Luận văn Thạc sĩ Du lịch: Phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại Thành Phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

106
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu tiềm năng, thực trạng khai thác sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh, từ đó đánh giá về khả năng phát triển của sản phẩm du lịch này trong tương lai. Đề tài tìm ra một số giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh nhằm nâng cao đời sống của người dân địa phương, bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Du lịch: Phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại Thành Phố Hồ Chí Minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN CHÂU VĂN BÌNH PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN CHÂU VĂN BÌNH PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Du lịch (Chương trình đào tạo thí điểm) LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN ĐÌNH HÒE Hà Nội - 2015
LỜI CAM KẾT Tôi xin cam đoan đây là sản phẩm nghiên cứu khoa học của cá nhân tác giả, không sao chép bất kỳ đề tài nào của các tác giả khác. Mục đích của đề tài nhằm nghiên cứu về khả năng phát triển của sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh. Tất cả những tài liệu, số liệu khảo sát trong luận văn nhằm phục vụ cho công tác nghiên cứu không nhằm mục đích khác. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về những cam kết trên.
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học chương trình cao học và thực hiện luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự giảng dạy của quý Thầy Cô giáo trong và ngoài Khoa du lịch của trường ĐH KHXH và NV Hà Nội, sự hướng dẫn nhiệt tình của giảng viên hướng dẫn, sự hổ trợ của các anh chị công tác tại các công ty du lịch trên địa bàn và Sở Du lịch TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến: - Ban giám hiệu, Khoa sau đại học, Khoa Du lịch cùng toàn thể cán bộ giảng viên trong và ngoài khoa du lịch trường ĐHKHXH và NV Hà Nội. - Ban lãnh đạo, các anh chị tại các công ty du lịch và Sở Du lịch TP. Hồ Chí Minh. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Đình Hòe giảng viên trường ĐH Khoa Học Tự Nhiên Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi và hướng dẫn trực tiếp để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn. Luận văn đã hoàn thành, song do thời gian nghiên cứu có hạn và trình độ bản thân còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong đươc sự góp ý quí báo của quý Thầy, Cô chuyên môn để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu về sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh ..........2 3. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................2 5. Đối tượng, phạm vi và nội dung nghiên cứu ............................................................3 6. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................4 7. Bố cục đề tài.................................................................................................................5 NỘI DUNG ....................................................................................................................6 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG ............................................................................................................................. 6 1.1. Cơ sở lý luận về sản phẩm du lịch đƣờng sông (River Tourism Products) .......................................................................................................................6 1.1.1. Khái niệm về sản phẩm du lịch ............................................................................6 1.1.2. Khái niệm về du lịch đường sông (River Tourism) và sản phẩm du lịch đường sông (River Tourism Products) ......................................................................................7 1.1.3. Khái niệm tuyến du lịch đường sông ...................................................................9 1.1.4. Vai trò của sản phẩm du lịch đường sông trong sự phát triển du lịch .............9 1.1.5. Các nhóm sản phẩm du lịch đường sông ........................................................ 10 1.1.6. Các yếu tố cấu thành sản phẩm du lịch đường sông ...................................... 10 1.1.7. Quan điểm phát triển sản phẩm du lịch đường sông ...................................... 12 1.2. Du lịch đƣờng sông trên thế giới và Việt Nam .............................................. 13 1.2.1. Du lịch đường sông trên thế giới ...................................................................... 13 1.2.2. Du lịch đường sông tại Việt Nam ..................................................................... 18 1.2.3. Một số kinh nghiệm phát triển cho sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh.............................................................................................................................. 22 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 24
