Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến hành vi mua của người tiêu dùng tại Tp. HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định các yếu tố thuộc về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ảnh hưởng đến hành vi mua của người tiêu dùng; xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến hành vi mua của người tiêu dùng; đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp hoạch định chiến lược, phát triển bền vững và gia tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến hành vi mua của người tiêu dùng tại Tp. HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN XUÂN QUANG ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP ĐẾN HÀNH VI MUA CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN XUÂN QUANG ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP ĐẾN HÀNH VI MUA CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG TẠI TP.HCM Chuyên ngành : QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số : 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học TS. BÙI THỊ THANH Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là do bản thân tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS Bùi Thị Thanh. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Nội dung của luận văn này chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nghiệm về nội dung nghiên cứu của toàn bộ luận văn này. TP. Hồ Chí Minh, tháng 06 năm 2014. Người thực hiện luận văn Trần Xuân Quang
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN Trang Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu ...................................................... 1 1.1 Bối cảnh và lý do chọn đề tài ............................................................................... 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4 1.4 Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 1.5 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ................................................................................. 5 1.6 Kết cấu nghiên cứu .............................................................................................. 5 Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu ............................... 7 2.1 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR)...................................................... 7 2.1.1 Khái niệm ...................................................................................................... 7 2.1.2 Lợi ích khi doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội.............................. 11 2.2 Hành vi mua của người tiêu dùng ...................................................................... 13 2.3 Mối quan hệ giữa CSR với hành vi mua của người tiêu dùng .......................... 15
2.4 Một số nghiên cứu trước có liên quan ............................................................... 16 2.5 Đề xuất mô hình nghiên cứu về ảnh hưởng của CSR đến hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM. ................................................................................. 21 Chương 3: Phương pháp nghiên cứu .................................................... 28 3.1 Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................... 28 3.2 Thực hiện nghiên cứu ........................................................................................ 29 3.2.1 Nghiên cứu định tính ................................................................................... 29 3.2.2 Nghiên cứu định lượng ................................................................................ 31 3.3 Phương pháp phân tích dữ liệu ....................................................................... 34 3.3.1 Đánh giá thang đo...................................................................................... 34 3.3.2 Kiểm định sự phù hợp của mô hình ............................................................. 