Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ, ngữ pháp cho học sinh THPT dân tộc Khmer (Trên cứ liệu trường THPT Dân tộc Nội trú An Giang)

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ, ngữ pháp cho học sinh THPT dân tộc Khmer (Trên cứ liệu trường THPT Dân tộc Nội trú An Giang) nêu lên vấn đề dạy học tiếng Việt cho học sinh THPT dân tộc Khmer; phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ và ngữ pháp tiếng Việt cho học sinh THPT dân tộc Khmer.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ, ngữ pháp cho học sinh THPT dân tộc Khmer (Trên cứ liệu trường THPT Dân tộc Nội trú An Giang)

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN QUANG MINH PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI TÖØ NGÖÕ, NGÖÕ PHAÙP CHO HOÏC SINH THPT DAÂN TOÄC KHMER (TREÂN CÖÙ LIEÄU TRÖÔØNG THPT DAÂN TOÄC NOÄI TRUÙ AN GIANG) Chuyeân ngaønh : Lyù luaän vaø vaø phöông phaùp daïy hoïc moân Vaên Maõ soá : 60 14 10 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. ÑAËNG NGOÏC LEÄ Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2007
2 MUÏC LUÏC LÔØI CAÛM ÔN ............................................................................................... 1 MUÏC LUÏC ...................................................................................................2 DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ........................................................4 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG .........................................................................5 MÔÛ ÑAÀU ....................................................................................................... 6 Chöông 1: VAÁN ÑEÀ DAÏY HOÏC TIEÁNG VIEÄT CHO HOÏC SINH THPT DAÂN TOÄC KHMER 1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm rieâng trong daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer ........................................................................ 17 1.1.1. Nguyeân taéc daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer ......................................................................... 17 1.1.2. Phöông phaùp ñoái chieáu, so saùnh trong daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer.......................................... 22 1.2. Thöïc traïng daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer ............ 27 1.2.1. Ñoâi neùt veà tröôøng THPT Daân toäc noäi truù AG ......................... 27 1.2.2. Nhöõng “raøo caûn ngoân ngöõ” cuûa hoïc sinh khi hoïc TV ............. 29 1.2.3. Hieän töôïng giao thoa trong tieáng Khmer ............................... 32 1.2.4. Hieän traïng maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV ................................ 42 Chöông 2: PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI TÖØ NGÖÕ TIEÁNG VIEÄT CHO HOÏC SINH THPT DAÂN TOÄC KHMER 2.1. Khaùi nieäm veà loãi töø ngöõ ....................................................................... 51
3 2.2. Nguyeân nhaân maéc loãi töø ngöõ ............................................................... 53 2.3. Caùch chöõa loãi töø ngöõ ............................................................................ 55 2.3.1. Loãi löïa choïn töø ngöõ.................................................................... 55 2.3.2. Loãi keát hôïp töø ngöõ...................................................................... 64 2.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ tieáng Vieät .............................. 73 Chöông 3: PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI NGÖÕ PHAÙP TIEÁNG VIEÄTCHO HOÏC THPT DAÂN TOÄC KHMER 3.1. Khaùi nieäm veà loãi ngöõ phaùp .................................................................. 79 3.2. Nguyeân nhaân maéc loãi ngöõ phaùp ........................................................... 80 3.3. Caùch chöõa loãi ngöõ phaùp........................................................................ 82 3.3.1. Caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh........................................ 82 3.3.2. Caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp............................................. 96 3.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi ngöõ phaùp tieáng Vieät......................... 103 KEÁT LUAÄN............................................................................................... 109 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO....................................................................... 114 PHUÏ LUÏC................................................................................................. 119