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG TẠI TP. HỒ CHÍ MINH ........................................................... 25 2.1. Đôi nét về du lịch TP. Hồ Chí Minh ................................................................ 25 2.2. Tiềm năng du lịch đƣờng sông tại TP. Hồ Chí Minh ................................... 27 2.2.1. Vị trí địa lý ......................................................................................................... 27 2.2.2. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................. 28 2.2.3. Điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội .................................................................... 33 2.3. Thực trạng phát triển sản phẩm du lịch đƣờng sông tại TP. Hồ Chí Minh ............................................................................................................................ 34 2.3.1. Các sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh ............................... 34 2.3.2. Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật phục vụ sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh ................................................................................................................ 47 2.3.3. Khách du lịch tham gia sản phẩm du lịch đường sông .................................. 51 2.3.4. Chất lượng dịch vụ của sản phẩm du lịch đường sông .................................. 58 2.3.5. Nhân lực phục vụ sản phẩm du lịch đường sông ............................................ 59 2.3.6. Hoạt động xúc tiến và quảng bá sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh .............................................................................................................................. 60 2.3.7. Vấn đề an toàn du khách và bảo vệ môi trường sinh thái sông nước ............................................................................................................................. 61 2.3.8. Đối thủ cạnh tranh của sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh ...................................................................................................................... 62 2.4. Đánh giá thực trạng phát triển sản phẩm du lịch đƣờng sông TP. Hồ Chí Minh bằng phƣơng pháp SWOT ........................................................................... 63 2.4.1. Những cơ hội ..................................................................................................... 63 2.4.2. Những thách thức .............................................................................................. 64 2.4.3. Những điểm mạnh ............................................................................................. 64 2.4.4. Những điểm yếu ................................................................................................. 65 2.4.5. Đánh giá thực trạng phát triển sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh .............................................................................................................................. 66 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 68
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG TẠI TP. HỒ CHÍ MINH ............................................... 69 3.1. Định hƣớng phát triển sản phẩm du lịch đƣờng sông TP.Hồ Chí Minh .. 69 3.1.1. Những cơ sở cho việc định hướng .................................................................... 69 3.1.2. Những định hướng chính cho các SPDLĐS .................................................... 70 3.1.3. Định hướng phát triển sản phẩm du lịch đường sông theo các tiêu chuẩn du lịch bền vững ................................................................................................................ 77 3.2. Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển sản phẩm du lịch đƣờng sông TP. Hồ Chí Minh ....................................................................................................... 