Luận văn Thạc sĩ Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành: Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt

Chia sẻ: Lộ Lung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ du lịch ở Đà Lạt và đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành: Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt

i CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Anh Tuấn Luận văn Thạc sĩ đƣợc bảo vệ tại Trƣờng Đại học Công nghệ TP. HCM ngày14 tháng 10 năm 2017 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 PGS. TS. Nguyễn Phú Tụ Chủ tịch 2 PGS. TS. Phạm Trung Lƣơng Phản biện 1 3 TS. Đoàn Liêng Diễm Phản biện 2 4 TS. Nguyễn Văn Lƣu Ủy viên 5 TS. Trần Văn Thông Ủy viên, Thƣ ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã đƣợc sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
ii TRƢỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng…..năm 20..… NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: Đỗ Thị Lê Lam ...................................................................Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 15/09/1984 ........... Nơi sinh: Thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng ................................................................................................................................................. Chuyên ngành: Quản trị Dịch vụ Du lịch và Lữ hành...............MSHV: 1541890016....... I- Tên đề tài: Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt II- Nhiệm vụ và nội dung: Thực hiện đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt” từ 15/02/2017 đến 31/08/2017. Nội dung: Nghiên cứu thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ du lịch ở Đà Lạt và đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt. III- Ngày giao nhiệm vụ: 15/02/2017 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 31/08/2017 V- Cán bộ hƣớng dẫn: (Ghi rõ học hàm, học vị, họ, tên): PGS. TS. Lê Anh Tuấn CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký)
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên) Đỗ Thị Lê Lam
iv LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những ngƣời đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Trƣớc tiên, tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Lê Anh Tuấn về sự hƣớng dẫn, lời khuyên và góp ý của Thầy trong quá trình tôi thực hiện luận văn từ khi làm đề cƣơng đến khi hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Quyết Thắng, Trƣởng Khoa Quản trị Du lịch - Nhà hàng - Khách sạn, Trƣờng Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh và TS. Trần Văn Thông, Trƣởng Khoa Quản trị Du lịch và Khách sạn, Trƣờng Đại học Kinh tế tài chính TP. Hồ Chí Minh về những lời khuyên, góp ý và sự chia sẻ tài liệu của các Thầy trong quá trình tôi thực hiện luận văn. Ngoài ra, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các giảng viên từ Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh và các trƣờng đại học khác đã cung cấp cho chúng tôi những kiến thức quý giá trong suốt khóa học này. Trong quá trình thu thập tài liệu, dữ liệu cho nghiên cứu này, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, hỗ trợ của các cán bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng và phòng Văn hóa huyện Lạc Dƣơng, đặc biệt là bà Nguyễn Thị Nguyên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng và ông Cao Anh Tú, Trƣởng phòng quản lý Văn hóa huyện Lạc Dƣơng tỉnh Lâm Đồng. Ngoài ra, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các chủ Câu lạc bộ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và các bạn bè đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra thu thập số liệu. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến bố mẹ và gia đình về những động viên của họ đã giúp tôi yên tâm trong công tác và học tập. Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả. Đỗ Thị Lê Lam
v TÓM TẮT Sau gần 20 năm đƣợc giới thiệu đến khách du lịch, dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên đã đóng góp vào sự đa dạng hóa dịch vụ du lịch ở Đà Lạt. Tuy nhiên, sự phát triển của nó chƣa tƣơng xứng với yêu cầu của ngành du lịch ở Đà Lạt nói chung và của khách du lịch nói riêng. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đã thực hiện đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt”. Đề tài đã nêu lên ba câu hỏi nghiên cứu: 1. Lý thuyết nào liên quan đến việc khai thác dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch? 2. Thực trạng việc cung cấp dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt nhƣ thế nào? 3. Những giải pháp nào có thể giúp khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt? Luận văn đã phân tích các kết quả liên quan đến hoạt động du lịch tại Đà Lạt và dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên cũng nhƣ thảo luận một số vấn đề trong lĩnh vực dịch vụ này. Bằng cách sử dụng công cụ SERVQUAL, nghiên cứu đã phân tích mong đợi và cảm nhận của khách du lịch đối với dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên dựa trên các số liệu thu thập từ khảo sát. Luận văn đề xuất một số giải pháp đề nghị nhằm phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt thông qua việc khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên; nêu lên những đóng góp và hạn chế của đề tài. Đề tài cũng tạo tiền đề tốt cho những nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực này.
