Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:65

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nhằm tìm hiểu, phân tích và đánh giá những thành tựu và hạn chế trong cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp trong thời gian qua, đồng thời tìm kiếm những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH -----o0o----- NGUYEÃN VAÊN NHAÄT HOAØN THIEÄN QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH, NAÊM 2006
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH -----o0o----- NGUYEÃN VAÊN NHAÄT HOAØN THIEÄN QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU Chuyeân ngaønh: KINH TEÁ - TAØI CHÍNH – NGAÂN HAØNG Maõ soá: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: GS-TS. DÖÔNG THÒ BÌNH MINH TP. Hoà Chí Minh, naêm 2006
MUÏC LUÏC Môû ñaàu.................................................................................................................................................................................................. 1 Chöông 1 – Ñôn vò söï nghieäp coù thu vaø quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu .......................................................................................................................................................................... 3 1.1 Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu ........................................................................ 3 1.1.1 Khaùi nieäm ñôn vò söï nghieäp coù thu ....................................................................................................... 3 1.1.2 Ñaëc ñieåm cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu .............................................................................................. 3 1.1.3 Phaân loaïi ñôn vò söï nghieäp coù thu .......................................................................................................... 5 1.1.4 Quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nnghieäp coù thu .............................................. 9 1.2 Quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu.............................................................................10 1.2.1 Cô sôû quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu ................................................10 1.2.2 Quaûn lyù caùc khoaûn thu, chi cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu .....................................11 1.2.3 Quaûn lyù caùc quyõ taøi chính trong ñôn vò söï nghieäp coù thu ..............................................15 1.2.4 Cô cheá giao quyeàn töï chuû taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu ................ 16 1.2.5 Laäp, chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu .........................................................................................................................................................................17 Chöông 2 – Thöïc traïng quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu .....22 2.1 Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu ñeán naêm 2001 ..........................22 2.2 Thöïc traïng quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu töø naêm 2002 ñeán nay ........................................................................................................................................................................26 2.2.1 Thöïc traïng quaûn lyù thu, chi cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu.....................................26 2.2.2 Thöïc traïng quaûn lyù caùc quyõ taøi chính trong caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu .......29 2.2.3 Thöïc traïng cô cheá giao quyeàn töï chuû taøi chính trong caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu .......................................................................................................................................................31
