Luận văn Thạc sĩ Quản lý đất đai: Đánh giá tình hình thực hiện phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

Chia sẻ: Tri Lộ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm đánh giá kết quả thực hiện Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất huyện Mai Sơn đến năm 2020; đề xuất một số giải pháp để khắc phục các tồn tại và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại huyện Mai Sơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý đất đai: Đánh giá tình hình thực hiện phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP TÒNG MINH TUẤN ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PHƯƠNG ÁN QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT ĐẾN NĂM 2020 HUYỆN MAI SƠN, TỈNH SƠN LA CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI MÃ NGHÀNH: 8850103 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. TRẦN HỮU VIÊN Hà Nội, 2020 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
i CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ luận văn nào khác. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc./. Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2020 Người cam đoan Tòng Minh Tuấn PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, những ý kiến đóng góp, chỉ bảo quý báu của các thầy cô giáo bộ môn Quy hoạch đất đai, Viện Quản lý đất đai và phát triển nông thôn - Trường Đại học Lâm nghiệp. Để có được kết quả nghiên cứu này, ngoài sự cố gắng và nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự hướng dẫn chu đáo, tận tình của GS. TS. Trần Hữu Viên, là người hướng dẫn trực tiếp tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài và viết luận văn. Với tấm lòng chân thành, tôi xin cảm ơn mọi sự giúp đỡ quý báu đó! Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2020 Học viên Tòng Minh Tuấn PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... vi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về quy hoạch sử dụng đất ................................................. 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................... 5 1.1.2. Khái niệm và phân loại quy hoạch sử dụng đất ............................... 7 1.1.3. Nhiệm vụ, nội dung và đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất ........ 10 1.1.4. Những nguyên tắc cơ bản của quy hoạch sử dụng đất................... 12 1.2. Cơ sở lý luận về đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất ........................................................................................ 12 1.2.1. Khái niệm tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất .............................................................................. 12 1.2.2. Phân loại tính khả thi của quy hoạch sử dụng đất ......................... 13 1.2.3. Bản chất và phân loại hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất ......... 15 1.3. Tình hình quy hoạch và thực hiện quy hoạch sử dụng đất ở trên thế giới và Việt Nam ................................................................................................. 17 1.3.1. Tình hình quy hoạch và thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên thế giới ............................................................................................... 17 1.3.2. Tình hình quy hoạch và thực hiện quy hoạch sử dụng đất ở Việt Nam ........................................................................................................... 23 1.3.3. Tình hình lập và thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại tỉnh Sơn La 25 1.4. Cơ sở pháp lý của quy hoạch sử dụng đất ............................................ 25 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iv Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................ 27 2.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 27 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La ....................................................................................................... 27 2.1.2. Tình hình quản lý sử dụng đất trên địa bàn huyện Mai Sơn .......... 27 2.1.3. Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất huyện Mai Sơn.. 27 2.1.4. Đề xuất định hướng và giải pháp tăng cường việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn huyện Mai Sơn ....................................... 