vi ABSTRACT After approximately 20 years being introduced to tourists, Gong performance has contributed to the diversity of tourism services in Da Lat city. Nevertheless, its development is not commensurate with the requirements of the tourism industry in Da Lat in general and tourists in particular. From that fact, the author has carried out the thesis "Exploitation of cultural Gong performances of Tay Nguyen in the development of tourism products in Da Lat". The thesis raises three research questions: 1. What is the theory related to the exploitation of the Highland Gong culture performance service in the development of tourism products? 2. What is the status quo of providing Gong performance service to tourists in Da Lat? 3. What solutions can help to effectively exploit Gong performance service in development of tourism product in Da Lat? The thesis reflects the findings related to the results of tourism in Da Lat and Gong performance service as well as discuss some issues in this field of service. By using SERVQUAL instrument, the study analyzes tourists‟ expectations and perceptions on Gong performance service based on the data collected from the survey. The thesis introduces some suggestions for developing tourism product in Da Lat by effectively exploit Gong performance service; points out some contributions and limitations of the research. It also creates a good precedent for further studies in this field.
vii MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài .................................................................1 1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................... 1 1.2. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................3 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3 2.2. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................ 4 3. Đối tƣợng nghiên cứu ..........................................................................................4 4. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .....................................................................................5 6. Lƣợc khảo về tài liệu nghiên cứu ........................................................................6 7. Ý nghĩa nghiên cứu của đề tài .............................................................................8 8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................8 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................................9 1.1. Khái niệm và đặc điểm của sản phẩm du lịch ...............................................9 1.1.1. Khái niệm sản phẩm du lịch ................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm của sản phẩm du lịch ............................................................ 10 1.2. Phát triển sản phẩm du lịch..........................................................................13 1.2.1. Mục tiêu phát triển sản phẩm du lịch ................................................... 14 1.2.2. Một số nguyên tắc phát triển sản phẩm du lịch .................................... 15 1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản phẩm du lịch ....................... 17 1.3. Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật phát triển sản phẩm du lịch . .....................................................................................................................18 1.3.1. Vai trò của biểu diễn văn hóa nghệ thuật trong phát triển sản phẩm du lịch ............................................................................................................... 18 1.3.2. Mối liên hệ giữa việc khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật với phát triển sản phẩm du lịch .......................................................................... 19 1.3.3. Các yếu tố cấu thành chất lượng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật ............................................................................................................... 20
viii 1.3.4. Kinh nghiệm khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa dân tộc để phát triển du lịch trên thế giới và ở một số địa phương trong nước .................................. 22 1.4. Mô hình đánh giá chất lƣợng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật truyền thống .....................................................................................................................26 Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................28 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG KHAI THÁC DỊCH VỤ BIỂU DIỄN VĂN HÓA CỒNG CHIÊNG TÂY NGUYÊN PHỤC VỤ DU LỊCH TẠI ĐÀ LẠT ................29 2.1. Các vấn đề cơ bản về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ...................................................................................................................29 2.1.1. Khái quát về không gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ................ 29 2.1.2. Đặc trưng của Không gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............ 32 2.2. Dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ..................................41 2.3. Các thành phần của dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên .42 2.3.1. Không gian dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ......... 42 2.3.2. Diễn viên biểu diễn ............................................................................... 44 2.3.3. Chương trình biểu diễn ......................................................................... 45 2.3.4. Tổ chức và quản lý hoạt động biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............................................................................................................... 