Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:137

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội" nhằm đề xuất các giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội, trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện; đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI Ở CẤP HUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP - HÀNH CHÍNH HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI Ở CẤP HUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP - HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật hành chính Mã số: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀM BÍCH HIÊN HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Hà
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. I MỤC LỤC .........................................................................................................II DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. V DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. VI DANH MỤC ĐỒ THỊ .................................................................................... VII MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI TẠI CẤP HUYỆN .......................... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện................................................................................... 8 1.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện ................................................................................................................. 8 1.1.2. Đặc điểm của thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện ............................................................................................................... 13 1.1.3. Vai trò thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện.17 1.2. Nội dung thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện 21 1.2.1. Chủ thể có trách nhiệm trong thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện ................................................................................ 21 1.2.3. Các hoạt động bổ trợ cho thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện ......................................................................................... 33 1.3. Yêu cầu và các điều kiện bảo đảm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện................................................................................. 36 1.3.1. Yêu cầu thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện.....36 1.3.2. Các điều kiện bảo đảm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ................................................................................................................ 39 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 42
iii CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI Ở CẤP HUYỆN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........... 43 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình Công chức Tư pháp - thành phố Hà Nội thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ...................... 43 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, Kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội ................. 43 2.1.2. Tình hình công chức phòng Tư pháp - thành phố Hà Nội thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ............................................................... 44 2.2. Kết quả thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội và nguyên nhân đạt được kết quả............................. 45 2.2.1. Kết quả thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................................... 45 2.2.2. Nguyên nhân đạt được những kết quả của thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ....................................................................................... 51 2.3. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 54 2.3.1. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................. 54 2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện, thành phố Hà Nội............................. 68 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 73 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI Ở CẤP HUYỆN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................................. 74 3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội .................................................. 74 3.1.1. Thực hiện pháp luật về hộ tịch ở cấp huyện - Thành phố Hà Nội phải gắn với cải cách thủ tục hành chính ...................................................................... 74
iv 3.1.2. Xác định việc chuyển đổi số trong thực hiện pháp luật có yếu tố nước ngoài là nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới............................................. 76 3.1.3. Đảm bảo thực hiện đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài đúng quy định, công khai, minh bạch trên địa bàn thành phố Hà Nội. ................................... 77 3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 79 3.2.1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài........ 79 3.2.2. Phát huy sức mạnh tổng hợp các cấp, các ngành và toàn xã hội trong thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài ...................................... 86 3.2.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện ......................................................................................... 87 3.2.4. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có trách nhiệm, đạo đức, chuyên môn trong thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài .................... 90 3.2.5. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện cho các cơ quan tư pháp............................................................................................................. 93 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 95 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 97 PHỤ LỤC 1 .........................................................................................................
v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT PBGDPL : Phổ biến giáo dục pháp luật QLHT : Quản lý Hộ tịch QLNN : Quản lý Nhà nước TTHC : Thủ tục hành chính UBND : Ủy ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Hiện trạng cán bộ công chức các phòng Tư pháp cấp huyện thành phố Hà Nội .................................................................................... 44 Bảng 2.2: Thực trạng trình độ cán bộ công chức các phòng Tư pháp cấp huyện thành phố Hà Nội .......................................................................... 45
vii DANH MỤC ĐỒ THỊ Trang Biểu đồ: Kết quả đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2019 đến 2022 ............................ 50
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, Việt Nam đang có những chuyển mình mạnh mẽ và sự khẳng định uy tín trên trường quốc tế. Các quan hệ kinh tế, văn hóa, xã hội ngày càng mở rộng phong phú và đa dạng. Cùng với sự phát triển hội nhập kinh tế quốc tế thì các mối quan hệ dân sự, việc gắn kết giữa công dân Việt Nam với công dân các nước trong khu vực và trên thế giới ngày càng khăng khít. Vì thế, hiện tượng hộ tịch có yếu tố nước ngoài xuất hiện ngày càng nhiều. Công tác đăng ký và quản lý hộ tịch có yếu tố nước ngoài giúp nhà nước bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đồng thời góp phần bảo đảm trật tự xã hội. Trong thời gian vừa qua, các quy định điều chỉnh quan hệ hộ tịch có yếu tố nước ngoài ngày càng hoàn chỉnh. Việc thực hiện pháp luật đảm bảo thì pháp luật sẽ phát huy vai trò của nó trên thực tế, làm cho đời sống xã hội ổn định, trật tự; các quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức trong quan hệ hộ tịch có yếu tố nước ngoài được an toàn; bảo vệ được quyền và lợi ích của công dân việt nam cũng như tăng cường giao lưu quan hệ quốc tế. Thông qua việc thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài những hạn chế của pháp luật sẽ được bộc lộ, nhờ đó, pháp luật có thể được hoàn thiện một cách kịp thời. Thành phố Hà Nội là Thủ đô của cả nước, là Trung tâm chính trị - hành chính, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế của cả nước nên tập trung lượng người nước ngoài sinh sống và làm việc rất đông, thêm vào đó Hà nội tập trung các cơ quan đại diện ngoại giao của các nước trong khu vực và trên thế giới. Đây là nguyên nhân mà việc thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ngày càng phát triển và khẳng định vai trò của nó trong công tác quản lý nhà nước của Thủ đô Hà Nội.
