Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ tại thành phố Hồ Chí Minh.

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài nghiên cứu được thực hiện nhằm phân tích, đánh giá hoạt động của hệ thống kênh phân phối bảo hiểm liên kết ngân hàng trong thời gian qua, tổng kết những kết quả đạt được, những vấn đề còn tồn tại trong quá trình hoạt động cũng như kinh nghiệm triển khai hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng tại Châu Âu, Châu Á. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ tại thành phố Hồ Chí Minh.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀ O TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM  Họ và Tên: NGUYỄN THỊ THU TRANG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG TRONG LĨNH VỰC BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. Chuyên ngành: Kinh Tế Tài Chính – Ngân Hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGỌC ẢNH TP.HCM – NĂM 2011
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Trang
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất tận tình của các thầy giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo - TS. Nguyễn Ngọc Ảnh đã nhiệt tình định hướng, dẫn dắt tôi và góp ý cho luận văn này. Cảm ơn ThS. Đỗ Anh Trường – Bộ Tài Chính - Cục Quản Lý Giám Sát Bảo hiểm đã gợi ý đề tài cho tôi. Cảm ơn Ban lãnh đạo Công ty cổ phần Bảo hiểm Phú Hưng và Công ty tái Bảo hiểm Quốc Gia Việt Nam phía Nam (Vinare) đã cung cấp nguồn tài liệu quý báu. Cảm ơn những người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, ủng hộ, tạo điều kiện để tôi có đủ thời gian và nghị lực hoàn thành luận văn đúng thời hạn. Trân trọng cảm ơn Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Trang
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG, BIỂU DANH MỤC ĐỒ THỊ DANH MỤC SƠ ĐỒ, MÔ HÌNH MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: CÁC VẦN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG TRONG LĨNH VỰC BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ. ................................................................................... 4 1.1 Tổng quan về bảo hiểm phi nhân thọ và Cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng ............................................................................ 4 1.1.1 Đặc điểm sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ .............................................. 4 1.1.2 Hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ ..................... 5 1.1.3 Bảo hiểm liên kết ngân hàng và Cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng ........................................................................................................ 9 1.1.4 Nội dung và các nhân tố tác động đến cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng............................................................................................... 11 1.2 Kinh nghiệm triển khai hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng trên thế giới và bài học cho Việt Nam .................................................................. 20 1.2.1 Thực tế triển khai hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng tại Châu Âu và Châu Á ................................................................................................................ 20 1.2.2 Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng của các quốc gia trên thế giới ................................................................. 22 Kết luận Chƣơng 1 ......................................................................................... 27
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ TỒN TẠI CỦA CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG TRONG LĨNH VỰC BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ............................................................ 28 2.1 Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam từ năm 2006 đến năm 2010 ... ……………………………………………………………………………….28 2.2 Thực trạng khuôn khổ pháp lý của hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng .................................................................................................................... 35 2.3 Thực trạng hình thành và phát triển hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng .................................................................................................................... 