46 2.4. Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt .....................................................................................48 2.4.1. Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch của Đà Lạt giai đoạn 2012- 2016 ............................................................................................................... 48 2.4.2. Thực trạng sử dụng dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong các sản phẩm du lịch ................................................................... 51 2.4.3. Kết quả kinh doanh dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt ................................................................................................ 54 2.5. Đánh giá của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ...................................................................................................................56 2.5.1. Thông tin chung về mẫu điều tra .......................................................... 56 2.5.2. Kết quả mong đợi và cảm nhận của khách du lịch đối với dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............................................................... 61
ix 2.5.3. Kết quả về giá của dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............................................................................................................... 70 2.5.4. Công tác tổ chức và quản lý dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ......................................................................................................... 71 2.5.5. Đánh giá chung của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............................................................................................. 72 2.6. Đánh giá chung ............................................................................................73 Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................76 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT ..............................................78 3.1. Căn cứ của đề xuất .......................................................................................78 3.1.1. Căn cứ lý thuyết .................................................................................... 78 3.1.2. Căn cứ thực tiễn .................................................................................... 79 3.2. Đề xuất các giải pháp và kiến nghị ..............................................................80 3.2.1. Giải pháp về bảo tồn ............................................................................. 80 3.2.2. Giải pháp về phát triển sản phẩm du lịch............................................. 84 3.2.3. Giải pháp về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ............................. 87 3.2.4. Giải pháp về tăng cường hoạt động quảng bá, xúc tiến ....................... 89 3.2.5. Giải pháp về tăng cường quản lý .......................................................... 91 3.3. Đóng góp của đề tài .....................................................................................92 3.4. Những hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo...........................94 Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................94 KẾT LUẬN ...............................................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... I PHỤ LỤC ................................................................................................................... V
x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Ý nghĩa 1. CCTN Cồng chiêng Tây Nguyên 2. CLB Câu lạc bộ 3. DSVH Di sản văn hóa 4. Sở VHTTDL Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch 5. SPSS Statistical Package for the Social Sciences: Phần mềm máy tính phục vụ công tác phân tích thống kê 6. UBND Ủy ban nhân dân 7. UNESCO United Nations Educational Scientific and Cultural Organization: Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc 8. VHCCTN Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên 9. VND Đồng Việt Nam
xi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Các điểm/nhóm biểu diễn giao lƣu văn hóa cồng chiêng .........................44 Bảng 2.2. Số lƣợng khách du lịch đến Đà Lạt từ 2012 đến 2016 .............................49 Bảng 2.3. Tốc độ tăng trƣởng lƣợng khách du lịch đến Đà Lạt từ 2012 - 2016 .......50 Bảng 2.4. Khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Đà Lạt .....................................................................................................53 Bảng 2.5. Số buổi biểu diễn và doanh thu dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt giai đoạn 2014 đến 2016 .......................................................55 Bảng 2.6. Thông tin chung về mẫu điều tra ..............................................................56 Bảng 2.7. So sánh đánh giá của khách du lịch về các nhân tố của chất lƣợng dịch vụ . ...........................................................................................................................653 Bảng 2.8. So sánh chất lƣợng mong đợi và chất lƣợng cảm nhận ………………...65 Bảng 2.9. Cảm nhận chung của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt ....................................................................................73