2 Thời gian qua, trong quá trình thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn còn những thiếu sót và bộc lộ một số nhược điểm như: Việc quy định không rõ ràng hay không có sự tương đồng giữa các VBQPPL khác với Luật hộ tịch gây khó khăn trong quá trình thực hiện. Ý thức thực hiện pháp luật của chủ thể thực hiện pháp luật chưa cao, Một số quy định của Luật Hộ tịch năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa phù hợp và đầy đủ… Chính vì lý do trên, học viên chọn vấn đề “Thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học và góp phần hoàn thiện các quy định về vấn đề này, từ đó khắc phục những vi phạm pháp luật về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Có thể khẳng định rằng việc thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài là hoạt động khó khăn và phức tạp đòi hỏi nhà quản lý phải có tầm hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực chuyên môn, hơn nữa còn là sự thông thạo về đặc điểm dân cư, tập quán, truyền thống, văn hóa, trình độ phát triển của địa phương và có hiểu biết sâu về pháp luật quốc tế. Có như vậy, nhà quản lý mới có thể áp dụng một cách linh hoạt pháp luật của Nhà nước và pháp luật của quốc tế từ đó đưa ra các phương hướng giải quyết phù hợp, mang lại hiệu quả cao. Cho đến nay đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về hộ tịch nói chung và hộ tịch có yếu tố nước ngoài nói riêng của cá nhân và tập thể được công bố: * Luận văn thạc sĩ: - Nguyễn Thị Kim Dung (2020), Pháp luật Việt Nam về đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Thông qua luận văn Tác giả đã đưa ra khái niệm toàn diện về đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài, trên cơ sở phân tích thực trạng thủ tục đăng ký hộ
3 tịch có yếu tố nước ngoài theo pháp luật Việt Nam, tìm ra những điểm còn tồn tại, hạn chế và đưa những kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định trong pháp luật Việt Nam, làm tài liệu để cho các nhà làm luật tham khảo đưa vào các quy định cho hoạt động quản lý và đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài. [40] - Nguyễn Thị Phương Dung (2021), Kết hôn có yếu tố nước ngoài và thực tiễn áp dụng pháp luật tại thành phố Hải Phòng, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong luận văn, tác giả đã phân tích cơ sở lý luận về đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài như khái niệm, đặc điểm, các quy định của pháp luật hiện hành…. Luận văn đã đưa ra nhận xét, đánh giá về các quy định của pháp luật hiện hành liên quan đến kết hôn có yếu tố nước ngoài, các vấn đề liên quan phát sinh mà pháp luật chưa có quy định để điều chỉnh Luận văn đã nêu được những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện pháp luật, nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc. Từ đó, luận văn kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện quy định của pháp luật về kết hôn có yếu tố nước ngoài, giải pháp để tổ chức thực hiện các quy định pháp luật có hiệu quả trên địa bàn thành phố Hải Phòng. [41] - Nguyễn Minh Tú (2022), Thực trạng pháp luật và thực trạng giải quyết quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam, luận văn Thạc sĩ, trường Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội. Trong luận văn tác giả đã đưa ra cơ sở lý luận và hệ thống quy phạm pháp luật về quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài, phân tích thực trạng và đưa ra các quan điểm, giải pháp. - Đỗ Đắc Tiến (2016), Quản lý nhà nước về hộ tịch từ thực tiễn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ, Học viện Khoa học xã hội Trong luận văn, tác giả đã phân tích cơ sở lý luận về hộ tịch như khái niệm, đặc điểm, các quy định của pháp luật hiện hành…. Luận văn đã đưa ra nhận xét, đánh giá về các quy định của pháp luật hiện hành liên quan đến Hộ