35 Chương 4: Kết quả nghiên cứu ............................................................ 37 4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu ...................................................................................... 37 4.2 Kết quả kiểm định thang đo ............................................................................... 39 4.2.1 Cronbach’s Alpha........................................................................................ 39 4.2.2 Phân tích nhân tố khàm phá (EFA) ............................................................. 42 4.3 Phân tích hồi quy ............................................................................................... 45 4.3.1 Xem xét ma trận hệ số tương quan .............................................................. 46 4.3.2 Đánh giá sự phù hợp của mô hình .............................................................. 47 4.3.3 Kiểm định độ phù hợp của mô hình ............................................................ 47 4.4 Dò tìm các vi phạm giả định cần thiết ............................................................... 49 4.4.1 Kiểm tra mối quan hệ tuyến tính giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập cũng như hiện tượng phương sai thay đổi ............................................................ 49
4.4.2 Kiểm tra giả thuyết về phân phối chuẩn ..................................................... 50 4.5 Kiểm định giả thuyết nghiên cứu....................................................................... 51 4.6 Kiểm định sự khác biệt của các biến định tính .................................................. 52 4.6.1 Kiểm định khác biệt về hành vi mua của người tiêu dùng theo giới tính.... 52 4.6.2 Kiểm định về hành vi mua của người tiêu dùng theo độ tuổi...................... 53 4.6.3 Kiểm định về hành vi mua của người tiêu dùng theo trình độ học vấn ...... 54 4.6.4 Kiểm định về hành vi mua của người tiêu dùng theo mức thu nhập ........... 56 4.7 Phân tích giá trị trung bình của các thang đo CSR ............................................ 58 Chương 5: Thảo luận kết quả nghiên cứu và kiến nghị ...................... 60 5.1 Thảo luận kết quả nghiên cứu ............................................................................ 60 5.2 Kiến nghị............................................................................................................ 61 5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ................................... 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải CSR Corporate Social Responsibility (Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp) KMO Kaiser – Meyer – Olkin SEM Structual Equation Modelling (Mô hình phương trình cấu trúc) TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh TCTCHKVN Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam HK VN Hàng không Việt Nam
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Số hiệu Nội dung Trang Hình 2.1 Kim tự tháp trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Carroll, 1991) 9 Hình 2.2 Mô hình nghiên cứu của Kaniya Pornpratang 17 Hình 2.3 Mô hình nghiên cứu của Rahim, R.A và cộng sự 18 Hình 2.4 Mô hình nghiên cứu của Wong Sze Ki và Janice 20 Hình 2.5 Mô hình nghiên cứu đề xuất 26 Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu 28 Hình 4.1 Mô hình nghiên cứu sau khi phân tích hồi quy 49 Hình 4.2 Đồ thị phân tán giữa các thành phần dư và giá trị dự đoán đã 50 chuẩn hóa Hình 4.3 Đồ thị Histogram 51 Hình 4.4 Giá trị trung bình của độ tuổi 54 Hình 4.5 Giá trị trung bình của trình độ học vấn 56 Hình 4.6 Giá trị trung bình của mức thu nhập 57