4 DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ------------- - DTNTAG : Daân toäc noäi truù An Giang - THPT : Trung hoïc phoå thoâng - THCS : Trung hoïc cô sôû - GV : Giaùo vieân - HS : Hoïc sinh - HSDT : Hoïc sinh daân toäc - PPDH : Phöông phaùp daïy hoïc - PP : Phöông phaùp - TV : Tieáng Vieät - HSSV : Hoïc sinh sinh vieân - PH : Phuï huynh - SGK : Saùch giaùo khoa - CN : Chuû ngöõ - VN : Vò ngöõ -C–V : Chuû ngöõ – Vò ngöõ
5 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 2.1: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I...................................................................................... 42 Baûng 2.2: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø II ............................................................................... 44 Baûng 2.3: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra ôû caùc kyø thi hoïc kyø....................................................................... 45 Baûng 2.4: Toång hôïp soá löôïng HS maéc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I .......................................................... 47 Baûng 2.5: Toång hôïp soá löôïng HS maéc veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø II......................................................... 48 Baûng 2.6: Keát quaû maéc loãi duøng töø ngöõ chöa chính xaùc cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø....................................................... 58 Baûng 2.7: Keát quaû veà vieäc maéc loãi lieân keát töø cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø.................................................................... 66 Baûng 2.8: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu chuû ngöõ cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø ............................................................................. 83 Baûng 2.9: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu vò ngöõ cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø ............................................................................. 87 Baûng 2.10: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I ......................................................... 90 Baûng 2.11: Keát quaû loãi ñaët caâu roái caáu truùc cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø ......................................................................... 100
6 MỞ ĐẦU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Tieáng Vieät laø tieáng phoå thoâng, laø ngoân ngöõ chung cuûa coäng ñoàng daân toäc Vieät Nam. Naêm 1969, Quyeát ñònh 153 – CP cuûa thuû töôùng chính phuû ñaõ cuï theå hoùa vai troø TV trong ñôøi soáng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá: “Taát caû caùc daân toäc treân laõnh thoå Vieät Nam ñeàu caàn hoïc vaø duøng tieáng, chöõ phoå thoâng laø ngoân ngöõ chung cuûa caû nöôùc. Nhaø nöôùc caàn ra söùc giuùp ñôõ caùc daân toäc thieåu soá hoïc bieát nhanh tieáng, chöõ phoå thoâng”. Vaø Quyeát ñònh 53 – CP cuûa Hoäi ñoàng chính phuû (1980) neâu roõ: “Tieáng vaø chöõ phoå thoâng laø ngoân ngöõ chung cuûa coäng ñoàng daân toäc Vieät Nam. Noù laø phöông tieän giao löu khoâng theå thieáu ñöôïc giöõa caùc ñòa phöông vaø caùc daân toäc trong caû nöôùc, giuùp cho caùc ñòa phöông vaø caùc daân toäc coù theå phaùt trieån ñoàng ñeàu caùc maët kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc kyõ thuaät… Taêng cöôøng khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân vaø thöïc hieän quyeàn bình ñaúng daân toäc”. Cho neân hoïc sinh daân toäc Khmer cuõng gioáng nhö nhöõng HS caùc daân toäc khaùc khi ñeán tröôøng ñeàu söû duïng chung moät ngoân ngöõ, ñoù laø tieáng Vieät. Ñoái vôùi HS daân toäc Khmer, TV laø ngoân ngöõ thöù hai. Ngoân ngöõ thöù nhaát laø tieáng meï ñeû, laø ngoân ngöõ daân toäc Khmer maø caùc em söû duïng ñeå giao tieáp trong phaïm vi ñôøi soáng phum soùc cuûa coäng ñoàng daân toäc mình. TV, tuy laø ngoân ngöõ thöù hai ñoái vôùi ngöôøi daân toäc Khmer nhöng laø ngoân ngöõ chung cuûa coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam. Khi tieáp xuùc vôùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng, HS daân toäc Khmer laïi gaëp söï baát ñoàng ngoân ngöõ neân söû duïng TV coøn nhieàu haïn cheá veà phaùt aâm, duøng töø, ñaët caâu. Ñoàng thôøi do söï tieáp xuùc giöõa tieáng Vieät – tieáng Khmer laøm naûy sinh hieän töôïng giao thoa ngoân ngöõ.
