Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích và đánh giá thực trạng hiệu quả quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ (không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính) của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ (không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính) của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- TRẦN ANH QUÂN HIỆU QUẢ KINH DOANH BẢO HIỂM CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội, Năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- TRẦN ANH QUÂN HIỆU QUẢ KINH DOANH BẢO HIỂM CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHUYÊN NGHÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VĂN GIAO Hà Nội, Năm 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tác giả luận văn xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tác giả. Các số liệu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chính xác. Các đánh giá, nhận xét và kết luận trong luận văn chưa từng được công bố trong công trình nào khác trước đó. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Trần Anh Quân
ii LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc đến Tiến sỹ Nguyễn Văn Giao và toàn thể các thầy cô giáo trong khoa Sau Đại Học - trường Đại học Thương Mại đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu công trình tại trường. Nhờ đó mà tác giả đã hoàn thành Luận văn Thạc sỹ kịp tiến độ và hiệu quả. Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tập thể cán bộ nhân viên Tổng Công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình điều tra, khảo sát thực tế, thu thập số liệu phục vụ cho việc phân tích, tổng hợp số liệu và viết luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Trần Anh Quân
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................................ii MỤC LỤC ......................................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................ vii PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................. 1 2. Tổng quan nghiên cứu .................................................................................................... 2 3. Mục đích và câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 5 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 5 6. Những đóng góp của đề tài ............................................................................................ 6 7. Kết cấu của luận văn ....................................................................................................... 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ................................................................... 7 1.1. Tổng quan về bảo hiểm phi nhân thọ ........................................................................ 7 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm phi nhân thọ ............................................. 7 1.1.2. Vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ .......................................................................11 1.1.3. Phân loại bảo hiểm phi nhân thọ..........................................................................12 1.2. Nội dung phân tích hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ...............................................................................................................................13 1.2.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ ....................................13 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ .................14 1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ...............19 1.3. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ ..................23 1.3.1. Kinh nghiệm của Công ty bảo hiểm Bảo Việt .....................................................23 1.3.2. Kinh nghiệm của Công ty bảo hiểm PVI..............................................................24
iv 1.3.3. Bài học rút ra cho Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam............................................................................................27 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .................................................................................................29 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ KINH DOANH BẢO HIỂM CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM .......................................................................30 2.1. Tổng quan về Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam.....................................................................................................30 2.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển ...................................................................................30 2.1.2. Phạm vi, mục tiêu và lĩnh vực kinh doanh...........................................................32 2.1.3. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................................34 2.1.4. Tình hình hoạt động chung ....................................................................................35 2.2. Thực trạng hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam .............................................41 2.2.1. Khả năng thanh toán ..............................................................................................41 2.2.2. Hiệu suất sử dụng vốn ............................................................................................46 2.2.3. Hiệu quả hoạt động ................................................................................................48 2.2.4. Khả năng sinh lời....................................................................................................52 2.3. Đánh giá chung về hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ............................55 2.3.1. Kết quả đạt được.....................................................................................................55 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế..................................................................56 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .................................................................................................60 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH BẢO HIỂM CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM .................................62 3.1. Định hướng phát triển kinh doanh bảo hiểm của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngânhàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam từ năm 2020 đến năm 2022 .....................................................................................................................................62
