Luận văn Thạc sĩ Nhân văn: Hoạt động của tổ chức công đoàn ở khu công nghiệp Sông Công tỉnh Thái Nguyên từ năm 1985 đến năm 2014

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đánh giá một cách hệ thống và sâu sắc về vị thế, vai trò của tổ chức công đoàn tại KCN, đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm trong vận dụng và xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động ở KCN này trong giai đoạn CNH, HĐH và hội nhập Quốc tế hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Nhân văn: Hoạt động của tổ chức công đoàn ở khu công nghiệp Sông Công tỉnh Thái Nguyên từ năm 1985 đến năm 2014

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––– DƯƠNG THỊ NHÃ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN Ở KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG TỈNH THÁI NGUYÊN TỪ NĂM 1985 ĐẾN NĂM 2014 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––– DƯƠNG THỊ NHÃ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN Ở KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG TỈNH THÁI NGUYÊN TỪ NĂM 1985 ĐẾN NĂM 2014 Chuyên ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM Mã số: 60.22.03.13 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HÀ THỊ THU THỦY THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các tài liệu tham khảo có nguồn trích dẫn rõ ràng. Thái Nguyên, tháng 06 năm 2016 Tác giả Dương Thị Nhã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNi http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao học Lịch sử Việt Nam - những người thầy đã trang bị cho tác giả tri thức và kinh nghiệm quý báu trong học tập, nghiên cứu khoa học. Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo thuộc Phòng Đào Tạo; khoa Lịch Sử trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các bạn bè đồng nghiệp đã động viên, nhiệt tình giúp đỡ tác giả và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả xin cảm ơn Sở Công thương tỉnh Thái Nguyên, Liên đoàn lao động tỉnh Thái Nguyên, Ban quản lý KCN Sông Công đã giúp đỡ tác giả hoàn thành nghiên cứu này. Đặc biệt, tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Hà Thị Thu Thủy – người đã nhiệt thành, ân cần hướng dẫn, chỉ dạy và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 06 năm 2016 Tác giả Dương Thị Nhã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục chữ viết tắt ......................................................................................... iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v Danh mục các hình ............................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 2 3. Đối tượng, mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu ..................................... 4 4. Nguồn tư liệu, phương pháp nghiên cứu ......................................................... 5 5. Đóng góp của đề tài ......................................................................................... 7 6. Kết cấu đề tài ................................................................................................... 8 Chương 1: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN Ở KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG TỈNH THÁI NGUYÊN .................... 9 1.1. Vài nét về thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên.................................... 9 1.2. Quá trình hình thành, phát triển khu công nghiệp Sông Công, tỉnh Thái Nguyên ..................................................................................................... 14 1.3. Sự hình thành tổ chức công đoàn ở khu công nghiệp Sông Công, tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 24 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 28 Chương 2: HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG GIAI ĐOẠN 1985 – 2014 ...................................... 