2.2.4 Thöïc traïng laäp, chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu ...............................................................................................................................................38 2.2.5 Thöï traïng coâng taùc kieåm tra, thanh tra taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu .......................................................................................................................................................38 2.3 Ñaùnh giaù caùc öu ñieåm vaø toàn taïi veà quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu.................................................................................................................................................................39 2.3.1 Nhöõng öu ñieåm .....................................................................................................................................................39 2.3.2 Nhöõng toàn taïi .........................................................................................................................................................43 Chöông 3 – Caùc bieän phaùp hoaøn thieän quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu...............................................................................................................................................................................50 3.1 Ñònh höôùng quaûn lyù taøi chính caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu trong thôøi gian tôùi ........50 3.2 Caùc bieän phaùp kieán nghò ñoái vôùi Nhaø nöôùc .............................................................................................51 3.2.1 Taêng cöôøng coâng taùc laõnh ñaïo ...............................................................................................................51 3.2.2 Tieáp tuïc ñoåi môùi moät soá cô cheá, chính saùch coù lieân quan.............................................52 3.2.3 Kòp thôøi kieåm tra vaø pheâ quyeät quyeát toaùn cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu ........53 3.2.4 Taêng cöôøng kieåm tra, thanh tra ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu ............................53 3.2.5 Chænh söûa chöông trình keá toaùn IMAS ...........................................................................................54 3.3 Caùc bieän phaùp kieán nghò ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu ..........................................................55 3.3.1 Quaùn trieät nhaän thöùc veà cô cheá töï chuû taøi chính trong ñôn vò ...................................55 3.3.2 Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù thu, chi cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu ...........55 3.3.3 Taêng cöôøng quaûn lyù caùc nguoàn quyõ taøi chính trong ñôn vò ..........................................56 3.3.4 Naâng cao chaát löôïng xaây döïng qui cheá chi tieâu noäi boä ...................................................57 3.3.5 Taêng cöôøng boài döôõng, naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cho keá toaùn........................58 Keát luaän ...........................................................................................................................................................................................60 Taøi lieäu tham khaûo
5 Môû ñaàu Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng; Chính phủ đã có quyết định phê duyệt chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 - 2010 với 4 nội dung lớn là : cải cách thể chế, cải cách bộ máy, đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, cải cách tài chính công; trong đó cải cách cơ chế quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp là bước đột phá. Để triển khai chương trình này, ngày 17/12/2001 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 192/2001/QĐ-TTg về mở rộng thí điểm khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với cơ quan hành chính Nhà nước. Tiếp đó, ngày 16/01/2002 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 10/2002/NĐ-CP về đổi mới cơ chế tài chính, trao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp có thu. Mục tiêu đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp là trao quyền tự chủ thật sự cho cơ quan, đơn vị trong việc tổ chức công việc, sử dụng lao động, tăng cường huy động và quản lý thống nhất các nguồn thu, đồng thời sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả các nguồn tài chính nhằm mở rộng và nâng cao chất lượng công tác quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, khuyến khích tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp đảm bảo trang trải kinh phí hoạt động, nâng cao thu nhập và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ công chức, viên chức . Sau hơn 3 năm triển khai thực hiện, đã đạt được một số kết quả nhất định trong mục tiêu đổi mới trong cơ chế quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn nhiều vướng mắc, hạn chế trong quá trình thực hiện cần phải được tiếp tục sửa đổi, bổ sung để có thể đạt được những mục tiêu đã đề ra. Nhằm tìm hiểu, phân tích và đánh giá những thành tựu và hạn chế trong cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp trong thời gian qua, đồng thời tìm kiếm
