Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:180

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương" được thực hiện với mục tiêu nhằm tìm hiểu thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI TRẦN THỊ HẰNG KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ VÀ PHỤ TÙNG ĐÔNG DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI TRẦN THỊ HẰNG KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ VÀ PHỤ TÙNG ĐÔNG DƢƠNG Chuyên ngành: Kế toán Mã số : 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học TS. Phạm Thanh Hƣơng HÀ NỘI, NĂM 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Luận văn đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng với sự hƣớng dẫn của giảng viên TS. Phạm Thanh Hƣơng. Các số liệu và kết quả thể hiện trong bài luận văn là trung thực, khách quan và có nguồn gốc đáng tin cậy. Tác giả Trần Thị Hằng
ii LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành bài luận văn thạc sĩ kinh tế một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân còn có sự hƣớng dẫn nhiệt tình của quý thầy cô cũng nhƣ sự động viên, ủng hộ hết mình của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn thạc sĩ. Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo, ngƣời hƣớng dẫn khoa học TS. Phạm Thanh Hƣơng đã rất nhiệt tình hƣớng dẫn và chỉ bảo cho em trong suốt thời gian thực hiện luận văn thạc sĩ kinh tế. Em xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu và toàn thể các thầy cô khoa Sau đại học - Trƣờng Đại học thƣơng mại đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trƣờng. Em cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo công ty và các anh, chị công nhân viên của Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ nhiệt tình trong thời gian em tìm hiểu thực tế tại công ty. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và bạn bè đã luôn động viên, ủng hộ và tạo điều kiện giúp đỡ em có thể hoàn thành tốt bài luận văn thạc sĩ kinh tế này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả Trần Thị Hằng
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi DANH MỤC BIỂU MẪU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ .................................................... vii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI .........................................................................9 1.1 Những vấn đề cơ bản về hàng tồn kho trong doanh nghiệp ...........................9 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm hàng tồn kho ...............................................................9 1.1.2 Phân loại hàng tồn kho ...................................................................................11 1.1.3 Đặc điểm của doanh nghiệp thương mại ảnh hưởng đến kế toán hàng tồn kho .............................................................................................................................14 1.1.4 Yêu cầu quản lý và nhiệm vụ của kế toán hàng tồn kho ..............................15 1.2 Kế toán hàng tồn kho dƣới góc độ kế toán tài chính .....................................17 1.2.1 Quy định kế toán hàng tồn kho theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam ...........17 1.2.2 Kế toán hàng tồn kho theo Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam ...........21 1.3 Kế toán hàng tồn kho dƣới góc độ kế toán quản trị ......................................39 1.3.1 Định mức và dự toán hàng tồn kho ...............................................................39 1.3.2 Thu thập thông tin hàng tồn kho ...................................................................42 1.3.3 Phân tích thông tin hàng tồn kho...................................................................46 1.3.4 Trình bày và cung cấp thông tin hàng tồn kho..............................................47 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................49 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ VÀ PHỤ TÙNG ĐÔNG DƢƠNG ...................................50 2.1 Tổng quan về Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng ...............50 2.1.1 Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh tại công ty .....................................50 2.1.2 Đặc điểm tổ chức quản lý tại công ty .............................................................54
