Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng về việc quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công. Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA CHÍNH QUYỀN XÃ THƯỢNG YÊN CÔNG, THÀNH PHỐ UÔNG BÍ Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ PHẠM GIA TRỌNG QUẢNG NINH – NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA CHÍNH QUYỀN XÃ THƯỢNG YÊN CÔNG, THÀNH PHỐ UÔNG BÍ Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Họ và tên học viên: PHẠM GIA TRỌNG Người hướng dẫn: PGS,TS TRỊNH THỊ THU HƯƠNG QUẢNG NINH – NĂM 2021
i MỤC LỤC MỤC LỤC .......................................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... iv LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ v DANH MỤC VIẾT TẮT .............................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................... vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .............................................viii LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI .......................................................................................................5 1.1. Cơ sở lý luận của quản lý kinh tế trong xây dựng nông mới .....................5 1.1.1. Khái niệm .......................................................................................................5 1.1.2.Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ............................ 6 1.1.3 .Quản lý Nhà nước về kinh tế .........................................................................6 1.1.4. Quản lý kinh tế, phân cấp quản lý trong xây dựng nông thôn mới ................8 1.2. Nội dung quản lý kinh tế trong xây dựng nông thôn mới ..........................9 1.2.1. Xây dựng quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế ......................................9 1.2.2. Công tác tổ chức thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế.........11 1.3. Các nhân tố tác động đến quản lý kinh tế trong lĩnh vực xây dựng nông thôn mới. .......................................................................................................................16 1.3.1. Nhận thức của của cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân đối với quản lý kinh tế trong lĩnh vực xây dựng nông thôn mới .....................................................16 1.3.2. Năng lực của bộ máy chính quyền các cấp ..................................................17 1.3.3. Sự tham gia chủ động, tích cực của người dân nông thôn ........................... 17 1.3.4. Hệ thống chính sách và huy động nguồn lực ...............................................18 1.4. Kinh nghiệm quản lý kinh tế về xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương .......................................................................................................................... 18 1.4.1. Tỉnh Hưng Yên ........................................................................................... 18
ii 1.4.2 Tỉnh Thái Bình .............................................................................................. 20 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 25 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở XÃ THƯỢNG YÊN CÔNG, THÀNH PHỐ UÔNG BÍ ......................................................................................................................26 2.1. Giới thiệu chung về xã Thượng Yên Công ................................................26 2.1.1. Điều kiện tự nhiên và cơ cấu hành chính .....................................................26 2.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội của xã Thượng Yên Công ..................................28 2.2. Thực trạng quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công ....................................................................30 2.2.1. Xây dựng Quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới cuả Chính quyền xã Thượng Yên Công. .............................. 30 2.2.2 Công tác tổ chức thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển nông thôn mới ................................................................................................................................ 31 2.2.3. Nội dung của quản lý kinh tế về xây dựng nông thôn mới trong chương trình xây dựng nông thôn mới cuả Chính quyền xã Thượng Yên Công ................34 2.2.3.4. Huy động nguồn lực kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới. ................................................................................................................................ 48 2.3. Đánh giá chung việc thực hiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới. ...................................................................................................57 2.3.1. Kết quả đạt được .......................................................................................... 57 2.3.2. Hạn chế.........................................................................................................59 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế ...................................................................................60 Kết luận chương 2 ............................................................................................... 62 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA CHÍNH QUYỀN XÃ THƯỢNG YÊN CÔNG, TP. UÔNG BÍ ..............................................63 3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí giai đoạn 2021-2025 ............................................................................................................63 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo .......................................................................................63