6 những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu, tôi chọn đề tài “Hoàn thiện quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu” cho bài luận văn tốt nghiệp của mình. Đề tài sử dụng phương pháp phỏng vấn, thống kê, tổng hợp, khai thác thông tin trên mạng internet và tham khảo một số giáo trình, tài liệu để thu thập thông tin, số liệu, phân tích tình hình thực tế và đề xuất những biện pháp giải quyết. Phạm vi nghiên cứu của đề tài chủ yếu tập trung ở các đơn vị sự nghiệp có thu công lập trực thuộc trung ương, tỉnh và thành phố thuộc trung ương (không nghiên cứu các đơn vị thuộc nhóm quận huyện). Các số liệu, thông tin thu thập được chủ yếu ở Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Long An và tỉnh Bình Dương. Kết cấu của đề tài, ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn thể hiện ở ba chương như sau: Chương 1 – Đơn vị sự nghiệp có thu và cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp có thu Chương 2 - Thực trạng quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp có thu Chương 3 – Các biện pháp hoàn thiện quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu
7 Chöông 1 ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU VAØ QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI CAÙC ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU 1.1 KHAÙI NIEÄM VAØ ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU 1.1.1 Khaùi nieäm ñôn vò söï nghieäp coù thu Ñôn vò söï nghieäp coù thu laø nhöõng toå chöùc ñöôïc thaønh laäp ñeå thöïc hieän caùc hoaït ñoäng söï nghieäp, nhöõng hoaït ñoäng naøy nhaèm duy trì vaø ñaûm baûo söï hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa xaõ hoäi, mang tính chaát phuïc vuï laø chuû yeáu, khoâng vì muïc tieâu lôïi nhuaän. Nhöõng ñôn vò söï nghieäp trong quaù trình hoaït ñoäng söï nghieäp ñöôïc pheùp thu phí ñeå buø ñaép moät phaàn hay toaøn boä chi phí hoaït ñoäng ñöôïc goïi laø ñôn vò söï nghieäp coù thu. Nhöõng ñôn vò söï nghieäp ñöôïc caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thaønh laäp vaø ñöôïc nhaø nöôùc cho pheùp thu caùc loaïi phí nhö hoïc phí, vieän phí, phí caàu, phí ñöôøng... ñeå buø ñaép moät phaàn hay toaøn boä chi phí hoaït ñoäng, taêng thu nhaäp cho caùn boä, coâng chöùc vaø boå sung taùi taïo chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò ñöôïc goïi laø ñôn vò söï nghieäp coù thu coâng laäp. Baøi luaän vaên naøy trình baøy veà cô cheá quaûn lyù taøi chính cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu coâng laäp (goïi taét laø ñôn vò söï nghieäp coù thu). 1.1.2 Ñaëc ñieåm cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu Tröôùc heát, caàn phaân bieät ñôn vò söï nghieäp vôùi cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Cô quan haønh chính nhaø nöôùc laø moät boä phaän cuûa boä maùy nhaø nöôùc coù
8 chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc. Heä thoáng cô quan haønh chính nhaø nöôùc ôû Vieät Nam hieän nay bao goàm: Chính phuû, caùc Boä, caùc cô quan ngang Boä, Uyû ban nhaân daân caùch caáp vaø caùc cô quan chuyeân moân. Caùc cô quan naøy tröïc thuoäc cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc moät caùch tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Caùc ñôn vò söï nghieäp laø nhöõng ñôn vò tröïc thuoäc cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc, do cô quan haønh chính nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thaønh laäp, thöïc hieän hoaït ñoäng söï nghieäp, khoâng coù chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc. Chính vì leõ ñoù maø nhaø nöôùc coù theå xaõ hoäi hoaù moät soá dòch vuï coâng nhö : khoa hoïc, y teá, giaùo duïc, vaên hoaù ngheä thuaät... cho caùc chuû theå khaùc thöïc hieän. Ñôn vò söï nghieäp coù thu coù nhöõng ñaëc ñieåm nhö sau: − Do cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thaønh laäp maø trong ñoù chuû yeáu laø do cô quan haønh chính nhaø nöôùc thaønh laäp. Caên cöù vaøo vò trí vaø phaïm vi hoaït ñoäng maø caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu coù theå do Thuû töôùng Chính phuû, hoaëc Boä tröôûng Boä quaûn lyù ngaønh, hoaëc Chuû tòch Uyû ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông tröïc tieáp ra quyeát ñònh thaønh laäp. − Trong quaù trình hoaït ñoäng ñöôïc nhaø nöôùc cho pheùp thu caùc loaïi phí ñeå buø ñaép moät phaàn hoaëc toaøn boä chi phí hoaït ñoäng, taêng thu nhaäp cho caùn boä, coâng chöùc vaø boå sung taùi taïo chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc thaønh laäp nhaèm cung caáp dòch vuï coâng cho xaõ hoäi (thöïc hieän hoaït ñoäng söï nghieäp ñöôïc nhaø nöôùc uûy quyeàn) khoâng nhaèm muïc tieâu lôïi nhuaän. Dòch vuï coâng laø nhöõng hoaït ñoäng vì lôïi ích chung. Dòch vuï coâng coù nhöõng daáu hieäu cô baûn sau:
9 + Laø nhöõng hoaït ñoäng phuïc vuï lôïi ích toái caàn thieát cho xaõ hoäi, ñaûm baûo caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa con ngöôøi, ñaûm baûo cuoäc soáng bình thöôøng vaø an toaøn. + Nhöõng hoaït ñoäng naøy veà cô baûn do caùc toå chöùc ñöôïc nhaø nöôùc uyû quyeàn ñöùng ra thöïc hieän (coù theå nhaø nöôùc, coù theå tö nhaân), song nhaø nöôùc vaãn chòu traùch nhieäm cuoái cuøng veà nhöõng hoaït ñoäng naøy. Bôûi vôùi vai troø ngöôøi ñaûm baûo coâng baèng xaõ hoäi, nhaø nöôùc phaûi coù nghóa vuï ñaûm baûo nhöõng muïc tieâu chính cuûa dòch vuï coâng. + Laø nhöõng hoaït ñoäng theo phaùp luaät coâng neân moïi ñoái töôïng thuï höôûng ñeàu coù ñieàu kieän vaø khaû naêng nhö nhau, khoâng phaân bieät hoaøn caûnh cuï theå veà xaõ hoäi, chính trò hay kinh teá. + Veà nguyeân taéc dòch vuï coâng do nhaø nöôùc cung caáp khoâng phaûi laø dòch vuï thöông maïi, do ñoù khoâng toàn taïi trong moâi tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo vaø cuõng khoâng vì muïc tieâu lôïi nhuaän hay noùi caùch khaùc vieäc trao ñoåi dòch vuï coâng khoâng thoâng qua quan heä thò tröôøng moät caùch ñaày ñuû. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu coâng laäp coù tö caùch phaùp nhaân, coù con daáu vaø taøi khoaûn rieâng. Töùc laø caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu coù ñuû 4 tieâu chí sau: Ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thaønh laäp, cho pheùp thaønh laäp, ñaêng kyù hoaëc coâng nhaän; coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ; coù taøi saûn ñoäc laäp vôùi caù nhaân, toå chöùc khaùc vaø töï chòu traùch nhieäm baèng caùc taøi saûn ñoù; nhaân danh mình tham gia caùc quan heä phaùp luaät moät caùch ñoäc laäp. 1.1.3 Phaân loaïi ñôn vò söï nghieäp coù thu Döïa vaøo caùc tieâu thöùc khaùc nhau, ñôn vò söï nghieäp coù thu cuõng ñöôïc phaân thaønh nhieàu loaïi khaùc nhau:
10 Caên cöù vaøo vò trí, ñôn vò söï nghieäp coù thu goàm: − Ñôn vò söï nghieäp coù thu ôû trung öông nhö: Ñaøi tieáng noùi Vieät Nam, Ñaøi phaùt thanh vaø truyeàn hình Vieät Nam, caùc beänh vieän, tröôøng hoïc do caùc Boä, ngaønh, cô quan ôû trung öông quaûn lyù... − Ñôn vò söï nghieäp coù thu ôû ñòa phöông nhö Ñaøi phaùt thanh truyeàn hình ôû ñòa phöông, caùc beänh vieän, tröôøng hoïc do ñòa phöông quaûn lyù... Caên cöù vaøo lónh vöïc hoaït ñoäng söï nghieäp cuï theå, ñôn vò söï nghieäp coù thu bao goàm: − Ñôn vò söï nghieäp giaùo duïc ñaøo taïo (caùc tröôøng phoå thoâng trung hoïc, tröôøng trung hoïc chuyeân ngheäp, tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng...) − Ñôn vò söï nghieäp y teá (caùc beänh vieän, trung taâm y teá) − Ñôn vò söï nghieäp vaên hoaù thoâng tin (toaø soaïn baùo, caùc trung taâm vaên hoaù, thö vieän, raïp chieáu phim...) − Ñôn vò söï nghieäp phaùt thanh truyeàn hình (ñaøi phaùt thanh, ñaøi truyeàn hình) − Ñôn vò söï nghieäp daân soá – treû em, keá hoaïch hoaù gia ñình − Ñôn vò söï nghieäp theå duïc, theå thao − Ñôn vò söï nghieäp khoa hoïc coâng ngheä, moâi tröôøng − Ñôn vò söï nghieäp kinh teá − Ñôn vò söï nghieäp coù thu khaùc Caên cöù vaøo chuû theå thaønh laäp, ñôn vò söï nghieäp goàm:
11 − Ñôn vò söï nghieäp coù thu coâng laäp: Do caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn tröïc tieáp ra quyeát ñònh thaønh laäp. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu ngoaøi coâng laäp nhö: baùn coâng, daân laäp, tö nhaân, ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cho pheùp thaønh laäp, ñaêng kyù hoaëc coâng nhaän. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu cuûa caùc toå chöùc chính trò, chính trò xaõ hoäi: do caùc toå chöùc chính trò, chính trò xaõ hoäi thaønh laäp. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi, xaõ hoäi – ngheà nghieäp. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu do caùc Toång coâng ty thaønh laäp. Caên cöù vaøo khaû naêng thu phí cuûa ñôn vò, ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc chia laøm ba loaïi: − Ñôn vò söï nghieäp coù thu töï ñaûm baûo toaøn boä chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân (goïi taét laø ñôn vò söï nghieäp töï ñaûm baûo chi phí): Laø ñôn vò söï nghieäp coù nguoàn thu ñaûm baûo ñöôïc toaøn boä chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, ngaân saùch nhaø nöôùc khoâng phaûi caáp kinh phí baûo ñaûm hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cho ñôn vò. Khaû naêng töï ñaûm baûo toaøn boä chi phí cuûa ñôn vò ñöôïc xaùc ñònh qua coâng thöùc nhö sau: Möùc töï ñaûm baûo chi phí Toång soá nguoàn thu söï nghieäp hoaït ñoäng thöôøng xuyeân = x 100 Toång soá chi hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò söï nghieäp (%) Trong ñoù: + Toång soá thu söï nghieäp cuûa ñôn vò bao goàm: Tieàn thu phí, leä phí thuoäc ngaân saùch nhaø nöôùc (phaàn ñöôïc ñeå laïi ñôn vò theo qui ñònh). Thu töø hoaït ñoäng saûn
12 xuaát, cung öùng dòch vuï vaø caùc khoaûn thu söï nghieäp khaùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. + Toång soá chi hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò bao goàm: Chi cho ngöôøi lao ñoäng; chi quaûn lyù haønh chính; chi hoaït ñoäng nghieäp vuï; chi hoaït ñoäng toå chöùc thu phí, leä phí; chi hoaït ñoäng saûn xuaát, cung öùng dòch vuï; chi mua saém taøi saûn, söûa chöõa thöôøng xuyeân cô sôû vaät chaát; chi khaùc. Neáu möùc töï ñaûm baûo chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò söï nghieäp baèng hoaëc lôùn hôn 100% thì ñôn vò ñöôïc xeáp vaøo loaïi ñôn vò söï nghieäp töï ñaûm baûo chi phí, ngaân saùch nhaø nöôùc khoâng phaûi caáp kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân. − Ñôn vò söï nghieäp coù thu töï ñaûm baûo moät phaàn chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân (goïi taét laø ñôn vò söï nghieäp töï ñaûm baûo moät phaàn chi phí): Laø ñôn vò coù nguoàn thu söï nghieäp chöa töï trang traûi toaøn boä chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, ngaân saùch nhaø nöôùc vaãn phaûi caáp moät phaàn kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cho ñôn vò. Caùc ñôn vò naøy coù möùc töï ñaûm baûo chi phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân nhoû hôn 100%. − Ñôn vò söï nghieäp coù kinh phí hoaït ñoäng do ngaân saùch caáp 100%. Ñaây laø loaïi ñôn vò söï nghieäp khoâng thu phí khi cung öùng caùc dòch vuï, saûn phaåm cho xaõ hoäi. Thoâng thöôøng laø caùc ñôn vò söï nghieäp xaõ hoäi. Ñôn vò khoâng coù nguoàn thu ngoaøi ngaân saùch, hoaëc coù nhöng raát ít vaø khoâng thöôøng xuyeân, ñöôïc theå hieän döôùi daïng quaø töø thieän cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân trong xaõ hoäi. 1.1.4 Quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu Quyeàn phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu laø möùc ñoä, khaû naêng ñöôïc pheùp xöû söï cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu do phaùp luaät qui ñònh vaø ñöôïc nhaø nöôùc
13 baûo veä. Quyeàn phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc theå hieän ôû moät soá noäi dung cô baûn nhö sau: - Khaû naêng töï mình xöû söï theo caùch thöùc phaùp luaät cho pheùp nhö thöïc hieän vieäc thu phí, chuû ñoäng söû duïng soá bieân cheá ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao, thöïc hieän cheá ñoä hôïp ñoàng lao ñoäng, chuû ñoäng boá trí kinh phí ñeå thöïc hieän nhieäm vuï, vay voán ngaân haøng, môû taøi khoaûn taïi Kho baïc nhaø nöôùc... - Khaû naêng yeâu caàu caùc chuû theå khaùc phaûi coù nhöõng xöû söï nhaát ñònh nhö yeâu caàu Kho baïc nhaø nöôùc caáp phaùt, thanh toaùn ñaày ñuû, kòp thôøi khi ñôn vò ñaõ ñaùp öùng ñaày ñuû caùc ñieàu kieän caáp phaùt, thanh toaùn theo qui ñònh cuûa phaùp luaät... - Khaû naêng yeâu caàu caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn baûo veä lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Quyeàn phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu thöôøng xuaát hieän treân cô sôû qui phaïm phaùp luaät tuøy nghi, qui phaïm phaùp luaät höôùng daãn vaø qui phaïm phaùp luaät giao quyeàn. Nghóa vuï phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu laø möùc ñoä, khaû naêng xöû söï caàn phaûi coù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu do phaùp luaät quy ñònh vaø ñöôïc nhaø nöôùc ñaûm baûo thöïc hieän. Noäi dung nghóa vuï phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu bao goàm: - Phaûi tieán haønh caùc xöû söï baét buoäc. Xöû söï baét buoäc coù theå phaûi tieán haønh caùc haønh ñoäng nhaát ñònh nhö phaûi thöïc hieän nghóa vuï vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc (nghóa vuï noäp thueá) khi thöïc hieän saûn xuaát, dòch vuï; phaûi laäp döï toaùn thu – chi naêm keá hoaïch gôûi cô quan quaûn lyù caáp treân; phaûi thöïc hieän coâng khai taøi chính... hoaëc coù theå khoâng ñöôïc tieán haønh caùc haønh ñoäng nhaát ñònh nhö khoâng ñöôïc laäp quyõ traùi pheùp, khoâng ñöôïc chuyeån khoaûn caùc khoaûn tieàn thuoäc nguoàn ngaân saùch
14 nhaø nöôùc vaøo taøi khoaûn tieàn gôûi taïi ngaân haøng, khoâng ñöôïc söû duïng caùc nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc caáp thöïc hieän tinh giaûn bieân cheá, kinh phí nghieân cöùu khoa hoïc, kinh phí thöïc hieän chöông trình muïc tieâu quoác gia, thöïc hieän nhieäm vuï ñoät xuaát cuûa caáp coù thaåm quyeàn giao, tieàn mua saém, söûa chöõa taøi saûn ñöôïc xaùc ñònh trong phaàn thu phí, leä phí ñeå laïi cho ñôn vò theo qui ñònh, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn, mua saém trang thieát bò, söûa chöõa taøi saûn, voán ñoái öùng caùc döï aùn, voán vieän trôï, voán vay... ñeå traû löông cho ngöôøi lao ñoäng... - Phaûi chòu traùch nhieäm phaùp lyù khi khoâng thöïc hieän caùc xöû söï nhaát ñònh, nhö bò xöû phaït haønh chính hoaëc giaûi theå ñôn vò khi coù haønh vi vi phaïm phaùp luaät. Nghóa vuï phaùp lyù cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu thöôøng xuaát hieän treân cô sôû qui phaïm phaùp luaät baét buoäc vaø qui phaïm phaùp luaät ngaên caám. 1.2 QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP COÙ THU 1.2.1 Cô sôû quaûn lyù taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu Caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu hoaït ñoäng treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö giaùo duïc, y teá, vaên hoaù thoâng tin, theå duïc theå thao, giao thoâng, noâng laâm ngö nghieäp vaø caùc söï nghieäp kinh teá, xaõ hoäi khaùc... ñeå cung caáp caùc dòch vuï coâng cho xaõ hoäi nhaèm taïo ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn, söùc khoeû vaø daân trí cho nhaân daân. Nguoàn löïc taøi chính ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp naøy coù theå ñöïôc taïo laäp töø vieäc caáp phaùt cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc hoaëc töø caùc khoaûn thu phí, leä phí theo qui ñònh cuûa nhaø nöôùc, thu thoâng qua hoaït ñoäng saûn xuaát cung öùng dòch vuï cho xaõ hoäi. Beân caïnh nguoàn kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân ñöôïc caáp phaùt töø ngaân saùch nhaø nöôùc, nguoàn thu ôû caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu cuõng chieám moät phaàn
15 ñaùng keå trong toång soá nguoàn kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò. Nhöõng khoaûn thu naøy coù aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc thöïc hieän chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp vaø ñoàng thôøi cuõng aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi. Vì vaäy, duø laø do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp hay do thu caùc khoaûn phí, leä phí, thu töø saûn xuaát cung öùng dòch vuï thì taát caû caùc khoaûn thu cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu ñeàu ñöôïc xem nhö laø nguoàn taøi chính chung cuûa nhaø nöôùc. Moïi hoaït ñoäng taøi chính cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu ñeàu phaûi tuaân theo Luaät ngaân saùch nhaø nöôùc vaø caùc qui ñònh, caùc höôùng daãn cuûa nhaø nöôùc coù lieân quan. Ñeå töø ñoù coù theå quaûn lyù, söû duïng nguoàn thu moät caùch chaët cheõ vaø hieäu quaû, ñaûm baûo thöïc hieän toát nhieäm vuï chính trò vaø chuyeân moân ñöôïc giao, thöïc hieän toát vai troø cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu ñoái vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi. Vôùi ñaëc ñieåm cô baûn nhö treân thì cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp noùi chung laø caùc vaên baûn phaùp quy döôùi hình thöùc luaät, nghò ñònh, thoâng tö do Nhaø nöôùc ban haønh quy ñònh veà quaûn lyù nguoàn kinh phí töø Ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø caùc nguoàn thu ñöôïc taïo ra trong quaù trình hoaït ñoäng söï nghieäp. 