xii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mô hình Servqual..................................................................................... 26 Sơ đồ 1.2. Các nhân tố của chất lƣợng dịch vụ ......................................................... 28 Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn VHCCTN theo độ tuổi ........................................................................................................................... 581 Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên theo mục đích chuyến đi. .......................................................... 58 Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên theo nghề nghiệp. ...................................................................... 59 Biểu đồ 2.4. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên theo nghề nghiệp .................. ...................................................60
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài 1.1. Đặt vấn đề Ngành Du lịch Việt Nam trong những năm gần đây đã chứng kiến sự phát triển đáng kể, ngày càng đóng vai trò quan trọng trong chiến lƣợc phát triển kinh tế, xã hội của đất nƣớc; thu hút đƣợc các nguồn lực đầu tƣ để phát triển mạnh mẽ. Một trong những ƣu thế nổi bật của Việt Nam là nguồn tài nguyên du lịch phong phú, cả tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn. Tiêu biểu có di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, vƣờn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, quần thể di tích cố đô Huế, phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn, di sản văn hóa phi vật thể Nhã nhạc cung đình Huế, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và hàng ngàn di tích lịch sử-văn hóa đƣợc công nhận trên cả nƣớc. Đây là những điều kiện thuận lợi giúp ngành Du lịch phát triển ngày càng mạnh hơn. Ngày 25 tháng 11 năm 2005, UNESCO đã quyết định công nhận “Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên” của Việt Nam là kiệt tác truyền khẩu và di sản phi vật thể của nhân loại. Đây là niềm tự hào không chỉ của đồng bào các tộc ngƣời Tây Nguyên mà còn là tài sản vô giá của dân tộc Việt Nam, và trở thành tài sản chung của cả nhân loại. Nói đến cồng chiêng Tây Nguyên, ai trong chúng ta cũng cảm thấy thích thú và mong muốn đƣợc thƣởng thức, đƣợc tìm hiểu đặc biệt là trong những chuyến du lịch lên với vùng đất Tây Nguyên. Việc đƣa hoạt động biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên vào phục vụ khách du lịch, phát triển du lịch là điều cần thiết, giúp cho việc quảng bá hình ảnh, văn hóa của vùng đất Tây Nguyên đến du khách, bè bạn gần xa. 1.2. Tính cấp thiết của đề tài Thành phố Đà Lạt, tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng từ lâu đã đƣợc biết đến nhƣ là một thành phố du lịch nổi tiếng bởi khí hậu mát mẻ, tài nguyên du lịch tự nhiên và
2 nhân văn phong phú. Những tài nguyên du lịch hấp dẫn lân cận nhƣ Vƣờn quốc gia Bidoup-Núi Bà, Thung lũng Vàng, hồ Đankia, núi Lang Biang… cùng các phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của 43 tộc ngƣời anh em ở Lâm Đồng góp phần thu hút lƣợng khách du lịch ngày càng nhiều đến với Đà Lạt. Trong quá trình phát triển của Du lịch Đà Lạt, cồng chiêng Tây Nguyên cũng đã đƣợc một số đơn vị kinh doanh du lịch đƣa vào biểu diễn phục vụ khách du lịch. Ở Đà Lạt, các loại hình dịch vụ giải trí chƣa thật sự phong phú, nhƣng việc thƣởng thức biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên cũng đã đƣợc nhiều du khách lựa chọn. Biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đóng góp phần quan trọng trong phát triển du lịch và du lịch văn hóa ở vùng đất Tây Nguyên nói chung và Đà Lạt nói riêng. Cồng chiêng Tây Nguyên mang sắc thái địa phƣơng rõ nét bởi vì nó gắn chặt với đời sống văn hóa tinh thần của bà con các tộc ngƣời nơi đây. Biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã trở thành một yếu tố đƣợc khai thác phát triển sản phẩm du lịch độc đáo phục vụ nhu cầu giải trí cho khách du lịch đồng thời góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phƣơng. Nhƣ tầm quan trọng của nó, kể từ khi bắt đầu đƣợc đƣa vào biểu diễn phục vụ du khách, loại hình dịch vụ này đang tìm hƣớng phát triển phù hợp. Từ trƣớc đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu, bài báo viết về cồng chiêng Tây Nguyên nhƣng tiếp cận cồng chiêng Tây Nguyên dƣới góc độ là một dịch vụ biểu diễn phục vụ phát triển sản phẩm du lịch là điều khá mới mẻ. Thực tế, việc khai thác các dịch vụ biểu diễn đã đƣợc quan tâm triển khai phục vụ khách du lịch, tuy vậy, vấn đề làm thế nào khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch là vấn đề cần đƣợc triển khai nghiên cứu một cách hệ thống. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt”.
3 Với mục đích hiểu đƣợc gốc rễ của vấn đề một cách sâu sắc để có thể đề xuất các giải pháp khả thi. Nghiên cứu này góp phần vào việc thảo luận tiếp tục trong cách thức tổ chức dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ khách du lịch, đồng thời là việc cải thiện chất lƣợng dịch vụ. Một sự hiểu biết thấu đáo về các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng dịch vụ, cảm nhận và phản hồi của khách du lịch về dịch vụ là rất quan trọng và cần thiết cho các giải pháp tích cực. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu - Mục tiêu tổng quát: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Đà Lạt nhằm tìm ra các giải pháp đề xuất khai thác có hiệu quả hơn dịch vụ biểu diễn cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt. - Mục tiêu cụ thể: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến khai thác các dịch vụ biểu diễn nghệ thuật phát triển sản phẩm du lịch; + Phân tích thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phát triển sản phẩm du lịch phục vụ khách tại một số điểm du lịch ở thành phố Đà Lạt; + Điều tra phản hồi của du khách về chất lƣợng loại hình dịch vụ này sau khi thƣởng thức từ đó đánh giá thực trạng hoạt động khai thác dịch vụ này để phát triển sản phẩm du lịch hiện nay ở Đà Lạt; + Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cƣờng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt.