v 3.1.1. Dự báo sự phát triển của thị trường bảo hiểm trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2022. ....................................................................................................................62 3.1.2. Định hướng phát triển kinh doanh bảo hiểm của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ....................................63 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam .......................................65 3.2.1. Hoàn thiện và phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu đa dạng của khách hàng .....................................................................................................................................65 3.2.2. Nâng cao chất lượng công tác đề phòng và hạn chế tổn thất ...........................67 3.2.3. Chú trọng công tác đòi bồi thường của bên thứ 3 và xử lý tài sản đã được bồi thường .................................................................................................................................70 3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác chăm sóc khách hàng ........................................71 3.2.5. Nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, đại lý ................................................73 3.2.6. Tiếp tục quảng bá hình ảnh, nâng cao uy tín trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ..............................................................................................................................75 3.2.7. Tích cực phổ biến kiến thức về bảo hiểm phi nhân thọ cho các khách hàng tiềm năng ............................................................................................................................77 3.3. Một số kiến nghị.........................................................................................................80 3.3.1. Một số kiến nghị với các cơ quan chức năng ......................................................80 3.3.2. Kiến nghị đối với Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam............................................................................................85 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .................................................................................................87 KẾT LUẬN .......................................................................................................................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT HĐQT Hội đồng quản trị LN Lợi nhuận MTV Một thành viên ROA Tỷ suất sinh lời của tổng tài sản ROE Tỷ suất sinh lời của vốn chủ sở hữu TNHH Trách nhiệm hữu hạn TMCP Thương mại cổ phần VBI Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam VCSH Vốn chủ sở hữu VKD Vốn kinh doanh
vii DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang Bảng 2.1. Tình hình hoạt động tài chính của VBI từ năm 1 37 2017 đến năm 2019 Bảng 2.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của VBI từ năm 2 39 2017 đến năm 2019 3 Bảng 2.3. Các chỉ tiêu về khả năng thanh toán của VBI 41 4 Bảng 2.4. Tỷ trọng các thành phần trong Tài sản ngắn hạn 43 Bảng 2.5. Các khoản phải thu, phải trả khách hàng về hợp 5 44 đồng bảo hiểm 6 Bảng 2.6. Hiệu suất sử dụng của toàn bộ tài sản 46 Bảng 2.7. Các chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động kinh doanh 7 48 bảo hiểm phi nhân thọ 8 Bảng 2.8. Các chỉ tiêu về khả năng sinh lời 52 Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu kế hoạch cơ bản của Tổng công 9 ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công 64 thương Việt Nam
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiệu quả sản xuất, kinh doanh là mối quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp, là mục tiêu cao nhất mà mọi doanh nghiệp phải hướng tới. Hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn nhân tài, vật lực của doanh nghiệp… để đạt được kết quả cao nhất trong quá trình kinh doanh với tổng chi phí thấp nhất. Bảo hiểm ở Việt Nam là một ngành dịch vụ không mới nhưng đầy triển vọng. Những lợi ích mà nó mang lại cho người dùng cũng như sự chăm sóc chu đáo của các công ty bảo hiểm là lý do mà bảo hiểm phát triển vượt bậc trong thời gian qua. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến hết ngày 31/12/2019, doanh thu phí gốc ngành bảo hiểm đạt mức 160.180 tỷ đồng (tăng 20.54% so với cùng kỳ năm trước), trong đó các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ước đạt 52.387 tỷ đồng (tăng 12,3% so với năm 2018), các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ ước đạt 107.793 tỷ đồng (tăng 25% so với năm 2018). Thị trường bảo hiểm tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, cơ chế, chính sách trong lĩnh vực bảo hiểm tiếp tục được hoàn thiện. Tính đến 31/12/2019, thị trường bảo hiểm có 66 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm (trong đó có 30 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, 18 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 02 doanh nghiệp tái bảo hiểm và 16 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm) và 01 chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài. Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam được thành lập từ năm 2008, là một công ty con hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Đến nay sau 10 năm từ khi gia nhập thị trường, công ty đã đạt được những thành tựu kinh doanh đáng kể, chiếm được
2 cảm tình và niềm tin của đông đảo khách hàng trong đó có rất nhiều khách hàng lớn. Tuy nhiên, thị phần của Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ vẫn rất khiêm tốn, năm 2018 chỉ chiếm 3,2%. Không nằm ngoài tình hình chung của thị trường, lợi nhuận từ việc kinh doanh bảo hiểm là rất thấp do chi phí bồi thường, dự phòng bồi thường mang tính chất không lường trước được, mức độ cạnh tranh của thị trường khiến phí doanh thu bảo hiểm bị đẩy xuống rất thấp không cân xứng với mức trách nhiêm/rủi ro mà công ty phải nhận. Việc phân tích, đánh giá hiện trạng để tìm ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm luôn là yêu cầu cấp thiết của VBI. Ngoài ra, VBI là công ty chỉ hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ. Xuất phát từ nhu cầu đó, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận văn của mình, với mong muốn góp phần đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của VBI. 2. Tổng quan nghiên cứu Hiện nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, cụ thể: - Luận văn thạc sỹ “Nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Việt Phú Thọ” (2014) của Lê Hồng Lâm, trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Việt Phú Thọ, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế để từ đó đề xuất giải pháp giúp Bảo Việt Phú Thọ nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ.
