Luận văn Thạc sĩ Luật học: Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang" cần làm rõ những vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật và thực trạng trả hồ sơ để ĐTBS tại tỉnh Bắc Giang để chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. Từ đó, luận văn cần đưa ra các giải pháp hợp lý và khả thi để nâng cao chất lượng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang

VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI VŨ THỊ HOA TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔ SUNG TRONG GIAI ĐOẠNXÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ TỪ THỰC TIỄNTỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2022
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI VŨ THỊ HOA TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔ SUNG TRONG GIAI ĐOẠNXÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ TỪ THỰC TIỄNTỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 8380104 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. Lương Hải Yến Hà Nội - 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn theo đúng quy định. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của Luận văn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN VŨ THỊ HOA
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu trường Đại học Kiểm sát Hà Nội vì đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất với thư viện hiện đại, đa dạng các loại sách, tài liệu thuận lợi cho việc tìm kiếm, nghiên cứu thông tin. Tôi xin chân thành cảm ơn giảng viên hướng dẫn khoa học TS. Lương Hải Yến đã chỉ dạy tận tình, chi tiết để tôi có đủ kiến thức và kỹ năng vận dụng vào thực hiện và hoàn thành luận văn. Tuy nhiên, do hạn chế về kiến thức, kinh nghiệm, luận văn vẫn tồn tại nhiều thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự nhận xét, đóng góp ý kiến từ phía các thầy cô để luận văn được hoàn thiện. Tôi xin chân thành cảm ơn.
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật hình sự BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra ĐTBS Điều tra bổ sung HĐXX Hội đồng xét xử HSVA Hồ sơ vụ án KSV Kiểm sát viên TAND Tòa án nhân dân TTHS Tố tụng hình sự VAHS Vụ án hình sự VKS Viện kiểm sát VKSND Viện kiểm sát nhân dân VKSTC Viện kiểm sát tối cao
DANH MỤC BẢNG, BIỂU TÊN BẢNG, BIỂU TRANG Bảng 2.1. Kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai 36 đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017- 2021 Bảng 2.2. Kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung đối với một số 38 loại tội tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 - 2021 Bảng 2.3. Kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai 43 đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Viện kiểm sát chấp nhận và không chấp nhận tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017-2021 Biểu đồ 2.1. Số vụ án hình sự đã truy tố và chuyển hồ sơ đến 34 Tòa án để xét xử sơ thẩm tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017- 2021 Biểu đồ 2.2. Kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai 40 đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với một số loại tội tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 – 2021
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài ......................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 4 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 5 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 6 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ........................................................................ 6 7. Kết cấu của luận văn ....................................................................................... 7 NỘI DUNG ........................................................................................................... 8 Chương 1 .............................................................................................................. 8 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔSUNG TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ................................................................................... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩatrả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự .................................................................... 8 1.1.1. Khái niệm trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............................................................................................... 8 1.1.2. Đặc điểm trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............................................................................................. 11 1.1.3. Ý nghĩa trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ...................................................................................................... 12 1.2. Quy định pháp luật về trả hồ sơ để điều tra bổsung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............................................................................ 15