4 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu liên quan đến việc giải thích các vấn đề nghiên cứu về sự cần thiết cho việc điều tra (Zikmund, 1997, trang 88). Các câu hỏi nghiên cứu có thể đƣợc tiếp cận nhƣ sau: - Lý thuyết nào liên quan đến việc khai thác dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch? - Thực trạng việc cung cấp dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt nhƣ thế nào? - Những giải pháp nào có thể giúp khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt? 3. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động khai thác dịch vụ biểu diễn các loại hình văn hóa nghệ thuật phục vụ phát triển sản phẩm du lịch. 4. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch. - Phạm vi không gian nghiên cứu: Các địa điểm tổ chức biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở thành phố Đà Lạt và huyện Lạc Dƣơng (xã Lát, Núi Langbiang). - Phạm vi thời gian nghiên cứu: Số liệu thứ cấp đƣợc sử dụng liên quan đến đề tài nằm trong giai đoạn từ 2012 đến 2016 và các số liệu sơ cấp điều tra, khảo sát năm 2017.
5 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp thu thập và xử lý tài liệu: Đây là phƣơng pháp đƣợc sử dụng xuyên suốt và chủ yếu trong quá trình thực hiện đề tài. Để có nguồn thông tin đầy đủ về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu, tác giả đã tiến hành thu thập thông tin và các tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau nhƣ các tài liệu từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, các bài viết trên các tạp chí khoa học, sách báo, mạng internet … Các số liệu thu thập đƣợc thông qua các bảng hỏi đƣợc tổng hợp và phân tích bằng phần mềm SPSS để tính giá trị trung bình làm cơ sở cho các nhận định và giải pháp đề nghị. - Phƣơng pháp điều tra xã hội học: Bảng hỏi đƣợc thiết kế để điều tra mong đợi, cảm nhận và đánh giá của du khách đối với dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt. 5 bảng hỏi đƣợc thiết kế ban đầu đƣợc sử dụng điều tra thử sau đó về điều chỉnh, bổ sung các biến để phù hợp với nội dung nghiên cứu. 250 bảng hỏi đƣợc phát điều tra ngẫu nhiên ở các câu lạc bộ cung cấp dịch vụ biểu diễn VHCCTN trong đó 16 bảng trả lời không hợp lệ nên bị loại bỏ. Đề tài áp dụng tính cỡ mẫu trong phân tích nhân tố khám phá, tỷ lệ quan sát /biến đo lƣờng ít nhất là 5:1, tốt nhất trong khoảng tỷ lệ 5:1-10:1. Tỷ lệ đƣợc chọn trong đề tài vào khoảng 9:1. Điều tra ngẫu nhiên về khách du lịch tại các điểm du lịch đảm bảo tính khách quan, đại diện cho khách du lịch đến Đà Lạt. - Phƣơng pháp chuyên gia: Theo Dillon và cộng sự (1993, trang 134), phƣơng pháp nghiên cứu định tính bao gồm các kỹ thuật thu thập thông tin từ một số ít ngƣời đƣợc hỏi về suy nghĩ, cảm xúc và quan điểm của mình mà khó thực hiện với toàn bộ dân số. Một phƣơng pháp phổ biến trong số này là phƣơng pháp chuyên gia. Trong nghiên cứu này, bảng
6 hỏi khảo sát sẽ là phƣơng pháp quan trọng để có đƣợc dữ liệu cho việc phân tích và đánh giá. Tuy nhiên, phƣơng pháp chuyên gia cũng là một phƣơng pháp để hỗ trợ các mục tiêu trên và tăng cƣờng độ tin cậy của nghiên cứu. Một nhóm nhỏ những ngƣời tham gia bao gồm đại diện của Ban quản lý tổ chức dịch vụ (Phòng quản lý văn hóa huyện Lạc Dƣơng, Phòng Quản lý di sản Sở VHTTDL Lâm Đồng), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, công ty du lịch ở Đà Lạt, nhà cung cấp dịch vụ và các chuyên gia từ trƣờng Cao đẳng Du lịch Đà Lạt trao đổi trong một cuộc thảo luận không có cấu trúc về thực trạng và chất lƣợng của dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt. 6. Lƣợc khảo về tài liệu nghiên cứu Nghiên cứu về khai thác giá trị văn hóa truyền thống để phát triển du lịch, phát triển sản phẩm du lịch cũng đã đƣợc nhiều tác giả thực hiện nhƣ Quản Minh Phƣơng (2013) với đề tài “Khai thác giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số phục vụ phát triển du lịch tại huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai”; Trần Thị Minh (2012) với đề tài “Khai thác các giá trị văn hóa của nghệ thuật múa rối nƣớc ở vùng đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam phục vụ phát triển du lịch”; Lê Ngọc Quỳnh Mai (2015) với đề tài “Khai thác văn hóa ẩm thực phục vụ phát triển du lịch tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội”. Cồng