3 - Luận văn thạc sỹ “Nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Phòng Kinh doanh khu vực Vĩnh Phúc của Công ty bảo hiểm BIDV Tây Bắc” (2014) của Lê Văn Thành, trường Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về bảo hiểm phi nhân thọ và hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, phân thực trạng hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Phòng Kinh doanh khu vực Vĩnh Phúc của Công ty bảo hiểm BIDV Tây Bắc, đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở đó, luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Phòng Kinh doanh khu vực Vĩnh Phúc của Công ty bảo hiểm BIDV Tây Bắc. - Luận án tiến sỹ “Phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam” (2015) của Hồ Công Trung, trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ; đề xuất phương pháp đánh giá mức độ phát triển và các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam; đánh giá thực trạng hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam, đặc biệt là làm rõ hạn chế cùng các nguyên nhân làm hạn chế sự phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam. Từ đó, luận án đã đề xuất hệ thống giải pháp nhằm phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam. - Luận văn thạc sỹ “Xây dựng chiến lược kinh doanh dịch vụ bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty bảo hiểm Bảo Long Cần Thơ giai đoạn 2017 - 2025” (2017) của Võ Xuân Thi, Đại học Trà Vinh. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh dịch vụ bảo hiểm phi nhân thọ. Đồng thời, căn cứ trên dữ liệu sơ cấp và thứ cấp, đề tài tập trung phân tích môi trường kinh doanh của Công ty bảo hiểm Bảo Long Cần Thơ, để từ đó xác định những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và đe dọa đối với Công ty. Trên những cơ sở đó luận văn đã xây dựng chiến lược
4 kinh doanh dịch vụ bảo hiểm phi nhân thọ cho Công ty bảo hiểm Bảo Long Cần Thơ giai đoạn 2017 - 2025. - Luận văn thạc sỹ “Quản lý rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty bảo hiểm PVI Sông Hồng” (2014) của Đỗ Huyền Cẩm Hà, trường Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ. Đồng thời, luận văn đã phân tích thực trạng quản lý rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty bảo hiểm PVI Sông Hồng, đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty bảo hiểm PVI Sông Hồng. Nhìn chung, đã có nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàngthương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Đây chính là khoảng trống nghiên cứu mà tác giả đã lựa chọn để thực hiện đề tài “Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam”. 3. Mục đích và câu hỏi nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Khái quát, hệ thống hóa lý luận về bảo hiểm phi nhân thọ và hiệu quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của các công ty bảo hiểm (không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính của các công ty bảo hiểm). Phân tích và đánh giá thực trạng hiệu quả quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ (không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính) của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân
5 thọ (không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính) của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. 3.2. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả sử dụng VKD trong lĩnh vực bảo hiểm phí nhân thọ là gì? Câu hỏi 2: Thực trạng sử dụng VKD tại Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam như thế nào? Câu hỏi 3: Cần có những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả sử dụng VKD tại Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam có 2 mảng chính là kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ và đầu tư tài chính. Trong phạm vi đề tài này, tác giả tập trung nghiên cứu về hiệu quả của hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Hiệu quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, không bao gồm hoạt động đầu tư tài chính của công ty bảo hiểm. + Về địa bàn nghiên cứu: Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam. + Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2017-2019. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính gồm: thống kê, mô tả, phân tích, so sánh, tổng hợp, điều tra, phỏng vấn. Cụ thể: - Thống kê, mô tả hoạt động kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty
6 Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam. - Phân tích báo cáo tài chính, so sánh, tổng hợp thông tin, số liệu về tình hình tài chính của đơn vị. 6. Những đóng góp của đề tài - Về mặt khoa học: Luận văn hệ thống hóa những vấn đề lý luận về hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của công ty bảo hiểm; - Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của công ty trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài mở đầu và kết luận, danh mục biểu, sơ đồ, hình vẽ, danh mục chữ viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo … luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về hiệu quả kinh doanh của công ty bảo hiểm phi nhân thọ Chương 2: Thực trạng hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam Chương 3:Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm của Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam
7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 1.1. Tổng quan về bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm phi nhân thọ Mặc dù ra đời từ khá sớm, tuy nhiên đến này vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng. Các nhà nghiên cứu đưa ra các khái niệm bảo hiểm khác nhau tùy vào góc độ nghiên cứu khác nhau. Nguyễn Văn Định (2012) tổng kết một số khái niệm phổ biến về bảo hiểm như sau: Dưới góc độ tài chính bảo hiểm được định nghĩa là “Bảo hiểm là một hoạt động dịch vụ tài chính nhằm phân phối lại những chi phí mất mát không mong đợi”. Dưới góc độ pháp lý giáo sư Hemard đưa ra khái niệm: “Bảo hiểm là một nghiệp vụ, qua đó một bên là người được bảo hiểm chấp nhận trả một khoản tiền cho chính mình hoặc cho bên thứ ba khác để trong trường hợp rủi ro xảy ra sẽ nhận được một khoản tiền bồi thường từ bên khác là người bảo hiểm, người chịu trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro, đền bù thiệt hại theo quy luật thống kê”. Dưới góc độ kinh doanh bảo hiểm, các công ty, tập đoàn bảo hiểm thương mại trên thế giới đưa ra khái niệm: “Bảo hiểm là một cơ chế, theo cơ chế này một người, hay một doanh nghiệp hay một tổ chức chuyển nhượng rủi ro cho các công ty bảo hiểm, công ty đó sẽ bồi thường cho người được bảo