4 tịch, các vấn đề liên quan phát sinh mà pháp luật chưa có quy định để điều chỉnh. Luận văn đã nêu được những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện pháp luật, nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc. Từ đó, luận văn kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện quy định của pháp luật hộ tịch, giải pháp để tổ chức thực hiện các quy định pháp luật có hiệu quả trên địa bàn quận Nam Từ Liêm. - Phạm Thị Huệ (2016), Áp dụng pháp luật về hộ tịch qua thực tiễn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ. Luận văn đã hệ thống vấn đề lý luận về áp dụng pháp luật hộ tịch. Phân tích thực trạng và đưa ra giải pháp để thực hiện tốt nội dung áp dụng pháp luật hộ tịch tại quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội. * Các tài liệu khác: - Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực, Tài liệu Bồi dưỡng chuyên sâu về đăng ký, thống kê hộ tịch (2021). Tài liệu gồm các chuyên đề về hộ tịch được trình bày thống nhất từ cơ sở pháp lý đến phần nội dung. Mỗi chuyên đề đều có các câu hỏi thảo luận và tình huống cụ thể. Bên cạnh đó, tài liệu cũng cung cấp một số biểu mẫu và hướng dẫn chi tiết cách ghi biểu mẫu. - Bộ Tư pháp, Tài liệu Bồi dưỡng nghiệp vụ hộ tịch cho công chức làm công tác hộ tịch tại UBND cấp xã và cấp huyện (2019). Tài liệu cung cấp hệ thống các quy định pháp luật, hướng dẫn các tình huống chuyên môn nghiệp vụ cụ thể cho công chức Tư pháp trong công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trong đó có hộ tịch có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền cấp huyện. - Nguyễn Công Khanh (2020), Hộ tịch cẩm nang nghiệp vụ, NXB Tư pháp, Hà Nội. Tác giả hệ thống lại vấn đề lý luận và quy định pháp luật và các tình huống về nghiệp vụ hộ tịch. Nhìn chung các công trình nghiên cứu nêu trên đã nghiên cứu, phân tích toàn diện những vấn đề liên quan đến việc thực hiện pháp luật về hộ tịch từ lý
5 luận đến thực tiễn và một số công trình nghiên cứu có so sánh với các quy định về hộ tịch một số nước, qua đó đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả việc thực hiện pháp luật hộ tịch. Tuy nhiên, trong bối cảnh quốc tế hiện nay, việc giao lưu hợp tác giữa các quốc gia ngày càng được tăng cường và mở rộng, cùng với đó việc phân cấp đăng ký, quản lý hộ tịch có yếu tố nước ngoài từ thẩm quyền cấp tỉnh, nay thuộc thẩm quyền cấp quận theo Luật Hộ tịch. Đến nay chưa có công trình khoa học nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ về đề tài: “Thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội”. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm đề xuất các giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội, trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện; đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn có nhiệm vụ giải quyết các vấn đề chủ yếu như sau: Một là, hệ thống, phân tích các vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện như khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung, hình thức và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện. Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội; ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân.
6 Ba là, đề xuất một số quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Luận văn nghiên cứu lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện; thực tiễn thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ở cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội. Phạm vi: Thời gian 2019 đến 2022 Không gian: Trên địa bàn thành phố Hà Nội Nội dung: Trong thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài, luận văn tập trung nghiên cứu về thực hiện pháp luật trong khai sinh, kết hôn, khai tử và nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch. Đồng thời, đưa ra những kết quả đã đạt được, những hạn chế còn xảy ra và đề xuất các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành luận văn, học viên đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: - Phương pháp hệ thống: Giúp hệ thống lại các kiến thức về Pháp luật Hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện, tạo tiền đề phát triển phân tích thực trạng hiện nay. - Phương pháp tổng hợp, phân tích: Tổng hợp các quy định pháp luật, phân tích chi tiết để hiểu rõ hơn về các quy định Pháp luật Hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện. - Phương pháp thống kê, so sánh: Thống kê quy định pháp luật, thực trạng thực tiễn hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Nội. So sánh các điểm giống và khác nhau về pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện trước và nay.