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu Nội dung Trang Bảng 2.1 Tổng hợp các nghiên cứu về CSR 21 Bảng 3.1 Thang đo Likert 5 điểm 31 Bảng 3.2 Thang đo và mã hóa thang đo 32 Bảng 4.1 Bảng mô tả mẫu theo giới tính 37 Bảng 4.2 Bảng mô tả mẫu theo độ tuổi 38 Bảng 4.3 Bảng mô tả mẫu theo học vấn 38 Bảng 4.4 Bảng mô tả mẫu theo mức thu nhập 39 Bảng 4.5 Thống kê độ tin cậy biến KT phân tích lần 1 40 Bảng 4.6 Thống kê độ tin cậy biến KTphân tích lần 2 40 Bảng 4.7 Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha 41 Bảng 4.8 Kết quả kiểm định KMO và Bartlett (biến độc lập) 43 Bảng 4.9 Kết quả phân tích nhân tố thang đo các thành phần CSR 43 Bảng 4.10 Kết quả kiểm định KMO and Bartlett (biến phụ thuộc) 44 Bảng 4.11 Kết quả phân tích nhân tố thang đo hành vi mua của người tiêu 45 dùng Bảng 4.12 Ma trận tương quan giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc 46 Bảng 4.13 Đánh giá sự phù hợp của mô hình theo R2 47 Bảng 4.14 Kết quả kiểm định ANOVAa 48 Bảng 4.15 Kết quả hồi quy theo phương pháp Enter 48 Bảng 4.16 Kết quả kiểm định giả thuyết 51 Bảng 4.17 Kết quả kiểm định khác biệt theo giới tính 52 Bảng 4.18 Kiểm định ANOVA đối với biến độ tuổi 53 Bảng 4.19 Kiểm định ANOVA đối với biến trình độ học vấn 54 Bảng 4.20 Kiểm định ANOVA đối với biến mức thu nhập 56 Bảng 4.21 Giá trị trung bình của các thành phần CSR 58
DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC Số hiệu Nội dung Phụ lục 1 Dàn bài thảo luận tay đôi Phụ lục 2 Danh sách các chuyên gia tham gia phỏng vấn Phụ lục 3 Bảng câu hỏi khảo sát Phụ lục 4 Thống kê mô tả đặc điểm mẫu khảo sát Phụ lục 5 Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha Phụ lục 6 Kết quả phân tích nhân tố khám phá Phụ lục 7 Ma trận tương quan các biến đưa vào phân tích hồi quy Phụ lục 8 Kết quả phân tích hồi quy Phụ lục 9 Kiểm định sự khác biệt giữa các biến định tính
TÓM TẮT LUẬN VĂN Nghiên cứu này nhằm mục đích kiểm định các thành phần CSR ảnh hưởng đến hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM. Nghiên cứu đã kế thừa mô hình nghiên cứu và thang đo của Carroll (1991) và Rahim, R.A & Cộng sự (2011). Phương pháp nghiên cứu được sử dụng là nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua kỹ thuật thảo luận tay đôi với 11 người tiêu dùng để điều chỉnh và bổ sung thang đo nháp 1. Sau đó, phỏng vấn thử 20 người tiêu dùng để điều chỉnh câu từ trước khi phỏng vấn chính thức. Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp người tiêu dùng với cỡ mẫu n = 292, nhằm khẳng định lại độ tin cậy và giá trị của các thang đo, và kiểm định giả thuyết, mô hình nghiên cứu thông qua phương pháp phân tích tương quan, hồi quy bội, T-test, Anova Kết quả nghiên cứu cho thấy các thang đo lường các khái niệm nghiên cứu sau khi điều chỉnh cho phù hợp với thị trường Việt Nam đều đạt được độ tin cậy và giá trị. Kết quả kiểm định cho thấy mô hình phù hợp với dữ liệu thị trường. Hơn nữa có 4 giả thuyết đưa ra được chấp nhận (có 1 giả thuyết không được chấp nhận H2: CSR về pháp lý tác động không có ý nghĩa đến hành vi mua của người tiêu dùng). Cụ thể là trách nhiệm xã hội về kinh tế, trách nhiệm xã hội về đạo đức, trách nhiệm xã hội về từ thiện, trách nhiệm xã hội về môi trường tác động dương và có ý nghĩa đến hành vi mua của người tiêu dùng; trong đó yếu tố tác động mạnh nhất là trách nhiệm xã hội về từ thiện, tiếp theo là trách nhiệm xã hội về môi trường, trách nhiệm xã hội về đạo đức và cuối cùng là trách nhiệm xã hội về kinh tế. Ngoài ra, các kết quả kiểm định cũng cho thấy không có sự khác biệt về hành vi mua của người tiêu dùng về giới tính nhưng có sự khác biệt về hành vi mua của người tiêu dùng giữa các nhóm có độ tuổi từ 30 – 55 và trên 55 tuổi; nhóm có trình độ học vấn trung học, đại học và trên đại học; và nhóm có mức thu nhập dưới 5 triệu và trên 10 triệu đồng/ tháng.