29 2.1. Giai đoạn 1985 - 1995 ................................................................................ 29 2.2. Giai đoạn 1996 - 2005 ................................................................................ 33 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.3. Giai đoạn 2006 - 2014 ................................................................................ 39 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 62 Chương 3: ĐÁNH GIÁ VỊ THẾ, VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG GIAI ĐOẠN 1985 - 2014 .. 64 3.1.Những kết quả đạt được............................................................................... 64 3.1.1. Chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng cho công nhân viên chức lao động ............................................................................................. 64 3.1.2. Tuyên truyền giáo dục và thực hiện các phong trào thi đua yêu nước trong công nhân, viên chức lao động................................................................. 65 3.1.3. Kiểm tra tư vấn pháp luật, tài chính công đoàn....................................... 66 3.2. Những khó khăn, hạn chế ........................................................................... 69 3.2.1. Trong lĩnh vực đào tạo nghề và giải quyết việc làm ............................... 69 3.2.2. Trong giải quyết chế độ tiền lương, ký kết và thực hiện thoả ước lao động tập thể........................................................................................................ 71 3.2.3. Trong lĩnh vực an toàn vệ sinh lao động và việc đóng, trả bảo hiểm xã hội cho người lao động ................................................................................. 74 3.2.4. Trong việc giải quyết tranh chấp lao động và đình công ........................ 76 3.3. Nguyên nhân của những hạn chế và bài học kinh nghiệm .............................. 77 3.3.1. Nguyên nhân ............................................................................................. 77 3.3.2. Bài học kinh nghiệm ................................................................................ 82 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 84 KẾT LUẬN....................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 89 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TNHH : Trách nhiệm hữu hạn BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế TLĐLĐVN : Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam KCN : Khu công nghiệp TP : Thành phố CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa KT - XH : Kinh tế - Xã hội Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Thống kê các doanh nghiệp, nhà máy hoạt động trong khu công nghiệp Sông Công ............................................................................. 19 Bảng 2.1. Thống kê số lớp và số lượt người tham gia tập huấn (1991 -1995).. 30 Bảng 2.2. Thống kê giải quyết việc làm cho người lao động của tổ chức công đoàn (1990 -1995) .................................................................... 31 Bảng 2.3. Thống kê số lớp và số lượt công đoàn viên được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ của tổ chức công đoàn (1992-1995) ........... 32 Bảng 2.4. Thống kê số cây xanh được trồng của tổ chức công đoàn (1990-1994) ....................................................................................... 33 Bảng 2.5. Lao động được giải quyết việc làm ở KCN Sông Công giai đoạn 2001- 2005 ......................................................................................... 33 Bảng 2.6. Thống kê số nhà được hỗ trợ làm mới ở TP. Sông Công do công đoàn KCN Sông Công đầu tư giai đoạn 2000 -2005 ........................ 35 Bảng 2.7. Danh sách Mẹ Việt Nam anh hùng được công đoàn KCN Sông Công tri ân và tặng quà năm 2005..................................................... 