Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu mối quan hệ của đầu tư và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên, luận văn đánh giá tác động của hoạt động đầu tư đến sự tăng trưởng phát triển kinh tế của tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất tìm ra các giải pháp quan trọng nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng của hoạt động đầu tư giúp cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên nhanh và bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ PHƯƠNG MAI TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2016
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ PHƯƠNG MAI TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hoàng Thị Thu THÁI NGUYÊN - 2016
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng Luận văn thạc sỹ kinh tế: “Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu của riêng Tôi. Những số liệu sử dụng trong luận văn này được chỉ rõ nguồn trích dẫn trong danh mục tài liệu tham khảo. Kết quả nghiên cứu này chưa được công bố trong những công trình được nghiên cứu từ trước đến nay. Thái Nguyên ngày 28 tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Hoàng Thị Phương Mai
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, Tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo, khoa sau Đại học, Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến Quý thầy cô giáo, khoa sau Đại học, Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên và gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô giáo - PGS.TS. Hoàng Thị Thu đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Ngoài ra, tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên nơi tôi đang công tác, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên, Cục thống kê tỉnh Thái Nguyên và các đồng nghiệp, bạn học đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi tham khảo và thu thập số liệu để hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã luôn ủng hộ, động viên và tạo điều kiện để tác giả hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên ngày 28 tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Hoàng Thị Phương Mai
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của luận văn ........................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu đề tài........................................................... 3 4. Ý nghĩa và đóng góp của Luận văn............................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ ................................................ 5 1.1. Cơ sở lý luận về tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế................... 5 1.1.1. Cơ sở lý luận về đầu tư ........................................................................... 5 1.1.2. Một số vấn đề chung về tăng trưởng kinh tế......................................... 14 1.1.3. Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế........................................ 22 1.2. Cơ sở thực tiễn về tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế ............. 27 1.2.1. Kinh nghiệm quốc tế ............................................................................. 27 1.2.2. Kinh nghiệm của Việt Nam .................................................................. 29 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Thái Nguyên................................ 33 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. 34 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 34 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 34 2.2.2. Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin ............................................. 34
iv 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 35 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 37 Chương 3 THỰC TRẠNG VÀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN .................................. 39 3.1. Khái quát về điều kiện phát triển của tỉnh Thái Nguyên ......................... 39 3.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Thái Nguyên ............................................. 39 3.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội của tỉnh Thái Nguyên ................................... 40 3.1.3. Đặc điểm văn hóa, xã hội ...................................................................... 42 3.1.4. Đặc điểm kinh tế ................................................................................... 42 3.1.5. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên- kinh tế- xã hội tới thu hút vốn, sử dụng vốn, hiệu quả sử dụng vốn và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên43 3.2. Thực trạng đầu tư và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên............. 44 3.2.1. Thực trạng đầu tư của tỉnh Thái Nguyên .............................................. 44 3.2.2. Thực trạng tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên ......................... 48 3.3. Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế tại tỉnh Thái Nguyên ........ 52 3.3.1. Đo lường tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên thông qua hiệu quả sử dụng vốn ..................................................................................................... 52 3.3.2. Phân tích hồi quy tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên .................................................................................................... 53 3.4. Đánh giá chung về tác động của đầu tư tới tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên .................................................................................................... 55 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 55 3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 60 Chương 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ NHẰM THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN ............ 64 4.1. Định hướng đầu tư và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016 -2020....................................................................................................... 64 4.1.1. Quan điểm phát triển ............................................................................. 64