28 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 28 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 31 3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La ................................................................................................................. 31 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................... 31 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Mai Sơn ...................................... 34 3.2. Tình hình quản lý sử dụng đất huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La ................ 47 3.2.1. Công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Mai Sơn .. 47 3.2.2. Tình hình sử dụng và biến động đất đai huyện Mai Sơn ................ 56 3.3. Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất huyện Mai Sơn .... 64 3.3.1. Khái quát phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 ......... 64 3.3.2. Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch sử dụng đất đến năm 2019 huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La...................................................................... 67 3.4. Đề xuất định hướng và giải pháp thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn huyện Mai Sơn ................................................................................ 85 3.4.1. Định hướng tiếp tục thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn huyện Mai Sơn .......................................................................................... 85 3.4.2. Nâng cao chất lượng phương án quy hoạch sử dụng đất, xây dựng QHSDĐ huyện Mai Sơn giai đoạn 2021 - 2030 ....................................... 87 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
v 3.4.3. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn ách tắc, tăng cường khả năng thực hiện các công trình, dự án ...................... 88 3.4.4. Huy động nguồn vốn ....................................................................... 89 3.4.5. Về quản lý quy hoạch và truyền thông ........................................... 90 KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ............................................................................. 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 93 PHỤ LỤC PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Các thông tin, tài liệu thu thập trong đề tài .................................... 28 Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất huyện Mai Sơn 2020 ................................. 56 Bảng 3.2. Biến động đất đai huyện Mai Sơn giai đoạn 2011 - 2019 .............. 60 Bảng 3.3. Bảng tổng hợp chỉ tiêu sử dụng đất theo phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 ................................................................................... 64 Bảng 3.4. Kết quả thực hiện các chỉ tiêu KHSD đất đến năm 2019 ............... 68 Bảng 3.5. Tổng hợp danh mục công trình thực hiện giai đoạn 2011 - 2019 .. 78 DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Kết quả thực hiện kế hoạch sử dụng đất năm 2019 ........................ 67 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, các cơ sở kinh tế, xã hội và an ninh, quốc phòng. Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 đã quy định "Nhà nước thống nhất quản lý đất đai theo quy hoạch và pháp luật, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích và có hiệu quả". Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ trong giai đoạn trước mắt mà cả lâu dài, là nội dung rất quan trọng trong các nội dung quản lý Nhà nước về đất đai, xác lập sự ổn định về mặt pháp lý cho công tác quản lý nhà nước về đất đai, làm cơ sở để tiến hành giao đất, cho thuê đất và đáp ứng các nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường. Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 quy định: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước có quyền định đoạt về đất đai và điều tiết các nguồn lợi từ việc sử dụng đất”. Luật Đất đai năm 2003 quy định: Quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong 13 nội dung quản lý Nhà nước về đất đai. Để sử dụng hợp lý, có hiệu quả nguồn tài nguyên đất, bảo vệ cảnh quan và môi trường sinh thái, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải giữ vai trò rất quan trọng. Trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành Luật đất đai 1993, thay thế Luật đất đai năm 1987, tiếp theo là ban hành Luật đất đai năm 2003, đến 01/7/2014 Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực và ban hành các văn bản dưới luật đã góp phần quan trọng vào thành tựu đổi mới của Đảng, của đất nước và không ngừng hoàn chỉnh chính sách pháp luật đất đai. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