37 Bảng 2.8. Thống kê số nữ công đạt danh hiệu trong phong trào gỏi việc nước, đảm việc nhà (2001 -2005) ..................................................... 38 Bảng 2.9. Thống kê số lượng người lao động KCN Sông Công giai đoạn 2006 – 2012 ....................................................................................... 41 Bảng 2.10. Thống kê lớp tập huấn cho cán bộ nữ KCN Sông Công về chương trình dân số kế hoạch hóa, bình đẳng giới, chăm sóc sức khỏe (2010- 2014) ............................................................................. 45 Bảng 2.11. Thống kê số lớp tập huấn về công tác an toàn vệ sinh lao động, vệ sinh thực phẩm, bảo hiểm lao động, phòng chống cháy nổ KCN Sông Công tham gia (2008 – 2012) ......................................... 51 Bảng 2.12. Thống kê gia đình công nhân, viên, lao động có hoàn cảnh khó khăn được công đoàn KCN Sông Công tặng quà vào dịp Tết (2009 – 2013) .................................................................................... 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Bản đồ hành chính TP. Sông Công, tỉnh Thái Nguyên ..................... 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quá trình toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay đã và đang có tác động mạnh mẽ tới vị trí, hoạt động của tổ chức công đoàn ở nhiều cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nước ta. Phát triển kinh tế thị trường, sản xuất hàng hóa bên cạnh những cơ hội, điểm mạnh thì cũng có nhiều thách thức, hạn chế tác động đến hoạt động của công đoàn. Đặc biệt hiện nay, nước ta đang trên con đường đổi mới theo xu hướng CNH, HĐH. Việc thực hiện nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ tổ quốc vì “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” luôn cần có sự song hành của tổ chức công đoàn không chỉ trong cơ quan, tổ chức nhà nước mà tại các KCN có vốn đầu tư nước ngoài lại càng trở nên cần thiết. Trong sự phát triển của các KCN, việc xây dựng đội ngũ công nhân có kiến thức, tay nghề, phẩm chất đạo đức tốt là cần thiết và cấp bách. Các KCN ra đời nhằm thu hút dự án và vốn đầu tư nước ngoài để phát triển sản xuất, kinh doanh, tăng năng suất lao động, khối lượng và chất lượng sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, phục vụ xuất khẩu. Trong số những nhân tố chi phối tới hoạt động của các KCN, nhân tố con người được xem là giữ vai trò quyết định. Để cho người lao động ở các KCN thực sự có đủ các yếu tố cần thiết (thể lực, trí tuệ, kinh nghiệm sản xuất) đòi hỏi phải có một tổ chức đứng ra để tập hợp, thu hút, tuyên truyền, giáo dục công nhân lao động thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Công thương, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam và các KCN. Đồng thời, chăm lo bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng cho người lao động và đào tạo bồi dưỡng cho họ để họ thực sự làm chủ được các thiết bị, KHCN hiện đại. Tổ chức đó chắc chắn phải là tổ chức công đoàn trong các KCN và tổ chức công đoàn chỉ thực hiện được chức năng, nhiệm vụ của mình khi ở đơn vị, cơ sở, doanh nghiệp đó có tổ chức công đoàn. Vì vậy, sự 1
quan tâm, chú trọng của tổ chức công đoàn trong tất cả các hoạt động của doanh nghiệp là hết sức quan trọng. Đây là chủ trương lớn của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã được liên đoàn lao động các tỉnh, TP duy trì và xây dựng thành nghị quyết, chương trình công tác cụ thể để chỉ đạo thực hiện ở các nhiệm kì. Đại hội Công đoàn tỉnh Thái Nguyên lần thứ XIII, xác định rõ nhiệm vụ của tổ chức công đoàn nhằm phát triển công đoàn viên và xây dựng tổ chức công đoàn ngày càng vững mạnh, nhất là công đoàn trong các KCN, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Theo đó, tổ chức Công đoàn ở KCN Sông Công được ra đời vào năm 1985 và đi vào hoạt động, không ngừng mở rộng số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ công đoàn viên, hoạt động theo phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu do Đại hội Công đoàn Việt Nam đề ra. Trải qua 30 năm xây dựng và phát triển (1985-2014), tổ chức công đoàn nơi đây đã trở thành một tổ chức cơ sở tiêu biểu, vững mạnh với nhiều năm liền đạt danh hiệu Công đoàn xuất sắc. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn hướng nghiên cứu “Hoạt động của tổ chức công đoàn ở khu công nghiệp Sông Công tỉnh Thái Nguyên từ năm 1985 đến năm 2014” làm luận văn thạc sĩ. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Tổ chức công đoàn gắn chặt với các lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội như sản xuất- kinh doanh, quản lý, kinh tế, chính trị, tư tưởng văn hóa, đời sống vật chất và tinh thần của người lao động. Bởi vậy, đây là chủ đề và đối tượng nghiên cứu của nhiều nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp. Điển hình là cuốn sách mang tầm giá trị thế giới như “Lênin toàn tập” được NXB Tiến Bộ ấn hành năm 1987. Tác phẩm nói về nguồn gốc ra đời của tổ chức Công đoàn thế giới và mô hình hoạt động, tổ chức Công đoàn nói chung. Tác phẩm “Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động của Công đoàn khu vực kinh tế ngoài quốc dân” (1997) do Ban tổ chức Tổng liên đoàn lao động Việt Nam phát hành đã trình bày về một số vấn đề lớn trong công tác tổ chức, 2
hoạt động của công đoàn ở các doanh nghiệp hoạt động kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Cuốn sách “Giáo trình lý luận và nghiệp vụ công đoàn’’ tập 1-2 của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, do NXB Lao động ấn hành năm 1999. Trong công trình này, tác giả đã nêu rõ về hoạt động nói chung của công đoàn như tổ chức phong trào thi đua trong công nhân, tuyên truyền giáo dục, hoạt động văn hóa quần chúng trong công nhân, viên chức và lao động. Trường Đại học Công đoàn với công trình nghiên cứu “Tổ chức và hoạt động của Công đoàn trong công ty cổ phần” (2001) đã giới thiệu khái quát nội dung hoạt động của công đoàn cơ sở, kinh nghiệm chỉ đạo, tổ chức hoạt động công tác của công đoàn cơ sở. Thị xã Sông Công (nay là TP. Sông Công) trực thuộc tỉnh Thái Nguyên được thành lập năm 1985. Xét về đặc điểm vị trí địa lí và môi trường tự nhiên, nhân văn thì TP có địa hình khá bằng phẳng, có dòng sông Công huyền thoại và quốc lộ số 3 chạy qua cùng hệ thống giao thông nội thị dọc ngang thuận tiện cùng những tiềm năng khác về đất và người sẽ là nền tảng, động lực vững chắc cho sự phát triển của TP Sông Công nói riêng và tỉnh Thái Nguyên nói chung. Trong lịch sử, địa danh này đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều tác giả, điển hình như cuốn sách: “Lịch sử Đảng bộ thị xã Sông Công từ 1985 - 1995” do Ban tuyên giáo thị xã Sông Công phát hành năm 1996 đã đề cập tới sự ra đời của Đảng bộ và quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm của nhân dân, Đảng bộ thị xã Sông Công. Tiếp đến là cuốn sách “Sông Công thị xã bên dòng sông huyền thoại” (Xuất bản tại NXB Văn hóa thông tin năm 2006) của Ban Thường vụ Thị ủy Sông Công – Thái Nguyên. Nội dung cuốn sách viết về lịch sử hình thành và tiềm năng phát triển của thị xã Sông Công. Ấn phẩm “Sông Công thị xã tuổi 20” hay cuốn “Kỷ yếu 20 năm thị xã Sông Công”cũng là những nghiên cứu điển hình về lịch sử hình thành và phát triển của địa phương này. 3