1.2.2 Quaûn lyù caùc khoaûn thu, chi cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu + Quaûn lyù caùc khoaûn thu Nguoàn taøi chính cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu bao goàm: - Ngaân saùch Nhaø nöôùc caáp: + Ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu loaïi I vaø loaïi II, ngaân saùch nhaø nöôùc caáp: Kinh phí thöïc hieän caùc ñeà taøi nghieân cöù khoa hoïc, chöông trình muïc tieâu quoác gia vaø caùc nhieäm vuï ñoät xuaát; Kinh phí Nhaø nöôùc thanh toaùn cho ñôn vò theo cheá ñoä ñaët haøng; Kinh phí caáp ñeå thöïc hieän tinh giaûn bieân cheá; Voán ñaàu tö
16 xaây döïng cô sôû vaät chaát, mua saém trang thieát bò phuïc vuï cho hoaït ñoäng söï nghieäp, voán ñoái öùng cho caùc döï aùn... + Rieâng ñoái vôùi ñôn vò töï baûo ñaûm moät phaàn chi phí, ngaân saùch nhaø nöôùc caáp moät phaàn kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân. - Nguoàn thu söï nghieäp cuûa ñôn vò: + Tieàn thu phí, leä phí thuoäc ngaân saùch nhaø nöôùc (phaàn ñöôïc ñeå laïi ñôn vò thu theo qui ñònh). + Thu töø hoaït ñoäng saûn xuaát, cung öùng dòch vuï. + Caùc khoaûn thu söï nghieäp khaùc Caùc khoaûn thu cuûa ñôn vò phaûi ñöôïc thöïc hieän ñuùng vaø ñuû theo ñònh möùc, tieâu chuaån cuûa Nhaø nöôùc, phaûi phuø hôïp vôùi möùc thu vaø noäi dung thu ñaõ ñöôïc cô quan taøi chính coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Phaûi môû soå saùch theo doõi, phaûn aùnh kòp thôøi, chính xaùc vaø ñaày ñuû caùc khoaûn thu. Phaûi thöïc hieän ñuùng caùc qui ñònh veà trình baøy vaø khai baùo caùc nguoàn thu cuûa ñôn vò. Ñònh kyø haøng quí, naêm phaûi baùo caùo ñaày ñuû caùc khoaûn thu veà cô quan chuû quaûn vaø cô quan taøi chính ñeå theo doõi vaø xem xeùt ghi thu ngaân saùch nhaø nöôùc. Phaûi thöïc hieän trích noäp ñaày ñuû thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp caáp treân theo ñuùng qui ñònh ñoái vôùi caùc khoaûn thu phaûi chòu thueá vaø thu coù ñieàu tieát. + Quaûn lyù caùc khoaûn chi Noäi dung chi cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu bao goàm: - Chi hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa ñôn vò theo chöùc naêng, nhieäm vuï ñöôïc giao vaø chi cho caùc hoaït ñoäng coù thu söï nghieäp: chi cho ngöôøi lao ñoäng; chi quaûn
17 lyù haønh chính; chi hoaït ñoäng nghieäp vuï; chi hoaït ñoäng toå chöùc thu phí, leä phí; chi hoaït ñoäng saûn xuaát, cung öùng dòch vuï; chi mua saém taøi saûn, söûa chöõa thöôøng xuyeân cô sôû vaät chaát vaø caùc khoaûn chi khaùc. - Chi thöïc hieän caùc ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp Nhaø nöôùc, caáp Boä, ngaønh, Chöông trình muïc tieâu Quoác gia, chi thöïc hieän nhieäm vuï ñaët haøng cuûa Nhaø nöôùc; chi voán ñoái öùng thöïc hieän caùc döï aùn coù voán nöôùc ngoaøi theo qui ñònh. - Chi thöïc hieän tinh giaûn bieân cheá theo cheá ñoä do Nhaø nöôùc qui ñònh. - Chi ñaàu tö phaùt trieån: xaây döïng cô sôû vaät chaát, mua saém trang thieát bò, söûa chöõa lôùn taøi saûn... - Chi thöïc hieän caùc nhieäm vuï ñoät xuaát ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao. - Caùc khoaûn chi khaùc (neáu coù). Caùc khoaûn chi cuûa ñôn vò söï nghieäp coù thu thöïc hieän theo ñònh möùc, tieâu chuaån vaø cheá ñoä chi tieâu noäi boä do ñôn vò xaây döïng döïa treân cô sôû döï toaùn thu, chi ñaõ ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät vaø caên cöù vaøo ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät, cheá ñoä chi tieâu hieän haønh cuûa nhaø nöôùc. Ñoái vôùi caùc khoaûn chi phí quaûn lyù haønh chính (coâng taùc phí, hoäi nghò phí, ñieän thoaïi...), chi hoaït ñoäng nghieäp vuï thöôøng xuyeân, tuyø theo töøng noäi dung coâng vieäc, neáu xeùt thaáy caàn thieát, coù hieäu quaû, Thuû tröôûng ñôn vò ñöôïc quyeát ñònh möùc chi cao hoaëc thaáp hôn möùc chi do nhaø nöôùc qui ñònh trong phaïm vi nguoàn thu ñöôïc söû duïng. Taát caû caùc khoaûn chi phaûi ñöôïc kieåm tra, kieåm soaùt trong suoát quaù trình thöïc hieän. Caùc khoaûn chi phaûi coù trong döï toaùn ñaõ ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn xeùt