1 Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu 1.1 Bối cảnh và lý do chọn đề tài Trên thế giới, đối với các nước có nền kinh tế thị trường phát triển, trách nhiệm xã hội không còn là vấn đề xa lạ. Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, những người tiêu dùng, nhà đầu tư, nhà hoạch định chính sách và các tổ chức phi chính phủ trên toàn cầu ngày càng quan tâm hơn tới ảnh hưởng của việc toàn cầu hóa đối với quyền của người lao động, môi trường và phúc lợi cộng đồng. Những doanh nghiệp không thực hiện trách nhiệm xã hội có thể sẽ không còn cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế. Thực tế trên thế giới đã chỉ ra rằng, doanh nghiệp nào thực hiện tốt trách nhiệm xã hội thì lợi ích của họ không những không giảm đi mà còn tăng thêm. Những lợi ích mà doanh nghiệp thu được khi thực hiện trách nhiệm xã hội bao gồm giảm chi phí, tăng doanh thu, tăng giá trị thương hiệu, giảm tỷ lệ nhân viên thôi việc, tăng năng suất và thêm cơ hội tiếp cận những thị trường mới. Chẳng hạn qua các công trình nghiên cứu tiêu biểu như: Theo nghiên cứu của Matthew (2006), tác giả bàn về tầm quan trọng của CSR trong doanh nghiệp. Nghiên cứu của Muhammad Yunus (2010), tác giả muốn giúp các doanh nghiệp thấy được vai trò của hoạt động kinh doanh, đồng thời, các doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn tới vấn đề trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Theo Kaniya Pornpratang (2013) đã nghiên cứu tác động của trách nhiệm xã hội đến niềm tin người tiêu dùng và hành vi mua căn hộ chung cư của người dân Thái Lan. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng có một mối quan hệ tích cực giữa trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) và niềm tin người tiêu dùng và niềm tin đó có quan hệ tích cực với hành vi mua của người tiêu dùng. Công trình nghiên cứu của Rahim, R.A và cộng sự (2011) đã thực hiện tại thị trường Malaysia năm 2011 nhằm kiểm tra ảnh hưởng của CSR đến hành vi mua của người dân Malaysia. Đồng thời, nghiên cứu này cũng kiểm tra xem trước khi họ mua một sản phẩm hay dịch vụ nào đó, họ có xem xét đến CSR hay không. Công trình nghiên cứu của Wong Sze Ki và Janice (2012) được thực hiện tại thị trường Hong Kong năm 2012 nhằm nghiên cứu các thành phần của
2 CSR có tác động đến hành vi mua của khách hàng như thế nào trong lĩnh vực thời trang và dệt may. Ở Việt Nam, CSR mặc dù là vấn đề mới mẻ, nhưng bước đầu đã được một số bộ, ngành quan tâm, chú ý. Bằng chứng là, từ năm 2005, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Công thương cùng với các hiệp hội Da giày, Dệt may trao giải thưởng “CSR hướng tới sự phát triển bền vững” nhằm tôn vinh các doanh nghiệp thực hiện tốt CSR trong bối cảnh hội nhập. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp lớn ở Việt Nam đã nhận thấy rằng, CSR đã trở thành một trong những yêu cầu không thể thiếu được đối với doanh nghiệp, bởi lẽ, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, nếu doanh nghiệp không tuân thủ CSR sẽ không thể tiếp cận được với thị trường thế giới. Nhiều doanh nghiệp khi thực hiện CSR đã mang lại những hiệu quả thiết thực trong sản xuất kinh doanh. Bên cạnh hiệu quả kinh tế, các doanh nghiệp còn củng cố được uy tín với khách hàng, tạo được sự gắn bó và hài lòng của người lao động đối với doanh nghiệp, thu hút được lực lượng lao động có chuyên môn cao. Các công trình nghiên cứu về CSR tại Việt Nam như: - Nghiên cứu của Lê Thanh Hà (2006) đề cập đến CSR trong vấn đề tiền lương và vai trò của tiền lương như: các mức lương vừa thể hiện vị trí, công việc vừa thể hiện sự chia sẻ lợi ích giữa các tổ chức, các doanh nghiệp và người lao động vừa thể hiện sự phát triển nghề nghiệp của mỗi cá nhân người lao động. - Hoàng Long (2007) đã chứng minh tầm quan trọng của CSR trong doanh nghiệp tới sự phát triển xã hội: chú ý phát triển cơ sở hạ tầng cứng và mềm, giao thông vận tải, nhất là các hành lang kinh tế, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các ngành dịch vụ then chốt như tài chính – ngân hàng, viễn thông, các nguồn năng lượng mới và tái tạo được. - Hồng Minh (2007) đã nghiên cứu CSR và đạo đức doanh nghiệp. Đây là những vấn đề không thể thiếu trong kinh doanh. Thật khó mà thuyết phục doanh nghiệp thực hiện tốt các vấn đề đạo đức và trách nhiệm bằng những luận cứ dựa trên lợi ích kinh tế trước mắt.