8 hiểm các tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả những người được bảo hiểm”. Mặc dù có sự khác biệt trong các khái niệm về bảo hiểm, nhưng nhìn chung các khái niệm đều mô tả được tính chất san sẻ rủi ro của bảo hiểm, chuyển giao rủi ro thông qua cơ chế phí bảo hiểm. Bởi vậy có thể hiểu: “Bảo hiểm là một dịch vụ tài chính, thông qua đó một cá nhân hay tổ chức có quyền được hưởng bồi thường hoặc được chi trả tiền bảo hiểm nếu rủi ro hay sự kiện bảo hiểm xảy ra nhờ vào khoản đóng phí bảo hiểm cho mình hay cho người thứ ba khác thông qua hợp đồng bảo hiểm. Khoản tiền bồi thường này do một tổ chức (thường là công ty bảo hiểm) đảm nhận, tổ chức này có trách nhiệm trước rủi ro hay sự kiện bảo hiểm và bù trừ chúng theo quy luật thống kê”. Dịch vụ bảo hiểm có hai loại là bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ. Trong đó, bảo hiểm phi nhân thọ là loại bảo hiểm đảm bảo cho các rủi ro khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra liên quan đến tổn thất về vật chất và tai nạn con người, trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm và độc lập với tuổi thọ con người. 1.1.1.2. Đặc điểm của bảo hiểm phi nhân thọ Bảo hiểm phi nhân thọ có những đặc điểm chung của bảo hiểm, gồm: Sản phẩm bảo hiểm là sản phẩm vô hình. Đây cũng chính là đặc điểm chung của sản phẩm các ngành dịch vụ. Thực chất đó là một cam kết bằng văn bản pháp lý của doanh nghiệp bảo hiểm với khách hàng về sự bảo đảm cho khách hàng về mặt vật chất, tài chính trong trường hợp xảy ra rủi ro được quy định trong hợp đồng bảo hiểm với điều kiện là người bảo hiểm được thu trước một khoản tiền nhất định gọi là phí bảo hiểm. Một doanh nghiệp bảo hiểm uy tín chắc chắn sẽ là sự lựa chọn hàng đầu của người tham gia bảo hiểm. Uy tín đó được thể hiện qua: danh tiếng và kinh nghiệm hoạt động của doanh nghiệp, tình hình tài chính lành mạnh, chiến lược đầu tư vốn
9 hợp lý, nghiệp vụ vững chắc, chất lượng phục vụ cao… Người mua bảo hiểm tin tưởng vào doanh nghiệp có khả năng và luôn sẵn sàng thực hiện đầy đủ các cam kết trong hợp đồng. Vì thế, uy tín của doanh nghiệp bảo hiểm vô cùng quan trọng để quyết định ý tưởng lựa chọn của khách hàng. Bảo hiểm có chu trình sản xuất ngược. Xét về mặt kỹ thuật kinh doanh thì doanh nghiệp bảo hiểm cũng khác với các doanh nghiệp thông thường khác. Các doanh nghiệp thông thường đều hạch toán giá thành sản phẩm dựa theo các khoản chi phí thực tế, giá cả được quyết định sau khi đã biết được chi phí sản xuất ra hàng hóa đó. Đối với doanh nghiệp bảo hiểm, mỗi hợp đồng bảo hiểm có thể được coi như một món hàng. Phí bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm có thể ví như giá cả của nghiệp vụ bảo hiểm và việc tính giá cả này phát sinh trước khi có giá thành. Điều đó nghĩa là doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải dự báo trước giá cả này trên cơ sở vận dụng quy luật số đông và dựa vào thống kê rủi ro, những số liệu tổn thất đã xảy ra trong quá khứ, kinh nghiệm về những tổn thất xảy ra trước đây. Tỷ lệ tổn thất trước đây chắc chắn sẽ có sự sai lệch nhất định so với tỷ lệ tổn thất thực tế sẽ xảy ra sau này, thậm chí có khi mức độ sai lệch rất lớn. Vì vậy, chỉ có thể xác định được khoản thu nhập của doanh nghiệp bảo hiểm nhưng lại có rất nhiều khả năng không xác định được trách nhiệm bồi thường sẽ xảy ra sau này vì sự thay đổi về các yếu tố rủi ro. Tâm lý người mua không muốn tiêu dùng dịch vụ. Người mua bảo hiểm không mong muốn có sự cố rủi ro xảy ra để được nhận quyền bảo hiểm mặc dù rằng quyền lợi đó có thể nhiều hơn so với số phí phải đóng. Đặc điểm này có ảnh hưởng trực tiếp đến khâu khai thác, cụ thể là trong khi giao dịch, chào bán dịch vụ, cán bộ bảo hiểm sẽ phải chú ý, quan tâm đến tâm lý, sở thích của khách hàng để thuyết phục khách hàng khi họ nói không quan tâm đến rủi ro và không mong muốn rủi ro xảy ra với họ.