v 4.1.2. Mục tiêu phát triển kinh tế .................................................................... 65 4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................... 66 4.2.1. Đầu tư phát triển nguồn nhân lực nhằm nâng cao năng lực sản xuất lao động .......................................................................................................... 66 4.2.2. Huy động nguồn vốn đầu tư cho tăng trưởng kinh tế ........................... 68 4.2.3. Phân bổ và sử dụng nguồn vốn có hiệu quả.......................................... 70 4.2.4. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch và bố trí kế hoạch đầu tư .... 74 4.2.5. Đổi mới và hoàn thiện chính sách đầu tư vào công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh ......................................................................................... 77 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 79 KẾT LUẬN .................................................................................................... 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Nội dung FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài ODA Khoản viện trợ phát triển chính thức GNP Tổng sản phẩm quốc dân GDP Tổng sản phẩm quốc nội GO Tổng giá trị sản xuất VA Giá trị gia tăng PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh TEP Phần đống góp của tổng các yếu tố năng suất vào tăng trưởng GDP HDND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân sân KT-XH Kinh tế - xã hội TD&MNPB Trung du và miền núi phía bắc KCN Khu công nghiệp CMKT Cách mạng kỹ thuật DN Doanh nghiệp
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tổng vốn đầu tư .................................................................... 44 Bảng 3.2: Vốn đầu tư theo nguồn vốn đầu tư......................................... 45 Bảng 3.3: Vốn đầu tư theo ngành kinh tế .............................................. 46 Bảng 3.4: Vốn đầu tư phân theo cấu thành ............................................ 47 Bảng 3.5. Quy mô và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên ............ 49 Bảng 3.6: Tăng trưởng kinh tế phân theo ngành .................................... 50 Bảng 3.7: Tăng trưởng kinh tế phân theo thành phần kinh tế ................. 51 Bảng 3.8: Hiệu quả tăng trưởng kinh tế thông qua hiệu quả sử dụng vốn đầu tư ................................................................................... 52 Bảng 3.9: Kết quả hồi quy đánh giá tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế tỉnh Thái Nguyên....................................................... 54
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Đầu tư có tác động trực tiếp đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển của một nền kinh tế. Kết quả của hoạt động đầu tư là làm gia tăng năng lực sản xuất, cung ứng các sản phẩm vật chất, dịch vụ cho nền kinh tế, thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển giao công nghệ, từ đó tạo đà cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế. Trong những năm qua, nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, duy trì được mức tăng trưởng cao và ổn định so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, mức sống người dân được cải thiện rõ rệt, chất lượng cuộc sống được nâng cao,... Để có được những thành tựu đó, phải kể đến vai trò đặc biệt quan trọng của đầu tư không những làm gia tăng tài sản của cá nhân nhà đầu tư mà còn trực tiếp làm gia tăng tài sản vật chất cho nền kinh tế, có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế đồng thời hiệu quả của hoạt động đầu tư còn có tính chất quyết định đến sự tăng trưởng, phát triển kinh tế bền vững và đồng đều. Chính vì vậy, việc nghiên cứu tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của địa phương giúp các nhà quản lý hoạch định được các chính sách tham khảo để nâng cao hiệu quả trong quá trình đầu tư. Cũng giống như các địa phương khác trên cả nước, tại tỉnh Thái Nguyên, thực hiện đường lối chính sách mới của Đảng và Nhà nước về phát triển đất nước, đặc biệt được sự hỗ trợ từ các nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước, hoạt động đầu tư tại tỉnh Thái Nguyên đã có nhiều khởi sắc, góp phần làm cho diện mạo của tỉnh ngày một đổi mới, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao (bình quân giai đoạn 2011 - 2016 đạt 13,6%/năm), đời sống nhân dân được nâng cao tạo tiền đề cho kinh tế xã hội tỉnh không ngừng tăng trưởng, hòa nhập chung vào sự phát triển của cả nước. Để có được những thành quả như vậy, tỉnh Thái Nguyên đã có nhiều chính sách cũng như nhiều giải pháp thu hút đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong và ngoài tỉnh có
2 cơ hội đầu tư tại Thái Nguyên, góp phần tăng trưởng kinh tế của tỉnh nhà nhanh và bền vững (giá trị tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2011 - 2016 là 194.229 tỷ đồng). Từ những cơ sở trên đã đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu sự tác động của hoạt động đầu tư đến tăng trưởng kinh tế, qua đó có những biện pháp cần thiết và trọng tâm để tăng cường những tác động tốt của đầu tư đến kinh tế, sự tăng trưởng trong tương lai đồng thời giảm bớt tác động xấu của đầu tư đến sự tăng trưởng kinh tế. Đây là vấn đề hết sức phức tạp và khó khăn, không thể phân tích nghiên cứu triệt để cùng một lúc. Để góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư đến sự phát triển của nền kinh tế tỉnh nhà, em xin chọn đề tài: “Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên”. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu mối quan hệ của đầu tư và tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên, luận văn đánh giá tác động của hoạt động đầu tư đến sự tăng trưởng phát triển kinh tế của tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất tìm ra các giải pháp quan trọng nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng của hoạt động đầu tư giúp cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên nhanh và bền vững. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về đầu tư, tăng trưởng kinh tế và tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế. - Phân tích đánh giá thực trạng của hoạt động đầu tư và tăng trưởng kinh tế của Tỉnh Thái Nguyên. - Phân tích đánh giá tác động của hoạt động đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên đồng thời đánh giá được ưu, nhược điểm của sự tác động đó. - Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên.