iii 3.1.2. Mục tiêu .......................................................................................................63 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện việc quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí .......................................................................................................................................64 3.3.1. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc quản lý kinh tế trong xây dựng NTM .65 3.3.2. Triển khai các giải pháp tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý kinh tế xây dựng nông thôn mới ............................................................................................... 67 3.2.3. Thực hiện tốt công tác xây dựng, sử dụng phân bổ vốn trong chương trình xây dựng nông thôn mới ........................................................................................72 3.2.4. Hoàn thiện phân cấp quản lý vốn trong chương trình xây dựng NTM ........76 3.3. Kiến nghị .......................................................................................................79 3.4.1. Đối với cấp Tỉnh .......................................................................................... 79 3.4.2. Đối với Thành phố Uông Bí.........................................................................79 Kết luận chương 3 ............................................................................................... 81 KẾT LUẬN ..................................................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 83
iv LỜI CAM ĐOAN Tôi là tác giả luận văn này. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Tác giả Phạm Gia Trọng
v LỜI CẢM ƠN Trước hết tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Quý thầy cô trường Đại học Ngoại thương, đặc biệt là các thầy cô trong Viện Kinh tế và Kinh doanh quốc tế đã tận tình truyền đạt tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến cô PGS. TS. Trịnh Thị Thu Hương đã dành thời gian hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các phòng ban chuyên môn UBND thành phố Uông Bí, UBND xã thượng Yên Công đã tạo điều kiện, giúp đỡ cung cấp tài liệu cùng các ý kiến góp ý quý báu về đề tài nghiên cứu này. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng bằng tất cả khả năng của mình, nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót trong nghiên cứu, kính mong nhận được sự đóng góp của Quý thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn . Tôi xin chân thành cám ơn. Tác giả Phạm Gia Trọng
vi DANH MỤC VIẾT TẮT BNNPTNT......... ...... Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: CNH -HĐH:.............. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa DN: ......................... Doanh ngiệp HTX: ....................... Hợp tác xã NTM: ...................... Nông thôn mới NSNN: .................... Ngân sách Nhà nước NQ/TU: .................. Nghị quyết Trung ương UBND : ............... Ủy ban nhân dân XDNTM: ................. Xây dựng nông thôn mới
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Nội dung Trang Bảng 2.1. Lao động có việc làm của xã Thượng Yên Công năm 2020 .............43 Bảng 2.2. Thực hiện quản lý về tiêu chí Giáo dục và đào tạo............................ 44 Bảng 2.3. Thực hiện quản lý về tiêu chí Y tế .....................................................45 Bảng 2.4. Bảng tổng hợp nhu cầu nguồn vốn đầu xây dựng nông thôn mới giai đoạn (2018 – 2020)............................................................................................. 48 Bảng 2.5. Nguồn vốn thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 ..................................................................................................50 Bảng 2.6. Kết quả về việc huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn 2016 -2020 .......................................................................................... 58
viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Tên đề tài: “Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí” Quản lý kinh tế trong xây dựng NNM, làm thay đổi bộ mặt nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Nhưng thực tế vấn đề đặt ra, thực hiện chương trình còn không ít những khó khăn, nhất là khâu quản lý nguồn vốn trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới; nhiều địa phương chạy thành tích, dẫn đến nợ đọng vốn xây dựng, thậm chí có nơi còn lãng phí, thất thoát vốn; nguồn vốn hỗ trợ không đến trực tiếp đến cộng đồng dân cư và người dân; chất lượng công trình đầu tư hạn chế... Điều này đòi hỏi cần phải tiếp tục có giải pháp phù hợp, đồng bộ hơn nhằm thực hiện quản lý kinh tế xây dựng nông thôn mới một cách có hiệu quả. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định, tránh thất thoát, mang lại hiệu quả cao; góp phần hoàn thành tốt các mục tiêu, chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới đề ra. Nghiên cứu thực hiện phân tích, đánh giá thực trạng về quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí, những nỗ lực mà xã Thượng Yên Công cũng như Thành phố Uông Bí đã thực hiện nhằm nâng cao chất lượng quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Phương pháp thu thập, xử lý và phân tích thông tin, số liệu; phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp minh chứng, minh họa cho các nội dung đánh giá, phân tích; phương pháp thu thập thông tin tài liệu thứ cấp, sơ cấp và kế thừa các kết quả nghiên cứu; phương pháp phân tích chính sách, áp dụng cho phân tích quy trình thực hiện quản lý vốn trong xây dựng nông thôn mới. Luận văn đi sâu phân tích, hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn xây dựng nông thôn mới. Đánh giá thực trạng về việc quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công.