1.2.1. Thẩm quyền trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............................................................................................. 15 1.2.2. Căn cứtrả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ...................................................................................................... 16 1.2.3. Thủ tục trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ...................................................................................................... 25 1.2.4. Thời hạn trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............................................................................................. 27 1.3. Mối quan hệ phối hợp của Tòa án, Viện kiểm sát trong việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự............... 29 Kết luận Chương 1 ............................................................................................ 32 Chương 2 ............................................................................................................ 33 THỰC TRẠNG TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔ SUNG TRONG GIAIĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ TẠI TỈNH BẮC GIANG................................................................................................................ 33 2.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động trả hồ sơ để điều tra bổ sung tại tỉnh Bắc Giang .............................................................................................. 33 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội .......................................................... 33 2.1.2. Tình hình tội phạm ................................................................................... 34 2.2. Kết quảtrả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ..................................................................... 35 2.2.1. Tình hình trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ............................................................. 36
2.2.2. Chất lượng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ............................................................. 43 2.3. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để điều tra bổ sung giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ................................................................................ 45 2.3.1. Tồn tại, hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để điều tra bổ sung giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang.................................... 45 2.3.2. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để điều tra bổ sung giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ................................................................................................................... 49 Kết luận chương 2 ............................................................................................. 52 Chương 3 ............................................................................................................ 53 YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔ SUNG TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ TẠI TỈNH BẮC GIANG ................................................... 53 3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang.................................. 53 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang .......................... 54 3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ............................................................ 54 3.2.2. Các giải pháp khác nâng cao chất lượng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang ......... 59 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 66 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 69 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 73 Phụ lục 1. Bảng thống kê số vụ án hình sự đã truy tố và chuyển hồ sơ đến Tòa án để xét xử sơ thẩm tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017- 2021 ...... 73 Phụ lục 2. Bảng thống kê kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của các Tòa án nhân dân tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017- 2021 .............................................................................. 75 Phụ lục 3. Bảng thống kê kết quả trả hồ sơ để điều tra bổ sung đối với một số loại tội tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 - 2021................................ 77
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quá trình giải quyết VAHS trải qua nhiều giai đoạn tố tụng từ khởi tố, điều tra, truy tố đến xét xử. Trong đó, giai đoạn xét xử là một giai đoạn quan trọng, có sự tổng hợp, đánh giá toàn bộ hệ thống chứng cứ để đưa ra bản án kết luận về tội phạm và hình phạt. Thực hiện chiến lược cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhiều chủ trương, nhiệm vụ lớn của cải cách tư pháp đã được TAND triển khai thực hiện nghiêm túc, trong đó có lĩnh vực TTHS. Mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của TAND tiếp tục được kiện toàn và có nhiều đổi mới theo hướng tiếp cận dần với mô hình tổ chức, hoạt động của một nền tư pháp hiện đại. Hiện nay, TAND tối cao xây dựng và triển khai thực hiện Đề án “Cải cách tư pháp tại TAND đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”. Trong đó, đề án nhấn mạnh việc làm rõ nội hàm quyền tư pháp, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và sự giám sát của cơ quan dân cử cũng như việc làm rõ cơ chế kiểm soát quyền lực giữa Tòa án và các cơ quan nhà nước khác. Theo định hướng trên, nâng cao chất lượng xét xử án hình sự là nhiệm vụ quan trọng của chiến lược cải cách tư pháp. Để nâng cao chất lượng xét xử các VAHS, việc áp dụng đúng đắn, đầy đủ, chính xác các quy định pháp luật là một trong những yêu cầu đặt ra hàng đầu. Tuy nhiên, với tình hình tội phạm có xu hướng ngày càng phức tạp, việc đảm bảo đầy đủ các chứng cứ làm rõ các vấn đề cần phải chứng minh trong VAHS, truy tố đầy đủ hành vi, người phạm tội trở nên khó khăn và tiềm ẩn khả năng việc khởi tố, điều tra, truy tố vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng. Giải quyết các vấn đề đó, trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn quan trọng và cần thiết của Tòa án để đảm bảo kết quả xét xử được chính xác, phản ánh đúng nội dung vụ án, xét xử đúng người, đúng tội.