40 2.4 Những vấn đề còn tồn tại của cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ ……….…………..…..43 Kết luận Chƣơng 2 ........................................................................................... 49 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG TRONG LĨNH VỰC BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI TP.HCM .............................................. 50 3.1 Triển vọng phát triển của hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ ................................................................................ 50 3.2 Điều kiện và lộ trình triển khai trong quá trình thiết kế giải pháp ............ 51 3.3 Giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ ........................................... 54 3.3.1 Cải thiện môi trường pháp lý, hoàn thiện các qui định pháp luật nhằm nâng cao vai trò quản lý nhà nước đối với hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng .................................................................................................................... 54 3.3.2 Giải pháp đối với các ngân hàng thương mại .......................................... 58 3.3.3 Giải pháp đối với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ....................... 62 Kết luận Chƣơng 3 ........................................................................................... 66
KẾT LUẬN CHUNG ....................................................................................... 67 Phụ lục 1: Sự ra đời và khái niệm bảo hiểm ..................................................... 68 Phụ lục 2 : Các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ ............................................. 70 Phụ lục 3 : Mẫu hợp đồng hợp tác kinh doanh giữa doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ và ngân hàng ................................................................................. 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 77
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHPNT : Bảo hiểm phi nhân thọ NHTM : Ngân hàng thương mại BHLKNH : Bảo hiểm liên kết ngân hàng GDP : Tổng sản phẩm nội địa WTO : Tổ chức Thương mại Thế giới BIDV : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 1.1: Cơ cấu chi phí bán bảo hiểm theo kênh phân phối.............................. 23 Bảng 1.2: Thách thức đối với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trong hoạt động BHLKNH................................................................................................. 26 Bảng 2.1: Các chỉ tiêu phát triển chủ yếu của doanh nghiệp bảo hiểm trên thị trường từ năm 2006 đến năm 2010 ............................................................……........28 Bảng 2.2: Doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ và thị phần trên thị trường .....30 Bảng 2.3: Các doanh nghiệp BHPNT đang hoạt động trên thị trường……........32
DANH MỤC ĐỒ THỊ Đồ thị 1.1: Phương thức phân phối sản phẩm BHLKNH ở Châu Á ............... 13 Đồ thị 1.2: Thị phần của hoạt động BHLKNH tại Châu Á Thái Bình Dương năm 2005 và 2009 ..……………………………………………………… …21 Đồ thị 2.1: Doanh thu phí bảo hiểm gốc theo nghiệp vụ của thị trường BHPNT năm 2009-2010 .................................................................................................. 34 Đồ thị 2.2: Cơ cấu doanh thu phí bảo hiểm gốc theo nghiệp vụ của thị trường BHPNT năm 2010 .............................................................................................. 34
DANH MỤC SƠ ĐỒ, MÔ HÌNH Sơ đồ 1.1 : Phân loại hệ thống kênh phân phối sản phẩm BHPNT……… 6 Sơ đồ 1.2 : Các loại kênh phân phối qua đại lý……………………………7 Sơ đồ 1.3 : Các loại kênh phân phối không qua đại lý……………….........7 Mô hình 1.1: BHLKNH: Thỏa thuận phân phối ............................................... 11 Mô hình 1.2: BHLKNH: liên doanh .................................................................. 12 Mô hình 1.3: BHLKNH: Tập đoàn dịch vụ tài chính ....................................... 12 Mô hình 1.4: Chi trả thù lao hoạt động BHLKNH ........................................... 17 Mô hình 3.1: Ngân hàng hoạt động theo cơ chế đại lý bảo hiểm……… …...59 Mô hình 3.2: Công ty bảo hiểm bố trí nhân viên làm việc tại ngân hàng…...59