1 LỜI NÓI ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam phát triển nông thôn được coi là một định hướng chiến lược hết sức quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) và phát triển toàn diện kinh tế - xã hội. Nghị quyết số 26- NQ/TW ngày 05 tháng 08 năm 2008 của Ban chấp hành Trung ương Đảng đã chỉ ra nhưng quan điểm cơ bản về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn là những vấn đề mang tầm cỡ chiến lược của cách mạng Việt Nam, có tầm quan trọng đặc biệt trong công cuộc giải phóng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải được giải quyết đồng bộ, gắn với quá trình đẩy mạnh CNH- HĐH. Giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn không phải chỉ là nhiệm vụ của nông dân ở khu vực nông thôn mà là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Chương trình xây dựng nông thôn mới với 19 tiêu chí đã được đề ra chính là sự cụ thể hóa Nghị quyết của Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; là CNH - HĐH, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp cũng như đời sống nhân dân được nâng cao; tinh thần tự giác xây dựng nông thôn mới trong cán bộ, nhân dân ngày càng thể hiện rõ nét; xuất hiện nhiều phong trào thi đua mạnh mẽ, rộng khắp, nhất là phong trào thi đua phát triển sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn và xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, góp phần xây dựng nông thôn mới... Trước hết, làm thay đổi bộ mặt nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Nhưng thực tế vấn đề đặt ra, thực hiện chương trình còn không ít khó khăn, nhất là khâu quản lý nguồn vốn trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới; nhiều địa phương chạy thành tích, dẫn đến nợ đọng vốn xây dựng, thậm chí có nơi còn lãng phí, thất thoát vốn; nguồn vốn hỗ trợ không đến trực tiếp đến cộng đồng dân cư và người dân; chất lượng công trình đầu tư hạn chế... Điều này đòi hỏi cần phải tiếp tục có giải pháp phù hợp, đồng bộ hơn nhằm thực hiện quản lý kinh tế xây dựng nông thôn mới một cách có hiệu quả. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định, tránh thất thoát, mang lại hiệu quả cao; góp phần hoàn thành tốt các mục tiêu, chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới đề ra. Do đó, việc thực hiện vấn đề: “Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn
2 mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công” làm đề tài luận văn Thạc sĩ ngành quản lý kinh tế là hết sức cấp thiết về mặt lý luận và thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu Tác giả Nguyễn Sinh Cúc (2013) cho rằng chương trình XDNTM đã huy động được nguồn lực tài chính nhiều hơn cho xây dựng, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa chứ không thể huy động được sự đóng góp của người dân chung tay xây dựng nông thôn mới. Trong khi đó tác giả Hoàng Vũ Quang (2014), trong đề tài nghiên cứu khoa học “Nghiên cứu đóng góp của hộ nông thôn vào các hoạt động kinh tế -xã hội địa phương” lại cho thấy: thực tiễn tại các địa phương, việc huy động đóng góp của người dân vào chương trình XDNTM được thực hiện qua việc thu quỹ xây dựng nông thôn mới là một tỷ lệ lớn trong nguồn vốn XDNTM. Tuy nhiên trong quá trình thu chi chưa được minh bạch, rõ ràng.... Bên cạnh đó, tác giả Chu Tiến Quang (2005) trong bài viết: “Huy động và sử dụng các nguồn lực trong phát triển kinh tế nông thôn: Thực trạng và giải pháp”, cho rằng để đảm bảo tính hiệu quả của quá trình sử dụng các nguồn vốn cho phát triển nông thôn, cần có nhiều giải pháp như: (i) Nhà nước cần giữ vai trò chủ lực trong đầu tư hướng dẫn các nguồn vốn của khu vực tư nhân đầu tư về nông thôn; (ii) Thu hút vốn đầu tư xây dựng công trình nông thôn trong chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn các xã; (iii) Xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn từ tư nhân... Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến thực trạng huy động, quản lý vốn xây dựng nông thôn mới hiện nay ở nước ta và đưa ra nhiều giải pháp khá sâu sắc góp phần tạo cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện công tác quản lý vốn trong đầu tư xây dựng NTM ở Việt Nam. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện quản lý vốn chương trình NTM ở một số nơi vẫn còn nhiều khó khăn và hạn chế nhất định; trong khi đó vấn đề Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công hiện nay vẫn chưa có tác giả nào đi sâu nghiên cứu. Chính vì vậy, luận văn là một đề tài nghiên cứu mang tính cấp thiết, có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn nhằm góp phần vào việc thực hiện tốt công tác quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công .
3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn xây dựng nông thôn mới. - Đánh giá thực trạng về việc quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công. - Về không gian: Trên địa bàn xã Thượng Yên Công nói riêng và thành phố Uông Bí nói chung. - Về thời gian: Từ năm 2018 đến năm 2020 và đề xuất đến 2025. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhànước về xây dựng NTM. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập, xử lý và phân tích thông tin, số liệu; phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp minh chứng, minh họa cho các nội dung đánh giá, phân tích. - Phương pháp thu thập thông tin tài liệu thứ cấp, sơ cấp và kế thừa các kết quả nghiên cứu. - Phương pháp phân tích chính sách, áp dụng cho phân tích quy trình thực hiện quản lý vốn trong xây dựng nông thôn mới.