7 - Phương pháp tổng kết thực tiễn: Từ những phân tích, thống kê, so sánh để tổng kết được những ưu điểm và nhược điểm trong quá trình thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài ở cấp huyện. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Kết quả nghiên cứu của Luận văn góp phần hệ thống hóa lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài. 6.2. Về mặt thực tiễn Luận văn có giá trị tham khảo hữu ích trong hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch nói chung và pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài nói riêng. Bên cạnh đó, các giải pháp mà học viên đưa ra có thể được các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền tham khảo và ứng dụng vào thực tiễn công tác đăng ký và quản lý hộ tịch có yếu tố nước ngoài hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài mở đầu và kết thúc thì luận văn kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện. Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật hộ tịch có yếu tố nước ngoài trên địa bàn thành phố Hà Nội.
8 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT HỘ TỊCH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI TẠI CẤP HUYỆN 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện 1.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về hộ tịch có yếu tố nước ngoài tại cấp huyện “Hộ tịch” là một trong các thuật ngữ quen thuộc trong đời sống hiện nay. Tuy nhiên, đến nay vẫn tồn tại khá nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm “Hộ tịch”. Dưới góc độ ngôn ngữ, “Hộ tịch” được hiểu theo các nghĩa khác nhau trong các Từ điển Hán - Việt của nhiều tác giả, cụ thể: Theo tác giả Nguyễn Văn Khôn viết tại Hán - Việt từ điển thì khái niệm Hộ tịch được hiểu là: “Hộ tịch: Sổ biên dân số có ghi rõ tên họ, quê quán và chức nghiệp của từng người”. Trong Từ điển tiếng Việt thì khái niệm Hộ tịch được nêu rõ hơn: “Hộ tịch là các sự kiện trong đời sống của một người thuộc sự quản lý của pháp luật, đăng ký hộ tịch, khai báo hộ tịch với công an khu phố”. Giáo trình giảng dạy của Đại học Luật khoa Sài Gòn dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa là tài liệu đầu tiên định nghĩa thuật ngữ “Hộ tịch” dưới góc độ pháp lý, trong đó tiêu biểu là quan điểm của một số tác giả sau: Quan điểm “Hộ tịch - hay còn gọi là nhân thế bộ là cách sinh hợp pháp của một người trong gia đình và xã hội. Hộ tịch căn cứ vào ba hiện tượng quan trọng nhất của con người: sinh, giá thú và tử” được trình bày trong cuốn tài liệu chuyên khảo xuất bản năm 1958 của Tác giả Phan Văn Thiết. Theo đó, Tác giả Phan Văn Thiết cũng có thể coi là người đầu tiên nêu lên quan niệm về “Hộ tịch”.
9 Các tác giả Lê Đình Chân, Vũ Văn Mẫu lại đưa ra các quan điểm khác về khái niệm “Hộ tịch”: “Hộ tịch là sổ biên chép các việc liên hệ đến các người trong nhà. Hộ tịch gồm ba sổ để ghi chép các sự khai giá thú, khai sinh và khai tử”. Ngoài ra, Hộ tịch còn tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau. Trước đây, khái niệm “Hộ tịch” hoàn toàn không dễ định nghĩa rõ ràng. Trên thực tế, đã có những cuộc thảo luận, những hội thảo về việc thay thế khái niệm này bằng một khái niệm khác thông dụng và dễ hiểu hơn. Trải qua quá trình lịch sử và phát triển, đến nay khái niệm này đã trở thành ngôn ngữ phổ thông, ăn sâu vào trong nhận thức của nhân dân nên các nhà xây dựng pháp luật đã sử dụng định nghĩa này với tư cách là một thuật ngữ chuyên môn và định nghĩa trong văn bản. Tại Nghị định số 83/1998/NĐ-CP của Chính phủ ngày 10/10/1998 đến Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về đăng ký hộ tịch như sau: “đăng ký hộ tịch là ghi vào sổ của Ủy ban hành chính cơ sở những việc sinh, tử, kết hôn và những việc có liên quan như nuôi con nuôi, nhận con ngoài giá thú, nhận cha mẹ đẻ, thay đổi quốc tịch, thay đổi họ, tên, chữ đệm, cải chính