2 Nhận thức được tầm quan trọng của công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đối với quản lý và sử dụng đất đai, Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011 - 2015) huyện Mai Sơn đã được UBND tỉnh Sơn phê duyệt tại Quyết định số 2346/QĐ-UBND ngày 09 tháng 10 năm 2013. Tuy nhiên quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011 - 2015) huyện Mai Sơn được lập theo quy định của Luật Đất đai năm 2003 nên một số chỉ tiêu sử dụng đất đã thay đổi so với Luật Đất đai năm 2013. Xuất phát từ định hướng phát triển kinh tế, xã hội giai đoạn 2016 - 2020, nhu cầu thực tiễn phát triển của các ngành, lĩnh vực trên địa bàn huyện, tình hình sử dụng đất của cả tỉnh nói chung và huyện Mai Sơn nói riêng đang có những thay đổi, nhiều yếu tố mới xuất hiện, các cơ hội và thách thức mới đang tác động mạnh tới quá trình sử dụng đất của huyện. Quá trình thực hiện quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 được duyệt đã phát sinh nhu cầu sử dụng đất mới ngoài quy hoạch, cần phải điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội 05 năm (2016 - 2020), từ đó làm cơ sở lập kế hoạch sử dụng đất hàng năm. Mặt khác, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Sơn La đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1959/QĐ-TTg ngày 29 tháng 10 năm 2013 với nhiều chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội thay đổi. Việc thực hiện điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất và lập kế hoạch sử dụng đất hàng năm tạo cơ sở để huyện Mai Sơn có thể chủ động khai thác có hiệu quả, phát huy triệt để tiềm năng thế mạnh, cũng như tranh thủ tối đa mọi nguồn lực đầu tư trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, nhanh chóng hòa nhập với xu thế phát triển chung của đất nước. Đây cũng là căn cứ để phân bổ quỹ đất hợp lý, sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả, đồng thời thiết lập các hành lang pháp lý cho việc thu hồi đất, giao đất, chuyển mục đích sử dụng, chuyển đổi, chuyển PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
3 nhượng QSDĐ... trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng tồn tại không ít vấn đề bất cập về tiến độ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chất lượng lập và việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; sự thống nhất giữa quy hoạch sử dụng đất với quy hoạch các ngành, lĩnh vực. Việc đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn là hết sức cần thiết, nhằm rút kinh nghiệm để xây dựng hệ thống chính sách mới phù hợp cho công tác quản lý Nhà nước về đất đai và làm cơ sở xác định xu hướng phát triển cho công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong giai đoạn mới. Trong những năm qua, đặc biệt trong giai đoạn từ năm 2011 tới nay, tình hình kinh tế - xã hội của huyện Mai Sơn phát triển mạnh mẽ, do đó quá trình biến động về đất đai rất lớn để phục vụ nhu cầu phát triển, đặc biệt là việc chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang các loại đất khác như: Đất sản xuất kinh doanh; đất giao thông, thủy lợi; đất ở... Nhằm mục tiêu giúp địa phương nhìn nhận đánh giá kết quả thực hiện phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2020, phân tích và đánh giá những kết quả đạt được cũng như những tồn tại bất cập trong quá trình thực hiện quy hoạch sử dụng đất; đề xuất các giải pháp để nâng cao kết quả thực hiện của phương án quy hoạch sử dụng đất. Em đã chọn thực hiện đề tài “Đánh giá tình hình thực hiện phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La”. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá kết quả thực hiện Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất huyện Mai Sơn đến năm 2020. - Đề xuất một số giải pháp để khắc phục các tồn tại và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại huyện Mai Sơn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Phương án quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