4 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, nội dung, kết luận, phụ lục... luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý kinh tế trong xây dựng nông thôn mới. Chương 2: Thực trạng quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới ở xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí. Chương 3: Phương hướng, giải pháp hoàn thiện quản lý kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của Chính quyền xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí.
5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KINH TẾ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Cơ sở lý luận của quản lý kinh tế trong xây dựng nông mới 1.1.1. Khái niệm a) Khái niệm nông thôn Khái niệm nông thôn được thống nhất với quy định Theo Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21-8-2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cụ thể: "Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là ủy ban nhân dân xã”được tác giả tham khảo tại Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xây dựng nông thôn mớicủa Trường chính trị Trần Phú Hà Tĩnh, (2013). b) Khái niệm nông thôn mới Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xây dựng nông thôn mớicủa Trường chính trị Trần Phú Hà Tĩnh, (2013) đã nêu cụ thể về khái niệm nông thôn mới:“Là nông thôn mà trong đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Nông thôn mới có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nôngnghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị được nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội”. c) Xây dựng nông thôn mới Trường chính trị Trần Phú Hà Tĩnh năm 2013 đã ba hành Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xây dựng nông thôn mới, với khái niệm: “Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao.
6 Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp. Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin, trở nên tích cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ, văn minh.” 1.1.2.Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới Chương trình mục tiêu quốc gia của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn(2008) đã nêu: “Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới làmột chương trình tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng do Chính phủ Việt Nam xây dựng và triển khai trên phạm vi nông thôn toàn quốc, căn cứ tinh thần của Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn (ngày 5 tháng 8 năm 2008). Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam phê duyệt ngày 4 tháng 6 năm 2010, có tham vọng đến năm 2015 có 20% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới và đến năm 2020 có 50% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Căn cứ vào Bộ tiêu chí Quốc gia, các Bộ ngành liên quan đều xây dựng quy chuẩn của ngành, chủ yếu là các tiêu chuẩn kỹ thuật cho các công trình hạ tầng, để áp dụng khi xây dựng Nông thôn mới”. 1.1.3.Quản lý Nhà nước về kinh tế 1.1.3.1 Khái niệm Quản lý Nhà nước về kinh tế Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyệt Việt Linh (2017) với đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình” đã đưa ra một số khái niệm về Quản lý Nhà nước về kinh tế: “Quản lý Nhà nước kinh tế là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước lên nền kinh tế quốc dân nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực kinh tế trong và ngoài nước, các cơ hội có thể có để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế đất nước đặt ra trong điều kiện hội nhập và mở rộng giao lưu quốc thế. Theo nghĩa rộng: Quản lý nhà nước về kinh tế được thực hiện thông qua cả ba loại cơ quan lấp pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước;
7 Theo nghĩa hẹp: Quản lý Nhà nước về kinh tế được hiểu như hoạt động quản lý có tính chất Nhà nước nhằm điều hành nền kinh tế, được thực hiện bởi cơ quan hành pháp (Chính phủ)”. 1.1.3.2. Quản lý nhà nước về kinh tế vừa là một khoa học vừa là nghệ thuật, nghề nghiệp “Quản lý nhà nước về kinh tế vừa là một khoa học vừa là nghệ thuật, nghề nghiệp” là nội dung mà tác giả Nguyệt Việt Linh (2017)đã nêu lên trong đề tài luận văn thạc sỹ của mình cụ thể: + Quản lý Nhà nước về kinh tế là một khoa học vì nó có đối tượng nghiên cứu riêng và có nhiệm vụ phục vụ phải thực hiện riêng. Đó là các quy luật và các vấn đề mang tính quy luật của các mối quan hệ trực tiếp và gián tiếp và các chủ thể tham gia hoạt động kinh tế của xã hội. Tính khoa học của quản lý Nhà nước về kinh tế có nghĩa là hoạt động quản lý của Nhà nước trên thực tế không thể phụ thuộc vào ý chí chủ quan hay sở thích của một cơ quan Nhà nước hay cá nhân nào mà phải được dựa vào các nguyên tắc, các phương pháp. Xuất phát từ thực tiễn và được thực hiện kiểm nghiệm, tức là xuất phát từ các quy luật khách quan và điều kiện cụ thể của mỗi quốc gia trong từng giai đoạn phát triển. Để quản lý Nhà nước mang tính khoa học cần: - Tích cực nhận thức các quy luật khách quan, tổng kết thực tiễn để đề ra nguyên lý cho lĩnh vực hoạt động quản lý của Nhà nước về kinh tế. - Tổng kết kinh nghiệm, những mô hình quản lý kinh tế của Nhà nước trên thế giới. - Áp dụng các phương pháp đo lường định lượng hiện đại, sự đánh giá khách quan các quá trình kinh tế. - Nghiên cứu toàn diện đồng bộ các hoạt động của nền kinh tế, không chỉ giới hạn ở mặt kinh tế - kỹ thuật mà còn phải suy tính đến các mặt xã hội và tâm lý, tức là phải giải quyết tốt vấn đề thực chất và bản chất của quản lý. + Quản lý Nhà nước về kinh tế còn là một nghệ thuật và là một nghề vì nó lệ thuộc không nhỏ vào trình độ nghề nghiệp, nhân cách, bản lĩnh của đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế, phong cách làm việc, phương pháp và hình thức tổ chức quản lý; khả năng thích nghi cao hay thấp v.v... của bộ máy quản lý kinh tế của Nhà nước.