1 MỞ ĐẦU 1. Cơ sở chọn đề tài: Hiện nay, sự “giao thoa” giữa hoạt động kinh doanh bảo hiểm với ngân hàng đang được thể hiện rõ trên thị trường thế giới, nhiều tập đoàn bảo hiểm có ngân hàng thương mại và ngược lại, nhiều ngân hàng thương mại thành lập công ty bảo hiểm. Đây là xu hướng thể hiện sự hỗ trợ nhau cùng kinh doanh và phát triển. Ví dụ như: Tập đoàn Cathay (Đài Loan) có Công ty Bảo hiểm phi nhân thọ Cathay, Công ty Bảo hiểm nhân thọ Cathay, Ngân hàng Cathay; Tập đoàn Ping An (Trung Quốc) có Công ty Bảo hiểm nhân thọ Ping An, Công ty Bảo hiểm phi nhân thọ Ping An, Ngân hàng Ping An; Tập đoàn Fubon (Đài Loan) có Công ty Bảo hiểm nhân thọ, Công ty Bảo hiểm phi nhân thọ, Ngân hàng Đài Bắc, Ngân hàng Quốc tế Châu Á; Tập đoàn Great Eastern (Singapore) có Công ty Bảo hiểm nhân thọ, Công ty Bảo hiểm phi nhân thọ và Ngân hàng Great Eastern Các sản phẩm được cung cấp cho khách hàng là những sản phẩm vô hình. Chính vì vậy, việc lựa chọn kênh phân phối phù hợp là một yêu cầu quan trọng và đòi hỏi khách quan đối với bất kỳ doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm. Bên cạnh việc nắm bắt nhu cầu để thiết kế ra những sản phẩm đáp ứng và thỏa mãn thị hiếu ngày một đa dạng và phong phú của khách hàng, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ phải lựa chọn hệ thống kênh phân phối phù hợp với từng nhóm khách hàng và từng thị trường mục tiêu. Có thể nói BHLKNH tại thị trường các nước đang phát triển là một tâm điểm. Thông qua kênh phân phối này, các sản phẩm đơn giản đã tiêu chuẩn hóa vì khách hàng mục tiêu chính là các khách hàng của ngân hàng đối tác Trên thực tế, hoạt động BHLKNH ở Việt Nam hiện ở mức độ sơ khai. Kết quả khảo sát cho thấy, nếu như doanh thu phí bảo hiểm qua hệ thống ngân hàng ở Hong Kong là 40%, Pháp là 70% thì ở Việt Nam chưa được 5%. Như vậy, phương án liên kết giữa các ngân hàng thương mại và các công ty bảo hiểm nhìn chung còn nhiều khó khăn, trở ngại nhưng xét về khả năng và xu hướng thì phương án này khả thi, hứa hẹn mang lại hiệu quả to lớn cho cả hai bên. Để khắc phục những tồn tại này, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế, thực hiện mục tiêu phát triển của Nhà nước, ổn định đời sống kinh tế xã hội, với những kiến thức và kinh nghiệm thực tế có được trong quá trình công tác, tác giả đã chọn đề tài: “Giải pháp hoàn thiện cơ chế hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng tại thành phố Hồ Chí Minh” để nghiên cứu tìm ra những nguyên nhân của sự thành công cũng như lý do của những tồn tại để có giải pháp hoàn thiện và phát triển hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ qua ngân hàng.
2 2. Mục đích nghiên cứu: - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận chung về bảo hiểm phi nhân thọ, hệ thống kênh phân phối sản phẩm và cơ chế quản lý hoạt động BHLKNH. - Phân tích, đánh giá hoạt động của hệ thống kênh phân phối BHLKNH trong thời gian qua, tổng kết những kết quả đạt được, những vấn đề còn tồn tại trong quá trình hoạt động cũng như kinh nghiệm triển khai hoạt động BHLKNH tại Châu Âu, Châu Á. - Đưa ra những định hướng phát triển hệ thống kênh phân phối BHLKNH. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu là hệ thống kênh phân phối BHLKNH. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài là vấn đề hoàn thiện và phát triển hệ thống kênh phân phối BHLKNH trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ. Đề tài không đi sâu vào phân tích hiệu quả về mặt xã hội mà chỉ tập trung vào lợi ích kinh tế gắn liền với hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu: Đề tài sẽ sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: phương pháp logic, so sánh và phân tích thống kê để đạt được mục đích nghiên cứu. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm phi nhân thọ và hệ thống kênh phân phối BHLKNH. - Phân tích thực trạng hệ thống kênh phân phối BHLKNH một cách chi tiết và cụ thể. Từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về hoạt động của hệ thống kênh phân phối BHLKNH, nguyên nhân của những thành công và những tồn tại cần được tháo gỡ. - Đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm hoàn thiện và phát triển hệ thống kênh phân phối BHLKNH. 6. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phục lục, danh mục các bảng, biểu đồ, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Các vấn đề cơ bản về cơ chế quản lý hoạt động BHLKNH trong lĩnh vực BHPNT.
3 Chương 2: Thực trạng và tồn tại của cơ chế quản lý hoạt động BHLKNH trong lĩnh vực BHPNT. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý hoạt động BHLKNH trong lĩnh vực BHPNT tại Thành phố Hồ Chí Minh.