79 3.2.1. Giải pháp về cơ chế chính sách đầu tư ............................................................ 79 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện nhân lực phục vụ cho du lịch đường sông .................. 81 3.2.3. Giải pháp phát triển cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật ..................................... 82 3.2.4. Giải pháp về đảm bảo an toàn cho du khách .................................................. 84 3.2.5. Giải pháp về bảo vệ môi trường, tài nguyên du lịch đường sông .................. 85 3.2.6. Giải pháp về quảng cáo, tiếp thị sản phẩm du lịch đường sông .................... 86 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 92 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. Tiếng Việt TP: Thành Phố SPDL: sản phẩm du lịch DLĐS: du lịch đường sông SPDLĐS: sản phẩm du lịch đường sông UBND: Ủy Ban Nhân Dân TNHH MTV: trách nhiệm hữu hạn một thành viên 2. Tiếng Anh WTO: World Trade Organization (tổ chức thương mại thế giới) SWOT: Strengths (những điểm mạnh), Weaks (những điểm yếu), Opportunities (những cơ hội), Threats (những thách thức).
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Lượng khách du lịch của TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2010-2014 ........ 26 Bảng 2.2: Doanh thu du lịch của TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2010-2014 ..... 27 Bảng 2.8: Bảng khảo sát các bến tàu trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh của tác giả. ................................................................................................................. 50 Bảng 2.9: Thống kê phát và thu phiếu điều tra ............................................... 53 Bảng 2.10: Mức độ sẵn sàng tham gia SPDLĐS TP. Hồ Chí Minh của du khách ............................................................................................................... 54 Bảng 2.11: Mức độ sẵn sàng phát triển SPDLĐS TP. Hồ Chí Minh của các công ty du lịch. ................................................................................................ 57 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ hệ thống sông và kênh tại TP.Hồ Chí Minh ......................... 30 Hình 2.2: vẻ đẹp Thành Phố về đêm ............................................................... 37 Hình 2.3: Sơ đồ các tuyến du lịch đường sông TP.Hồ Chí Minh ................... 37 Hình 2.4: Sông Nhà Bè hướng đi Cần Giờ ..................................................... 45 Hình 2.5: Một số tàu nhà hàng neo đậu trên sông Sài Gòn ............................ 50 Hình 3.1: Sông Trường Phước đi khu du lịch Vườn Cò Q.9 ........................... 73 Hình 3.2: DLĐS kênh Nhiêu Lộc ................................................................... 74 Hình 3.3: Hệ thống cầu tàu tại khu du lịch Tân Cảng ..................................... 75
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay du lịch được nhà nước ta xác định là ngành kinh tế mũi nhọn trong chiến lược phát triển kinh tế, xã hội đến năm 2020. Vì vậy mục tiêu của ngành du lịch Việt Nam là phải hoạt động có hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển của khu vực. Trong bối cảnh kinh tế thời mở cửa, ngành du lịch Việt Nam đã thu được những thành công đáng kể. Nhiều sản phẩm du lịch được đưa vào khai thác thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước chủ yếu là các sản phẩm du lịch đường bộ và đường biển. TP. Hồ Chí Minh với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, khí hậu thuận lợi đã trở thành là trung tâm kinh tế, chính trị và du lịch lớn nhất cả nước. Đặc biệt ở TP. Hồ Chí Minh có hệ thống sông ngòi và kênh rạch dày đặc rất thuận lợi để phát triển du lịch đường sông. Ngoài con sông chính là sông Sài Gòn có giá trị về mặt giao thông hàng hải và nguồn nước, bên cạnh đó kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè vừa hoàn tất, kênh Bến Nghé, kênh Tàu Hủ, kênh Đôi, kênh Tẻ được nạo vét, 2 bên bờ được chỉnh trang; một trong những con đường đẹp nhất của Thành Phố là đại lộ Đông - Tây và đường Nguyễn Văn Linh cùng với đại lộ Võ Văn Kiệt chạy song song sẽ tạo ra cảnh quan, sinh hoạt hai bên bờ sông có giá trị du lịch rất lớn. Đây chính là cơ sở để ngành du lịch Thành Phố phát triển các tour du lịch đường thuỷ nội đô. Tuy nhiên, du lịch đường sông tại TP.Hồ Chí Minh phát triển còn chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có, mặc dù thời gian gần đây chính quyền Thành Phố đã chú trọng khai thác tiềm năng du lịch đường sông bằng việc: xây dựng các chiến lược cụ thể cho từng giai đoạn phát triển, đầu tư cơ sở hạ tầng, bến cảng, khảo sát các tuyến đường sông trên địa bàn Thành Phố và các tuyến du lịch đường sông nối dài nhằm xây dựng những số liệu cụ thể, tiến hành quy hoạch và sớm đưa vào khai thác các tuyến du lịch trên sông. Với những lý do trên đề tài “ Phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại Thành 1