iv 2.1.3 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại công ty...............................................56 2.2 Các nhân tố ảnh hƣởng đến kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng ...................................................................................60 2.2.1 Các nhân tố bên ngoài ....................................................................................60 2.2.2 Các nhân tố bên trong .....................................................................................62 2.3 Thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng dƣới góc độ kế toán tài chính ..........................................................63 2.3.1 Quy định kế toán hàng tồn kho tại công ty ....................................................63 2.3.2 Kế toán chi tiết hàng tồn kho ..........................................................................72 2.3.3 Kế toán tổng hợp hàng tồn kho ......................................................................73 2.3.4 Trình bày thông tin hàng tồn kho trên Báo cáo tài chính ...........................81 2.4 Thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng dƣới góc độ kế toán quản trị ...........................................................83 2.4.1 Định mức và dự toán hàng tồn kho ...............................................................83 2.4.2 Thu thập thông tin về hàng tồn kho ...............................................................84 2.4.3 Phân tích thông tin hàng tồn kho...................................................................85 2.4.4 Trình bày và cung cấp thông tin hàng tồn kho..............................................85 2.5 Đánh giá thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng ............................................................................................86 2.5.1 Ưu điểm ..........................................................................................................86 2.5.2 Tồn tại và nguyên nhân ..................................................................................89 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................93 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ VÀ PHỤ TÙNG ĐÔNG DƢƠNG ....................................................................................................................94 3.1 Định hƣớng phát triển và yêu cầu của việc hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng ........................................94 3.2 Giải pháp hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng ............................................................................................95
v 3.2.1 Hoàn thiện kế toán hàng tồn kho dưới góc độ kế toán tài chính .................95 3.2.2 Hoàn thiện kế toán hàng tồn kho dưới góc độ kế toán quản trị .................100 3.3 Điều kiện thực hiện giải pháp ........................................................................103 3.4 Hạn chế của luận văn ......................................................................................105 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ......................................................................................106 KẾT LUẬN ............................................................................................................107 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BCTC Báo cáo tài chính BTC Bộ tài chính BVMT Bảo vệ môi trƣờng CĐKT Cân đối kế toán CMKT Chuẩn mực kế toán CKTM Chiết khấu thƣơng mại DNSX Doanh nghiệp sản xuất DNTM Doanh nghiệp thƣơng mại GTGT Giá trị gia tăng HTK Hàng tồn kho KKĐK Kiểm kê định kỳ KKTX Kê khai thƣờng xuyên KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính TK Tài khoản TT Thông tƣ TTĐB Tiêu thụ đặc biệt TSCĐ Tài sản cố định SPS Số phát sinh SXKD Sản xuất kinh doanh IAS International Accounting Standards VAS Vietnam Accounting Standards