10 Kinh doanh bảo hiểm phải tuân thủ một số vấn đề thuộc nguyên tắc như: nguyên tắc sàng lọc, nguyên tắc dàn trải, nguyên tắc phân chia phân tán rủi ro, đặc biệt là phải vận dụng quy luật số lớn. Đặc điểm cơ bản của việc vận dụng quy luật số lớn được thể hiện ở chỗ: trong hoạt động nghiệp vụ của mình, doanh nghiệp bảo hiểm phải thu hút được một lượng đủ lớn khách hàng, ký kết được một lượng đủ lớn hợp đồng bảo hiểm thì mới đảm bảo hoạt động kinh doanh, số lượng sản phẩm bán được càng nhiều thì doanh nghiệp càng có thể nâng cao hiệu quả kinh doanh. Điều này xuất phát từ bản chất hoạt động bảo hiểm là biện pháp chia nhỏ tổn thất của một hay một số ít người có khả năng cùng gặp một loại rủi ro đưa vào một quỹ chung bằng tiền được lập bởi sự đóng góp của những người cũng có khả năng gặp tổn thất đó thông qua hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm. Bằng cách chia nhỏ tổn thất như vậy, hậu quả lẽ ra rất nặng nề, nghiêm trọng với một hoặc một số người sẽ trở thành không đáng kể, có thể chấp nhận được đối với cả cộng đồng người tham gia bảo hiểm. Ngoài các đặc điểm cơ bản của hoạt động bảo hiểm như đã nêu trên, bảo hiểm phi nhân thọ còn có những đặc trưng là: - Hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ là một hợp đồng có thời hạn bảo hiểm thường là một năm hoặc ngắn hơn; - Hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ chỉ bồi thường và chi tiền bảo hiểm khi có rủi ro được bảo hiểm xảy ra; - Phí bảo hiểm phi nhân thọ được tính cho thời hạn bảo hiểm thông thường là từng năm bảo hiểm hoặc từng chuyến. Phí bảo hiểm phi nhân thọ không cố định và phụ thuộc vào mức độ rủi ro hay phạm vi bảo hiểm; - Trừ các nghiệp vụ bảo hiểm con người phi nhân thọ, còn các nghiệp vụ khác như bảo hiểm tài sản, bảo hiểm trách nhiệm dân sự giữa người bảo hiểm, người được bảo hiểm và người thứ ba có liên quan tới rủi ro bảo hiểm đều có mối quan hệ về quyền lợi và trách nhiệm bồi thường thiệt hại.
11 1.1.2. Vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ - Góp phần bảo vệ tài sản, ổn định cuộc sống con người Rủi ro đã gây ra những hậu quả rất lớn làm thiệt hại tài sản, tính mạng và sức khỏe con người. Dịch vụ bảo hiểm đã đáp ứng nhu cầu bảo vệ về mặt vật chất, tài chính trước rủi ro, giúp cho các tổ chức bảo toàn được vốn, tài sản, không bị phá sản, cá nhân và gia đình ổn định trước cuộc sống, không bị rơi vào tình trạng kiệt quệ tài chính và tinh thần. - Thúc đẩy hoạt động tiết kiệm, tập trung vốn Sự tồn tại của thị trường bảo hiểm với nhiều loại hình bảo hiểm đã giúp cho nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân nhanh chóng phục hồi, khắc phục hậu quả sau rủi ro, đã tạo ra những suy nghĩ cần tham gia bảo hiểm. Mỗi năm trích một khoản tiền nhỏ để đóng bảo hiểm vẫn hơn rất nhiều lần việc tự phòng ngừa rủi ro khi không may rủi ro xảy ra phải mất đi số tiền rất lớn để phục hồi, thay thế tài sản hoặc cá nhân, gia đình phải bỏ ra khoản tiền lớn để khắc phục hậu quả rủi ro trong lúc mức thu nhập chỉ có hạn. Việc tiết kiệm của những người tham gia bảo hiểm có liên quan chặt chẽ đến việc tập trung vốn của các công ty bảo hiểm. Bằng việc đa dạng hóa các loại hình bảo hiểm, đáp ứng mọi nhu cầu bảo hiểm của nhiều khách hàng, nhiều đối tượng đã giúp cho các công ty bảo hiểm có một khoản phí tập trung rất lớn mà nếu không có dịch vụ bảo hiểm thì khó có thể tập trung được. - Góp phần đảm bảo an toàn, hạn chế tai nạn tổn thất Hoạt động bảo hiểm là hoạt động kinh doanh thương mại đòi hỏi người bảo hiểm phải tính toán đến hiệu quả. Muốn có hiệu quả đòi hỏi phải nghiên cứu kỹ rủi ro, thống kê tai nạn, tổn thất, xác định nguyên nhân tổn thất, giải quyết bồi thường. Người bảo hiểm đã chú ý đến việc tăng cường áp dụng các biện pháp phòng ngừa tổn thất, hạn chế tai nạn. Mặt khác, bằng nghiệp vụ và đúc kết từ thực tiễn nghiên cứu của mình, người bảo hiểm khi xem xét nhận bảo hiểm đã đưa ra những đề nghị rất đúng mực, hợp lý để người tham gia