ngày, tháng, năm sinh…” [17]. Ngoài ra, Nghị định số 83/1998/NĐ- CP cũng quy định hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra đến khi chết. Cách định nghĩa này, thực chất chỉ là một sự ước định. Với cách định nghĩa như vậy, chúng ta có thể hiểu đây là định nghĩa cho thuật ngữ “sự kiện hộ tịch” sẽ chính xác hơn chứ không phải thuật ngữ “Hộ tịch”. Bên cạnh đó, bản thân cách định nghĩa này cũng chưa xác định được rõ ràng nội hàm của khái niệm nên cùng với khái niệm “Hộ tịch”. [14] Kế thừa từ các khái niệm về Hộ tịch của những người đi trước, Luật Hộ tịch năm 2014 quy định:
10 “Hộ tịch là những sự kiện được quy định tại Điều 3 của Luật này, xác định tình trạng nhân thân của cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết”. [48] Để hiểu rõ hơn về khái niệm hộ tịch, chúng ta cần biết được khái niệm đăng ký hộ tịch là gì. Đăng ký hộ tịch được định nghĩa rõ tại khoản 2 Điều 2 Luật Hộ tịch năm 2014: “2. Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư.” . Nội dung đăng ký hộ tịch bao gồm các nội dung sau: - Nội dung về xác nhận: Vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch: khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử. - Nội dung về ghi chú hộ tịch: Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: thay đổi quốc tịch; xác định cha, mẹ, con; xác định lại giới tính; nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; công nhận giám hộ; tuyên bố hoặc huỷ tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự. Ghi vào Sổ hộ tịch việc hộ tịch khác của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài (khai sinh; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; khai tử; thay đổi hộ tịch). Ngoài ra, còn có nội dung: Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo quy định của pháp luật. Như vậy, với sự kết hợp giữa khái niệm hộ tịch và đăng ký hộ tịch, chúng ta mới hiểu một cách đầy đủ khái niệm hộ tịch, những sự kiện hộ tịch của một con người từ khi sinh ra đến khi chết là những sự kiện nào thì khái niệm đăng ký hộ tịch đã chỉ rõ.
11 Từ những phân tích trên có thể hiểu Hộ tịch là những sự kiện cơ bản của nhân thân một con người từ khi sinh ra đến khi chết, bao gồm: các thông tin về khai sinh, khai tử, kết hôn, nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi, giám hộ, chấm dứt việc giám hộ; nhận cha, mẹ con, thay đổi, cải chính hộ tịch, bổ sung hộ tịch, xác định lại giới tính, xác định lại dân tộc; ghi vào Sổ hộ tịch sự kiện khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi. Khái niệm “yếu tố nước ngoài” là một trong những thuật ngữ của Tư pháp quốc tế, dùng để chỉ những yếu tố cấu thành của quan hệ pháp luật mà những yếu tố đó có liên quan đến nước ngoài (theo Từ điển Luật học). Yếu tố nước ngoài trong pháp luật hộ tịch bao gồm: Chủ thể: là người nước ngoài cư trú tại Việt Nam, người Việt Nam định cư ở nước ngoài và các sự kiện hộ tịch phát sinh ở Việt Nam, ví dụ như: việc sinh, việc kết hôn, việc tử của người nước ngoài tại Việt Nam. Người nước ngoài ở đây được hiểu là người có quốc tịch nước ngoài, trong một số trường hợp người nước ngoài đồng thời có cả quốc tịch Việt Nam. Người nước ngoài còn là người không quốc tịch. Hay một bên đương sự là người Việt Nam còn bên kia là người nước ngoài. Giữa người Việt Nam với nhau mà ít nhất một bên định cư ở nước ngoài. Yếu tố sự kiện pháp lý: Sự kiện đăng ký hộ tịch giữa các bên tham gia là công dân Việt Nam nhưng căn cứ để xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài, phát sinh tại nước ngoài. Hộ tịch có yếu tố nước ngoài là hoạt động đăng ký quản lý thông tin nhân thân bao gồm: các thông tin về khai sinh, khai tử, kết hôn, nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi, giám hộ, chấm dứt việc giám hộ; nhận cha, mẹ con, thay đổi, cải chính hộ tịch, bổ sung hộ tịch, xác định lại giới tính, xác định lại