3 Do nhận thức được tầm quan trọng và ích lợi của việc thực hiện CSR trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, một số doanh nghiệp lớn của Việt Nam, ngoài trách nhiệm đóng thuế cho nhà nước, đã đăng ký thực hiện trách nhiệm xã hội dưới dạng các cam kết đối với xã hội trong việc bảo vệ môi trường, với cộng đồng địa phương và với người lao động. Như đã đề cập ở phần trên, việc thực hiện trách nhiệm xã hội là yếu tố rất quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại của một doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Tuy nhiên, việc đo lường, theo dõi và kiểm soát hành vi người tiêu dùng tại TP. HCM chưa được thực hiện đúng tầm của nó. Mặt khác các thang đo, các thành phần về CSR đối với hành vi mua của người tiêu dùng đã được các nhà nghiên cứu trên thế giới đã tìm ra và phát triển liệu có phù hợp với Việt Nam hiện nay không? Ngày nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã đưa CSR vào chiến lược kinh doanh của mình. Tiêu biểu là những chương trình xã hội như “6 triệu ly sữa cho trẻ em Việt Nam” và quỹ học bổng “Đèn đom đóm” của những thương hiệu lớn như Vinamilk, Dutch Lady gây được tiếng vang và được người tiêu dùng ủng hộ. Tuy nhiên, bên cạnh những doanh nghiệp thực hiện tốt CSR, còn có những doanh nghiệp chưa nhận thức rõ việc thực hiện CSR nó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hành vi mua của người tiêu dùng chẳng hạn như vụ thải chất thải độc hại ra môi trường của Công ty bột ngọt Vedan đã dẫn đến trong thời gian vừa qua người tiêu dùng Việt Nam đã tẩy chay nhãn hiệu này. Do đó, nhằm góp phần giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thêm cơ sở trong việc đo lường, theo dõi và kiểm soát hành vi của khách hàng, từ đó xây dựng các chiến lược kinh doanh, gia tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM” để nghiên cứu. Hy vọng với kết quả nghiên cứu này sẽ giúp cho các lãnh đạo doanh nghiệp hoạch định chiến lược phát triển bền vững và gia tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể sau đây:
4 - Xác định các yếu tố thuộc về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ảnh hưởng đến hành vi mua của người tiêu dùng. - Xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến hành vi mua của người tiêu dùng. - Đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp hoạch định chiến lược, phát triển bền vững và gia tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: CSR, hành vi mua của người tiêu dùng và ảnh hưởng của các thành phần CSR đến hành vi mua của người tiêu dùng. Phạm vi nghiên cứu: CSR và hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM. Đối tượng khảo sát: người tiêu dùng trên địa bàn TP. HCM 1.4 Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu vận dụng chủ yếu 2 phương pháp:  Nghiên cứu định tính: Được thực hiện thông qua kỹ thuật thảo luận tay đôi với 11 người tiêu dùng (phỏng vấn sâu đến người thứ 11 thì không có thêm điểm gì mới) nhằm khám phá và điều chỉnh thang đo ảnh hưởng của các thành phần CSR đến hành vi mua của người tiêu dùng. Việc thảo luận tay đôi do tác giả chủ trì. Dựa vào kết quả thảo luận tay đôi, tác giả thực hiện đánh giá và điều chỉnh mô hình nghiên cứu; xây dựng bảng câu hỏi; phỏng vấn thử 20 người tiêu dùng để điều chỉnh câu, từ trước khi phỏng vấn chính thức.  Nghiên cứu định lượng: Được thực hiện thông qua kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp bằng bảng câu hỏi (được xây dựng và điều chỉnh trong bước nghiên cứu định tính). Nghiên cứu định lượng nhằm xác định các thành phần cũng như giá trị và độ tin cậy của thang đo ảnh