4 CHƢƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG TRONG LĨNH VỰC BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ. 1.1 TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VÀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM LIÊN KẾT NGÂN HÀNG. 1.1.1 Đặc điểm sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ * Tính vô hình Đây là đặc tính chung của các sản phẩm dịch vụ để phân biệt với sản phẩm của các ngành sản xuất vật chất. Sản phẩm bảo hiểm nói chung và sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng cũng có đặc tính này. Do đặc tính vô hình nên trong quá trình kinh doanh đòi hỏi doanh nghiệp bảo hiểm phải dựa trên cơ sở lòng tin của khách hàng. Vì vậy một trong những yêu cầu quan trọng của marketing sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ là phải tạo dựng và củng cố niềm tin đối với khách hàng bằng cách nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ cung ứng, tăng tính hữu hình của sản phẩm, khuyếch trương hình ảnh, uy tín của doanh nghiệp bảo hiểm… * Tính không thể tách biệt Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ được tiến hành theo những quy trình nhất định: quy trình đánh giá rủi ro, thẩm định hợp đồng, quy trình phát hành hợp đồng, quy trình sau bán hàng, quy trình giám định bồi thường… Vì vậy, không thể tách biệt sản phẩm bảo hiểm ở từng quy trình khác nhau. Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ được cung ứng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. * Tính không ổn định và khó xác định Chất lượng của hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ cũng phụ thuộc vào sự tư vấn của cán bộ đại lý, môi giới bảo hiểm. Do đó, rất khó xác định chất lượng sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ khi được bán cho các đối tượng khách hàng khác nhau, ở những không gian, địa điểm khác nhau. Vì vậy, chất lượng của sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ phụ thuộc rất nhiều vào đặc điểm của kênh phân phối sản phẩm mà doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ lựa chọn. * Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ có hệ thống mạng lƣới khách hàng rộng và đƣợc phân phối bởi nhiều phƣơng thức phân phối khác nhau Mạng lưới khách hàng của doanh nghiệp bảo hiểm rất đa dạng, phong phú và rộng khắp. Khách hàng mua sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ là những người có nhu cầu và khả năng tài chính để thực hiện mục tiêu tiết kiệm và được bảo vệ của mình. Với mạng lưới khách hàng rộng khắp đó, doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thể sử dụng rất nhiều kênh phân phối khác nhau để thực hiện chiến lược phân phối sản
5 phẩm của doanh nghiệp (qua đại lý, môi giới, ngân hàng, bưu điện...). Mỗi một kênh phân phối mang lại cho doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phân đoạn thị trường và khách hàng mục tiêu khác nhau, vì vậy phát triển sản phẩm và dịch vụ chăm sóc khách hàng là những yếu tố rất quan trọng trong phát triển hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. * Các đặc điểm khác Bảo hiểm phi nhân thọ là công cụ để đảm bảo bù đắp những thiệt hại tổn thất khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Đây là mục đích chính và duy nhất của bảo hiểm phi nhân thọ. Nếu sự kiện bảo hiểm không xảy ra thì người bảo hiểm không phải trả bất cứ một khoản tiền nào hay hoàn phí cho người tham gia bảo hiểm. Nếu sự kiện bảo hiểm xảy ra trong thời gian bảo hiểm, người được bảo hiểm sẽ nhận được tối đa là giá trị tổn thất từ người bảo hiểm. Thời gian bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm phi nhân thọ thường ngắn hơn rất nhiều so với các nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ, thông thường thời gian bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm phi nhân thọ là một năm hoặc ngắn hơn tùy vào từng hợp đồng. Chính vì thế bảo phí của loại hình này thường đóng một lần. Đối tượng được bảo hiểm rất đa dạng: tài sản, trách nhiệm dân sự, sức khỏe, tai nạn con người. Bên cạnh đó đối tượng của bảo hiểm phi nhân thọ có thể được sữa chữa thay thế và có thể luôn duy trì tình trạng tốt và có thể xem là không đổi theo thời gian. Trong bảo hiểm phi nhân thọ nguyên tắc bồi thường và thế quyền được thực hiện khi bảo hiểm xảy ra 1.1.2 Hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ Hệ thống kênh phân phối bảo hiểm là một mạng lưới kết hợp các tổ chức và cá nhân thực hiện tất cả các hoạt động nhằm đưa sản phẩm bảo hiểm đến người tiêu dùng. Trên thực tế, ta có thể thấy rằng, mỗi hệ thống phân phối chỉ phù hợp với một số sản phẩm nhất định và thị trường mục tiêu nhất định. Do vậy, mỗi doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thể chọn cho mình một hay nhiều loại hình trong tổng thể hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đang có tại thị trường. Những thay đổi trong sở thích mua, điều kiện kinh tế, môi trường pháp lý và nhiều yếu tố khác sẽ ảnh hưởng tới hệ thống phân phối mà doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ sử dụng. Có nhiều tiêu chí để phân loại hệ thống kênh phân phối sản phẩm một sản phẩm bất kỳ cũng như sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ như địa bàn phân phối, loại sản phẩm phân phối, đối tượng phân phối... Theo tiêu chí này thì hiện nay, hệ thống kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ được phân thành 2 kênh phân phối chính, đó là kênh phân phối thông qua trung gian và kênh phân phối trực tiếp.