18 duyeät, phaûi phuø hôïp vôùi cheá ñoä, tieâu chuaån ñònh möùc chi tieâu do cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn quy ñònh vaø vôùi qui cheá chi tieâu noäi boä ñaõ thoáng nhaát. Caùc khoaûn chi phaûi ñöôïc kieåm soaùt, pheâ duyeät ñuùng ñaén, ñuùng thaåm quyeàn vaø phaûi coù ñaày ñuû hoùa ñôn, chöùng töø hôïp leä theo qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc; phaûi ñöôïc phaûn aùnh kòp thôøi, ñaày ñuû vaø chính xaùc vaøo heä thoáng soå saùch keá toaùn. Phaûi thöïc hieän theo doõi vaø quyeát toaùn caùc khoaûn chi theo ñuùng bieåu maãu vaø nhoùm chi, muïc chi ngaân saùch nhaø nöôùc. Cuï theå: - Nhoùm 1: Chi thanh toaùn cho caù nhaân, goàm moät soá muïc nhö sau: + Muïc 100: Tieàn löông + Muïc 101: Tieàn coâng + Muïc 102: Phuï caáp löông + Muïc 105: Phuùc lôïi taäp theå + Muïc 106: Caùc khoaûn ñoùng goùp + Muïc 108: Caùc khoaûn thanh toaùn khaùc cho caù nhaân - Nhoùm 2: Chi nghieäp vuï chuyeân moân, goàm moät soá muïc nhö sau: + Muïc 109: Thanh toaùn dòch vuï coâng coäng + Muïc 110: Vaät tö vaên phoøng + Muïc 111: Thoâng tin, tuyeân truyeàn, lieân laïc + Muïc 113: Coâng taùc phí + Muïc 119: Chi phí nghieäp vuï chuyeân moân cuûa töøng ngaønh - Nhoùm 3: Chi mua saém, söûa chöõa, goàm moät soá muïc nhö sau:
19 + Muïc 118: Söûa chöõa lôùn taøi saûn coá ñònh + Muïc 145: Mua saém taøi saûn coá ñònh - Nhoùm 4: Caùc khoaûn chi khaùc + Muïc 134: Chi khaùc Ñôn vò phaûi thöïc hieän coâng khai quyeát toaùn thu, chi ngaân saùch nhaø nöôùc vaø caùc nguoàn thu, chi söï nghieäp khaùc trong voøng 30 ngaøy keå töø khi quyeát toaùn ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. 1.2.3 Quaûn lyù caùc quyõ taøi chính trong ñôn vò söï nghieäp coù thu Haøng naêm, sau khi trang traûi toaøn boä chi phí hoaït ñoäng vaø thöïc hieän ñaày ñuû nghóa vuï vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät, soá cheânh leäch (neáu coù) giöõa phaàn thu (sau khi loaïi tröø kinh phí nghhieân cöùu khoa hoïc, chöông trình muïc tieâu quoác gia, caùc nhieäm vuï ñoät xuaát ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn...) vaø phaàn chi töông öùng ñôn vò ñöôïc trích laäp caùc quyõ nhö sau: - Quyõ döï phoøng oån ñònh thu nhaäp ñeå ñaûm baûo thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng trong tröôøng hôïp nguoàn thu bò giaûm suùt. - Quyõ khen thöôûng ñöôïc duøng ñeå khen thöôûng ñònh kyø, ñoät xuaát cho taäp theå, caù nhaân theo keát quaû coâng taùc vaø thaønh tích ñoùng goùp. Thuû tröôûng ñôn vò quyeát ñònh vieäc chi quyõ khen thöôûng sau khi thoáng nhaát vôùi toå chöùc coâng ñoaøn ñôn vò. - Quyõ phuùc lôïi duøng ñeå xaây döïng, söõa chöõa caùc coâng trình phuùc lôïi, chi cho caùc hoaït ñoäng phuùc lôïi taäp theå cuûa ngöôøi lao ñoäng trong ñôn vò, trôï caáp khoù khaên
20 ñoät xuaát cho ngöôøi lao ñoäng keå caû nhöõng tröôøng hôïp nghæ höu, nghæ maát söùc. Chi theâm cho ngöôøi lao ñoäng trong bieân cheá khi thöïc hieän tinh giaûn bieân cheá. - Quyõ phaùt trieån hoaït ñoäng söï nghieäp duøng ñeå ñaàu tö, phaùt trieån naâng cao hoaït ñoäng söï nghieäp, boå sunng voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû vaät chaát, mua saém maùy moùc thieát bò, nghieân cöùu, aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä, trôï giuùp theâm ñaøo taïo, huaán luyeän naâng cao tay ngheà naêng löïc coâng taùc cho caùn boä, vieân chöùc trong ñôn vò. Vieäc trích laäp caùc quyõ do thuû tröôûng ñôn vò quyeát ñònh, sau khi thoáng nhaát vôùi toå chöùc coâng ñoaøn cuûa ñôn vò 1.2.4 Cô cheá giao quyeàn töï chuû taøi chính ñoái vôùi ñôn vò söï nghieäp coù thu - Ñôn vò söï nghieäp coù thu töï chuû taøi chính, chuû ñoäng boá trí kinh phí ñeå thöïc hieän nhieäm vuï, ñöôïc oån ñònh kinh phí hoaït ñoäng thöôøng xuyeân theo ñònh kyø 3 naêm vaø haøng naêm ñöôïc taêng theâm theo tyû leä do Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh. - Ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc vay tín duïng ñeå môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng söï nghieäp vaø töï chòu traùch nhieäm traû nôï vay theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. - Ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc giöõa laïi khaáu hao cô baûn vaø tieàn thu thanh lyù taøi saûn ñeå taêng cöôøng cô sôû vaät chaát cho ñôn vò. - Ñôn vò söï nghieäp coù thu ñöôïc chuû ñoäng soá bieân cheá ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao, thöïc hieän cheá ñoä hôïp ñoàng lao ñoäng theo qui ñònh cuûa Boä Luaät lao ñoäng. - Thuû tröôûng ñôn vò ñöôïc quyeát ñònh möùc chi quaûn lyù, chi nghieäp vuï cao hoaëc thaáp hôn möùc chi do Nhaø nöôùc qui ñònh.