5 hưởng của CSR đến hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM. Mẫu khảo sát được lựa chọn theo phương pháp thuận tiện người tiêu dùng trên địa bàn TP. HCM. Dữ liệu sau khi thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS nhằm kiểm định thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá để rút gọn các biến quan sát và xác định lại các nhóm trong mô hình nghiên cứu, phân tích hồi quy để xem xét mức độ ảnh hưởng của các thành phần CSR tác động đến hành vi mua của người tiêu dùng. 1.5 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Đề tài này đem lại một số ý nghĩa thực tiễn cho các doanh nghiệp tại TP. HCM, các công ty, các tổ chức kinh doanh đang có ý định đầu tư kinh doanh tại thị trường TP. HCM. Cụ thể như sau: Một là, kết quả của nghiên cứu này giúp cho các nhà kinh doanh tại TP. HCM xác định rõ các thành phần CSR nào tác động đến hành vi mua của người tiêu dùng cũng như cách thức đo lường các thành phần này. Từ đó có thể đề ra những chiến lược, kế hoạch cụ thể để cải tiến hoạt động, thu hút khách hàng và tăng khả năng cạnh tranh. Hai là, kết quả của nghiên cứu này giúp cho các doanh nghiệp nắm bắt được các thành phần CSR nào tác động mạnh đến hành vi mua của người tiêu dùng. Từ đó, các doanh nghiệp có thể thực hiện các dự án nghiên cứu, xây dựng các chương trình thực hiện trách nhiệm xã hội, tuyên truyền nhấn mạnh vào các thành phần này để tạo ra hình ảnh tốt, thu hút khách hàng. Cuối cùng, kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho sinh viên ngành tiếp thị, quản trị kinh doanh và những nhà nghiên cứu quan tâm đến ảnh hưởng của CSR đến hành vi mua của người tiêu dùng tại TP. HCM. 1.6 Kết cấu nghiên cứu Nghiên cứu được kết cấu thành 5 chương Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu
6 Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu Chương 5: Thảo luận kết quả và kiến nghị Tóm tắt chương 1 Chương 1 trình bày tổng quan về sự hình thành nghiên cứu, mục tiêu, ý nghĩa và phương pháp nghiên cứu làm cơ sở cho định hướng nghiên cứu ở những chương tiếp theo.
7 Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu Chương này sẽ đề cập đến cơ sở lý thuyết, giải thích một số khái niệm cơ bản và xem xét các mô hình nghiên cứu liên quan đã thực hiện tại thị trường các nước để làm cơ sở đề xuất mô hình cho nghiên cứu này. 2.1 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) 2.1.1 Khái niệm Thuật ngữ “Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp” (CSR) được xuất hiện cách đây khoảng gần 50 năm khi Bowen,H.R một chuyên gia nghiên cứu tổ chức, đề cập đến trong cuốn sách “Social responsibilities of the Businessmen” vào năm 1953. Trong cuốn sách này, CSR được Bowen xác định là trách nhiệm của chủ các doanh nghiệp không làm tổn hại đến các quyền và lợi ích của người khác; chủ doanh nghiệp phải có lòng từ thiện và bù đắp những thiệt hại do doanh nghiệp mình gây ra khi làm tổn hại cho xã hội… Tuy nhiên, thuật ngữ này cho đến nay được hiểu dưới nhiều giác độ khác nhau: Theo Sethi (1975) cho rằng: “CSR là nâng hành vi của doanh nghiệp lên một mức phù hợp với các quy phạm, giá trị và kỳ vọng xã hội đang phổ biến”. Những người theo quan điểm này lập luận rằng doanh nghiệp không có trách nhiệm với xã hội bởi doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động kinh doanh đã phải đóng thuế cho nhà nước và vì vậy, doanh nghiệp chỉ có trách nhiệm với cổ đông và người lao động của doanh nghiệp mà thôi. Nếu trường phái trên cho rằng trách nhiệm duy nhất của các doanh nghiệp là tạo ra lợi nhuận tối đa cho các cổ đông, thì càng ngày càng nhiều người đồng thuận với Liên minh Châu Âu khi cho rằng doanh nghiệp phải quan tâm đến các cá nhân và các nhóm có thể bị tác động bởi hoạt động của doanh nghiệp hay có thể ảnh hưởng đối với các hoạt động đó. Trong trường hợp này, doanh nghiệp được gán cho vai trò làm thỏa mãn mọi thành phần có liên quan và trở thành nơi phân định các lợi ích khác nhau cho các thành phần có liên quan đó. Yêu cầu này có thể lớn hoặc nhỏ