6 Sơ đồ 1.1: Phân loại hệ thống kênh phân phối sản phẩm BHPNT Hệ thống kênh phân phối sản phẩm BHPNT Kênh phân Kênh phân phối thông phối trực tiếp qua trung gian 1) Kênh phân phối thông qua trung gian Kênh phân phối thông qua trung gian được hiểu là kênh bán sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ trong đó những người bán được hưởng lương hoặc hoa hồng thông qua việc tiếp xúc trực tiếp hoặc bằng thư tín, điện thoại với khách hàng tiềm năng để bán sản phẩm bảo hiểm. Kênh phân phối thông qua trung gian được chia ra thành 2 nhóm chính: (i) Kênh phân phối qua đội ngũ đại lý và (ii) kênh phân phối không qua đại lý. Hiện nay, đa số các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đều sử dụng kênh phân phối qua đội ngũ đại lý. Việc thiết lập và duy trì hệ thống phân phối qua đại lý thường đòi hỏi sự đầu tư lớn về tài chính và nhân lực. Tuy nhiên, qua kênh phân phối này, một doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thể kiểm soát chặt chẽ các hoạt động liên quan đến phân phối sản phẩm. Kênh phân phối qua đại lý thường bao gồm 6 loại kênh phân phối nhỏ như được trình bày trong sơ đồ 1.2 dưới đây: Sơ đồ 1.2: Các loại kênh phân phối qua đại lý
7 Kênh phân phối qua đại lý Kênh Kênh Kênh Kênh Kênh Kênh đại đại phân phân phân phân phối phối bán phối lý lý phục hàng phối tại tại thông khai hưởng vụ công thường thác lương các chéo tại nhà điểm sở Khác với kênh phân phối qua đại lý, kênh phân phối không qua đại lý còn được gọi là kênh phân phối qua bên thứ ba, trong đó doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thường không thực hiện hoạt động đào tạo, tài trợ hay cung cấp văn phòng hoạt động cho người bán. Người bán sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ làm việc trong kênh phân phối này được coi là đại lý độc lập hay nhà cung cấp độc lập vì họ có thể có nhiều hợp đồng bán hàng của nhiều doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Có 3 loại kênh phân phối chính không qua đại lý: (i) Kênh phân phối qua môi giới bảo hiểm, (ii) kênh phân phối bán bảo hiểm qua ngân hàng và (iii) nhóm các nhà kinh doanh độc lập. Sơ đồ 1.3: Các loại kênh phân phối không qua đại lý Kênh phân phối không qua đại lý Kênh phân Kênh phân Nhóm các phối qua môi phối bán bảo nhà kinh giới bảo hiểm hiểm qua ngân doanh độc lập hàng Kênh phân phối qua môi giới là kênh phân phối không qua đại lý mà dựa vào việc sử dụng môi giới để phân phối sản phẩm của một doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân
8 thọ. Giống với đại lý bảo hiểm chuyên nghiệp, môi giới được trả thù lao trên cơ sở chính là hoa hồng. Hiện nay, việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trong việc sử dụng kênh phân phối qua môi giới diễn ra rất căng thẳng vì một cá nhân/tổ chức môi giới có thể bán bảo hiểm cho nhiều doanh nghiệp bảo hiểm khác nhau. Để hấp dẫn và duy trì mối quan hệ tốt với người môi giới, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải không ngừng cải tiến sản phẩm, đổi mới quy trình khai thác, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng và quy định mức hoa hồng có tính cạnh tranh hấp dẫn. Kênh phân phối bán bảo hiểm qua ngân hàng là kênh phân phối ra đời ở châu Âu từ những năm 70 của thế kỷ XX và hiện đang phát triển rất nhanh. Bán bảo hiểm qua ngân hàng là việc doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khai thác và phát triển kinh doanh bảo hiểm nhờ việc phân phối các sản phẩm qua ngân hàng. Ngân hàng có thể được chọn để bán rất nhiều loại sản phẩm bảo hiểm. Căn cứ vào thỏa thuận giữa doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ và ngân hàng, ngân hàng sẽ lựa chọn một số cán bộ của mình thực hiện việc bán các sản