7 Do ñoù, quaù trình tieáp xuùc vôùi TV trong nhaø tröôøng phoå thoâng cuûa HS daân toäc Khmer bò “raøo caûn ngoân ngöõ”. Trong caùc vaên baûn noùi vaø vieát cuûa HS thöôøng sai phaïm qui taéc TV. Caùc em maéc loãi töø vöïng, ngöõ phaùp TV nhieàu hôn so vôùi HS ngöôøi Kinh. Ñaây laø moät baøi toaùn khoù cho ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc ôû caùc tröôøng phoå thoâng coù HS daân toäc vuøng saâu vuøng nuùi. Phöông phaùp daïy hoïc söûa chöõa caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp tieáng Vieät cho HS THPT ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong nhaø tröôøng. Tuy vaäy, phöông phaùp naøy vaãn chöa ñöôïc öùng duïng coù heä thoáng trong chöông trình Ngöõ vaên. Nhaát laø chöa coù moät chöông trình öùng duïng cuï theå, ñaëc thuø daïy hoïc cho HS THPT daân toäc Khmer. Cho neân trong nhöõng naêm qua, GV boä moân Ngöõ vaên gaëp nhieàu khoù khaên treân con ñöôøng ñi tìm nhöõng phöông caùch thaùo gôõ tình traïng naøy. Noù trôû thaønh moät vaán ñeà böùc thieát ôû tröôøng phoå thoâng, nhaát laø nhöõng tröôøng phoå thoâng ôû vuøng saâu vuøng nuùi. Ñöùng tröôùc tình hình aáy, luaän vaên cuûa chuùng toâi muoán nghieân cöùu: phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp TV cuûa HS THPT daân toäc Khmer qua daïy hoïc TV, nhaèm giuùp caùc em haïn cheá vieäc maéc loãi TV vaø goùp phaàn thöïc thi ñoåi môùi PPDH trong nhaø tröôøng THPT hieän nay. 2. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU VAÁN ÑEÀ Vieát sai chuaån möïc TV laø hieän töôïng khaù phoå bieán trong HS caùc baäc hieän nay, nhaát laø hoïc HS daân toäc thieåu soá. Hieän töôïng vieát sai chuaån möïc cuõng khoâng hieám treân saùch baùo in aán. Theá nhöng, nhìn chung, vieäc nghieân cöùu loãi haønh vaên ôû caùc bình dieän, caùc caáp ñoä laïi chöa coù moät beà daøy ñaùng keå. Chuû yeáu chæ coù moät soá baøi vieát ngaén veà moät soá loaïi loãi chính taû, loãi duøng töø, loãi ngöõ phaùp… ñaêng raûi raùc treân caùc taïp chí, baùo chí. Moät vaøi loaïi loãi
8 vöøa neâu cuõng ñöôïc trình baøy trong moät vaøi quyeån saùch giaùo khoa, moät soá coâng trình nghieân cöùu TV. Raát ít coù quyeån saùch vieát veà loãi haønh vaên moät caùch toaøn dieän, coù heä thoáng. Nhaát laø nhöõng quyeån saùch vieát veà loãi söû duïng TV cuûa HS daân toäc Khmer. Nhöõng baøi vieát vaø moät vaøi quyeån saùch veà loãi ñöôïc in aán, xuaát baûn töø naêm 1974 ñeán nay cuõng khoâng nhieàu: Nguyeãn Minh Thuyeát, treân “Ngoân ngöõ” soá 3, naêm 1974, neâu leân moät soá kieåu loãi ngöõ phaùp vaø caùch söûa chöõa trong baøi “Maáy gôïi yù veà vieäc phaân tích söûa chöõa loãi ngöõ phaùp cho hoïc sinh”. Trong baøi vieát naøy, taùc giaû ñöa ra caùc kieåu loãi sai nhö: “loãi vi phaïm veà qui taéc caáu taïo töø”, töùc laø loãi caáu taïo cuïm töø sai qui taéc ngöõ phaùp; “loãi vi phaïm veà qui taéc caáu taïo caâu” (bao goàm “loãi thöøa chuû ngöõ”, “loãi thieáu chuû ngöõ”, “loãi thieáu vò ngöõ”); vaø caùch söûa chöõa töøng kieåu loãi. Nguyeãn Xuaân Khoa, treân “Ngoân ngöõ” soá 1, naêm 1975, trình baøy moät soá loãi veà qui taéc caáu taïo caâu trong baøi “Loãi ngöõ phaùp cuûa hoïc sinh – nguyeân nhaân vaø caùch söûa chöõa”. Theo Nguyeãn Xuaân Khoa, loãi caáu taïo caâu goàm: “Caâu thieáu thaønh phaàn haït nhaân” (bao goàm “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu vò ngöõ”); caâu thieáu toaøn boä caáu truùc haït nhaân” (goàm “caâu chæ coù moät boä phaän traïng ngöõ”, “caâu chæ coù moät ñoaïn caâu phuï”); “caâu coù caùc thaønh phaàn khoâng coù quan heä yù chaët cheõ, chính xaùc” vaø “caâu coù keát caáu roái naùt”. Song song vôùi vieäc phaân tích loãi sai, taùc giaû baøi vieát cuõng neâu nguyeân nhaân sai vaø caùch söûa chöõa. Baøi vieát cuûa taùc giaû lyù giaûi khaù roõ caùi sai ngöõ phaùp ôû moät soá maët. Tuy nhieân, caùch phaân loaïi, mieâu taû vaø ñònh danh loãi sai coù vaøi ñieåm chöa chaët cheõ vaø nhaát quaùn.