3 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là thực trạng đầu tư, tăng trưởng kinh tế và tác động của đầu tư tới sự tăng trưởng kinh tế tại tỉnh Thái Nguyên. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian nghiên cứu: Giới hạn phạm vi nghiên cứu chính tại địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Bên cạnh đó tham khảo kinh nghiệm tỉnh Vĩnh Phúc, và Thành phố Đà Nẵng. - Về thời gian nghiên cứu: Số liệu sử dụng trong nghiên cứu của luận văn từ 2000 - 2015 - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu 4 vấn đề chính: + Hoạt động đầu tư của tỉnh Thái Nguyên + Tăng trưởng kinh tế của Tỉnh Thái Nguyên + Tác động của hoạt động đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của Tỉnh Thái Nguyên. + Đề xuất giải pháp tăng cường đẩy mạnh hoạt động đầu tư và tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên. 4. Ý nghĩa và đóng góp của Luận văn Quá trình phân tích và kiểm chứng bằng số liệu thực tế đánh giá khách quan được tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nhằm đưa ra các chính sách tốt hơn trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị để góp phần thực hiện đầu tư có hiệu quả nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, là ý kiến để các nhà hoạch định chính sách và các nhà quản lý của tỉnh nghiên cứu nhằm đưa ra các chính sách, văn bản quy phạm pháp luật và tạo điều kiện, môi trường kinh doanh thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc góp phần tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn kết cấu thành 4 chương chính, bao gồm:
4 Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên. Chương 4: Một số giải pháp nhằm tăng cường sự tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ 1.1. Cơ sở lý luận về tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế 1.1.1. Cơ sở lý luận về đầu tư 1.1.1.1. Khái niệm đầu tư Theo ngân hàng thế giới: Đầu tư là sự bỏ vốn trong một thời gian dài theo một lĩnh vực nhất định (như thăm dò, khai thác, chế biến, sản xuất kinh doanh, dịch vụ...) và đưa vốn vào hoạt động của doanh nghiệp tương lai trong nhiều chu kỳ kế tiếp nhằm thu hồi vốn và có lợi nhuận cho nhà đầu tư và lợi ích kinh tế xã hội cho đất nước được đầu tư. Theo luật đầu tư của Việt Nam năm 2005: Đầu tư là việc các nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình và vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định và các luật pháp liên quan. Trong kinh tế học vĩ mô, đầu tư chỉ việc gia tăng tư bản nhằm tăng cường năng lực sản xuất tương lai. Do vậy, đầu tư còn được gọi là hình thành tư bản hoặc tích lũy tư bản. Tuy nhiên, chỉ có tăng tư bản làm tăng năng lực sản xuất vật chất mới được tính vào quá trình đầu tư. Nguồn lực đầu tư bao gồm tiền vốn, đất đai, lao động, máy móc thiết bị, tài nguyên, khoa học công nghệ. Như vậy, đầu tư là hoạt động sử dụng các nguồn lực trong một thời gian nhất định ở hiện tại để thu được lợi nhuận kinh tế và lợi ích xã hội trong tương lai. 1.1.1.2. Đặc điểm của đầu tư Hoạt động đầu tư có những đặc điểm chủ yếu sau: * Quy mô tiền vốn, vật tư, lao động cần thiết cho hoạt động đầu tư thường rất lớn. Vốn đầu tư nằm đọng khá lâu trong suốt quá trình thực hiện đầu tư. Lao động cần sử dụng cho các dự án rất lớn, đặc biệt đối với các dự án