phẩm này. Trước khi bán các sản phẩm, nhân viên của ngân hàng phải tham gia một khóa đào tạo về kiến thức sản phẩm và kỹ năng bán hàng do doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ và ngân hàng tổ chức và tham gia một kỳ thi cấp chứng chỉ. Sau khi hoàn tất các thủ tục trên, các cán bộ này sẽ được phép bán các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ. Kênh phân phối thông qua nhóm các nhà kinh doanh độc lập là kênh phân phối qua tổ chức của các hãng hay nhà cung cấp dịch vụ, sản phẩm và chi trả thù lao phân phối. Nhóm các nhà kinh doanh độc lập thường tập trung vào đoạn thị trường đặc biệt như những cá nhân có thu nhập cao, doanh nghiệp nhỏ, phúc lợi người lao động hoặc marketing tại công sở. Tác động của nhóm các nhà kinh doanh độc lập trong việc phát triển các sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng và các dịch đặc biệt ngày càng trở nên quan trọng đối với một số doanh nghiệp bảo hiểm. Với kênh phân phối không qua đại lý nêu trên, doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ không được coi là người quản lý trực tiếp kênh phân phối này và không thể quản lý sâu mọi hoạt động của kênh phân phối này như đối với hệ thống phân phối được xây dựng qua hệ thống đại lý. 2) Kênh phân phối trực tiếp Bên cạnh việc bán sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ qua kênh phân phối trung gian, doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cũng sử dụng kênh phân phối trực tiếp đối với một số sản phẩm. Kênh bán hàng trực tiếp có thể hiểu đơn giản là kênh bán bảo hiểm trong đó người tiêu dùng mua sản phẩm trực tiếp từ doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thông qua việc gửi phản hồi từ thư quảng cáo hoặc mời chào qua điện thoại của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Trong kênh phân phối trực tiếp không có sự tiếp xúc trực tiếp giữa người khách
9 hàng và người bán hay nhân viên bán hàng. Thay vào đó, người khách hàng mua sản phẩm trực tiếp từ doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ như là một động tác phản hồi lại những lời quảng cáo hay chào bán trực tiếp của doanh nghiệp bảo hiểm. Kênh phân phối trực tiếp có thể sử dụng nhiều phương tiện quảng cáo như truyền hình, phát thanh, báo viết, tạp chí và internet. Một số doanh nghiệp bảo hiểm cũng gửi quảng cáo sản phẩm trực tiếp tới khách hàng tiềm năng qua đường thư tín và mời chào bán hàng trực tiếp thông qua hệ thống điện thoại. 1.1.3 Bảo hiểm liên kết ngân hàng và cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng. Bảo hiểm liên kết ngân hàng là một khái niệm khá phổ biến ở các nước công nghiệp phát triển. Bảo hiểm liên kết ngân hàng đã đạt được thành công tại châu Âu từ những năm 70 của thế kỷ XX, và nó cũng không còn mới tại nhiều quốc gia châu Á. Theo nghiên cứu của một trong những doanh nghiệp tái bảo hiểm lớn nhất trên thế giới - Munich Re thì có thể định nghĩa khái quát như sau: “Bảo hiểm liên kết ngân hàng là phân phối các sản phẩm bảo hiểm qua hệ thống ngân hàng”. Đây là định nghĩa được sử dụng phổ biến nhất. Cũng theo Munich Re, nếu nghiên cứu bảo hiểm liên kết ngân hàng dưới góc độ một chiến lược kinh doanh, thì bảo hiểm liên kết ngân hàng là “một chiến lược được các ngân hàng hoặc doanh nghiệp bảo hiểm sử dụng nhằm hoạt động trong thị trường tài chính theo cách thức hợp nhất dịch vụ ở mức độ nào đó”. Dưới góc độ miêu tả đặc điểm của hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng thì có thể định nghĩa bảo hiểm liên kết ngân hàng là việc “các ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm hợp tác với nhau để phát triển và phân phối một cách hiệu quả các sản phẩm ngân hàng và bảo hiểm thông qua việc cung cấp