4 - Việc thực hiện các chỉ tiêu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được duyệt theo thời gian và không gian trên địa bàn huyện Mai Sơn. - Các văn bản liên quan đến lập và thực hiện quy hoạch sử dụng đất huyện Mai Sơn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: đề tài nghiên cứu trong phạm vi ranh giới hành chính huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La. - Phạm vi thời gian: + Số liệu thống kê về đất đai, kinh tế xã hội, điều kiện tự nhiên... được lấy trong giai đoạn 2011 - 2019; + Hiện trạng sử dụng đất lấy trong năm 2020; + Kết quả thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất được tính đến 31/12/2019. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Ý nghĩa khoa học: Bổ sung những đóng góp về cơ sở lý luận và khoa học khi đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn huyện; chỉ ra được những nguyên nhân ảnh hưởng tới kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La để có những giải pháp khắc phục góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai tại địa phương và những địa phương có điều kiện tương đồng. - Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả của đề tài là nguồn tài liệu mang tính chất tham khảo cho các cơ quan quản lý đất đai tại địa phương trong quá trình quản lý quy hoạch, kế hoạch nói riêng và công tác quản lý Nhà nước về đất đai tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La nói chung. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
5 Chương 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận về quy hoạch sử dụng đất 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm về đất đai Từ khi có sự xuất hiện của con người cùng với sự tiến hóa của mình đã không ngừng tác động vào đất và làm thay đổi nó một cách nhất định. Theo tiến trình này, con người cũng nhận thức về đất đai một cách đầy đủ hơn. Theo V. V. Dokuchaev, nhà khoa học người Nga tiên phong trong lĩnh vực khoa học đất: Đất như là một thực thể tự nhiên có nguồn gốc và lịch sử phát triển riêng, là thực thể với những quá trình phức tạp và đa dạng diễn ra trong nó. Đất được coi là khác biệt với đá. Đá trở thành đất dưới ảnh hưởng của một loạt các yếu tố tạo thành đất như khí hậu, cây cỏ, khu vực, địa hình và tuổi. Đất trên bề mặt lục địa là một vật thể thiên nhiên được hình thành do sự tác động tổng hợp cực kỳ phức tạp của 5 yếu tố: sinh vật, đá mẹ, địa hình, khí hậu và tuổi địa phương (Nguyễn Nam Hảo, 2018). Như vậy, đất có nguồn gốc từ các loại đá mẹ nằm trong thiên nhiên lâu đời bị phá hủy dần dưới tác dụng của các yếu tố lý học, hóa học và sinh học. Sự khác biệt giữa đá và đất là độ phì nhiêu. Chính nhờ độ phì nhiêu của đất mà các hệ sinh thái và con người mới có thể tồn tại và phát triển được. Đất đồng hành cùng con người qua các nền văn minh nông nghiệp khác nhau, từ nông nghiệp thô sơ vào buổi bình minh của loài người đến nền nông nghiệp đầy ắp những tiến bộ về khoa học kỹ thuật như ngày nay. Mọi hoạt động của con người đều gắn với bề mặt của đất và không gian quanh nó. Muốn quy hoạch bố trí SDĐ hiệu quả lâu dài thì phải nắm vững cả hai mặt: phần đất (thổ nhưỡng) và phần đất đai (mặt bằng lãnh thổ). PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
6 1.1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất Đất đai là một vật thể tự nhiên nhưng cũng là một vật thể mang tính lịch sử. Đất luôn tham gia vào các mối quan hệ xã hội. Do vậy, quá trình sử dụng đất bao gồm phạm vi sử dụng đất, cơ cấu và phương thức sử dụng... luôn luôn chịu sự chi phối bởi các điều kiện và quy luật sinh thái tự nhiên cũng như chịu sự ảnh hưởng của các điều kiện, quy luật kinh tế - xã hội và các yếu tố kỹ thuật. Những điều kiện và nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất bao gồm: a. Yếu tố tự nhiên Yếu tố tự nhiên có ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành đất. Các yếu tố tự nhiên bao gồm: - Điều kiện khí hậu; - Yếu tố không gian, địa hình; - Yếu tố thổ nhưỡng; - Yếu tố thủy văn. Đặc thù của nhân tố điều kiện tự nhiên mang tính khu vực. Vị trí của vùng với sự khác biệt về điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, nguồn nước và các điều kiện tự nhiên khác sẽ quyết định