hồi đất. Sự thay đổi về địa bàn cư trú sẽ dẫn đến những thay đổi lớn trong cuộc sống của người dân có thể là những thay đổi về công việc, nghề nghiệp, sinh kế làm ăn và các vấn đề khác của đời sống tinh thần. Chính sách giải phóng mặt bằng làm thế nào để cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, nhân dân và xã hội luôn là một câu hỏi lớn đòi hỏi Nhà nước cần có những điều chỉnh chính sách giải phóng mặt bằng cho phù hợp, sao cho lợi ích của người bị thu hồi đất có 2
công việc mới phù hợp với trình độ, nhận thức, cũng như khả năng của mọi người là vấn đề lớn của xã hội. Điều này cho thấy chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu, tìm ra các giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng vào thực tiễn. Với ý nghĩa trên, tôi lựa chọn đề tài: “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội” nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ Chính sách công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng là vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội đối với người bị thu hồi đất, nhà đầu tư và cả cộng đồng dân cư. Đây là một trong những chế định quan trọng của Luật đất đai. Việc đi sâu nghiên cứu thực trạng và giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách GPMB trong những năm gần đây đã được các cấp, các ngành và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau. Thời gian vừa qua trên địa bàn Thành Phố Hà Nội đã có nhiều công trình khoa học, các bài báo, tạp chí, luận văn, luận án, hội thảo nghiên cứu về lĩnh vực này dưới nhiều khía cạnh cả về lý luận và thực tiễn, tiêu biểu là các các công trình nghiên cứu của tác giả: - Lê Thị Yến, (2011). Pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất qua thực tiễn áp dụng tại địa bàn quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sĩ luật học: Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về bồi thường từ khi Luật đất đai 2013 có hiệu lực đến nay tại địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Qua đó chỉ ra các quy định phù hợp, chưa phù hợp của pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất cũng như tồn tại, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng và nêu nguyên nhân của tình trạng này. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bồi thường khi nhà nước thu hồi đất. - Đỗ Lan Quỳnh. (2012). Nghiên cứu đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ GPMB ở các dự án phát triển công trình công cộng tại TP Hà Nội. Luận văn thạc sỹ, Trường ĐHKHTN - ĐHQG Hà Nội: Nghiên cứu các điều kiện, đối tượng và giá bồi thường của dự án; chính sách hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ việc di 3
chuyển, chính sách hỗ trợ việc di chuyển, chính sách ưu đãi với người thuộc diện chính sách, người có công với cách mạng. Thực trạng và đề xuất một số giải pháp góp phần đẩy nhanh tiến độ GPMB các dự án tại TP Hà Nội. - Cao Đại Nghĩa, (2014). Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Đông Anh, Tp Hà Nôi. Luận văn văn thạc sỹ, Trường ĐHKT - ĐHQG Hà Nội: Hệ thống hóa cơ sở lý luận, thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; phân tích đánh giá thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, chỉ ra những kết quả đạt được, những kết quả tồn tại, hạn chế nguyên nhân của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại huyện Đông Anh, TP Hà Nội; đề xuất các giải pháp để hoàn thiện, nâng cao tính khả thi của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Bên cạnh các luận văn thạc sỹ còn có rất nhiều các công trình, bài báo khoa học của nhiều tác giả như: - Vấn đề việc làm cho người bị thu hồi đất ở nông thôn trong quá trình xây dựng, phát triển các khu công nghiệp của tác giả Đỗ Đức Quân - Tạp chí Kinh tế và dự báo, số 8 (412), tháng 8 năm 2007, trang 33-35… Bài viết tập trung phân tích tình hình thu hồi đất để xây dựng các khu, cụm công nghiệp và ảnh hưởng của thu hồi đất nông nghiệp để tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, việc làm và thu nhập của các hộ bị thu hồi đất, những thách thức về vấn đề giải quyết việc làm cho lao động ở nông thôn. - Chương Phượng, (2013). Thu hồi đất: nhìn từ cách làm của Thành Phố Đà Nẵng, Tạp chí Kinh tế nông thôn. Tác giả đã chia sẻ bí quyết thành công của Thành Phố Đà Nẵng trong việc thu hồi đất, bồi thường, tái định cư cho người dân. Theo đó: “người dân Thành Phố Đà Nẵng muốn được thu hồi đất, vì họ thấy có lợi từ việc thu hồi”. Điển hình là chính sách đất đổi lấy đất, ai cũng có đất, các khu tái định cư có điều kiện sống tốt hơn nơi thu hồi đất trước khi chuyển đến điều này đảm bảo cho người dân trong diện di dời luôn có đất TĐC ổn định cuộc sống, các vị trí đất đều được Nhà nước bố trí các khu đất tái định cư có vị trí gần như giống nhau các hộ đều ra mặt tiền như 4