các sản phẩm cho cùng một cơ sở khách hàng”. Đây là định nghĩa phản ánh được đặc điểm cơ bản của bảo hiểm liên kết ngân hàng là sự hợp tác giữa doanh nghiệp bảo hiểm và ngân hàng cho cùng một cơ sở khách hàng nhằm phân phối sản phẩm bảo hiểm và ngân hàng. Tuy nhiên, không phải quốc gia nào cũng cho phép liên kết này được phân phối cả sản phẩm dịch vụ ngân hàng. Do đó, ở các quốc gia trên thế giới, định nghĩa này không được dùng phổ biến. Từ những nghiên cứu trên có thể hiểu một cách khái quát về bảo hiểm liên kết ngân hàng là việc các ngân hàng tham gia cung cấp các sản phẩm bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm cho khách hàng của ngân hàng. Khái niệm này rộng và phù hợp hơn với điều kiện thực tế triển khai hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng hiện nay tại các thị trường bảo hiểm phi nhân thọ phát triển và cả các thị trường bảo
10 hiểm phi nhân thọ mới sơ khai. Việc tham gia của ngân hàng có thể ở nhiều cấp độ khác nhau, tuỳ theo hình thức (mô hình) của bảo hiểm liên kết ngân hàng. 1) Khái quát về cơ chế quản lý Từ điển Tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học 1996) giảng nghĩa “cơ chế là cách thức theo đó một quá trình được thực hiện”. Còn Từ điển tiếng Việt (Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008) giảng nghĩa “cơ chế là cách thức tổ chức nội bộ và quy luật vận hành, biến hóa của một hiện tượng”. Cũng theo Từ điển tiếng Việt (Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008) thì “quản lý” là “tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định”. Từ điển này còn đưa ra định nghĩa về “quản lý nhà nước” là “việc tổ chức và điều hành các hoạt động kinh tế xã hội theo pháp luật”. Như vậy, cơ chế quản lý là hệ thống các hình thức, phương pháp và biện pháp được sử dụng để tác động vào quá trình vận hành của đối tượng bị quản lý nhằm đạt được các mục tiêu quản lý đã xác định. Thông thường, các cơ chế quản lý có 3 chức năng chủ yếu là: i) Tạo sân chơi, hình thành khung khố pháp lý cho hoạt động cần quản lý; ii) Định hướng cho các hoạt động đó phát triển (bao gồm kích thích và kìm hãm); và iii) Kiểm soát các hoạt động cần quản lý bằng các công cụ khác nhau (hành chính, nghiệp vụ, tài chính...). Cơ chế quản lý phải và chỉ có thể vận hành theo những cách thức định sẵn, trong đó mỗi thành phần của cơ chế quản lý đều có vai trò, ý nghĩa nhất định. Chỉ cần một thành phần của cơ chế quản lý kém chất lượng, sự vận hành của cơ chế quản lý đối với một lĩnh vực cụ thể sẽ gặp trục trặc. Vì vậy, để nghiên cứu hoàn thiện một cơ chế quản lý, đòi hỏi phải hoàn thiện tất cả các thành phần của cơ chế một cách đồng bộ. Cơ chế quản lý đối với các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau sẽ có nội dung khác nhau. Trong thực tế, cơ chế quản lý được thực hiện thông qua hệ thống các văn bản pháp quy của nhà nước. 2) Cơ chế quản lý hoạt động Bảo hiểm liên kết ngân hàng Cơ chế quản lý hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng là những quy định của cơ quan quản lý nhà nước nhằm quản lý, giám sát hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng. Nói cách khác, cơ chế quản lý hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng là những quy định tạo ra khung khổ pháp lý cho hoạt động liên kết giữa doanh nghiệp bảo hiểm và ngân hàng. Những quy định này có chức năng định hướng cho các hoạt động đó phát triển (bao gồm cả kích thích và kìm hãm) theo mục tiêu của cơ quan quản lý. Phạm vi của cơ chế quản lý hoạt động bảo hiểm liên kết ngân hàng bao gồm các quy định về mô hình bảo liên kết giữa doanh nghiệp bảo hiểm và ngân hàng, phương thức phân phối sản phẩm, phương án phân chia hoa hồng và lợi nhuận, đào