8 Tính nghệ thuật của quản lý Nhà nước về kinh tế thể hiện ở việc xử lý linh hoạt các tình huống phong phú trong thực tiễn kinh tế trên cơ sở các nguyên lý khoa học. Bản thân khoa học không thể đưa ra câu trả lời cho mọi tình huống trong hoạt động thực tiễn. Nó chỉ có thể đưa ra các nguyên lý khoa học là cơ sở cho các hoạt động quản lý thực tế. Còn vận dụng những nguyên lý này vào thực tiễn cuộc sống phụ thuộc nhiều vào kiến thức, ý chí và tài năng của các nhà quản lý kinh tế. Kết quả của nghệ thuật quản lý là đưa ra quyết định quản lý hợp lý tối ưu nhất cho một tình huống quản lý. Quản lý Nhà nước về kinh tế là một nghề nghiệp với bộ máy là hệ thống tổ chức bao gồm nhiều người, nhiều cơ quan, nhiều bộ phận có những chức năng quyền hạn khác nhau nhằm đảm bảo tổ chức và quản lý có hiệu quả các lĩnh vực kinh tế của Nhà nước. Những người làm việc trong các cơ quan đó đều phải được qua đào tạo nghề nghiệp để có đủ tri thức, kỹ năng, năng lực làm công tác quản lý các lĩnh vực kinh tế của Nhà nước. 1.1.4. Quản lý kinh tế, phân cấp quản lý trong xây dựng nông thôn mới Từ khái niệm “Quản lý kinh tế” và khái niệm về “nông thôn mới”, có thể hiểu: Quản lý kinh tế về xây dựng nông thôn mới chính là việc Nhà nước thực hiện vai trò của mình thông qua việc hoạch định chiến lược, xây dựng các chính sách, kế hoạch và triển khai các chương trình hỗ trợ nhằm tác động tới sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực nông thôn, làm cho nông thôn phát triển toàn diện và đồng bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội hiện đại; làng xã văn minh, sạch đẹp; sản xuất phát triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hóa; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị vững mạnh và được tăng cường; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng XHCN. Quản lý vốn xây dựng nông thôn mới: + Vốn thực hiện xây dựng nông thôn mới rất đa dạng. Tương ứng với mỗi nguồn vốn cần có các cơ chế sử dụng khác nhau nhưng phải tuân thủ theo quy trình quản lý tài chính ở 3 khâu: i) lập dự toán, ii) thực hiện và quyết toán iii). + Phân cấp là việc phân công chức năng, phân định nhiệm vụ, quyền hạn cho từng cấp để việc quản lý được thuận lợi và hiệu quả hơn. Nội dung của phân cấp là giao cho các cấp chính quyền, các bộ phận trong bộ máy nhà nước những nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện, giải quyết những công việc nhất định. Phân cấp thường được
9 thực hiện ở các phương diện cơ bản như: Phân cấp về chính trị; phân cấp về hành chính; phân cấp về ngân sách; phân cấp về kinh tế… + Phân cấp quản lý là chính quyền nhà nước cấp trên giao một phần nhiệm vụ, thẩm quyền quản lý cho chính quyền cấp dưới sao cho vừa đảm bảo sự chỉ đạo tập trung thống nhất, vừa phát huy dân chủ và quyền chủ động của cấp dưới. Nội dung quản lý kinh tế, phân cấp quản lý trong xây dựng nông thôn mới nêu trên được tác giả tham khảo Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyệt Việt Linh (2017),đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”. 1.2. Nội dung quản lý kinh tế trong xây dựng nông thôn mới 1.2.1. Xây dựng quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế 2.2.1.1. Xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế trong xây dựng nông thôn mới Theo tạp chí Nông nghiệp(2011) tác giả Phạm Hà thì: “Đối với công tác xây dựng quy hoạch nông thôn mới thì Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn cần triển khai, đôn đốc, kiểm tra các xã thực hiện công bố đồ án quy hoạch, chỉnh sửa đề án xây dựng nông thôn mới và Chương trình ở các xã để nắm tình hình và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Việc lập đồ án quy hoạch nông thôn mới cần tương đối toàn diện trên các