đến khả năng, công dụng và hiệu quả của việc sử dụng đất đai. Vì vậy, trong thực tiễn sử dụng đất cần tuân thủ quy luật tự nhiên, tận dụng các lợi thế nhằm đạt được hiệu ích cao nhất về xã hội, môi trường và kinh tế. b. Yếu tố kinh tế - xã hội Nhân tố kinh tế xã hội bao gồm các yếu tố như chế độ xã hội, dân số và lao động, mức độ phát triển của khoa học kỹ thuật, trình độ quản lý, sử dụng lao động, khả năng áp dụng các tiến bộ khoa học trong sản xuất. Nhân tố kinh tế xã hội thường có ý nghĩa quyết định, chủ đạo đối với việc sử dụng đất đai. Phương hướng sử dụng đất được quyết định bởi yêu cầu của xã hội và mục tiêu kinh tế trong từng thời kỳ nhất định. Điều kiện tự PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
7 nhiên của đất cho phép xác định khả năng thích ứng về phương thức sử dụng đất. Còn sử dụng đất như thế nào, được quyết định bởi sự năng động của con người và các điều kiện kinh tế xã hội, kỹ thuật hiện có. 1.1.2. Khái niệm và phân loại quy hoạch sử dụng đất 1.1.2.1. Khái niệm quy hoạch sử dụng đất “Quy hoạch sử dụng đất là hệ thống các biện pháp kinh tế, kỹ thuật và pháp chế của Nhà nước về tổ chức sử dụng, quản lý đất đai một cách đầy đủ, hợp lý, khoa học và có hiệu quả cao nhất, thông qua việc tính toán, phân bổ quỹ đất cho các ngành, cho các mục đích sử dụng, cho các tổ chức và cá nhân sử dụng đất đai nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội và tạo điều kiện bảo vệ đất đai, môi trường sinh thái” (Đoàn Công Quỳ và cs., 2006). Theo Luật đất đai năm 2013, khái niệm về quy hoạch sử dụng đất và kế hoạch sử dụng đất được hiểu như sau: Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định. Kế hoạch sử dụng đất là việc phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất. Như vậy, kế hoạch sử dụng đất là bộ phận không thể thiếu của quy hoạch sử dụng đất, luôn gắn liền với quy hoạch sử dụng đất. Về bản chất: Đất đai là đối tượng của mối quan hệ sản xuất trong lĩnh vực sử dụng đất (gọi là mối quan hệ đất đai) và tổ chức sử dụng đất như “tư liệu sản xuất đặc biệt” gắn chặt với phát triển kinh tế - xã hội. Như vậy, Quy hoạch sử dụng đất sẽ là một hiện tượng kinh tế - xã hội thể hiện đồng thời ba tính chất: kinh tế, kỹ thuật và pháp chế. Trong đó: - Tính kinh tế: Thể hiện bằng hiệu quả sử dụng đất đai; PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
8 - Tính kỹ thuật: Bao gồm các tác nghiệp chuyên môn kỹ thuật như điều tra, khảo sát, xây dựng bản đồ, khoanh định, xử lý số liệu; - Tính pháp chế: Xác lập tính pháp lý về mục đích và quyền sử dụng đất theo quy hoạch nhằm đảm bảo sử dụng và quản lý đất đai đúng pháp luật. Từ đó, có thể đưa ra khái niệm: Quy hoạch sử dụng đất là hệ thống các biện pháp của Nhà nước về quản lý và tổ chức sử dụng đất đầy đủ, hợp lý, hiệu quả, khoa học thông qua việc phân bổ đất đai cho các mục đích sử dụng và định hướng tổ chức sử dụng đất cho các cấp lãnh thổ, các ngành, tổ chức và người sử dụng đất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, thực hiện đường lối kinh tế của Nhà nước trên cơ sở dự báo theo quan điểm sinh thái bền vững. 1.1.2.2. Phân loại quy hoạch sử dụng đất đai Đối với nước ta, luật đất đai đã quy định rõ: Quy hoạch sử dụng đất được tiến hành theo lãnh thổ và theo ngành (Quốc hội nước CHXHCNVN, 2013): * Quy hoạch sử dụng đất theo lãnh thổ hành chính: Mục đích chung của quy hoạch sử dụng đất theo lãnh thổ hành chính bao gồm: - Đáp ứng nhu cầu đất đai cho hiện tại và cho tương lai một cách tiết kiệm, khoa học hợp lý và có hiệu quả để phát triển ngành kinh tế quốc dân; - Cụ thể hóa một bước quy hoạch sử dụng đất của các ngành và các đơn vị hành chính cấp cao hơn; - Làm căn cứ, cơ sở để các ngành cùng cấp và các đơn vị hành chính cấp dưới triển khai quy hoạch sử dụng đất của ngành và địa phương mình; - Làm cơ sở để lập kế hoạch 5 năm và hàng năm (căn cứ để giao đất, thu hồi đất theo thẩm quyền được quy định trong luật đất đai); - Phục vụ cho công tác quản lý nhà nước về đất đai. Quy hoạch sử dụng đất theo lãnh thổ hành chính có những dạng sau: PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