vii DANH MỤC BIỂU MẪU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Biểu mẫu, hình vẽ, sơ đồ Trang Biểu mẫu Biểu mẫu 3.1: Sổ giao nhận chứng từ 98 Biểu mẫu 3.2: Báo cáo hàng tồn kho 103 Biểu mẫu 3.3: Báo cáo tình hình cung ứng hàng hóa 103 Biểu mẫu 3.4: Báo cáo tính kịp thời của cung ứng hàng hóa 103 Hình vẽ Hình 2.1: Giao diện chứng từ mua hàng trong nƣớc nhập kho 70 Hình 2.2: Giao diện chứng từ mua hàng nhập khẩu nhập kho (trang 70 Hàng tiền) Hình 2.3: Giao diện tính giá xuất kho 72 Hình 2.4: Giao diện chứng từ mua hàng nhập khẩu nhập kho (trang 77 thuế) Hình 2.5: Giao diện chứng từ mua hàng nhập khẩu nhập kho 78 (Phí hàng về kho) Hình 2.6: Giao diện chứng từ bán hàng hóa trong nƣớc (Hàng tiền) 80 Hình 2.7: Giao diện chứng từ bán hàng hóa trong nƣớc (Giá vốn) 80 Hình 2.8: Giao diện lập báo cáo tài chính 82 Hình 3.1: Giao diện thay đổi phƣơng pháp tính giá xuất kho 96 Sơ đồ Sơ đồ 2.1: Quy trình nhập – xuất hàng hóa của công ty 54 Sơ đồ 2.2: Trình tự kế toán chi tiết hàng tồn kho tại công ty 72
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hàng tồn kho là một trong những bộ phận quan trọng của tài sản ngắn hạn và là bộ phận không thể thiếu đƣợc trong chuỗi các hoạt động sản xuất kinh doanh. Nó cũng là điều kiện tiền đề cho tính hoạt động liên tục của quá trình sản xuất kinh doanh trong bất cứ doanh nghiệp nào. Trong hoạt động quản lý kinh doanh, hàng tồn kho là khoản mục dễ bị xảy ra sai sót, gian lận từ khâu mua hàng, dự trữ đến khâu sử dụng. Vì vậy, để quản lý số lƣợng và giá trị hàng tồn kho một cách thuận tiện và khoa học, mỗi doanh nghiệp cần lựa chọn phƣơng pháp xác định giá trị hàng tồn kho và mô hình dự trữ hàng tồn kho phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của mình. Bên cạnh đó, giá trị hàng tồn kho còn là cơ sở để xác định giá trị của chỉ tiêu “Giá vốn hàng bán” trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Đây là một chỉ tiêu quan trọng, có tầm ảnh hƣởng đáng kể đến độ chính xác của kết quả kinh doanh trong kỳ. Nói cách khác, việc xác định đúng giá trị hàng tồn kho có ý nghĩa vô cùng quan trọng tới độ tin cậy của kết quả hoạt động kinh doanh. Vì vậy, việc sử dụng và quản lý hàng tồn kho một cách phù hợp sẽ có tác động lớn đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc cung cấp kịp thời, đầy đủ và chính xác các thông tin về hàng tồn kho sẽ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp quản lý tốt các hoạt động liên quan đến hàng tồn kho. Các nhà quản trị có thể xác định chính xác số lƣợng và chất lƣợng hàng tồn kho cần sử dụng để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra bình thƣờng, ổn định và giảm thiểu đƣợc tình trạng ứ đọng vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh. Từ đó, doanh nghiệp có thể chủ động lập kế hoạch và thực hiện quá trình mua hàng, dự trữ và sử dụng hàng tồn kho. Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng là công ty chuyên cung cấp các loại máy móc, thiết bị và phụ tùng phục vụ cho các công trình giao thông, xây dựng, khai thác mỏ, khu công nghiệp, cầu cảng, môi trƣờng,… Ngoài ra, công ty còn cung cấp các thiết bị đã qua sử dụng đƣợc nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc phù hợp với mọi nhu cầu của quý khách hàng. Vì vậy, hàng tồn kho của công ty rất đa dạng và phong phú về mẫu mã, chủng loại và xuất xứ. Việc quản lý và hạch toán hàng tồn kho luôn đƣợc ban lãnh đạo công ty quan tâm. Tuy nhiên, trên thực tế việc
2 quản lý và hạch toán hàng tồn kho của công ty còn một số hạn chế nhƣ việc sắp xếp, phân loại hàng tồn kho chƣa khoa học; việc cung cấp thông tin về hàng tồn kho còn chậm trễ; các thông tin kế toán hàng tồn kho cung cấp cho ban lãnh đạo chƣa thực sự hữu ích,…. Xuất phát từ những phân tích trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương” để làm đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế của mình. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu khoa học về kế toán hàng tồn kho Trong thời gian thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương”, tác giả đã tham khảo một số công trình nghiên cứu khoa học là các bài luận văn thạc sĩ kinh tế khóa trƣớc tại trƣờng Đại học thƣơng mại và các bài báo khoa học về kế toán hàng tồn kho của một số tác giả trong nƣớc. Luận án tiến sĩ kinh tế “Tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho trong các doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam” của tác giả Phan Hƣơng Thảo (Đại học thƣơng mại, 2020) đã trình bày cơ sở lý luận về tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho trong doanh nghiệp sản xuất gồm nội dung quản lý hàng tồn kho, nội dung tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho, các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho trong doanh nghiệp và kinh nghiệm tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho tại một số quốc gia. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã trình bày thực trạng và đánh giá thực trạng tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho trong các doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị hàng tồn kho trong các doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần Tập đoàn Austdoor” của tác giả Nguyễn Thị Hằng (Đại học thƣơng mại, 2020) đã làm rõ cơ sở lý luận về kế toán hàng tồn kho với các nội dung: khái niệm, đặc điểm, phân loại hàng tồn kho; yêu cầu quản lý và nhiệm vụ kế toán hàng tồn kho; kế toán hàng tồn kho theo quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam và chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo TT200/2014/TT-BTC của Bộ tài chính. Ngoài ra, tác giả cũng đã trình bày thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Tập đoàn Austdoor với
3 những kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần Tập đoàn Austdoor. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty trách nhiệm hữu hạn vàng bạc và thương mại dịch vụ Tiến Lực” của tác giả Nguyễn Phƣơng Thảo (Đại học thƣơng mại, 2019). Kết quả nghiên cứu của tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán hàng tồn kho; đánh giá đƣợc thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty trách nhiệm hữu hạn vàng bạc và thƣơng mại dịch vụ Tiến Lực, kết quả đạt đƣợc, tồn tại và nguyên nhân theo cả góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp thƣơng mại nói chung và kế toán hàng tồn kho tại Công ty trách nhiệm hữu hạn vàng bạc và thƣơng mại dịch vụ Tiến Lực nói riêng. Bài báo khoa học “Kế toán hàng tồn kho trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa” của tác giả Trƣơng Thị Nhung (Tạp chí tài chính kỳ 1, 2019) với các nội dung về kế toán hàng tồn kho trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay gồm: các nguyên tắc kế toán hàng tồn kho; phƣơng pháp xác định giá trị hàng tồn kho xuất trong kỳ; các phƣơng pháp kế toán hàng tồn kho. Bài báo khoa học “Kế toán quản trị hàng tồn kho: Công cụ giúp doanh nghiệp hội nhập hiệu quả” của tác giả Trần Thị Quỳnh Giang (Tạp chí tài chính số 5, 2014) đã trình bày thực trạng kế toán quản trị hàng tồn kho tại các doanh nghiệp sản xuất với năm luận điểm gồm: xây dựng dự toán hàng tồn kho; xây dựng kế hoạch đặt hàng; xây dựng kế hoạch dự trữ an toàn; thu thập thông tin về hàng tồn kho; phân tích thông tin phục vụ việc ra quyết định quản lý hàng tồn kho. Từ đó, tác giả đã đƣa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại các doanh nghiệp sản xuất. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu khoa học trên đều đã chỉ ra cơ sở lý luận về kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp, thực trạng kế toán hàng tồn kho trong một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp, từ đó đƣa ra đánh giá và giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thời gian tìm hiểu và nghiên cứu đề tài, tác giả nhận thấy các công trình nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho nói chung và các công trình nghiên cứu khoa học đã đề cập ở trên nói riêng vẫn còn một số hạn chế nhƣ sau:
4 - Các công trình nghiên cứu về hàng tồn kho tập trung chủ yếu vào kế toán tài chính mà chƣa quan tâm nhiều đến kế toán quản trị. Số lƣợng công trình nghiên cứu về hàng tồn kho theo góc độ kế toán quản trị còn hạn chế trong khi kế toán quản trị hàng tồn kho ngày càng có vai trò và vị trí quan trọng trong doanh nghiệp. - Phạm vi không gian nghiên cứu của các công trình khoa học tập trung chủ yếu tại các doanh nghiệp sản xuất. Số lƣợng các công trình nghiên cứu về hàng tồn kho tại các doanh nghiệp thƣơng mại còn khá ít trong khi các doanh nghiệp thƣơng mại hiện nay chiếm tỷ lệ không nhỏ trong tổng số các doanh nghiệp. - Cơ sở lý luận và thực trạng kế toán hàng hóa nhập khẩu chƣa đƣợc đề cập nhiều trong các công trình nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho trong khi hoạt động nhập khẩu hàng hóa tại Việt Nam hiện nay diễn ra khá rầm rộ do Việt Nam đã tham gia hội nhập kinh tế toàn cầu. Ngoài ra, tính đến thời điểm hiện tại vẫn chƣa có công trình nghiên cứu khoa học nào về kế toán hàng tồn kho đƣợc thực hiện tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. Vì vậy, để giải quyết những hạn chế nêu trên, tác giả sẽ tiếp tục tìm hiểu và nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho trong những phần tiếp theo của luận văn này. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài  Mục tiêu chung: Tìm hiểu thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng.  Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán hàng tồn kho tại doanh nghiệp thƣơng mại. - Phân tích và đánh giá thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu  Đối tƣợng nghiên cứu:
5 Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng dƣới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị.  Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: Nghiên cứu đƣợc thực hiện tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. - Về thời gian: Số liệu kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng từ năm 2018 đến năm 2020 và tập trung nghiên cứu số liệu năm 2019. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu  Phƣơng pháp thu thập dữ liệu: Vì đề tài tập trung nghiên cứu kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng nên dữ liệu đƣợc thu thập phục vụ cho đề tài nghiên cứu về cả cơ sở lý luận và thực tiễn bao gồm: Luật kế toán 2015; Chuẩn mực kế toán quốc tế về hàng tồn kho – IAS 02; Chuẩn mực kế toán Việt Nam (Chuẩn mực chung - VAS 01; Chuẩn mực kế toán hàng tồn kho - VAS 02); Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam (Thông tƣ 133/2016/TT-BTC; Thông tƣ 200/2014/TT- BTC); Các công trình nghiên cứu khoa học về kế toán hàng tồn kho, các tài liệu nội bộ của Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng, các tài liệu kế toán của công ty (Chứng từ kế toán; Sổ kế toán; Báo cáo tài chính). Trong quá trình thu thập dữ liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, tác giả đã sử dụng đồng thời ba phƣơng pháp thu thập dữ liệu sau: * Phương pháp phỏng vấn: Phƣơng pháp phỏng vấn là phƣơng pháp thu thập thông tin dựa trên cơ sở quá trình giao tiếp bằng lời nói có tính đến mục đích đặt ra. Tác giả sử dụng phƣơng pháp này nhằm mục đích thu thập các thông tin về đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý và đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. Quá trình thu thập dữ liệu đƣợc thực hiện thành hai giai đoạn: - Giai đoạn 1: Xác định đối tƣợng phỏng vấn và chuẩn bị câu hỏi phỏng vấn Đầu tiên, tác giả xác định đối tƣợng phỏng vấn là cán bộ quản lý và các cá nhân làm việc tại phòng kế toán (kế toán trƣởng, kế toán viên). Sau đó, tác giả
6 chuẩn bị nội dung một số câu hỏi dự kiến sẽ trao đổi và phỏng vấn với các đối tƣợng đƣợc phỏng vấn. Nội dung phỏng vấn tập trung chủ yếu vào đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý và đặc điểm tổ chức công tác kế toán hàng tồn kho tại công ty (Phụ lục 1.1). - Giai đoạn 2: Phỏng vấn Sau khi đã chuẩn bị nội dung câu hỏi phỏng vấn, tác giả tiến hành phỏng vấn các đối tƣợng liên quan. Vì thời gian tác giả thực hiện nghiên cứu và phỏng vấn diễn ra trong giai đoạn đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp, Việt Nam thực hiện giãn cách xã hội và Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng hạn chế ngƣời ra vào nên việc phỏng vấn đƣợc thực hiện đồng thời trong quá trình tác giả tìm hiểu và nghiên cứu thông qua các hình thức chủ yếu là trao đổi qua điện thoại, zalo, gmail. Các đối tƣợng đƣợc phỏng vấn đã nhiệt tình cung cấp cho tác giả các thông tin liên quan đến đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý và tình hình thực hiện công tác kế toán hàng tồn kho tại công ty. Tác giả đã tổng hợp và tóm tắt lại các thông tin thu thập đƣợc từ việc phỏng vấn tại Phụ lục 1.2. * Phương pháp quan sát: Quan sát là phƣơng pháp ghi lại có kiểm soát các sự kiện hoặc các hành vi ứng xử của con ngƣời. Trong quá trình tìm hiểu tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng, tác giả đã sử dụng phƣơng pháp quan sát thông qua việc sử dụng các giác quan và các thiết bị hỗ trợ để ghi nhận các nội dung tổ chức công tác kế toán trong công ty nhƣ ultraview, smartphone, máy scan,…. Việc sử dụng phƣơng pháp này sẽ giúp tác giả tiếp cận trực tiếp các nghiệp vụ kinh tế diễn ra hàng ngày và nội dung tổ chức công tác kế toán tại công ty. * Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Để có thêm dữ liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, tác giả còn nghiên cứu các tài liệu nội bộ của công ty nhƣ: Giấy phép đăng ký kinh doanh; Quy chế nội bộ; Đặc điểm hàng tồn kho của công ty; Định hƣớng phát triển của công ty trong thời gian tới; Các báo cáo tài chính của công ty năm 2018 và 2019. Ngoài ra, tác giả còn nghiên cứu chuẩn mực kế toán quốc tế - IAS 02, chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 01; VAS 02), chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam (Thông tƣ
7 133/2016/TT-BTC; Thông tƣ 200/2014/TT-BTC), giáo trình kế toán tài chính, giáo trình kế toán quản trị doanh nghiệp, tạp chí tài chính,...  Phƣơng pháp phân tích dữ liệu: Sau khi thu thập đƣợc các dữ liệu cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu, tác giả tiến hành phân tích dữ liệu với các bƣớc cơ bản nhƣ sau: - Tổng hợp và xử lý thông tin: Các tài liệu thu thập đƣợc thông qua phƣơng pháp phỏng vấn, quan sát và nghiên cứu tài liệu đƣợc sắp xếp, phân loại thành nhóm dữ liệu thuộc cơ sở lý luận (dữ liệu về luật kế toán, chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán, văn bản hƣớng dẫn, chính sách tài chính kế toán) và nhóm dữ liệu thuộc cơ sở thực tiễn (các dữ liệu liên quan đến Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng nhƣ dữ liệu, thông tin chung về công ty; dữ liệu về kế toán hàng tồn kho tại công ty). - So sánh: Tác giả so sánh cơ sở lý luận với tình hình thực tế của công ty, so sánh việc tổ chức công tác kế toán, vận dụng chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán tại công ty với quy định hiện hành để chỉ ra những vấn đề công ty đã thực hiện theo quy định, những vấn đề chƣa thực hiện theo quy định hoặc thực hiện khác với quy định. - Phân tích và đánh giá: Căn cứ vào các dữ liệu thu thập đƣợc, tác giả tiến hành phân tích dữ liệu, từ đó đƣa ra các nhận xét về kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng. Để tiến hành phân tích, tác giả sử dụng các phƣơng pháp nhƣ: sắp xếp thông tin theo trình tự hạch toán; dựa trên kết quả so sánh để phân tích; dùng công thức tính toán để phân tích,…. Từ kết quả phân tích đƣợc, tác giả thực hiện đánh giá, đƣa ra nguyên nhân tác động đến kết quả và đề xuất một số giải pháp hữu ích. 6. Ý nghĩa đề tài nghiên cứu Đề tài nghiên cứu “Kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dương” không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn có ý nghĩa thực tiễn: - Đề tài đã làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản mang tính lý luận về hàng tồn kho và kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp thƣơng mại. - Kết quả nghiên cứu của đề tài giúp cho Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng có cái nhìn tổng quan về thực trạng kế toán hàng tồn kho tại công
8 ty, từ đó giúp công ty nhận thức đúng đắn về việc hoàn thiện kế toán hàng tồn kho theo cả góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. - Các giải pháp tác giả đề xuất trong đề tài nghiên cứu sẽ góp phần hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng trong thời gian tới. - Qua quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả nhận thức rõ hơn về hàng tồn kho và kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thƣơng mại nói riêng. Đồng thời, tác giả đã học hỏi đƣợc rất nhiều kiến thức, kỹ năng và thái độ nghiên cứu khoa học nghiêm túc của ngƣời hƣớng dẫn khoa học. 7. Kết cấu đề tài nghiên cứu Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung đề tài nghiên cứu đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng, gồm: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp thƣơng mại Chƣơng 2: Thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty cổ phần thiết bị và phụ tùng Đông Dƣơng