8 tùy theo các thành phần được xem xét: có những thành phần mà doanh nghiệp có các mối quan hệ khế ước (những người lao động, những nhà cung ứng, các khách hàng…), và những thành phần mà doanh nghiệp không có bất cứ mối quan hệ khế ước nào (các nhóm lợi ích khác nhau, chẳng hạn những người sống gần nơi hoạt động của doanh nghiệp hoặc những người bảo vệ thiên nhiên). Mỗi tổ chức, doanh nghiệp, chính phủ nhìn nhận CSR dưới những góc độ và quan điểm riêng, phụ thuộc vào điều kiện, đặc điểm và trình độ phát triển của mình. Davis (1973) đưa ra một khái niệm khá rộng “CSR là sự quan tâm và phản ứng của doanh nghiệp đối với các vấn đề vượt ra ngoài việc thỏa mãn những yêu cầu pháp lý, kinh tế, công nghệ”. Theo Carroll (1979), CSR đã được phát triển vào đầu những năm 1930. CSR có thể được định nghĩa là xử lý các bên liên quan của doanh nghiệp có đạo đức hoặc trong một cách có trách nhiệm. CSR là một khái niệm theo đó các tổ chức xem xét lợi ích của xã hội bằng cách chịu trách nhiệm về tác động của các hoạt động của mình đối với các bên liên quan cũng như môi trường. Một số nhà nghiên cứu khác, đại diện là Carroll và Bowen (1991) cũng khẳng định CSR là sự mong đợi của xã hội về kinh tế, luật pháp, đạo đức và lòng từ thiện của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Những người theo quan điểm này nghiêng về quan điểm cho rằng các doanh nghiệp với tư cách là chủ thể kinh doanh tại thị trường nào đó, họ đã sử dụng nguồn lực của xã hội, khai thác nguồn lực tự nhiên và trong quá trình thực hiện hoạt động kinh doanh, họ gây ra không ít tổn hại đối với môi trường tự nhiên và xã hội. Vì lẽ đó, ngoài việc đóng thuế, doanh nghiệp còn phải có trách nhiệm xã hội với môi trường, cộng đồng và người lao động. Carroll (1991) đề xuất bốn cấp độ (kim tự tháp) của CSR: trách nhiệm kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Dựa trên bốn thành phần, CSR nhằm tạo ra lợi nhuận, tuân thủ pháp luật, có đạo đức, và là một công dân tốt. Trách nhiệm xã hội về kinh tế và pháp lý là nền tảng cơ bản của CSR. Trách nhiệm xã hội về đạo đức và từ thiện được đặt ở vị trí cao của kim tự tháp.
9 Trách nhiệm TỪ THIỆN Là một công dân tốt. Tham gia vào các chương trình thúc đẩy phúc lợi xã hội. Trách nhiệm ĐẠO ĐỨC Có đạo đức. Các tổ chức kinh doanh dự kiến sẽ làm những gì là đúng, công bằng, mặc dù nó không được quy định trong pháp luật Trách nhiệm PHÁP LÝ Tuân thủ luật pháp. Nghĩa vụ theo đuổi mục tiêu kinh tế trong khuôn khổ của pháp luật Trách nhiệm KINH TẾ Được lợi nhuận. Là động lực chính cho các tổ chức kinh doanh trong sản xuất hàng hóa, dịch vụ cho xã hội và làm tăng lợi nhuận. Hình 2.1. Kim tự tháp trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp của Carroll (Nguồn: Carroll, 1991) Trong khi đó, Carroll (1999) cho rằng CSR còn có phạm vi lớn hơn “là tất cả các vấn đề kinh tế, pháp lý, đạo đức, và những lĩnh vực khác mà xã hội trông đợi ở doanh nghiệp trong mỗi thời điểm nhất định”. Lantos (2001) đã lập luận rằng CSR là “nghĩa vụ của tổ chức để tối đa hóa những tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực trở thành một thành viên