Phố Hồ Chí Minh” được chọn để thực hiện luận văn, từ đó đưa ra một số một số giải pháp để thúc đẩy phát triển sản phẩm du lịch còn khá mới này, đóng góp vào sự phát triển chung của ngành du lịch Thành Phố. 2. Lịch sử nghiên cứu về sản phẩm du lịch đƣờng sông tại TP. Hồ Chí Minh Du lịch đường sông và các phương tiện giao thông đường thuỷ phục vụ du lịch tại Việt Nam được nhiều người quan tâm và đã có bài báo, tạp chí trên mạng và khóa luận đã khai thác vấn đề này. Tuy nhiên du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh đây là một đề tài còn khá mới. Theo tìm hiểu của tác giả có khóa luận tốt nghiệp của Nguyễn Thị Mỹ Xuyên trường ĐH Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh, nghiên cứu về “Tiềm năng và thực trạng phát triển loại hình du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh” vào năm 2012, nhưng chưa có định hướng phát triển cụ thể. Hiện nay vẫn chưa có nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu về sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh, đây cũng là tính cấp thiết của đề tài. 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu tiềm năng, thực trạng khai thác sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh, từ đó đánh giá về khả năng phát triển của sản phẩm du lịch này trong tương lai. Đề tài tìm ra một số giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh nhằm nâng cao đời sống của người dân địa phương, bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ quan trọng của đề tài tập trung nghiên cứu và làm rõ các vấn đề: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về sản phẩm du lịch đường sông. - Tìm hiểu về du lịch đường sông của các nước trên thế giới và tại Việt Nam từ đó phân tích, đánh giá, đưa ra những bài học kinh nghiệm cho du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh. 2
- Nghiên cứu về tiềm năng và thực trạng phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại TP.Hồ Chí Minh. - Đề xuất một số định hướng và giải pháp nhằm phát triển sản phẩm du lịch đường sông cho Thành Phố. 5. Đối tƣợng, phạm vi và nội dung nghiên cứu + Đối tượng nghiên cứu là “Sản phẩm du lịch đường sông”: du lịch đường sông là một sản phẩm du lịch tổng hợp, được cấu thành bởi nhiều yếu tố: cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật, dịch vụ du lịch, các điểm tham quan... Sản phẩm du lịch đường sông được khai thác tại TP. Hồ Chí Minh gồm: ăn tối và ngắm cảnh trên du thuyền; tham quan trên sông bằng ca nô, kết hợp nối tuyến với các điểm du lịch nội đô và các tỉnh lân cận. Thị trường khách của sản phẩm du lịch đường sông Thành Phố tập trung vào khách du lịch nước ngoài như Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan, Pháp, Mỹ và khách du lịch trong nước. + Phạm vi nghiên cứu: tập trung khảo sát ở trục chính sông Sài Gòn, những tuyến kênh và một số điểm du lịch được đưa vào khai thác phục vụ du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh, đặc biệt là các tuyến du lịch đường sông tầm ngắn. Vì đặc trưng của du lịch đường sông là kết hợp nối tuyến nên có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu sang một số tỉnh lân cận. Thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn từ năm 2014 đến năm 2015. + Nội dung nghiên cứu • Thu thập, xử lý, phân tích đánh giá và thừa kế các tài liệu có liên quan đến sản phẩm du lịch đường sông để làm rõ cơ sở lý luận cho sản phẩm du lịch còn khá mới này. • Phân tích và đánh giá thực trạng khai thác sản phẩm du lịch đường sông Thành Phố. Qua đó thấy được những thuận lợi và khó khăn của sản phẩm du lịch này. • Đưa ra những quan điểm nhằm phát triển sản phẩm du lịch đường sông một cách bền vững. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị với các ban 3