2 Bên cạnh đó, hiện nay quy định pháp luật về trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm được quy định trong BLTTHS 2015 và được hướng dẫn bởi thông tư 02/2017/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP Quy định việc phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trong thực hiện một số quy định của BLTTHS về trả hồ sơ để ĐTBS (viết tắt là “Thông tư 02/2017”) và các văn bản liên quan. So với BLTTHS 2003, BLTTHS 2015 đã có những điều chỉnh cần thiết, giúp hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS được thực hiện một cách đúng đắn, có hiệu quả. Tuy nhiên, BLTTHS 2015 vẫn còn tồn tại một số bất cập gây khó khăn trong hoạt động trả hồ sơ ĐTBS. Do đó, cần có những giải pháp hoàn thiện pháp luật và định hướng cho việc áp dụng pháp luật trên thực tế. Đối với thực tiễn hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS tại tỉnh Bắc Giang, bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận thì vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS. Nhiều vụ án Tòa án không xác định được đúng trường hợp trả hồ sơ gây khó khăn cho việc giải quyết yêu cầu ĐTBS. Điều đó dẫn đến việc giải quyết vụ án kéo dài gây lãng phí thời gian, công sức, tài sản của Nhà nước và ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Vì vậy, việc nghiên cứu trên cơ sở nhận thức đúng đắn trong việc trả hồ sơ để ĐTBS, từ đó tìm ra nguyên nhân và giải pháp nâng cao chất lượng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang là một yêu cầu cấp thiết. Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài 2.1. Tình hình nghiên cứu
3 Vấn đề trả hồ sơ để ĐTBS là một trong những vấn đề quan trọng và có được sự quan tâm, đầu tư nghiên cứu của nhiều tác giả. Trong những năm qua, nước ta có nhiều công trình nghiên cứu về chế định trả hồ sơ để ĐTBS nói chung và trong giai đoạn xét xử sơ thẩm nói riêng. Trong đó, có thể kể đến các công trình tiêu biểu sau: Cuốn sách “Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015” của tác giả Trần Văn Biên, Đinh Thế Hưng, Nxb Hồng Đức, Hà Nội năm 2016. Tác giả đưa ra các vấn đề lý luận và bình luận khoa học về quy định pháp luật trả hồ sơ để ĐTBS trong BLTTHS 2015 và so sánh với BLTTHS 2003. Luận văn thạc sĩ “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Hoàng Thị Thùy Linh, Đại học Luật Hà Nội năm 2016. Luận văn thạc sĩ “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử hình sự sơ thẩm theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 12 thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phan Thanh Nguyễn, Học viện khoa học xã hội, Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam năm 2017. Luận văn thạc sĩ “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bắc Kạn” của tác giả Hoàng Út Lệ, Đại học Luật Hà Nội năm 2019. Luận văn thạc sĩ“Chế định trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Hải Châu, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2010. Luận văn thạc sĩ “Trả hồ để đều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ tra sự theo Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015” của tác giả Nguyễn Văn Duy, Đại học Luật Hà Nội năm 2015. Luận văn thạc sĩ “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và thực tiễn tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng” của tác giả Lý Thị Hoài,Đại học Luật Hà Nội năm 2020.
4 Luận văn thạc sĩ “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án cấp sơ thẩm những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Trần Xuân Huệ, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2009. Luận văn thạc sĩ “Chế định trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án trên cơ sở thực tiễn của Tòa án thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Lan, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2014. Một số bài viết được đăng trên các tạp chí chuyên ngành và các trang thông tin uy tín nghiên cứu về vấn đề trả hồ sơ để ĐTBS như: Bài viết “Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, hạn chế việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng” của tác giả Trần Thế Vinh, đăng trên Tạp chí kiểm sát, số 22/2014. Bài viết “Vấn đề trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án cấp sơ thẩm” của tác giả Nguyễn Văn Linh, đăng trên Tạp chí Tòa án nhân dân điện tử năm 2019. Bài viết “Bàn về chế định trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án cấp sơ thẩm” của tác giả Lê Đình Nghĩa, đăng trên Tạp chí Tòa án nhân dân điện tử năm 2020. Bài viết “Hoàn thiện quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về tòa án cấp sơ thẩm trả hồ sơ để điều tra bổ sung” của tác giả Vũ Gia Lâm, đăng trên Tạp chí Tòa án nhân dân, số 08 năm 2013. Bài viết “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhìn từ góc độ chức năng buộc tội và chức năng xét xử” của tác giả Lê Tiến Châu đăng trên Tạp chí kiểm sát, số 17 năm 2008. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu
5 Luận văn cần làm rõ những vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật và thực trạng trả hồ sơ để ĐTBS tại tỉnh Bắc Giang để chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. Từ đó, luận văn cần đưa ra các giải pháp hợp lý và khả thi để nâng cao chất lượng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu, luận văn triển khai theo ba nhiệm vụ cơ bản như sau: Thứ nhất, nghiên cứu những vấn đề lý luận về trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm. Thứ hai, nghiên cứu thực trạng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. Thứ ba, từ lý luận và thực tiễn nghiên cứu, đề tài cần đưa ra giải pháp nâng cao chất lượng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận về trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS; pháp luật Việt Nam hiện hành về trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS và thực trạng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: luận văn nghiên cứu về lý luận và tập trung nghiên cứu quy định của BLTTHS 2015 và các văn bản hướng dẫn về trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm.