chiêng Tây Nguyên đã đƣợc đề cập tƣơng đối cụ thể trong các nghiên cứu của nhiều tác giả. Nguyễn Phƣớc Hiền (2014) đã nêu đƣợc giá trị văn hóa của cồng chiêng Tây Nguyên, phân tích tác động của du lịch đối với văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và phân tích vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong du lịch. Bên cạnh đó, Nguyễn Chí Bền (2011) đã khẳng định Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên chứa đựng những giá trị nổi bật ngang tầm kiệt tác sáng tạo của nhân loại; văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên bắt rễ từ truyền thống văn hóa truyền thống lịch sử của cộng đồng có liên quan và cồng chiêng đóng vai trò là phƣơng tiện khẳng định cộng đồng và bản sắc văn hóa dân tộc của cộng đồng các dân tộc ít
7 ngƣời ở Tây Nguyên. Cƣ dân các dân tộc ít ngƣời ở Tây Nguyên đã đạt đến những hiểu biết sâu và có các kỹ thuật điêu luyện trong việc sử dụng cồng chiêng trong văn hóa và âm nhạc của mình. Cồng chiêng Tây Nguyên có giá trị nhƣ một bằng chứng độc đáo của đặc trƣng truyền thống văn hóa và khẳng định những nỗ lực đƣa Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại đã đƣợc đền bù xứng đáng. Lê Thị Kim Dung (2009) đã giới thiệu về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, phân tích những giá trị văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và những thách thức của thời kỳ hội nhập đối với văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Các nghiên cứu của các tác giả đề cập đến nguồn gốc của cồng chiêng Tây Nguyên, lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Bên cạnh đó, các nghiên cứu chủ yếu giới thiệu các giá trị về nhạc cụ cồng chiêng, về tình hình sử dụng và phát huy âm nhạc cồng chiêng của một số các dân tộc ở Tây Nguyên dƣới những góc độ khác nhau. Song, đa phần các tác giả thƣờng nghiên cứu văn hóa cồng chiêng từ cách tiếp cận đơn ngành hoặc đƣa ra một số định hƣớng ở dạng ghi chép, mô tả, giới thiệu về nghệ thuật cồng chiêng. Nhƣ vậy, đề tài dƣới góc độ khai thác giá trị văn hóa của cồng chiêng Tây Nguyên trong việc đa dạng hóa và phát triển sản phẩm du lịch của một địa phƣơng riêng biệt vẫn chƣa có nghiên cứu cụ thể. Đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt” là đề tài mới, chƣa đƣợc đề cập một cách cụ thể trong các nghiên cứu trƣớc đây. Dựa vào những nghiên cứu của các tác giả đã thực hiện, đề tài tiếp tục nghiên cứu về văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, thực trạng hoạt động biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt và giải pháp khai thác dịch vụ này trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại địa phƣơng.
8 7. Ý nghĩa nghiên cứu của đề tài Ý nghĩa lý luận: Hệ thống hóa đƣợc các vấn đề lý luận liên quan đến khai thác phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong phát triển sản phẩm du lịch hiện nay. Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có một ý nghĩa lớn đó là không chỉ nhằm tôn vinh các giá trị của văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - một biểu tƣợng độc đáo của Tây Nguyên, di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại mà còn góp phần vào việc tìm ra định hƣớng tiếp tục trong cách thức tổ chức dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên nhằm phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt một cách hiệu quả, bền vững. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, bố cục của luận văn gồm có 3 chƣơng. Chƣơng 1 đề cập đến các vấn đề lý thuyết nhƣ khái niệm và đặc điểm của sản phẩm du lịch, khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật phát triển du lịch; Mối liên hệ giữa việc khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật dân tộc và phát triển sản phẩm du lịch; Các yếu tố cấu thành chất lƣợng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt; Kinh nghiệm của việc phát triển biểu diễn dịch vụ văn hóa dân tộc ở một số địa phƣơng trong nƣớc và tổng quan các đề tài nghiên cứu trƣớc đây. Chƣơng 2 giới thiệu về thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ du lịch ở Đà Lạt. Và chƣơng 3 đƣa ra tóm tắt về kết quả nghiên cứu và một số giải pháp và kiến nghị đề xuất cũng nhƣ nêu những đóng góp và hạn chế của đề tài cùng hƣớng nghiên cứu tiếp theo.