Như vậy, các nghiên cứu đều đề cập đến các khía cạnh, lĩnh vực cụ thể trong tổ chức công đoàn. Tuy nhiên, những về lịch sử hình thành và tổ chức, hoạt động của công đoàn tại KCN Sông Công còn bị tản mạn, chưa có công trình nghiên cứu mang tính hệ thống, toàn diện. Trên cơ sở thực tiễn và kế thừa công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, tác giả mạnh dạn nghiên cứu Hoạt động của tổ chức Công đoàn ở khu công nghiệp Sông Công, tỉnh Thái Nguyên từ năm 1985 đến năm 2014. 3. Đối tượng, mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Từ việc nghiên cứu quá trình hình thành và hoạt động của tổ chức công đoàn, đề tài tập trung làm rõ việc chăm lo đời sống, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công nhân, viên chức, lao động; tổ chức các phong trào thi đua, tuyên truyền giáo dục, xây dựng công đoàn trong sạch vững mạnh trong công nhân, viên chức, lao động của tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công từ năm 1985-2014. 3.2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu khái quát sự thành lập KCN và tổ chức đoàn, phân tích quá trình hoạt động tổ chức công đoàn KCN Sông Công giai đoạn 1985 – 2014, đề tài đánh giá một cách hệ thống và sâu sắc về vị thế, vai trò của tổ chức công đoàn tại KCN, đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm trong vận dụng và xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động ở KCN này trong giai đoạn CNH, HĐH và hội nhập Quốc tế hiện nay. 3.3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Khái quát về TP Sông Công, sự thành lập KCN và tổ chức công đoàn. - Phân tích quá trình hoạt động của tổ chức công đoàn KCN Sông Công giai đoạn 1985 – 2014. - Đánh giá vị thế, vai trò của tổ chức công đoàn KCN Sông Công giai đoạn nghiên cứu, đúc rút một số bài học kinh nghiệm trong vận dụng và xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh. 4
3.4. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài nghiên cứu trong phạm vi KCN Sông Công, tỉnh Thái Nguyên. - Về thời gian: Dữ liệu sử dụng trong đề tài từ năm 1985 đến năm 2014. 4. Nguồn tư liệu, phương pháp nghiên cứu 4.1. Nguồn tư liệu - Tư liệu thành văn: Các giáo trình, luận văn, luận án, sách tham khảo, đặc biệt là sách chuyên khảo viết về hoạt động của tổ chức công đoàn của các tác giả trong và ngoài nước đã được công bố xuất bản. - Tài liệu lưu trữ: + Các Văn kiện của Đảng, các chỉ thị, Nghị quyết; các bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước liên quan tới nội dung nghiên cứu của đề tài; + Các báo cáo tổng kết, sơ kết của Sở Công thương, Liên đoàn lao động tỉnh Thái Nguyên, Ban quản lý KCN Sông Công trong những năm gần đây; - Tài liệu điền dã: Hệ thống các văn bản, tài liệu thu thập được trong quá trình thực địa khảo sát tại KCN Sông Công, TP. Sông Công, tỉnh Thái Nguyên. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả sử du ̣ng hai phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp lịch sử và phương pháp logic. Phương pháp lịch sử: Trong nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển và hoạt động của tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công, tác giả sử dụng phương pháp này nhằm phân tích, đánh giá vị thế, tầm quan trọng của tổ chức công đoàn ở KCN theo đúng trình tự thời gian. Thông qua các nguồn tư liệu, đề tài luận chứng đầy đủ chủ trương của Đảng và Nhà nước, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Liên đoàn lao động tỉnh Thái Nguyên, … trong việc chăm lo đời sống và nâng cao chất lượng công đoàn viên ở các cơ sở, doanh nghiệp. Đồng thời, đặt quá trình thực hiện hoạt động, phát triển của tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công trong mối quan hệ tác động qua lại với các công đoàn bộ phận 5
trên địa bàn TP Sông Công nói riêng và tỉnh Thái Nguyên nói chung. Tác giả tập trung phản ánh chi tiết, trung thực những kết quả đạt được, vai trò, vị trí cùng những thành tựu, hạn chế cần khắc phục trong hoạt động của tổ chức công đoàn ở KCN này. Phương pháp logic: Trên cơ sở khái quát về KCN Sông Công, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển tổ chức công đoàn trong các cơ quan, xí nghiệp, doanh nghiệp để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người lao động, tác giả đúc kết và hệ thống hóa đặc điểm, nhiệm vụ, cách thức tổ chức hoạt động của công đoàn ở các cơ sở nói chung và KCN Sông Công nói riêng. Điều này giúp cho tác giả có cái nhìn biện chứng về quá trình hình thành, phát triển của tổ chức công đoàn ở KCN, đánh giá được vai trò và chỉ ra những hạn chế cùng với nguyên nhân, bài học kinh nghiệm trong phát triển công đoàn ở KCN Sông Công. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác, tiêu biểu như: Phương pháp thu thập, tổ ng hợp và xử lý tài liê ̣u thố ng kê: Đây là phương pháp truyền thống được sử dụng trong các nghiên cứu nói chung và nghiên cứu sử học nói riêng. Nguồn tài liệu liên quan tới đề tài nghiên cứu được thu thập tương đối đa dạng, phong phú, bao gồm các tài liệu thành văn, lưu trữ và tài liệu điền dã. Trong luâ ̣n văn, tác giả sử du ̣ng chủ yế u nguồ n dữ liêụ từ Liên đoàn lao động tỉnh Thái Nguyên, Sở Công thương tỉnh Thái Nguyên, Báo cáo của UBND TP Sông Công, Ban quản lý KCN Sông Công. Trên cơ sở đó, tiế n hành xử lý, tổng hợp số liêụ có đủ độ tin cậy phu ̣c vụ mu ̣c đích nghiên cứu đề tài và đưa ra những nhận định, kết luận cho đề tài ở các cách tiếp cận khác nhau (đi từ cái chung tới cụ thể, từ dễ tới phức tạp) Phương pháp phân tích hê ̣ thố ng: Quá trình hình thành, phát triển của tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công đươ ̣c nhâ ̣n diện và đánh giá khách quan thông qua phân tích mố i liên hê ̣ không gian, thời gian, đội ngũ công đoàn viên ở các cụm công nghiệp, điểm công nghiệp và nhà máy, xí nghiệp. Ở đây, tác 6
giả chú ý đế n các mố i quan hê ̣ kinh tế, nhân văn, các mố i liên hê ̣ nhân quả. Trên cơ sở thu thập số liệu và tiến hành so sánh, đối chiếu các hoạt động của tổ chức công đoàn trong KCN ở những giai đoạn khác nhau, tác giả rút ra được những kết luận quan trọng, tìm ra nguyên nhân, bài học kinh nghiệm cho vấn đề mà đề tài nghiên cứu. Phương pháp điền dã: Trong nghiên cứu đề tài, tác giả vâ ̣n dụng phương pháp này để khảo sát thưc̣ tế hoạt động của tổ chức công đoàn ở một số nhà máy, xí nghiệp trong KCN nhằm phát hiê ̣n vấ n đề và kiể m đinh ̣ các thông tin thu thập được từ nhiề u nguồ n khác nhau. Thưc̣ hiê ̣n đề tài nà y, tác giả đã tiế n hành quan sát, ghi chép, mô tả, chụp ảnh, trao đổi với một số Sở, Ban, ngành, các lãnh đạo, các chuyên gia, ... về những vấn đề liên quan đến quy trình hoạt động và cách thức tổ chức, đánh giá hiệu quả của công đoàn cơ sở. Phương pháp chuyên gia: Khi nghiên cứu đề tài, tác giả tiến hành tham khảo ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học trong lĩnh vực công đoàn, lãnh đạo các phòng, ban của Sở Công thương, Liên đoàn lao động tỉnh Thái Nguyên, Ban quản lý các KCN tỉnh Thái Nguyên, Ban quản lý KCN Sông Công, … Từ đó, đưa ra những kết luận, nhận định xác thực cho đề tài. Phương pháp bản đồ - GIS: Xã hội ngày càng phát triển, việc áp dụng những thành tựu mới của nhân loại vào nghiên cứu khoa học nói chung và khoa học xã hội nói riêng ngày càng được sử dụng nhiều, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin. Phương pháp này được sử dụng để biên vẽ bản đồ hành chính TP. Sông Công. 5. Đóng góp của đề tài - Đề tài phân tích quá trình hoạt động, vị trí, vai trò của tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công. - Góp phần bổ sung nguồn tư liệu giúp cho việc giải một số vấn đề liên quan đến tác động của tổ chức công đoàn trong lịch sử hình thành, phát triển của KCN Sông Công, tỉnh Thái Nguyên ở chặng đường 30 năm (1985 – 2014) 7
6. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1. Quá trình hình thành tổ chức công đoàn ở KCN Sông Công, tỉnh Thái Nguyên. Chương 2. Hoạt động của tổ chức công đoàn trong quá trình xây dựng và phát triển của KCN Sông Công giai đoạn 1985 - 2014. Chương 3. Đánh giá vị thế, vai trò của tổ chức công đoàn KCN Sông Công giai đoạn 1985 – 2014. 8