ngành liên quan góp phần vào sự phát triển của du lịch Thành Phố nói chung và du lịch đường sông nói riêng. + Các câu hỏi nghiên cứu Để làm rõ nội dung của đề tài nghiên cứu một số câu hỏi được đưa ra: • Sản phẩm du lịch đường sông TP. Hồ Chí Minh cần phải khai thác như thế nào để tương xứng với tiềm năng có sẵn của nó? Sự phát triển của các tuyến du lịch đường sông có sức hút đối với khách du lịch như thế nào? • Đối với sản phẩm du lịch còn khá mới này để đánh giá một cách khách quan thì cần những phương pháp tiếp cận gì? • Để phát triển sản phẩm du lịch đường sông một cách bền vững thì cần có những định hướng và giải pháp cụ thể gì trong tương lai? 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài này, các phương pháp nghiên cứu sau được lựa chọn sử dụng: + Phương pháp thu thập, thừa kế tài liệu: tiến hành thu thập, tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu thứ cấp có liên quan đến đề tài đang thực hiện như các bài báo, các tạp chí và các khóa luận, luận văn của những tác gải đi trước để làm nền tảng cho cơ sở lý luận của đề tài. + Khảo sát thưc địa theo phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia (PRA): khảo sát các bến cảng, các điểm tham quan trong sản phẩm du lịch đường sông Thành Phố. Trên cơ sở đó sẽ tiếp cận các phương tiện phục vụ cho tour du lịch trên sông để tìm hiểu, tham quan, chụp ảnh minh họa và xin số liệu cho đề tài. Các kỹ thuật chuyên dùng của PRA được áp dụng gồm: • Tham vấn cộng đồng địa phương, du khách qua phỏng vấn không chính thức. • Tham vấn chuyên gia bằng phỏng vấn bán chính thức. 4
• Quan sát các dấu hiệu đặc trưng của sản phẩm du lịch đường sông trên thực địa. + Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu: dựa vào các số liệu, tài liệu đã thu thập được tiến hành tổng hợp, so sánh và đưa ra những nhận xét và kết luận phù hợp. + Phương pháp chung xây dựng sản phẩm du lịch: • Xác định sản phẩm du lịch cần xây dựng • Nghiên cứu nhu cầu của thị trường • Nghiên cứu khả năng đáp ứng của sản phẩm • Chi tiết hóa chương trình cho sản phẩm • Xây dựng phương án dự phòng cho sản phẩm • Xác định mức giá bán cho sản phẩm 7. Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về sản phẩm du lịch đường sông Chương 2: Thực trạng khai thác sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh Chương 3: Phát triển sản phẩm du lịch đường sông tại TP. Hồ Chí Minh Ngoài ra trong luận văn còn có phục lục, bảng số liệu, hình ảnh, danh mục gồm tài liệu tham khảo. 5
NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SẢN PHẨM DU LỊCH ĐƢỜNG SÔNG 1.1. Cơ sở lý luận về sản phẩm du lịch đƣờng sông (River Tourism Products) 1.1.1. Khái niệm về sản phẩm du lịch Sản phẩm du lịch (SPDL) là nhân tố rất quan trọng trong ngành du lịch và có nhiều khái niệm khác nhau: - Theo Nguyễn Văn Đính - Trần Thị Minh Hòa: “Sản phẩm du lịch là các dịch vụ, hàng hóa cung cấp cho du khách, được tạo nên bởi sự kết hợp của việc khai thác các yếu tố tự nhiên, xã hội với việc sử dụng các nguồn lực: cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động tại một cơ sở, một vùng hay một quốc gia nào đó”. [3, tr.31] - Theo luật du lịch Việt Nam: “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ cần thiết để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến di du lịch”. [7, tr.9] - Theo Đỗ Quốc Thông: “Sản phẩm du lịch là một tổng thể phức hợp bao gồm nhiều yếu tố cấu thành: tài nguyên du lịch tự nhiên, tài nguyên du lịch nhân văn, kết cấu cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch và đội ngũ phục vụ nhằm cung cấp cho khách du lịch một khoảng thời gian thú vị, những trải nghiệm và sự hài lòng”. [9, tr.6] - Những khái niệm của những tác giả trước đã đầy đủ và khá súc tích, tuy nhiên để làm rõ thêm khái niệm “sản phẩm du lịch” tác giả đã tham khảo và đúc kết lại cho ngắn gọn hơn theo quan điểm riêng của tác giả: “Sản phẩm du lịch là sự kết hợp toàn bộ các giá trị vật chất và tinh thần được các nhà kinh doanh du lịch khai thác thông qua các dịch vụ du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch”. Những đặc trưng của sản phẩm du lịch: [9, tr.6] + SPDL là tổng hợp của những ngành kinh doanh khác nhau. 6