6 trọng điểm quốc gia. Do đó, công tác tuyển dụng, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ cần tuân thủ một kế hoạch định trước, sao cho đáp ứng tốt nhất nhu cầu từng loại nhân lực theo tiến độ đầu tư, đồng thời, hạn chế đến mức thấp nhất những ảnh hưởng tiêu cực do vấn đề hậu dự án tạo ra như bố trí lao động, giải quyết lao động đôi dư... * Thời kỳ đầu tư kéo dài: Thời kỳ đầu tư tính từ khi khởi công thực hiện dự án đến khi dự án hoàn thành và đưa vào hoạt động. Nhiều công trình dự đầu tư có thời gian đầu tư kéo dài đến hàng chục năm. * Thời gian vận hành các kết quả đầu tư kéo dài. Thời gian này tính từ khi đưa công trình vào hoạt động cho đến khi hết thời hạn hoạt động và đào thải công trình. Nhiều thành quả đầu tư phát huy kết quả lâu dài, có thể tồn tại vĩnh viễn như các Kim Tự Tháp Ai Cập, Nhà thờ La Mã ở Rôm, Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc... Trong suốt quá trình vận hành, các thành quả đầu tư chịu sự tác động hai mặt, cả tích cực và tiêu cực của nhiều yếu tố tự nhiên, chính trị, kinh tế, xã hội... * Các thành quả của hoạt động đầu tư mà là công trình xây dựng thường phát huy tác dụng ngay tại nơi nó được tạo dựng lên, do đó, quá trình thực hiện đầu tư cũng như thời kỳ vận hành các kết quả đầu tư chịu ảnh hưởng lớn của các nhân tố về tự nhiên, kinh tế, xã hội vùng. * Hoạt động đầu tư có tính rủi ro cao. Do quy mô vốn đầu tư lớn, thời kỳ đầu tư kéo dài và thời gian vận hành các kết quả đầu tư cũng kéo dài... nên mức độ rủi ro của hoạt động đầu tư thường cao. Rủi ro đầu tư do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chủ quan từ các nhà đầu tư như quản lý kém, chất lượng sản phẩm không đạt yêu cầu... có nguyên nhân khách quan như giá nguyên liệu tăng, giá bán sản phẩm giảm, công suất sản xuất không đạt công suất thiết kế...
7 1.1.1.3. Vai trò của đầu tư đối với nền kinh tế Từ trước đến nay khi nói về đầu tư, không một nhà kinh tế học nào và không một lý thuyết kinh tế nào lại không nói đến vai trò của đầu tư đối với nền kinh tế. Có thể nói rằng đầu tư là cốt lõi là động lực cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế. a. Vai trò của đầu tư đối với tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế Đầu tư tác động mạnh tới tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế. Mức độ tác động cũng như thời gian ảnh hưởng là khác nhau. Bởi vì, xét về mặt cầu thì đầu tư tiêu thụ một khối lượng hàng hóa và dịch vụ cho nền kinh tế nhưng đứng về tổng cung thì nó làm cho sản xuất gia tăng, giá cả giảm, tạo công ăn việc làm và làm tăng thu nhập từ đó kích thích tiêu dùng. Mà sản xuất phát triển chính là nguồn gốc của sự phát triển kinh tế xã hội, là điều kiện để cải thiện đời sống con người. Như vậy, đầu tư là nhân tố cho sự tăng trưởng và phát triển một nền kinh tế. b. Vai trò của đầu tư đối với sự ổn định nền kinh tế Đầu tư luôn có một độ trễ nhất định, tức là “đầu tư hôm nay, thành quả mai sau”. Ngoài ra do đầu tư có ảnh hưởng tới tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế không ăn khớp về thời gian do vậy nó có thể phá vỡ sự ổn định của một nền kinh tế. Nếu đầu tư tốt nó có thể giúp cho nền kinh tế tăng trưởng và phát triển. Khi tăng đầu tư trong nước, khi đó làm cho nhu cầu tiêu thụ hàng hóa dịch vụ liên quan tăng theo, điều đó là tổng cầu của nền kinh tế tăng, theo quy luật cung cầu của kinh tế tăng dẫn đến giá cả hàng hóa cũng tăng lên mạnh mẽ, và đến một mức độ nào đó có thì dẫn tới lạm phát, với tỉ lệ có thể rất cao. Khi lạm phát xảy ra, giá cả tăng vọt, dẫn đến các chi phí đầu vào cho sản xuất tăng lên dẫn đến sản xuất bị đình trệ, và người lao động thất nghiệp, nền kinh tế giảm thu nhập và đời sống giảm sút. Tất cả điều đó làm cho nền kinh tế lâm vào khủng hoảng trì trệ và làm giảm tốc độ phát triển. Tuy nhiên