6 Về không gian: luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm tại tỉnh Bắc Giang. Về thời gian: luận văn nghiên cứu thực trạng trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS tại tỉnh Bắc Giang thông qua số liệu thống kê và các vụ án thực tế từ năm 2017 đến năm 2021. 5. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được hoàn thành trên cơ sở của phương pháp luận chủ nghĩa Mác – Lênin về duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, Tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm chính sách của Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng chống tội phạm, về chiến lược cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay. Ngoài ra, để hoàn thiện đề tài, các phương pháp nghiên cứu được sử dụng như:Phương pháp hệ thống hóa; Phương pháp phân tích và tổng hợp; Phương pháp so sánh luật học; Phương pháp nghiên cứu vụ án hình sự; Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa khoa học Với kết quả đạt được, luận văn góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận trả hồ sơ ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS. Bên cạnh đó, luận văn đề xuất định hướng hoàn thiện pháp luật về trả hồ sơ để ĐTBS trong TTHS nói chung và trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo đối với những người làm công tác thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật TTHS nâng cao chất lượng hoạt động trả hồ sơ để ĐTBS. Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo giảng dạy, nghiên cứu trong lĩnh vực TTHS cũng như được dùng làm tài liệu trong hoạt động lập pháp, hoàn thiện các quy
7 định của pháp luật TTHS về việc trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các từ viết tắt, danh mục bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có kết cấu gồm 03 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Chương 2: Thực trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang Chương 3: Yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Bắc Giang
8 NỘI DUNG Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TRẢ HỒ SƠ ĐỂ ĐIỀU TRA BỔSUNG TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ 1.1.Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩatrả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự 1.1.1. Khái niệm trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Xét xử sơ thẩm VAHS là việc Tòa án tiến hành các hoạt động tố tụng xem xét, ra phán quyết về vụ án theo thủ tục sơ thẩm, trong đó Tòa án căn cứ các quy định của BLTTHS, quyết định truy tố của VKS, chứng cứ thu thập được trong quá trình tố tụng và kết quả tranh tụng tại phiên tòa ra bản án hoặc quyết định tố tụng để giải quyết vụ án theo thủ tục sơ thẩm.[45] Theo đó, Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Xét xử sơ thẩm là chế độ xét xử đầu tiên của Tòa án. Giai đoạn được bắt đầu từ khi Tòa án nhận HSVA, bản cáo trạng hoặc quyết định truy tố (theo thủ tục rút gọn) từ VKS và kết thúc khi Tòa án ra bản án, quyết định giải quyết VAHS. Theo đó, giai đoạn xét xử sơ thẩm bao gồm thời gian chuẩn bị xét xử và phiên tòa. Trong thời gian chuẩn bị xét xử, Thẩm phán được phân công nghiên cứu hồ sơ và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để mở phiên tòa. Tại phiên tòa, HĐXX tiến hành kiểm tra, đánh giá chứng cứ và căn cứ kết quả tranh tụng tại phiên tòa để ra bản án kết luận bị cáo có tội hay không có tội, hình phạt và các biện pháp tư pháp, cũng như ra các quyết định tố tụng khác theo quy định của pháp luật.[46,tr.391]