+ SPDL là sản phẩm vừa hữu hình vừa vô hình. + Thông thường thì khách du lịch mua SPDL trước khi thấy SPDL. + SPDL thường ở xa khách hàng. + Thời gian kéo dài giữa mua, thấy và sử dụng SPDL. + Thông thường SPDL không thể dịch chuyển trừ hàng hóa lưu niệm. + SPDL không dự trữ, tồn kho được như phòng khách sạn, chỗ ngồi trên máy bay… + Giữa cung và cầu thường không đồng nhất: cung thường cố định, cầu có thể tăng hoặc giảm. + Khách mua SPDL thường ít trung thành với SPDL mà mình đã sử dụng như khách sạn, tour du lịch, điểm đến du lịch...do du khách có xu hướng tìm hiểu những cái mới lạ và muốn được sử dụng các dịch vụ tốt hơn trong hành trình khám phá của mình. + SPDL dễ bị thay đổi do biến động về chính trị, kinh tế, tự nhiên như tiền mất giá, bãi biển xói mòn, chiến tranh… + SPDL thường là một kinh nghiệm nên dễ bị bắt chước chủ yếu là các chương trình du lịch. 1.1.2. Khái niệm về du lịch đường sông (River Tourism) và sản phẩm du lịch đường sông (River Tourism Products) * Du lịch đường sông Tùy theo những mục đích nghiên cứu khác nhau mà có những khái niệm du lịch đường sông khác nhau, sau đây là một số khái niệm cơ bản: - Theo quan điểm châu Âu: “Du lịch đường sông là là một loại hình du lịch mà trong đó chúng ta dùng thuyền, cano để di chuyển trên những con sông, những con kênh, con rạch nhỏ; thưởng thức những phong cảnh đẹp trên sông, gặp gỡ những người dân sống ở đây, trò chuyện với họ để có thể cảm nhận được cuộc sống của họ; tìm hiểu nền kinh tế xã hội của những quốc gia và những vấn đề về môi trường sinh thái mà hằng ngày vẫn liên quan đến cuộc sống của ta”. [40] 7
- Theo quan điểm của nhóm tác giả ở trường đại học Nicolaus Copemicus, viện nghiên cứu sinh thái và địa chất Phần Lan: “Du lịch đường sông là một phần của du lịch sinh thái và liên kết với liên khu kinh tế của vùng đó. Du lịch kết hợp với bảo vệ môi trường sinh thái trên các con sông, kênh rạch, điều chỉnh tốc độ dòng chảy, đồng thời phát triển kinh tế dọc bờ sông. Đầu tư phát triển cung cấp những dịch vụ du lịch xuất phát từ đời sống xã hội, thắng cảnh từ văn hóa của địa phương”. [25] - Theo tìm hiểu của tác giả thì hiện tại chưa tìm thấy khái niệm cụ thể nào về “du lịch đường sông” ở Việt Nam, vì vậy tác giả đã tham khảo và đưa ra khái niệm nhằm làm rõ hơn về du lịch đường sông theo quan điểm riêng của tác giả: “Du lịch đường sông là hình thức tổ chức các chuyến du lịch dọc theo dòng chảy của các con sông, kết hợp các hoạt động vui chơi giải trí, ăn uống, nghỉ ngơi cùng với việc tìm hiểu đời sống văn hóa của cư dân các địa phương mà tuyến du lịch đường sông đi qua. Trong đó việc phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái được quan tâm hàng đầu”. * Sản phẩm du lịch đường sông Trong quá trình nghiên cứu có hạn, tác giả chưa tìm thấy khái niệm nào về SPDLĐS nên xin đưa ra quan điểm của mình để góp phần làm rõ khái niệm SPDLĐS: “Sản phẩm du lịch đường sông là sản phẩm du lịch tổng hợp mà các hoạt động vui chơi giải trí, tham quan, ăn uống, nghỉ dưỡng, vận chuyển gắn liền với thiên nhiên sông nước. Các dịch vụ du lịch được phục vụ ngay trên sông hoặc ven bờ sông. Đặc biệt phát triển sản phẩm du lịch đường sông phải đi đôi với phát triển đời sống kinh tế người dân trong vùng và bảo vệ môi trường sinh thái sông nước”. Sản phẩm du lịch đường sông trước hết là sản phẩm du lịch tổng hợp. Bởi vì nó là sự kết hợp của nhiều yếu tố du lịch cấu tạo nên như: cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật, các điểm du lịch, các dịch vụ du lịch. 8
Mục đích lâu dài của SPDLĐS là hướng tới việc cải thiện và nâng cao đời sống của người dân, góp phần vào việc phát triển du lịch của mỗi địa phương, nơi có sản phẩm du lịch đường sông. Về khía cạnh môi trường: sông nước là nơi các loài động thực vật sinh sống và phát triển, những cảnh quan ven sông cũng có giá trị du lịch rất cao do đó vấn đề bảo vệ môi trường sinh thái phải được quan tâm và quản lý chặt chẽ để đảm bảo sự phát triển bền vững. 1.1.3. Khái niệm tuyến du lịch đường sông Theo Trần Văn Thông: “Tuyến du lịch đường sông là lộ trình liên kết các khu du lịch, điểm du lịch ven sông và trên bờ, cơ sở cung cấp dịch vụ du lịch gắn với các tuyến giao thông đường sông”. [10, tr.15] Các tuyến du lịch đường sông thường là những tuyến ngắn ngày, từ 1-2 ngày. Tuy nhiên, cũng có những tuyến dài ngày, kết hợp với việc tham quan các nước lân cận dựa vào những con sông lớn mang tính khu vực. Cũng như các tuyến du lịch khác, tuyến du lịch đường sông cũng phải đảm bảo đầy đủ các yếu tố về sức hấp dẫn của các điểm tham quan, các cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch, các dịch vụ du lịch, các yếu tố đảm bảo an toàn giao thông đường thủy. 1.1.4. Vai trò của sản phẩm du lịch đường sông trong sự phát triển du lịch Trước hết, SPDLĐS mang lại cho du khách nhiều điều thú vị, nhất là đối với những du khách thích khám phá nét văn hoá của dân cư hai bên bờ sông hay cũng như những loại hình nghệ thuật đặc trưng của vùng sông nước. SPDLĐS mang lại cảm giác gần gũi quê hương, thư giản cùng với những món ăn được phục vụ trên những du thuyền sang trọng. SPDLĐS mang lại lợi ích kinh tế khá cao cho những đơn vị tham gia tổ chức và cả người dân hai bên bờ sông. SPSDLĐS không những mang lợi ích cho nền kinh tế đất nước mà còn quảng bá thu hút du khách trong và ngoài nước, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch và giải quyết được bài toán quá tải cho du lịch đường bộ. 9
1.1.5. Các nhóm sản phẩm du lịch đường sông * Nhóm sản phẩm du lịch tham quan đường sông Với SPDLĐS du khách có thể sử dụng các dịch vụ: du thuyền, canô, tàu cánh ngầm để tham quan vẻ đẹp hai bên bờ sông với không khí trong lành thoáng mát, tìm hiểu phong tục tập quán, sinh hoạt cũng như các món ăn đặc trưng của người dân bản địa. Trên những du thuyền sang trọng du khách có thể thả mình theo sông nước và tận hưởng những màn biểu diễn nghệ thuật, những món ăn độc đáo với sự phục vụ chu đáo và tận tình. * Nhóm sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng đường sông Kết hợp nối tuyến với các điểm du lịch, sản phẩm du lịch đường sông tạo cho du khách một không gian vui vẻ, thư giãn cùng với thiên nhiên sau những ngày làm việc vất vả. Cùng với những dịch vụ tốt của các khách sạn, resort sang trọng đẳng cấp tại những điểm đến hoặc những khách sạn nổi trên những con sông, con kênh sẽ mang lại cho du khách những khoảng thời gian nghỉ ngơi thoải mái nhất. * Nhóm sản phẩm du lịch mạo hiểm đường sông Trên những đoạn sông đã được quy hoạch cho phát triển du lịch đường sông, du khách có thể tham gia những trò chơi mang cảm giác mạnh gắn liền với sông nước như: lướt ván có canô kéo, chèo xuồng kayak để thử sức mình và trải nghiệm bản thân. Nhóm sản phẩm này sẽ mang lại một cảm giác thú vị và hào hứng đối với những du khách muốn khám phá những điều mới lạ và thích thể thao. 1.1.6. Các yếu tố cấu thành sản phẩm du lịch đường sông * Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch đường sông - Cơ sở hạ tầng của du lịch đường sông bao gồm: hệ thống cầu đường, hệ thống bến tàu du lịch, hệ thống thông tin liên lạc, công trình điện nước… Cảng, bến phục vụ tàu du lịch: là các cảng, bến thủy nội địa có đủ điều kiện theo quy định, dùng để đón, trả khách du lịch và thực hiện các dịch vụ khác; bao gồm cảng, bến đậu trong đất liền và tại các điểm tham quan du lịch. 10
- Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch đường sông bao gồm: hệ thống các phương tiện vận chuyển khách, cơ sở phục vụ ăn uống, lưu trú, mạng lưới cửa hàng thương nghiệp, các cơ sở y tế, các cơ sở phục vụ các dịch vụ bổ sung khác. Các phương tiện vận chuyển du khách trong du lịch đường sông gồm: + Du thuyền là phương tiện vận tải hành khách đường thủy nội địa, đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn, chất lượng dịch vụ phục vụ du lịch đường thủy, sức chở hàng trăm khách du lịch. Tàu được thiết kế sang trọng, đáp ứng đầy đủ các dịch vụ nghỉ ngơi, ăn uống, giải trí của du khách. + Tàu nhà hàng là phương tiện vận tải hành khách đường thủy nội địa, đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn, chất lượng dịch vụ về hoạt động ăn uống cho du khách trên tàu, từ 1 tầng trở lên, sức chở 100 khách trở lên. + Canô là phương tiện vận tải hành khách đường thủy nội địa, có kết cấu gọn nhẹ, chất liệu bằng sắt và composite, sức chở từ 2 đến 10 người. + Tàu cánh ngầm là dạng tàu có cánh bằng composite hình chiếc lá lắp trên các thanh giằng phía dưới thân. Khi tàu tăng tốc, các cánh ngầm tạo ra lực nâng nâng thân tàu lên khỏi mặt nước giúp làm giảm lực cản và gia tăng tốc độ. * Yếu tố tạo sức hấp dẫn của du lịch đường sông + Nguồn nước sông: không bị ô nhiễm, không bốc mùi hôi thối, không có rác thải hữu cơ gây tác nghẽn đường giao thông thủy. Tuyến sông khai thác phải đảm bảo cho các loại phương tiện giao thông phục vụ du lịch đường sông có thể hoạt động được; độ sâu của mực nước phải đạt từ 3m trở lên khi nước ở trạng thái thấp nhất để loại tàu có bánh lái thấp vẫn có thể hoạt động được; cường độ dòng chảy phải tương đối ổn định, ít có các dòng xoáy nước nguy hiểm. + Cảnh quan trên sông phong phú có văn hóa sinh hoạt độc đáo của cư dân miền sông nước, có những công trình nổi trên sông, những vườn trái cây trên cù lao. 11