8 nếu các quốc gia điều tiết đầu tư thì không những khắc phục được những ảnh hưởng tiêu cực mà còn làm cho nó trở thành động lực cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế. c. Vai trò của đầu tư đối với tốc độ tăng trưởng và phát triển nền kinh tế Ta thấy rõ rằng đầu tư có ảnh hưởng đến tổng cung và tổng cầu và tác động đến sự ổn định của nền kinh tế. Như vậy, sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế sẽ chịu ảnh hương rất lớn của đầu tư. Đầu tư còn làm tăng năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, năng lực sản xuất do vậy đầu tư còn có vai trò rất lớn trong việc thay đổi tốc độ phát triển kinh tế. Vì vậy, đối với mỗi quốc gia cần có một chính sách thích hợp để huy động vốn và đầu tư có hiệu quả nhằm nâng cao tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế. d. Vai trò của đầu tư đối với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế Mỗi một quốc gia được coi là phát triển khi cơ cấu kinh tế tăng trưởng theo hướng công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp trong đó công nghiệp và dịch vụ chiếm một tỷ lệ cao trong GDP của nước đó. Bới vì nông nghiệp do nhiều hạn chế về điều kiện tự nhiên và khả năng sinh học của cây trồng vật nuôi nên chỉ có tốc độ tăng trưởng tối đa từ 5-6%. Do vậy, khi công nghiệp và dịch vụ chiếm tỷ lệ cao, nó có khả năng đưa tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước đó lên cao 9-10%. Muốn vậy chúng ta phải chính sách đầu tư thỏa đáng. Mỗi nước cần tăng cường tỷ lệ đầu tư cho công nghiệp và dịch vụ và có nhiều chính sách phát huy hiệu quả của đầu tư có vậy thì công nghiệp và dịch vụ phát triển. Trong nông nghiệp cũng nên đầu tư nhiều hơn cho chăn nuôi bởi chăn nuôi thường có tỷ lệ tăng trưởng mạnh hơn trồng trọt. Còn đối với cơ cầu vùng lãnh thổ một quốc gia phát triển thường có cơ cấu kinh tế lãnh thổ cân đối và đồng đều giữa các vùng trong cả nước. Do vậy bên cạnh việc đầu tư trọng điểm để phát triển thành thị và các vùng đồng bằng chúng ta cần có nhiều chính sách đầu tư phát triển kinh tế các vùng núi và
9 nông thôn để vừa phát triển kinh tế xã hội vừa tạo sự cần bằng ổn định trong khu vực. e. Vai trò của đầu tư đối với khoa học kỹ thuật. Khoa học công nghệ là trung tâm của đời sống kinh tế xã hội hiện đại. Ở các nước đang phát triển, họ có mức đầu tư lớn, có quá trình phát triển lâu dài nên trình độ khoa học công nghệ của họ hơn hẳn các nước khác trên thế giới. Khi họ áp dụng các thành tựu này làm cho nền kinh tế có mức độ tăng trưởng mạnh mẽ, đời sống nhân dân nâng cao. Còn đối với các nước đang phát triển, do công nghệ nghèo nàn, lạc hậu lại không có điều kiện để nghiên cứu phát triển khoa học kỹ thuật nên kinh tế phát triển rất thấp, sản xuất kém phát triển và bị phụ thuộc vào các nước công nghiệp. Muốn thoát khỏi tình trạng này thì các nước phải tăng cường đầu tư và tìm cách thu hút đầu tư từ bên ngoài vào trong nền kinh tế. Đầu tư ở đây được hiểu là các nước này thu hút công nghệ hiện đại bên ngoài phù hợp đồng thời tổ chức nghiên cứu để phát minh ra các công nghệ mới hiện đại. Quá trình công nghiệp hóa hiện đại của các nước này có thành công hay không thành công phụ thuộc rất nhiều vào việc đầu tư phát triển khoa học công nghệ. Có thể khẳng định rằng đầu tư khoa học công nghệ là một chính sách cực kỳ quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội. 1.1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư a. Những yếu tố thuộc về môi trường vi mô: - Tiến bộ khoa học kỹ thuật : Các hoạt động đầu tư phải đi theo trào lưu công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế. Do đó sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật có thể tạo ra nhiều thuận lợi cho quá trinh thực hiện và vận hành dự án nhưng cũng có thể gây ra những rủi ra cho dự án. - Những yếu tố kinh tế: Khả năng tăng trưởng GDP-GNP trong khu vực thực hiện dự án; tình trạng lạm phát; tiền lương bình quân; tỷ giá hối đoái;