9 Về khái niệm HSVA, hồ sơ là danh từ chỉ tài liệu tổng hợp, có liên quan đến nhau về một người, một sự việc hay một vấn đề.[52,tr.456] Khi tiến hành tố tụng, cơ quan có thẩm quyền theo luật định phải lập HSVA. Trong giải quyết VAHS, HSVA có vị trí quan trọng. Theo đó, HSVA là tổng hợp các văn bản, tài liệu được các cơ quan tiến hành tố tụng thu thập hoặc lập ra trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử VAHS, được sắp xếp theo một trình tự nhất định phục vụ cho việc giải quyết vụ án và lưu trữ lâu dài. HSVA phải được lập theo đúng thủ tục TTHS, nội dung của HSVA chính là nội dung các văn bản, các tài liệu được tập hợp trong quá trình giải quyết VAHS. Sau khi nhận HSVA, Tòa án phải phân công Thẩm phán nghiên cứu, xác định căn cứ pháp lý để ra các quyết định cần thiết mà BLTTHS quy định. Trên cơ sở HSVA, trong thời hạn chuẩn bị xét xử hoặc tại phiên tòa, Thẩm phán hoặc HĐXX có thể quyết định trả hồ sơ để ĐTBS khi có căn cứ theo quy định BLTTHS. Về khái niệm ĐTBS, trước hết, ĐTBS là hoạt động điều tra thêm về VAHS của cơ quan có thẩm quyền nhằm phát hiện, thu thập bổ sung tài liệu chứng cứ để đảm bảo việc xử lý VAHS đúng đắn và có căn cứ pháp luật.[53,tr.12] Do đó, mục đích trả hồ sơ để ĐTBS nhằm đảm bảo việc truy tố, xét xử VAHS khách quan, toàn diện, xử lý đúng người, đúng tội và đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Theo đó, chủ thể trả hồ sơ là Thẩm phán, chủ thể tiếp nhận là VKS, việc trả hồ sơ để ĐTBS được thực hiện thông qua quyết định trả hồ sơ để ĐTBS. Khi nghiên cứu vấn đề trả hồ sơ để ĐTBS, một số học giả đã đưa ra khái niệm trả hồ sơ để ĐTBS. Theo tác giả Lý Thị Hoài: “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung là việc cơ quan tiến hành tố tụng sau trả vụ án về cho cơ quan tiến hành tố tụng trước để tiếp tục điều tra, khắc phục việc thiếu chứng cứ và vi phạm
10 thủ tục tố tụng để truy tố, đề nghị truy tố bổ sung đối với các trường hợp được cho là cơ quan tiến hành tố tụng trước đó đã bỏ lọt tội phạm hoặc người thực hiện hành vi phạm tội.”[11] Bên cạnh đó, theo tác giả Nguyễn Thị Hải Châu: “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung là chế định của luật tố tụng hình sự quy định Viện kiểm sát hoặc Tòa án chuyển trả hồ sơ cho Viện kiểm sát hoặc cơ quan điều tra để điều tra thêm về vụ án hình sự theo các căn cứ được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự nhằm mục đích làm sáng tỏ vụ án hình sự, để Tòa án xét xử vụ án một cách công minh, chính xác, khách quan, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội.”[8] Tiếp cận khái niệm trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS, tác giả Trần Xuân Huệ cho rằng: “Trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án cấp sơ thẩm là việc Tòa án cấp sơ thẩm trong giai đoạn chuẩn bị xét xử hoặc tại phiên tòa quyết định trả lại hồ sơ cho Viện kiểm sát nơi ra quyết định truy tố để điều tra bổ sung nhằm khắc phục thiếu sót trong quá trình điều tra, truy tố để đảm bảo cho việc giải quyết vụ án hình sự được khách quan, toàn diện và đúng các quy định của pháp luật.”[13] Từ các phân tích trên, khái niệm trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS được hiểu như sau: Trả hồ sơ để ĐTBS trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHS là hoạt động tố tụng do Thẩm phán (trong thời hạn chuẩn bị xét xử) hoặc HĐXX (tại phiên tòa) trả hồ sơ cho VKS để ĐTBS, khắc phục việc thiếu chứng cứ, hoặc đối với các trường hợp được cho là cơ quan tiến hành tố tụng trước đó đã bỏ lọt tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội hoặc có vi phạm nghiên trọng thủ tục tố tụng, đảm bảo xét xử vụ án một cách công minh, chính xác, khách quan, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, người phạm tội, không làm oan người vô tội.