nhau. Đây là một chính sách được người dân Thành phố đồng thuận cao và các địa phương nên học học cách làm của Thành Phố Đà Nẵng. Đặng Hùng Võ,(2014). 8 điểm đổi mới Luật Đất đai sủa đổi, Tamnhin.net,số ra ngày 15/06/2014. Trong đó có những điểm mới quy định cụ thể và đầy đủ việc thu hồi đất, BTHT&TĐC Luật quy định: “ Nhà nước chỉ thu hồi đất với các dự án đã được Quốc Hội quyết định chủ trương đầu tư dự án được Thủ Tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định đầu tư và một số trường hợp được Hội đồng Nhân dân cấp Tỉnh xem xét qua chủ trương thu hồi đất”. Các đề tài và những công trình nghiên cứu trên tuy đã đề cập đến vấn đề Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và TĐC ở nhiều khía cạnh khác nhau. Một số nghiên cứu đã có giá trị nhất định trong việc hoàn thiện pháp luật về công tác BTHT&TĐC nhưng thực hiện trên phạm vi rộng và chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ Pháp luật, chưa thể hiện rõ những khó khăn, tồn tại từ thực tiễn; nguyên nhân gây so bì, khiếu kiện trong nhân dân tại khu vực thu hồi đất. Các công trình này chủ yếu đi sâu, nghiên cứu vấn đề bồi thường mà chưa tìm hiểu một cách thấu đáo việc thực hiện chính sách tái định cư và vấn đề sinh kế cho người có đất bị thu hồi. Đặc biệt, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu thấu đáo chính sách GPMB hài hòa lợi ích 3 bên: Nhà nước, nhà đầu tư và người dân có đất bị thu hồi. Đến nay trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội chưa có công trình khoa học nghiên cứu trực tiếp vấn đề: “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội” là đúng mục đích và không trùng lặp với bất kỳ đề tài nào đã nghiên cứu đồng thời đề tài cũng mang tính kế thừa khi tổng hợp, hệ thống hóa về vấn đề lý luận liên quan đến việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. 5
3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Chính sách Giải phóng mặt bằng là đề tài nghiên cứu rộng, bao gồm nhiều nội dung. Tuy nhiên, luận văn chỉ giới hạn phạm vi nghiên cứu về thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. - Về không gian: Các nội dung được nghiên cứu tại quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. - Về thời gian: Dữ liệu thứ cấp thu thập trên các văn bản của UBND thành phố và UBND quận Nam Từ Liêm từ khi có quyết định thành lập quận ngày 1/4/2014 đến hết năm 2016. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài có mục đích nghiên cứu là việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội từ đó đề xuất các giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài có nhiệm vụ nghiên cứu: - Tổng quan cơ sở khoa học về việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. - Phân tích thực trạng việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành Phố Hà Nội. - Đề xuất các giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận và phương pháp luận, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng cộng Sản Việt Nam về xây dựng chính sách giải phóng mặt bằng trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay. 6
5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Do tính chất đặc thù của chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố Hà Nội, nguồn dữ liệu chủ yếu được tác giả thu thập và xử lý đó là nguồn dữ liệu thứ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập và phân tích là những dữ liệu sẵn có và phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn nội bộ và nguồn bên ngoài của quận Nam Từ Liêm. - Nguồn nội bộ của quận: được liên hệ và thu thập trực tiếp từ quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Thông tin cơ bản về các cơ quan quản lý hoạt động chính sách giải phóng mặt bằng (các thông tin chủ yếu về UBND các phường, cùng các phòng, ban thực hiện công tác giải phóng mặt bằng thuộc quận): - Các cơ quan thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng được liên hệ để lấy dữ liệu thứ cấp bao gồm: Ban bồi thường GPMB, phòng Tài nguyên và Môi trường, phòng Quản lý đô thị, phòng Kinh tế, phòng Tài chính, Ban quản lý dự án, Trung tâm phát triển quỹ đất cùng các phường trực thuộc quận. - Thu thập tài liệu quy định về chức năng, nhiệm vụ của riêng từng phòng, ban (Phòng Tài nguyên và Môi trường, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng, UBND các phường, bộ phận địa chính các phường cùng các đơn vị có liên quan khác) trong việc phối hợp thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng. - Số lượng nhân sự (nhân sự thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, nhân sự quản lý…) của từng phòng, ban ngành thực hiện công tác giải phóng mặt bằng. - Các văn bản pháp lý quy định sự phân công nhiệm vụ của từng phòng, ban ngành đối với nhân sự của mình trong việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng và hoạt động giải phóng mặt bằng. + Tổng hợp của các phòng, Ban có liên quan và của Ban bồi thường GPMB quận về công tác giải phóng mặt bằng trong những năm qua (số lượng dự án, số lượng Chủ đầu tư trên địa bàn quận, kết quả thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, công tác giao đất tái định cư…). 7
+ Một số tài liệu khác. - Nguồn dữ liệu bên ngoài: Dữ liệu thu thập từ các phòng, ban ngành Thành phố phụ trách thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin, truyền thông, báo, tạp chí khoa học trong nước, (bao gồm các bài viết mô tả lý thuyết, quan điểm, lập luận có liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng) và thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, từ các văn bản đã được Nhà nước công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng. - Kiểm tra dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ các nguồn khác nhau được kiểm tra theo các tiêu thức về tính chính xác, tính khách quan, tính thích hợp, tính thời sự. Các dữ liệu được đối chiếu và so sánh để có được sự nhất quán và thống nhất, đảm bảo nội dung cho quá trình phân tích có độ tin cậy cao. - Tập hợp và phân tích dữ liệu: Sau khi đã tập hợp và sàng lọc, dữ liệu thứ cấp chủ yếu sử dụng để hình thành cơ sở khoa học cũng như kinh nghiệm trong thực hiện chính sách giải phóng một số quận trên địa bàn thành phố Hà Nội. Dữ liệu thứ cấp là nguồn tài liệu quan trọng để phân tích các nội dung liên quan đến thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bằng quận Nam Từ Liêm . Bên cạnh đó, dữ liệu thứ cấp cũng cung cấp một số cơ sở khoa học cơ bản làm cơ sở cho giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm trong chương 3 của đề tài. Trong đề tài này, dữ liệu thứ cấp được thu thập và phân tích trước tiên để có dữ liệu nền và hiểu biết được toàn cảnh cho các bước nghiên cứu tiếp theo. 5.2.2. Phương pháp xử lý, phân tích dữ liệu Trong quá trình thực hiện nghiên cứu tác giả sử dụng các phương pháp sau trong xử lý và phân tích dữ liệu sử dụng trong Luận văn này: + Phương pháp tổng hợp + Phương pháp phân tích + Phương pháp so sánh. + Sử dụng các phần mềm tin học để phân tích, tổng hợp dữ liệu Các phương pháp này được thực hiện một cách tuần tự sau khi tác giả đã thu thập đầy đủ dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Các dữ liệu này sẽ được tác giả tổng 8
hợp theo khung phân tích sau đó phân tích dựa trên các phần mềm như excel, word… nhằm phục vụ cho việc so sánh, đối chiếu. Việc này rất thuận lợi cho việc phân tích thực trạng tình hình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng quận Nam Từ Liêm ở chương 3 cũng như làm tiền cho việc giải pháp định hướng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ở quận Nam Từ Liêm ở chương 3. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài - Tác giả mong muốn nghiên cứu sẽ góp phần hệ thống hóa và làm rõ hơn về những vấn đề liên quan đến chính sách công và việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng tại quận Nam Từ Liêm,Thành phố Hà Nội. - Phân tích, Tổng hợp, thống kê đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách GPMB trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. - Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu về chính sách công và làm tài liệu tham khảo cho các nhà tổ chức thực thi chính sách giải phóng mặt bằng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm ba chương. Chương 1: Cơ sở khoa học về việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Chương 2:Thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Chương 3: Giải pháp đảm bảo việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành Phố Hà Nội. 9