lĩnh vực quy hoạch đất đai; quy hoạch sản xuất; quy hoạch xây dựng… làm cơ sở đầu tư, phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội nông thôn. Việc lập đồ án quy hoạch tập trung vào việc quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, công nghiệp, thủ công nghiệp, dịch vụ; Xác định nhu cầu sử dụng đất cho bố trí vùng sản xuất và hạ tầng kỹ thuật thiết yếu phục vụ sản xuất hàng hóa nông nghiệp, công nghiệp, thủ công nghiệp và dịch vụ; Bố trí hệ thống thủy lợi kết hợp với giao thông; Quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có theo hướng văn minh, bảo tồn được bản sắc văn hóa tốt đẹp; Quy hoạch phát triển các hạ tầng kinh tế - xã hội - môi trường theo chuẩn mới... Hiện nay, Đề án xây dựng nông thôn mới được niêm yết công khai bằng các văn bản và bản đồ quy hoạch tại trụ sở xã và thông báo tới các xóm trong xã. Trong quy hoạch sản xuất phải có tầm nhìn chiến lược, khả thi, quy hoạch phải dựa vào thế mạnh của từng xã, tạo sự kết nối giữa các vùng trên địa bàn Huyện thị, Thành phố; Tạo được tiềm năng thế mạnh nhằm thu hút mời gọi các doanh nghiệp về
10 đầu tư phát triển nông thôn, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và thương mại dịch vụ; chú trọng quy hoạch các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao... Quy hoạch phải xác định tiềm năng, động lực và dự báo phát triển xã về quy mô dân số, lao động, số hộ cho giai đoạn quy hoạch 10 năm và phân kỳ quy hoạch 5 năm. Đồng thời, phải dự báo được động lực phát triển kinh tế chủ đạo; quy mô sản xuất, sản phẩm chủ đạo, tiềm năng thị trường, định hướng giải quyết đầu ra. Xác định tiềm năng đất đai phục vụ cho việc chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất (nông nghiệp sang phi nông nghiệp hoặc đất đô thị) phục vụ dân cư, công trình hạ tầng và sản xuất”. 1.2.1.2. Kế hoạch phát triển kinh tế: Cũng theotạp chí Nông nghiệp(2011) tác giả Phạm Hà:“Kế hoạch được xây dựng với mục đích đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn gắn với Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm", Chương trình xây dựng nông thôn mới và đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp để phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; Khai thác tiềm năng, phát triển ngành nghề nông thôn, chú trọng khôi phục, bảo tồn các làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch sinh thái; hướng đến phát triển mỗi làng một nghề; hỗ trợ xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, sản xuất sản phẩm của làng nghề, thúc đẩy phát triển sản xuất nông thôn. Đồng thời đầu tư hỗ trợ và huy động các nguồn lực xã hội để xây dựng phát triển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ về lĩnh vực du lịch có lợi thế đạt tiêu chuẩn, có khả năng cạnh tranh của mỗi địa phương theo chuỗi giá trị nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập, đời sống cho nhân dân. Mục tiêu mà Kế hoạch hướng tới đó là thực hiện chuyển dịch cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp nhằm phát triển kinh tế khu vực nông thôn thông qua loại hình du lịch cộng đồng; du lịch sinh thái gắn với nông - lâm - ngư nghiệp có tiềm năng, lợi thế nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển các loại hình du lịch nông thôn nhằm thu hút du khách, khai thác tiềm năng, lợi thế, đặc thù, độc đáo hướng vào chiều sâu và phát triển bền vững, Kế hoạch đề ra 05 nội dung trọng tâm, gồm: Tổ chức lựa chọn các điểm du lịch cộng đồng, các sản phẩm dịch vụ hiện có đáp ứng yêu cầu về chất lượng và số lượng mục tiêu đề ra; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với đào tạo nghề; Triển khai hỗ trợ xây dựng Nhóm sản phẩm dịch vụ du lịch nông thôn, bán hàng OCOP; Triển khai hỗ trợ phát