9 Nguyeãn Nhaõ Baûn, “Giöõ gìn söï trong saùng cuûa tieáng Vieät veà maët töø ngöõ”, 1981, ñeà caäp loãi duøng töø cuûa HS. Qua tö lieäu thi tuyeån sinh vaøo ñaïi hoïc, taùc giaû tieán haønh thoáng keâ vaø phaân loaïi loãi duøng töø cuûa HS thaønh ba kieåu loãi: “loãi duøng töø Haùn – Vieät vaø thuaàn Vieät”, “loãi nhöõng töø keát hôïp khoâng hôïp nghóa” vaø “loãi dieãn ñaït”. Ñoái vôùi moãi kieåu loãi, taùc giaû neâu soá lieäu thoáng keâ vaø tæ leä cuï theå. Baøi vieát cuûa Nguyeãn Nhaõ Baûn trình baøy moät soá khía caïnh veà loãi duøng töø. Tuy nhieân, caùch phaân loaïi loãi duøng töø vaø moät soá ví duï minh hoïa chöa coù söùc thuyeát phuïc, nhaát laø “loãi dieãn ñaït”. Trong “Taøi lieäu tham khaûo soaïn, giaûng kyõ naêng Laøm Vaên lôùp 10”, Vuï giaùo duïc THPT, naêm 1984, coù baøi vieát “Chöõa caâu sai”, ngöôøi vieát neâu ra moät soá kieåu loãi ngöõ phaùp nhö: “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu vò ngöõ”, “caâu thieáu chuû ngöõ vaø vò ngöõ”, “caâu sai do chöa bieát söû duïng caùc caëp töø quan heä”, “thöøa chuû ngöõ” vaø “caâu luûng cuûng, röôøm raø”. Ñoái vôùi moãi kieåu loãi sai, taùc giaû daãn ra moät vaøi ví duï vaø höôùng daãn caùch söûa cuï theå. Noäi dung phaân tích, lyù giaûi caâu sai ngöõ phaùp trong taøi lieäu naøy coù giaù trò gôïi yù thieát thöïc cho GV khi daïy caùc tieát chöõa caâu sai, maëc duø caùch ñònh danh vaø phaân loaïi caâu sai ngöõ phaùp cuûa ngöôøi vieát chöa nhaát quaùn vaø chaët cheõ. Trong saùch giaùo khoa “Laøm Vaên lôùp 10”, naêm 1991, Ñinh Cao vaø Leâ A ñeà caäp loãi caâu sai vaø loãi duøng töø sai. Loãi caâu sai, theo caùc taùc giaû, goàm caùc kieåu: “caâu môùi chæ coù keát caáu giôùi töø haëc cuïm danh töø chæ thôøi gian, vò trí”, “caâu chæ môùi coù cuïm danh töø”, “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu veá”, “caâu sai quan heä loâgich”, “caâu coù keát caáu roái naùt” vaø “caâu khoâng ñaûm baûo söï phaùt trieån lieân tuïc cuûa yù trong ñoaïn vaên”. Coøn loãi duøng töø sai, goàm caùc kieåu: “duøng töø sai voû aâm thanh”, “duøng töø sai do khoâng hieåu nghóa cuûa töø”, “duøng
10 töø khoâng phuø hôïp vôùi ñoái töôïng noùi naêng, vôùi saéc thaùi tình caûm, thaùi ñoä caàn phaûi coù”, “duøng töø khoâng ñuùng vôùi phong caùch vaên baûn”, vaø “duøng töø khoâng ñaûm baûo tính thaåm myõ”. Cuøng vôùi caùc kieåu loãi caâu sai vaø loãi duøng töø, caùc taùc giaû coøn ñöa ra “phöông höôùng söûa chöõa caâu sai” vaø “caùc thao taùc chöõa loãi veà töø”. Nhìn chung, caùc taùc giaû trình baøy caùc kieåu loãi caâu sai vaø loãi duøng töø sai khaù cuï theå, coù giaù trò gôïi yù phaùt hieän loãi haønh vaên. Tuy nhieân, vieäc phaân chia caùc loãi caâu sai vaø loãi duøng töø cuûa taùc giaû chöa coù heä thoáng vaø tính chaët cheõ; caùc kieåu loãi sai chöa ñöôïc phaân tích moät caùch caën keõ, thaáu ñaùo. Vaø caùc taùc giaû chöa ñöa ra caùch thöùc söûa chöõa cuï theå ñoái vôùi töøng kieåu sai. “Phöông höôùng söûa chöõa caâu sai” vaø “caùc thao taùc chöõa loãi veà töø” ñöôïc ñöa ra coøn sô löôïc. Nguyeãn Ñöùc Daân vaø Traàn Thò Ngoïc Lang, trong “Caâu sai vaø caâu mô hoà” (1993), ñöa ra caùch lyù giaûi khaù môùi meû veà caâu sai. Trong coâng trình nghieân cöùu naøy, caùc taùc giaû ñi saâu vaøo phaân tích, lyù giaûi hieän töôïng caâu sai vaø hieän töôïng caâu mô hoà. Caùc taùc giaû muoán goùp theâm moät tieáng noùi môùi veà caâu sai vaø muoán nhaán maïnh tôùi nguyeân nhaân taâm lyù trong quaù trình hình thaønh moät caâu sai, maø hieän töôïng sai do “chaäp caáu truùc”. Ñoái vôùi moãi caâu sai, caàn phaân tích kyõ ñeå phaùt hieän caùc nguyeân nhaân gaây ra caùi sai cuûa noù, töø ñoù ñeà ra caùch chöõa coù hieäu quaû. Xuaát phaùt töø quan nieäm aáy, caùc taùc giaû khoâng ñöa ra nhöõng sô ñoà cöùng nhaéc laøm khuoân maãu khi chöõa nhöõng caâu sai maø chæ neâu nhöõng phöông phaùp chung nhaát ñeå phaân tích vaø chöõa loãi caâu döïa treân lyù thuyeát ngoân ngöõ hoïc töôøng minh. Noù ñöôïc hình thöùc hoùa cao ñoä ñeå moät maët chæ ra sô ñoà caáu truùc toái giaûn cuûa caâu ñuùng töông öùng, ñoái chieáu vôùi sô ñoà caâu sai, maët khaùc phaân tích söï töông hôïp nghóa giöõa caùc töø trong caâu
11 ñöôïc xem xeùt, qua ñoù chæ ra caùch chöõa hôïp lyù nhaát. Quyeån saùch naøy coøn ñeà caäp ñeán caâu mô hoà. Nghieân cöùu hieän töôïng naøy laøm roõ nhöõng ñaëc ñieåm cuûa tieáng Vieät. Ñieàu naøy khoâng nhöõng coù yù nghóa veà phöông dieän lyù thuyeát maø coøn coù höõu ích veà phöông dieän öùng duïng trong quaù trình taïo vaên baûn, trong giao tieáp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Trong saùch naøy, caùc taùc giaû trình baøy böôùc ñaàu hieän töôïng mô hoà TV treân caáp ñoä: “söï mô hoà töø vöïng”, “söï mô hoà caáu truùc”, “caâu mô hoà loâgich”, “caâu mô hoà ngöõ duïng”… Quyeån saùch naøy laø moät ñoùng goùp khoâng nhoû cuûa caùc taùc giaû trong vieäc tieáp caän, nghieân cöùu caâu sai, nhaát laø ôû bình dieän ngöõ nghóa – loâgich. Trong SGK “Tieáng Vieät lôùp 10” hôïp nhaát chænh lyù naêm 2000, caùc taùc giaû Dieäp Quang Ban, Ñoã Höõu Chaâu coù daønh ba tieát (tieát 4, 13, 27) ñeà caäp lieân quan ñeán vaán ñeà naøy. Ñoù laø “Yeâu caàu chung veà haønh vaên cuûa caùc vaên baûn”, “Löïa choïn töø ngöõ” vaø “Loãi veà caâu”. Nhìn chung, caùc taùc giaû chæ ñöa ra nhöõng yeâu caàu khi söû duïng töø ngöõ: “duøng töø phaûi chính xaùc”, “löïa choïn töø ñeå ñaït keát quaû mong muoán” vaø caàn “traùnh loãi thöøa töø, laëp töø”, “traùnh duøng caùc töø saùo roãng, coâng thöùc khoâng caàn thieát”. Nhö vaäy, vaán ñeà ñöôïc ñöa vaøo trong SGK veà vieäc duøng töø cuûa HS coøn sô saøi. Ví duï neâu ra khoâng ña daïng ñeå cho HS deã nhaän bieát vaø khaéc phuïc. Coøn “Loãi veà caâu”, caùc taùc giaû tìm ra nguyeân nhaân vaø caùch khaéc phuïc cho HS. Caùc taùc giaû tìm ra: “loãi veà thaønh phaàn caâu” (Khoâng phaân ñònh roõ thaønh phaàn traïng ngöõ vaø chuû ngöõ; khoâng phaân ñònh roõ ñònh ngöõ, phaàn phuï chuù vaø vò ngöõ; khoâng phaân ñònh roõ traät töï caàn coù cuûa thaønh phaàn caâu) vaø “loãi veà quan heä yù nghóa giöõa caùc boä phaän trong caâu vaø giöõa caâu vôùi caâu” (khoâng phaân ñònh roõ nhöõng boå ngöõ coù caùch chi phoái khaùc nhau; khoâng phaân ñònh roõ moái quan heä giöõa caùc veá caâu hoaëc giöõa caâu vôùi
12 caâu). Caùc baøi taäp ña daïng phong phuù nhöng trích daãn daãn chöùng laïi xa rôøi SGK, khoâng naèm trong chöông trình. HS khoù caûm nhaän vaø nhaän bieátñ eå tìm ra nhöõng loãi duøng töø ñaët caâu. Ñaây laø baøi vieát khaù kyõ, töông ñoái troïn veïn. “Loãi töø vöïng vaø caùch khaéc phuïc” vôùi nhoùm Hoà Leâ, Traàn Thò Ngoïc Lang, Toâ Ñình Nghóa thöïc hieän. Vaø quyeån thöù hai, ñoù laø “Loãi ngöõ phaùp vaø caùch khaéc phuïc” do nhoùm Cao Xuaân Haïo, Lyù Tuøng Hieáu, Nguyeãn Kieân Tröôøng, Voõ Xuaân Trang, Traàn Thò Tuyeát Mai ñieàu tra vaø bieân soaïn. Caùc taùc giaû söû duïng phöông phaùp thöïc nghieäm. Xuaát phaùt töø vieäc ñieàu tra loãi chính taû, töø vöïng, ngöõ phaùp qua 5.000 baøi vieát cuûa HSSV vaø nhöõng baøi treân caùc baùo “Saøi Goøn giaûi phoùng”, “Tuoåi treû”, “Thanh nieân”, “Phuï nöõ”, “Coâng an”, “Kieán thöùc ngaøy nay”… tìm hieåu nguyeân nhaân, phaân loaïi loãi, phaân tích töøng loaïi loãi roài ñöa ra caùc baøi taäp coù ñaùp aùn ñeå ngöôøi vieát söû duïng reøn luyeän vaø khaéc phuïc. Beân caïnh ñoù, ta thaáy haøng loaït quyeån saùch “ Tieáng Vieät thöïc haønh” cuûa nhöõng taùc giaû nhö Nguyeãn Minh Thuyeát, Ñaëng Ngoïc Leä, Nguyeãn Kieân Tröôøng, Höõu Ñaït, Nguyeãn Ñöùc Daân… ñöa ra nhöõng cô sôû lyù luaän veà lyù thuyeát TV ñeå vaän duïng vaøo caùc baøi taäp thöïc haønh laø chính yeáu daønh cho HSSV. Caùc daïng baøi taäp ña daïng, phong phuù. Ñieåm qua caùc baøi vieát, caùc coâng trình nghieân cöùu, ta thaáy caùc taùc giaû ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng traân troïng trong vieäc tieáp caän, nghieân cöùu, lyù giaûi caùc loãi sai veà chính taû, töø vöïng, ngöõ phaùp… treân caùc bình dieän, caùc caáp ñoä, ôû möùc ñoä naøy hay möùc ñoä khaùc. Nhöng coù moät ñieàu, caùc nhaø ngoân ngöõ hoïc chöa nghieân cöùu caùc loãi sai veà töø vöïng, ngöõ phaùp ñoái vôùi ñoái töôïng HS ngöôøi daân toäc thieåu soá khi hoïc TV. Bôûi vì hieän nay, ñoái töôïng naøy cuõng
13 chieám moät phaàn khoâng nhoû trong caùc nhaø tröôøng phoå thoâng. Vaø HS daân toäc thieåu soá ñeán vôùi TV laø ñeán vôùi ngoân ngöõ thöù hai neân vieäc maéc caùc loãi chính taû duøng töø ñaët caâu laïi mang tính traàm troïng hôn. Vì theá, luaän vaên naøy seõ ñi vaøo tìm hieåu vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp giuùp cho HS THPT ngöôøi daân toäc Khmer khaéc phuïc moät soá loãi cô baûn veà töø vöïng, ngöõ phaùp khi hoïc TV. 3. MUÏC ÑÍCH VAØ NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU Nghieân cöùu ñeà taøi naøy döïa treân thöïc traïng daïy vaø hoïc ôû tröôøng THPT vuøng daân toäc nhaèm ñöa ra nhöõng loãi cô baûn veà töø vöïng, ngöõ phaùp cuûa HS daân toäc Khmer hoïc TV. Töø ñoù, tìm ra nhöõng phöông phaùp söûa chöõa caùc loãi aáy ñeå haïn cheá “raøo caûn ngoân ngöõ” cuûa caùc em trong vieäc tieáp nhaän chöông trình giaùo duïc phoå thoâng. Hieän nay, vaán ñeà naøy trôû thaønh moät baøi toaùn khoù trong quaù trình daïy vaø hoïc ôû tröôøng phoå thoâng. Nghieân cöùu ñeà taøi naøy cuõng nhaèm ruùt ra nhöõng giaûi phaùp caûi tieán PPDH TV cho GV daïy moân TV. Nhaát laø giuùp cho HS daân toäc Khmer giaûm bôùt nhöõng loãi duøng töø ñaët caâu trong taïo laäp vaên baûn noùi vaø vieát… Ñeå reøn luyeän, naâng cao kyõ naêng taïo vaên baûn cho HS, song song vôùi vieäc trang bò nhöõng tri thöùc mang tính chuaån möïc veà chính taû, töø ngöõ, caâu vaên, ñoaïn vaên, vaên baûn vaø phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn, chuùng ta caàn cung caáp nhöõng hieåu bieát veà loãi sai moät caùch coù heä thoáng. Bôûi vì nhaän bieát loãi sai cuõng laø moät bieän phaùp tích cöïc giuùp cho HS tieáp caän caùi chuaån möïc, ñeå reøn luyeän caùi chuaån möïc. Treân cô sôû caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ, ngöõ phaùp ôû HS THPT daân toäc Khmer, xaây döïng nhöõng cô sôû lyù luaän xaùc ñaùng cho phöông phaùp chöõa loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp trong quaù trình daïy hoïc TV. Tieán haønh khaûo saùt thöïc tieãn qua
14 daïy vaø hoïc tieáng Vieät cho HS Khmer THPT ôû tröôøng phoå thoâng, töø ñoù, chuùng toâi ñeà xuaát moät soá phöông phaùp chöõa loãi duøng töø ñaët caâu TV cho HS THPT daân toäc Khmer mang tính ñaëc thuø, khaû thi. 4. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy chính laø HS THPT daân toäc Khmer tröôøng THPT Daân toäc noäi truù An Giang ñang hoïc moân Ngöõ vaên chöông trình giaùo duïc THPT vôùi vieäc maéc caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV trong caùc baøi vieát kieåm tra, baøi thi. 5. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Nghieân cöùu caùc loãi sai cô baûn töø ngöõ, ngöõ phaùp vaø phöông phaùp daïy hoïc chöõa caùc loãi naøy trong chöông trình giaûng daïy, SGK moân “Ngöõ vaên” caáp THPT, taøi lieäu chuû ñeà töï choïn caáp THPT vaø qua caùc tieát daïy TV cuûa GV tröôøng THPT DTNT AG. Nhaát laø taäp trung vaøo caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø cuûa HS THPT daân toäc Khmer ôû tröôøng THPT DTNT AG. 6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU - Phöông phaùp toång hôïp lyù luaän vaø thöïc tieãn: Toång hôïp nhöõng coâng trình, chuyeân luaän veà caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp, caùc giaùo trình ñoåi môùi PPDH TV… ñeå nghieân cöùu, phaùt hieän nhöõng luaän ñieåm laøm tieàn ñeà lyù luaän tröïc tieáp, giaùn tieáp cho vieäc phöông phaùp chöõa caùc loãi sai veà töø ngöõ, ngöõ phaùp voán toàn taïi trong quaù trình daïy hoïc TV tröôøng phoå thoâng. - Phöông phaùp khaûo saùt: Chuùng toâi tieán haønh phöông phaùp khaûo saùt ñeå naém baét caùc loãi sai veà vieäc duøng töø ñaët caâu cuûa HS THPT daân toäc Khmer. Vieäc khaûo saùt cuûa chuùng toâi döïa treân caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I, II cuûa HS khoái 10, 11, 12 ôû tröôøng THPT DTNT AG, naêm hoïc 2006 – 2007, vôùi toång soá
15 löôïng baøi thi: 594. Töø ñoù tìm ra nhöõng loãi cô baûn nhaát ñeå laøm cô sôû cho phöông phöông chöõa loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp cho HS. - Phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích, ñaùnh giaù: Phöông phaùp naøy duøng ñeå thoáng keâ keát quaû khaûo saùt vaø keát quaû thöïc nghieäm. Vôùi PP naøy, chuùng toâi toång hôïp thoáng keâ caùc loãi veà töø vöïng, veà ngöõ phaùp vaø xaùc ñònh tæ leä ñeå phaân tích, ñaùnh giaù giöõa caùc ñoái töôïng HS cuûa töøng khoái lôùp ôû caáp THPT. Phöông phaùp thoáng keâ phaân tích nhaèm giuùp cho chuùng toâi coù caùi nhìn chính xaùc veà caùc loãi duøng töø ñaët caâu cuûa HS THPT daân toäc Khmer vaø giuùp caùc em khaéc phuïc daàn caùc maët haïn cheá khi hoïc TV. 7. CÔ SÔÛ KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN Döïa treân cô sôû ngoân ngöõ hoïc TV vaø tieáng Khmer veà töø vöïng, ngöõ phaùp ñeå ñoái chieáu hieän töôïng giao thoa cuûa tieáng Khmer vaø TV. Vaø moät soá ñaëc ñieåm veà daïy hoïc song ngöõ TV– tieáng Khmer trong nhaø tröôøng phoå thoâng khi chöõa loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV. Taát caû laøm tieàn ñeà cô sôû lyù luaän khoa hoïc khi nghieân cöùu. Töø ñoù, thaáy ñöôïc nhöõng nguyeân nhaân ñöa ñeán sai chuaån veà töø ngöõ, ngöõ phaùp vaø ñöa ra phöông phaùp chöõa caùc loãi naøy cho HS THPT daân toäc Khmer. Töø thöïc tieãn yeâu caàu phaùt hieän caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ, ngöõ phaùp TV maø hình thaønh caùc bieän phaùp khaéc phuïc söûa chöõa noù trong vieäc daïy hoïc tieáng Vieät cho HS THPT daân toäc Khmer treân cöù lieäu tröôøng THPT DTNT AG. 8. BOÁ CUÏC CUÛA LUAÄN VAÊN Ngoaøi phaàn Môû ñaàu vaø Keát luaän, luaän vaên goàm ba chöông:
16 Chöông 1: Vaán ñeà daïy hoïc tieáng Vieät cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer. Chöông 2: Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ tieáng Vieät . Chöông 3: Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi ngöõ phaùp tieáng Vieät.
17 CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ DẠY HỌC TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH THPT DÂN TỘC KHMER 1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm rieâng trong daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc Khmer 1.1.1. Nguyeân taéc daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc Khmer Khi soáng chung moät coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam, cuøng söû duïng TV nhö moät coâng cuï giao tieáp chuû yeáu troïng moïi lónh vöïc, laïi haáp thuï chung moät neàn giaùo duïc thì duø laø HS ngöôøi Kinh hay HS daân toäc Khmer, taát caû cuõng caàn ñöôïc daïy hoïc treân nhöõng cô sôû nguyeân taéc chung. Ta coù theå chuù yù ñeán moät soá nguyeân taéc ñaëc thuø cuûa daïy hoïc TV. 1.1.1.1. Nguyeân taéc heä thoáng vaø phaùt trieån Ñeå hoïc toát TV, HS daân toäc Khmer phaûi tieáp xuùc vaø laøm quen vôùi TV theo töøng caáp ñoä khaùc nhau. Töø caáp Tieåu hoïc, THCS ñeán THPT, HS daân toäc Khmer ñaõ coù söï tích luyõ voán töø ngöõ TV kha khaù. Luùc naøy TV ñöôïc hình thaønh moät caùch loâ – gíc vaø coù heä thoáng. HS THPT daân toäc Khmer coù theå heä thoáng yù nghóa caùc töø ngöõ thaønh caâu, lieân keát caâu thaønh ñoaïn vaên, noái keát caùc ñoaïn thaønh moät vaên baûn hoaøn chænh. Nguyeân taéc yeâu caàu GV trình baøy theo thöù töï hôïp lyù vaø neâu ñöôïc moái quan heä giöõa chuùng. Noù ñoøi hoûi caùc hieåu bieát veà lyù thuyeát ñöôïc trình baøy theo moái quan heä lieân töôûng vaø reøn luyeän kyõ naêng söû duïng TV cuõng phaûi tuaân thuû nhö theá. Ví duï nhö hieän töôïng nhieàu nghóa caàn lieân heä vôùi hieän töôïng ñoàng aâm hoaëc hieän töôïng ñoàng nghóa, hieän töôïng traùi nghóa caàn lieân heä vôùi hieän töôïng traùi nghóa….
18 Trong quaù trình daïy hoïc TV, kieán thöùc trình baøy cho HS daân toäc Khmer phaûi ñaûm baûo söï tieáp thu kieán thöùc môùi treân cô sôû kieán thöùc cuõ. Kieán thöùc môùi khoâng ñöôïc taùch rôøi kieán thöùc cuõ ñaõ coù. GV oân taäp, cuûng coá vaø tìm trong kieán thöùc môùi caùc cô sôû cuûa caùi ñaõ cuõ. Vaø GV daïy cho HS daân toäc Khmer cuõng phaûi ña daïng vaø choïn löïa heä thoáng baøi baøi taäp cho phuø hôïp vôùi ñoái töôïng HS: töø deã ñeán phöùc taïp. Hoaëc tuyø theo ñoái töôïng HS trong lôùp maø giao caùc loaïi baøi taäp khaùc nhau. Ví duï nhö nhöõng baøi taäp deã daønh cho HS yeáu keùm, nhöõng baøi taäp khoù öu tieân cho HS khaù gioûi giaûi quyeát. Nhö vaäy, GV vöøa heä thoáng tri thöùc, vöøa linh ñoäng reøn luyeän kyõ naêng moät caùch linh hoaït theo töøng ñoái töôïng HS. 1.1.1.2. Nguyeân taéc höôùng vaøo hoaït ñoäng giao tieáp TV vöøa mang tính cuï theå, vöøa mang tính khaùi quaùt. Caùc khaùi nieäm, caùc qui taéc TV ñeàu ñöôïc ruùt ra töø nhöõng thöïc tieãn ña daïng cuûa ngoân ngöõ. Nhöng daïy hoïc TV khoâng chæ nhaèm muïc ñích cung caáp nhöõng khaùi nieäm, qui taéc lyù thuyeát maø naâng cao naêng löïc söû duïng TV cho HS. Do ñoù, daïy hoïc TV phaûi ñaët trong moái quan heä vôùi hoaït ñoäng giao tieáp ngoân ngöõ. Chuùng ta cuõng bieát baûn chaát cuûa PP daïy tieáng laø duøng moïi bieän phaùp laøm cho quaù trình daïy hoïc tieáng gioáng hoaëc gaàn gioáng giao tieáp töï nhieân. Theo caùc nhaø nghieân cöùu giaùo duïc hoïc veà tieáng thì nguyeân taéc naøy coù theå thöïc hieän thoâng qua moät soá phöông dieän cuï theå: - Höôùng daãn cho HS thaáy raèng caùc khaùi nieäm, caùc qui taéc TV coù theå söï bieåu hieän raát ña daïng, coù theå coù nhöõng söï chuyeån hoaù trong hoaït ñoäng giao tieáp. GV daïy HS daân toäc Khmer chuù yù ñeán söï chuyeån nghóa cuûa töø, caâu ruùt
19 goïn trong TV. Vì HS daân toäc Khmer ít ñöôïc giao tieáp ngoân ngöõ neân raát khoù khaên khi gaëp nhöõng tröôøng hôïp vöøa neâu. - Vaän duïng caùc tri thöùc TV vaøo hoaït ñoäng giao tieáp: lónh hoäi, phaân tích, ñaùnh caùc saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng giao tieáp; taïo laäp caùc saûn phaåm giao tieáp… Noù nhaèm thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï, muïc ñích giao tieáp trong nhöõng hoaøn caûnh giao tieáp nhaát ñònh. GV ñaët ra heä thoáng baøi taäp phuø hôïp vôùi ngöõ caûnh maø HS thöôøng xuyeân giao tieáp. - Huy ñoäng caùc kinh nghieäm voán coù cuûa HS trong hoaït ñoäng giao tieáp vaøo vieäc hình thaønh caùc kieán thöùc lyù thuyeát TV, vaøo vieäc cuûng coá vaø ñieàu chænh kieán thöùc. 1.1.1.3. Nguyeân taéc gaén lyù thuyeát vôùi thöïc haønh Cuõng nhö trong caùc lónh vöïc daïy hoïc khaùc, vieäc thöïc hieän nguyeân taéc naøy ôû lónh vöïc daïy hoïc TV coù taùc duïng tích cöïc ñeán vieäc thöïc hieän hai muïc tieâu chính: trang bò kieán thöùc vaø reøn luyeän kyõ naêng. Ñieàu naøy raát quan troïng ñoái vôùi HS ngöôøi Kinh noùi chung, HS daân toäc Khmer noùi rieâng khi hoïc TV. Nguyeân taéc naøy khoâng chæ thöïc hieän trong vieäc daïy thöïc haønh maø caû trong lyù thuyeát. Ngöôøi GV coù theå trình baøy moät khaùi nieäm, qui taéc TV theo trình töï dieãn dòch hay quy naïp. Töùc laø GV cung caáp kieán thöùc, sau ñoù cho thöïc haønh minh hoaï. Ngöôïc laïi, GV cung caáp caùc döõ lieäu ñeå HS phaân tích, ñaùnh giaù, töø ñoùù ruùt ra khaùi nieäm, qui taéc chung. Ñoái vôùi vieäc trieån khai töø phaân tích, tìm hieåu ngöõ lieäu cuï theå ñeán nhaän ñònh khaùi quaùt (thöïc haønh ñeán lyù thuyeát) laø nguyeân taéc phuø hôïp vôùi HS daân toäc Khmer. Vì ñi töø caùi cuï theå ñeå khaùi quaùt hình thaønh caùi chung, caùi tröøu töôïng phuø hôïp vôùi khaû naêng tö duy cuûa caùc em. Vaø hoaït ñoäng thöïc haønh chuû yeáu laøm saùng toû theâm lyù
20 thuyeát, cuûng coá caùc kieán thöùc lyù thuyeát, ñoàng thôøi reøn luyeän ñöôïc boán kyõ naêng noùi, nghe, ñoïc, vieát. ÔÛ ñaây, giaûng daïy theo höôùng phaùt trieån tö duy cuûa HS, GV vaän duïng nhuaàn nhuyeãn giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh, coù theå trong lyù thuyeát coù thöïc haønh, vaø trong thöïc haønh luoân luoân coù lyù thuyeát (GV cuûng coá). Vì vaäy, phaàn TV trong SGK Ngöõ vaên ñöôïc bieân soaïn theo tính tích cöïc trong hoïc taäp cuûa HS. Trong moãi baøi, noäi dung kieán thöùc vaø kyõ naêng reøn luyeän khoâng ñôn phöông maø keát hôïp vôùi nhau moät caùch chaët cheõ thoâng qua caùc hoaït ñoäng tìm hieåu cuûa HS. 1.1.1.4. Nguyeân taéc keát hôïp giöõa phaùt trieån tö duy vaø phaùt trieån ngoân ngöõ Ngoân ngöõ vaø tö duy coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Caùc hoaït ñoäng ngoân ngöõ vaø caùc hoaït ñoäng tö duy luoân gaén boù nhau. Naêng löïc ngoân ngöõ vaø naêng löïc tö duy cuûa töøng ngöôøi luoân ñi lieàn vôùi nhau trong quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån… Do ñoù, daïy hoïc TV cho HS daân toäc Khmer cuõng luoân ñaët trong moái quan heä caùc hoaït ñoäng tö duy. Ñieàu naøy coù theå bieåu hieän qua moät soá tröôøng hôïp sau: - Trong söï hình thaønh caùc khaùi nieäm vaø qui taéc TV caàn tieán haønh cuøng vôùi caùc hoaït ñoäng vaø thao taùc tö duy nhö khaùi quaùt hoaù, so saùnh, ñoái chieáu, phaân tích, toång hôïp… Thoâng qua caùc thao taùc tö duy naøy hình thaønh vaø naâng cao caùc tri thöùc TV, töø ñoù vaän duïng vaøo hoaït ñoäng söû duïng. - Reøn luyeän caùc kyõ naêng taïo laäp trong TV cuõng ñöôïc tieán haønh cuøng vôùi reøn luyeän caùc kyõ naêng tö duy: laäp luaän, giaûi thích, chöùng minh… Caùc