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI 1.1. Chính sách công và chính sách giải phóng mặt bằng 1.1.1. Chính sách công Chính sách công là một công cụ quản lý quan trọng của Nhà nước. Thông qua việc ban hành và thực thi các chính sách, mục tiêu của Nhà nước được hiện thực hóa. Tùy theo bối cảnh chính trị và thể chế của mỗi quốc gia mà việc thiết kế và ban hành chính sách công được thực hiện theo cách thức khác nhau. Mặc dù có sự khác nhau về cách thức hoạch định và thực thi chính sách giữa các quốc gia, nhưng chính sách công đều là sản phẩm của Nhà nước, do Nhà nước ban hành và tổ chức thực thi. * Khái Niệm chính sách công: Chính sách công là định hướng hành động do Nhà nước lựa chọn để giải quyết những vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng phù hợp với thái độ chính trị trong mỗi thời kỳ nhằm giữ cho xã hội phát triển theo định hướng [15, tr.15]. Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của Nhà Nước được thể hiện bằng một tập hợp các Quyết định có liên quan với nhau bao hàm trong đó định hướng mục tiêu và cách thức giải quyết những vấn đề công trong xã hội [15, tr.15]. Khái niệm trên đây vừa bao hàm những đặc trưng của chính sách công do Nhà nước ban hành để tác động lên các đối tượng thuộc cộng đồng một cách ổn định. Vừa thể hiện được bản chất của chính sách công là công cụ định hướng của Nhà nước cho mọi hành vi xã hội đối với các quá trình phát triển. Để đạt được mục tiêu, trước hết chính sách phải tồn tại trong thực tế, nghĩa là Nhà nước phải hành động thực sự bằng chính sách. Điều kiện tồn tại chính sách là tổng hòa những hành động tích cực theo định hướng chính trị của Nhà nước nhằm tác động, giải quyết những vấn đề nảy sinh trong từng giai đoạn phát triển. Giữa chính sách kinh tế và chính sách chính trị, xã hội trước hết có sự thống nhất biện chứng và phụ thuộc lẫn 10
nhau. Chính sách xã hội bao giờ cũng chịu sự chi phối và ràng buộc của các điều kiện kinh tế. Mỗi giai đoạn của sự phát triển kinh tế đòi hỏi phải có những chính sách xã hội tương ứng với khả năng và điều kiện của nó. Chính sách công có các thuộc tính căn bản như: Tính chính trị. Tính công cộng, tính hành động thực tiễn, tính hệ thống, tính thừa kế lịch sử và gắn với một quốc gia cụ thể với các điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội nhất định. Chính sách công có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển trên các lĩnh vực của đời sống xã hội của mỗi quốc gia thậm chí có thể ảnh hưởng đến những quốc gia khác. Sự ảnh hưởng của các quốc gia đôi khi thông qua sự ảnh hưởng của những chính sách công. Vị thế quốc gia càng lớn bao nhiêu tầm ảnh hưởng của những chính sách trong quan hệ quốc tế càng nhiều bấy nhiêu. Chính sách công là một trong những sản phẩm của quá trình quản lý nên khi quyết định chính sách, chủ thể quản lý cũng phải đầy đủ những dữ liệu có liên quan đến chính sách. Do mục tiêu của chính sách tác động đến nhiều đối tượng và ảnh hưởng lâu dài đến hoạt động của tổ chức nên chủ thể phải xem xét, cân nhắc thật kỹ mọi bề. Muốn duy trì sự tồn tại của công cụ chính sách các chủ thể cần thường xuyên xem xét về khả năng truyền dẫn ý chí quản lý đến các đối tượng tác động của chính sách, về tạo dựng và củng cố mối quan hệ giữa chủ thể và đối với đối tượng thụ hưởng chính sách. Việc phân tích để thấy được những mục tiêu chính sách mà chủ thể dự kiến theo đuổi có thiết thực không, có khả thi không và nếu có khả thi thì có phù hợp với mục tiêu của tổ chức không… Kết quả phân tích này được coi là căn cứ quan trọng nhất để chủ thể ra quyết định chính sách. Sau khi chính sách được ban hành. Chủ thể cần phải xem xét tính phù hợp giữa nguyện vọng của đối tượng thụ hưởng với mục tiêu của chính sách để kịp thời điều chỉnh, bổ sung làm cho mục tiêu chính sách được sát thực với đời sống xã hội. Việc phân tích nhằm để thấy được tính hệ thống của chính sách. Hệ thống chính sách là tập hợp các chính sách có đặc trưng giống nhau về mục tiêu hay tính chất được xếp đặt theo một trình tự nhất định theo yêu cầu của chủ thể. Như vậy tính hệ thống của chính sách cần được xem xét trên các mặt: 11