9 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI 1.1 Những vấn đề cơ bản về hàng tồn kho trong doanh nghiệp 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm hàng tồn kho  Khái niệm hàng tồn kho: Hàng tồn kho là một trong những yếu tố đầu vào quan trọng của quá trình SXKD của doanh nghiệp. Hiện nay, hàng tồn kho trong doanh nghiệp đƣợc hiểu theo nhiều khái niệm khác nhau: Theo CMKT quốc tế về hàng tồn kho - IAS 02: “Hàng tồn kho là những tài sản đƣợc giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh thông thƣờng; đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang để phục vụ cho việc bán; nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ”. Theo đó, hàng tồn kho trong doanh nghiệp bao gồm: hàng hóa mua vào để bán ra, thành phẩm tồn kho trong kỳ, vật dụng chuẩn bị đƣa vào quá trình sản xuất, giá trị của sản phẩm dở dang. Đồng thời, cũng theo IAS 02, hàng tồn kho trong doanh nghiệp không bao gồm chi phí xây dựng dở dang phát sinh từ các hợp đồng xây dựng; các công cụ tài chính; gia súc, gia cầm, nông lâm sản và các quặng khoáng sản của các nhà sản xuất. Theo điều 3 CMKT Việt Nam về hàng tồn kho - VAS 02: “Hàng tồn kho là những tài sản đƣợc giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thƣờng; đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang; nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ”. Với cách hiểu này thì hàng tồn kho trong doanh nghiệp bao gồm: Hàng hóa mua về để bán (hàng hóa tồn kho, hàng mua đang đi trên đƣờng, hàng gửi đi bán, hàng hóa gửi đi gia công chế biến); Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán; Sản phẩm dở dang (sản phẩm chƣa hoàn thành và sản phẩm hoàn thành chƣa làm thủ tục nhập kho thành phẩm); Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho, gửi đi gia công chế biến và đã mua đang đi trên đƣờng; Chi phí dịch vụ dở dang. Theo điều 23 thông tƣ 200/2014/TT-BTC hƣớng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp: “Hàng tồn kho của doanh nghiệp là những tài sản đƣợc mua vào để sản xuất hoặc để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thƣờng, gồm: Hàng mua đang đi
10 trên đƣờng; Nguyên liệu, vật liệu; Công cụ, dụng cụ; Sản phẩm dở dang; Thành phẩm, hàng hóa, hàng gửi bán; Hàng hóa đƣợc lƣu giữ tại kho bảo thuế của doanh nghiệp”. Theo điều 22 thông tƣ 133/2016/TT-BTC hƣớng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa: “Hàng tồn kho của doanh nghiệp là những tài sản đƣợc mua vào để sản xuất hoặc để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thƣờng, gồm: Hàng mua đang đi trên đƣờng; Nguyên liệu, vật liệu; Công cụ, dụng cụ; Sản phẩm dở dang; Thành phẩm; Hàng hóa; Hàng gửi bán”. Các loại sản phẩm, hàng hóa, vật tƣ, tài sản nhận giữ hộ, nhận ký gửi, nhận ủy thác xuất nhập khẩu, nhận gia công,… không thuộc quyền sở hữu và kiểm soát của doanh nghiệp thì không đƣợc phản ánh là hàng tồn kho. Nhƣ vậy, từ các khái niệm trên chúng ta có thể khái quát khái niệm hàng tồn kho nhƣ sau: Hàng tồn kho là những tài sản mà doanh nghiệp nắm giữ nhằm mục đích để bán hoặc để đƣa vào sử dụng cho quá trình sản xuất, cung cấp dịch vụ hoặc đang trong quá trình sản xuất ra các sản phẩm để bán. Đối với các DNSX, hàng tồn kho chủ yếu bao gồm nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, sản phẩm dở dang và thành phẩm. Đối với các DNTM, hàng tồn kho chủ yếu là hàng hóa.  Đặc điểm hàng tồn kho: Hàng tồn kho trong doanh nghiệp có một số đặc điểm cơ bản nhƣ sau: - Nguồn hình thành hàng tồn kho khá đa dạng và phong phú. Hàng tồn kho có thể hình thành do các nguồn nhƣ: mua ngoài (trong nƣớc, nhập khẩu); tự sản xuất, chế biến; thuê ngoài gia công; nhận vốn góp từ các đơn vị khác; nhận biếu tặng, viện trợ,…. Với mỗi nguồn hình thành thì chi phí phát sinh liên quan cấu thành nên giá gốc hàng tồn kho cũng khác nhau. Ví dụ, giá gốc hàng tồn kho hình thành do mua ngoài bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, chi phí bảo quản, chi phí lƣu kho, lƣu bãi, chi phí bảo hiểm, các khoản thuế không đƣợc hoàn lại,… còn giá gốc hàng tồn kho hình thành do thuê ngoài gia công bao gồm chi phí vật liệu gia công, chi phí tiền thuê gia công,… Việc xác định đúng các yếu tố chi phí cấu thành nên giá gốc có ý nghĩa quan trọng vì nó sẽ giúp doanh nghiệp xác định đúng giá gốc, từ đó xác định đúng chi phí hàng tồn kho để làm cơ sở xác định kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.