Chương 1 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN Ở KHU CÔNG NGHIỆP SÔNG CÔNG TỈNH THÁI NGUYÊN 1.1. Vài nét về thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên Về lịch sử hành chính thành phố Sông Công trước đây là thị xã Sông Công thuộc tỉnh Bắc Thái. Thị xã này được thành lập từ thị trấn Mỏ Chè và các xã Cải Đan, Tân Quang, Bá Xuyên của huyện Phổ Yên, theo quyết định số 113/HĐBT ngày 01/04/1985 và chính thức đi vào hoạt động từ ngày mùng 01 tháng 07 năm 1985. Khi mới thành lập, Sông Công gồm 3 phường Lương Châu, Mỏ chè, Thắng Lợi và 3 xã Bá Xuyên, Cải Đan, Tân Quang, trực thuộc tỉnh Bắc Thái. Ngày 01/01/1997, tái lập tỉnh Thái Nguyên từ việc tách tỉnh Bắc Thái, thị xã Sông Công trực thuộc tỉnh Thái Nguyên. Số đơn vị hành chính của địa phương không ngừng được mở rộng. Ngày10/04/1999, Sông Công thành lập phường Phố Cò và xã Vinh Sơn theo nghị định số 18/1999/NĐ-CP của Chính phủ. Cũng theo quyết định này, xã Cải Đan đổi thành phường Cải Đan, xã Bình Sơn thuộc huyện Phổ Yên chuyển cho Sông Công quản lý. Ngày 18/10/2010, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 925/ QĐ-BXĐ công nhận thị xã Sông Công là đô thị loại III. Ngày 13/01/2011, Chính phủ ban hành quyết định số 05 NQ-CP giải thể thị trấn Nông Trường và điều chỉnh địa giới hành chính của thị xã Sông Công cùng các khu vực lân cận để thành lập thị trấn thuộc các huyện Phổ Yên, Đồng Hỷ, Đại Từ. Trong đó, thị xã Sông Công cũng thành lập thêm một số phường mới. Phường Bách Quang được thành lập trên cơ sở điều chỉnh 852,5 ha diện tích tự nhiên và 9.260 nhân khẩu của xã Tân Quang. Có thể nói thị xã Sông Công là một thị xã trẻ mang dáng dấp của miền trung du và có những đặc thù riêng. Nói đến Sông Công là nói đến một thị xã với sức sống công nghiệp với hàng chục nhà máy cơ khí, luyện kim lớn có tuổi đời 35 - 40 năm; với nhiều dự án đầu tư mở rộng sản xuất vào KCN Sông Công. 9
Ngày 15/05/2015, Uỷ Ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc điều chỉnh địa giới hành chính TP.Thái Nguyên và TP. Sông Công. UBND tỉnh Thái Nguyên đã giao toàn bộ 1.560,80 ha diện tích tự nhiên và 23.865 nhân khẩu của xã Lương Sơn (TP. Thái Nguyên) cho TP. Sông Công quản lý. Đây là một bước chuyển mình góp phần quan trọng vào sự phát triển của tỉnh Thái Nguyên - hạt nhân tạo vùng của khu vực phía Bắc. Về vị trí địa lí, Sông Công có diện tích tự nhiên gần 85 km. Ba mặt: Đông, Tây và Nam giáp huyện Phổ Yên; Phía Bắc giáp TP Thái Nguyên. Hiện nay, TP có 7 phường và 4 xã; địa hình tương đối bằng phẳng, mang đặc điẻm của miền trung du; nền dốc từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây, có và ngọn núi cao vài trăm mét. Đây là vị trí địa lý khá thuận lợi vì thành phố chỉ cách Thủ đô Hà Nội 65km về phía Bắc, cách TP Thái Nguyên 15 km về phía Nam, cách sân bay quốc tế Nội Bài 45km, cách hồ Núi Cốc 17km. Về điều kiện tự nhiên, TP Sông Công có tiềm năng đất đai phong phú, quỹ đất để phát triển công nghiệp và đô thị dồi dào. Có hệ thống đường giao thông thuận lợi bởi các tuyến quốc lộ số 3 và đường sắt Hà Nội – Quán Triều chạy qua, phía Đông TP Sông Công nằm trong vùng công nghiệp vệ tinh quanh thủ đô Hà Nội và công nghiệp vùng trọng điểm kinh tế Bắc Bộ. Đây là lợi thế để địa phương này tạo được sức hút và ảnh hưởng tới các địa bàn xung quanh, là “vệ tinh” quan trọng của TP. Thái Nguyên. Sông Công có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và được chia làm hai mùa nóng và lạnh. Mùa nóng từ tháng 4 đến tháng 10. Trong đó, tháng 8 là tháng nhiệt độ trung bình cao nhất 28,10C và có những ngày nhiệt độ lên tới 41,10C. Mùa lạnh bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc vào tháng 3 năm sau. Tháng 1 là tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất. Tuy nhiên, Sông Công có độ ẩm khá cao trên 80%. Những tháng có độ ẩm cao nhất là tháng 3, 4, 8. Đây là những tháng có mưa phùn, mưa ngâu, độ ẩm thường trên 80%. 10
Hình 1.1. Bản đồ hành chính TP. Sông Công, tỉnh Thái Nguyên Nguồn: Tác giả biên vẽ 11