10 những lợi thế so sánh của khu vực so với những nơi khác. Sự thay đổi của một trong những nhân tố này dù ít hay nhiều cũng tác động đến dự án. - Chính sánh của nhà nước: Chiến lược đầu tư có sự chi phối từ các yếu tố về chính trị và chính sánh của Nhà nước. Bởi vậy, trong suốt quá trình hoạt động đầu tư đều phải bám sát theo những chủ trương và sự hướng dẫn của Nhà nước: cần chú trọng đến các mối quan hệ quốc tế đặc biệt là các nhân tố tự sự hội nhập ASEAN và bình thường hoá quan hê Việt Mỹ, các chủ trương chính sách của nhà Nước về thực hiện công cuộc đổi mới và mở cửa xem đó là những nhân tố quyết định đến chiến lược đầu tư dài hạn của chủ đầu tư. - Điều kiện tự nhiên : Trong quỏ trình xây dựng và triển khai các dự án đầu tư không thể không chú trọng đến các điều kiện tự nhiên nơi mà các dự án đi vào hoat động bởi vì trên thực tế, các dự án đầu tư tại đây đều chịu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên. - Văn hoá-xã hội: Có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến công cuộc đầu tư, chẳng hạn như khi dự án được triển khai và đi vào hoạt động thì nó phải được xem xét là có phù hợp với phong tục tập quán văn hoá nơi đó hay không, các điều lệ và quy định xã hội có chấp nhận nó hay không. Đây là một yếu tố khá quan trọng, ảnh hưởng nhiều và lâu dài đối với dụ án. Do đó cần phân tích một cách kĩ lưỡng trước khi đầu tư để tối ưu hoá hiệu quả đầu tư. b. Những yếu tố thuộc về môi trường vĩ mô - Khả năng tài chính: đây là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư. Năng lực tài chính mạnh ảnh hưởng đến vốn, nguyên vật liệu, máy móc… cấp cho dự án và do đó ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng của dự án. - Năng lực tổ chức: có thể coi đây là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng nhiều nhất đến hiệu quả đầu tư. Nếu năng lực tổ chức tốt sẽ nâng cao chất lượng dự án, tiết kiệm chi phí và từ đó nâng cao hiệu quả đầu tư.
11 - Chất lượng nhân lực: mọi sự thành công đều được quyết định bởi con người. Do đó chất lượng của lao động cả về trí tuệ và thể chất có ảnh hưởng rất quan trọng đến kết quả hoạt động kinh doanh nói chung và kết quả hoạt động đầu tư nói riêng . - Trình độ khoa học-công nghệ: Có ảnh hưởng lớn đến tiến độ và chất lượng của dự án, do đó ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. Ngoài ra nó cũng ảnh hưởng đến uy tín trong việc thu hút vốn đầu tư và đấu thầu để có các dự án. 1.1.1.5. Phân loại đầu tư a. Phân loại theo chủ thể đầu tư Đầu tư trong nước là việc nhà đầu tư trong nước bỏ vốn bằng tiền và các tài sản hợp pháp khác để tiến hành hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Đầu tư nước ngoài là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn bằng tiền hoặc các tài sản hợp pháp khác để tiến hành hoạt động đầu tư. b. Phân loại đầu tư theo lĩnh vực Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội và đầu tư vào các chương trình , dự án phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Đầu tư tư là hoạt động đầu tư của của các nhà đầu tư tư nhân vào các chương trình dự án kết cấu hạ tầng xã hội, phục vụ phát triển kinh tế xã hội. c. Phân loại đầu tư từ kết quả hoạt động đầu tư Căn cứ vào các kết quả của hoạt động đầu tư, bản chất và lợi ích do đầu tư đem lại chúng ta có thể chia đầu tư ra làm 3 loại: đầu tư tài chính, đầu tư thương mại và đầu tư phát triển. *Đầu tư tài chính Đầu tư tài chính là loại đầu tư trong đó người có tiền bỏ ra cho vay hoặc mua các giấy tờ có giá để hưởng lãi suất định trước, hay lãi suất tuỳ thuộc vào kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của cơ quan phát hành. Đầu