11 - Trong quá trình nắm giữ, hàng tồn kho thƣờng bị hao mòn với một số biểu hiện phổ biến nhƣ bị hƣ hỏng, biến chất, bị lỗi mốt, lỗi thời,…. Vì vậy, doanh nghiệp cần phải nắm rõ đặc điểm, phẩm chất của từng loại hàng tồn kho và xu hƣớng thị hiếu của thị trƣờng đối với từng loại hàng tồn kho để có kế hoạch mua, bán, dự trữ cho phù hợp. - Hàng tồn kho trong doanh nghiệp thƣờng rất đa dạng và phong phú về quy cách, mẫu mã, chủng loại, đặc điểm và tính chất thƣơng phẩm. Mỗi loại hàng tồn kho lại có điều kiện bảo quản và cất trữ khác nhau. Ví dụ, nhiều loại hàng tồn kho phù hợp với điều kiện bảo quản tự nhiên nhƣ cát, đá, gạch,… nhƣng nhiều loại hàng tồn kho lại phù hợp với điều kiện bảo quản nhân tạo nhƣ hàng đông lạnh, hàng điện tử,…. Vì vậy, tùy thuộc vào từng loại hàng tồn kho mà doanh nghiệp cần bảo quản và cất trữ khác nhau. Nếu doanh nghiệp quản lý tốt việc bảo quản và cất trữ hàng tồn kho sẽ giúp giảm thiểu chi phí dự trữ hàng tồn kho và giảm thiểu rủi ro do hƣ hỏng, biến chất, lỗi mốt, lỗi thời của hàng tồn kho. Từ đó, sẽ giúp cho công tác kiểm kê, quản lý, bảo quản và sử dụng hàng tồn kho của doanh nghiệp tốt hơn. Từ những phân tích trên, tác giả nhận thấy rằng để quản lý tốt hàng tồn kho, mỗi doanh nghiệp cần phải hiểu rõ đặc điểm của từng nhóm, từng loại hàng tồn kho trong doanh nghiệp. Và từ đó, mỗi doanh nghiệp cần phải xây dựng biện pháp quản lý hàng tồn kho hiệu quả, phù hợp với đặc điểm SXKD và yêu cầu quản lý hàng tồn kho của doanh nghiệp mình. 1.1.2 Phân loại hàng tồn kho Trong doanh nghiệp, hàng tồn kho thƣờng khá đa dạng về chủng loại, đặc điểm, tính chất thƣơng phẩm, điều kiện bảo quản, nguồn hình thành, vai trò và công dụng trong quá trình SXKD. Vì vậy, để quản lý tốt hàng tồn kho và tính chính xác giá gốc hàng tồn kho, doanh nghiệp cần phân loại hàng tồn kho theo những tiêu thức phù hợp. * Căn cứ vào công dụng và mục đích sử dụng, hàng tồn kho được chia thành: - Nguyên liệu, vật liệu: Đây là bộ phận hàng tồn kho đƣợc dự trữ để sử dụng cho mục đích SXKD của doanh nghiệp.