9 1) Quy hoạch sử dụng đất đai cả nước và các vùng kinh tế: Quy hoạch sử dụng đất đai cả nước và các vùng kinh tế là chỗ dựa của quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh, nó được xây dựng căn cứ vào nhu cầu của nền kinh tế quốc dân, kế hoạch dài hạn phát triển kinh tế - xã hội, trong đó xác định phương hướng, mục tiêu và nhiệm vụ sử dụng đất cả nước nhằm điều hoà quan hệ sử dụng đất giữa các ngành, các tỉnh và các thành phố trực thuộc Trung ương; đề xuất các chính sách, biện pháp, bước đi để khai thác, sử dụng, bảo vệ và nâng cao hệ số sử dụng đất, điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất và thực hiện quy hoạch. 2) Quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh: Quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh xây dựng căn cứ vào quy hoạch sử dụng đất đai toàn quốc và quy hoạch vùng. Cụ thể hóa các chỉ tiêu chủ yếu của quy hoạch toàn quốc kết hợp với đặc điểm đất đai và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong phạm vi tỉnh mình. Nội dung chủ yếu của quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh gồm: + Xác định phương hướng, nhiệm vụ và mục tiêu sử dụng đất toàn tỉnh. Điều tra nhu cầu sử dụng đất của các ngành, xử lý mối quan hệ giữa khai thác sử dụng, cải tạo và bảo vệ đất; + Đề xuất định hướng, cơ cấu các chỉ tiêu và phân bố sử dụng đất của tỉnh, cũng như các biện pháp để thực hiện quy hoạch. 3) Quy hoạch sử dụng đất đai cấp huyện: Xây dựng trên cơ sở định hướng của quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh nhằm giải quyết các mâu thuẫn về quan hệ đất đai căn cứ vào đặc tính nguồn tài nguyên đất mục tiêu dài hạn phát triển kinh tế - xã hội và các điều kiện cụ thể khác của huyện (điều hoà quan hệ sử dụng đất trong phát triển xây dựng, đô thị và phát triển nông lâm nghiệp); đề xuất các chỉ tiêu và phân bổ sử dụng các loại đất; xác định các chỉ tiêu khống chế về đất đai đối với quy hoạch ngành và xã phường trên phạm vi của huyện. Nội dung cụ thể quy hoạch sử dụng đất đai cấp huyện như sau: PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
10 + Xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cơ bản sử dụng đất đai của huyện; + Xác định quy mô, cơ cấu và phân bố sử dụng đất của các ngành; + Xác định cơ cấu, phạm vi và phân bổ sử dụng cho các công trình hạ tầng chủ yếu, đất dùng cho nông lâm nghiệp, thuỷ lợi, giao thông, đô thị, khu dân cư nông thôn, xí nghiệp công nghiệp, du lịch và nhu cầu đất đai cho các nhiệm vụ đặc biệt. * Quy hoạch sử dụng đất theo ngành - Quy hoạch sử dụng đất theo bộ quốc phòng. - Quy hoạch sử dụng đất theo bộ công an. 1.1.3. Nhiệm vụ, nội dung và đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất 1.1.3.1. Nhiệm vụ, nội dung của quy hoạch sử dụng đất * Nhiệm vụ Mục tiêu quan trọng nhất của quy hoạch sử dụng đất và việc sử dụng hiệu quả và bền vững nhất tài nguyên đất đai - một tài nguyên hữu hạn. Có thể hiểu mục tiêu này cụ thể như sau: - Sử dụng có hiệu quả đất đai; - Sử dụng đất phải có tính hợp lý chấp nhận được; - Tính bền vững. * Nội dung Với mỗi quốc gia khác nhau cũng như từng vùng trong một nước ở những giai đoạn lịch sử khác nhau tùy thuộc vào yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội sẽ có những nội dung cụ thể về quy hoạch sử dụng đất khác nhau. Hiện nay, nội dung cụ thể của quy hoạch sử dụng đất đai theo lãnh thổ hành chính bao gồm: - Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, hiện trạng sử dụng đất; đánh giá tiềm năng đất đai đặc biệt là đất chưa sử dụng; PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
11 - Đề xuất phương hướng, mục tiêu, trọng điểm và các nhiệm vụ cơ bản về sử dụng đất trong thời hạn lập quy hoạch; - Xử lý, điều hòa nhu cầu sử dụng đất giữa các ngành, xác định diện tích các loại đất phân bổ cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và an ninh; - Xác định diện tích đất phải thu hồi để thực hiện các công trình dự án; - Xác định các biện pháp sử dụng, cải tạo và bảo vệ đất, bảo vệ môi trường; - Xác định các giải pháp tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất. 1.1.3.2. Đặc điểm quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch sử dụng đất thuộc loại quy hoạch có tính lịch sử - xã hội, tính khống chế vĩ mô, tính chỉ đạo, tính tổng hợp trung và dài hạn, là bộ phận hợp thành quan trọng của hệ thống kế hoạch phát triển xã hội và kinh tế quốc dân. Các đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất (Đoàn Công Quỳ và cs., 2006): - Tính lịch sử - xã hội; - Tính tổng hợp; - Tính dài hạn; - Tính chiến lược và chỉ đạo vĩ mô: Quy hoạch sử dụng đất là quy hoạch mang tính chiến lược, các chỉ tiêu của quy hoạch mang tính chỉ đạo vĩ mô, tính phương hướng và khái lược về sử dụng đất của các ngành như: + Phương hướng, mục tiêu và trọng điểm chiến lược của việc sử dụng đất trong vùng; + Cân đối nhu cầu sử dụng đất của các ngành; + Điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất và phân bổ đất đai trong vùng; + Phân định ranh giới và các hình thức quản lý việc sử dụng đất đai trong vùng; + Đề xuất các biện pháp, các chính sách lớn để đạt được mục tiêu của phương hướng sử dụng đất. - Tính chính sách; - Tính khả biến. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
12 1.1.4. Những nguyên tắc cơ bản của quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch sử dụng đất tuân thủ theo các nguyên tắc sau: - Phù hợp với chiến lược, quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; - Được lập từ tổng thể đến chi tiết; quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của cấp trên; kế hoạch sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia phải bảo đảm tính đặc thù, liên kết của các vùng kinh tế - xã hội; quy hoạch sử dụng đất cấp thành phố phải thể hiện nội dung sử dụng đất của cấp xã; - Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả; - Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu; - Bảo vệ, tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; - Dân chủ và công khai; - Bảo đảm ưu tiên quỹ đất cho mục đích quốc phòng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng, an ninh lương thực và bảo vệ môi trường; - Quy hoạch, kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương có sử dụng đất phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt. 1.2. Cơ sở lý luận về đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất 1.2.1. Khái niệm tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất Khái niệm về “tiêu chí” là một vấn đề khó, còn nhiều tranh luận. Theo từ điển tiếng Việt: “Tiêu chí là tính chất, dấu hiệu làm căn cứ để nhận biết, xếp loại sự vật, một khái niệm...”. Như vậy, tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất có thể nhìn nhận như sau: PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
13 - Để nhận biết, cần có một hệ thống các chỉ tiêu: có thể là chỉ tiêu tổng hợp hay theo từng yếu tố, chỉ tiêu định tính hoặc định lượng; - Còn để xếp loại (tức là phân mức đánh giá) cần có chuẩn để so sánh: Có thể là một chuẩn mực hay ngưỡng để đánh giá dựa trên các định mức, chỉ số cho phép, đơn giá hoặc quy ước nào đó được chấp nhận... 1.2.2. Phân loại tính khả thi của quy hoạch sử dụng đất Tính khả thi biểu thị khả năng thực hiện của phương án quy hoạch sử dụng đất khi hội tụ đủ một số điều kiện hoặc yếu tố nhất định cả về phương diện tính toán, cũng như trong thực tiễn. Như vậy, để nhìn nhận một cách đầy đủ về góc độ lý luận, tính khả thi của phương án quy hoạch sử dụng đất sẽ bao hàm “Tính khả thi lý thuyết”- được xác định và tính toán thông qua các tiêu chí với những chỉ tiêu thích hợp ngay trong quá trình xây dựng và thẩm định phương án quy hoạch sử dụng đất; “Tính khả thi thực tế” chỉ có thể xác định dựa trên việc điều tra, đánh giá kết quả thực tế đã đạt được khi triển khai thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất trong thực tiễn. Tính khả thi của phương án quy hoạch có thể được đánh giá và luận chứng thông qua 5 nhóm tiêu chí sau (Võ Tử Can, 2006): - Khả thi về mặt pháp lý, có thể bao gồm các tiêu chí đánh giá về: + Căn cứ và cơ sở pháp lý để lập quy hoạch sử dụng đất gồm các chỉ tiêu: Các quy định trong văn bản quy phạm pháp luật; Các quyết định, văn bản liên quan đến triển khai thực hiện dự án...; + Việc thực hiện các quy định thẩm định, phê duyệt phương án quy hoạch sử dụng đất: Thành phần hồ sơ và sản phẩm; Trình tự pháp lý... - Khả thi về phương diện khoa học - công nghệ, bao gồm: + Cơ sở tính toán và xác định các chỉ tiêu sử dụng đất: Tính khách quan của các yếu tố tác động đến việc sử dụng đất: điều kiện tự nhiên, định hướng phát triển kinh tế - xã hội; Sử dụng các định mức, tiêu chuẩn; Xây dựng các dự báo theo quy luật phát triển khách quan; căn cứ theo mô hình mẫu...; PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma