Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu về Hiệp định Kinh tế đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), những cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam khi gia nhập TPP, đề tài đề xuất giải pháp để Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam có thể tận dụng được cơ hội, vượt qua thách thức, nâng cao hiệu quả cạnh tranh của Doanh nghiệp vừa và nhỏ trên thị trường trong và ngoài nước nhằm đóng góp cho sự phát triển chiến lược kinh tế, chính trị của Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG *** LUẬN VĂN THẠC SĨ CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM GIA NHẬP TPP Ngành : Kinh doanh Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số : 60340102 Nguyễn Ngọc Tâm NGƯỜI HƯỚNG DẪN : PGS, TS ĐỖ THỊ LOAN
Hà Nội 2017
i LƠI CAM ĐOAN ̀ ̀ ̀ “Cơ hôi va thach th Tôi xin cam đoan Đê tai ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho cua Viêt Nam trong bôi canh Viêt Nam gia nh ̀ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ập TPP” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các sô ́liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cưú trong luận văn la h ̀ ợp phap, do tôi t ́ ự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cưu nào khác. ́ TÁC GIẢ Nguyễn Ng ọc Tâm
ii LƠI CAM ̀ ̉ ƠN ̉ ̣ ̉ ơn PGS.TS Đô Thi Loan cung toan thê cac thây Tac gia xin trân trong cam ́ ̃ ̣ ̀ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ cô giao khoa Sau Đai hoc Tr ́ ương Đai hoc Ngoai Th ̀ ̣ ̣ ̣ ương đa h ̃ ướng dân, giup đ ̃ ́ ỡ, ̉ ̉ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ chi bao tân tinh va tao moi điêu kiên tôt nhât tac gia nghiên c ̀ ́ ́ ́ ứu va hoan thiên Đê ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ “Cơ hôi va thach th tai ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho cua Viêt Nam trong ̀ ̉ ̉ ̣ bôi canh Viêt Nam gia nh ́ ̉ ̣ ập TPP” cho Luân văn tôt nghiêp. Đông th ̣ ́ ̣ ̀ ơi, tac gia ̀ ́ ̉ cung xin g ̃ ửi lơi cam ̀ ̉ ơn đên cac Doanh nghiêp v ́ ́ ̣ ừa va nho ma tac gia đa co điêu ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ̃ ́ ̀ ̣ ̣ ỡ đê khao sat thông tin, sô liêu va cac chuyên gia trong cac linh v kiên găp g ̉ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̃ ực liên ̃ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ̀ ̀ ̣ quan đa đong gop y kiên chuyên môn quy bau đê tac gia co thê hoan thanh Luân ̣ văn tôt nghiêp. ́ Trong quá trình nghiên cứu không thể tránh khỏi những thiếu sót tác giả rất mong nhận được sự quan tâm và đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo để đề tài hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn.
iii
iv DANH MUC CAC CH ̣ ́ Ư VIÊT TĂT ̃ ́ ́ Tiêng Anh ́ Tiêng Viêt ́ ̣ CSCT ̣ Chinh sach canh tranh ́ ́ DNNN ̣ ̀ ươć Doanh nghiêp nha n DNVVN ̣ ưa va nho Doanh nghiêp v ̀ ̀ ̉ FTA Free trade agreement ̣ ̣ Hiêp đinh thương mai t ̣ ự do Food and Agriculture Tổ chức Nông Lương Thế giới FAO Organization of the United Nations General Agreement on Tariffs ̣ ̣ Hiêp đinh chung vê thuê quan va ̀ ́ ̀ GATT and Trade thương mai năm 1994 ̣ International Labour Tổ chức Lao động quốc tế ILO Organization North American Free Trade Hiệp định thương mại tự do Bắc NAFTA Agreement Mỹ PVTM ̣ ương maị Phong vê th ̀ RVC Regional value content ̀ ượng gia tri khu v Ham l ́ ̣ ực Sanitary and Phytosanitary ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ Hiêp đinh vê biên phap vê sinh va an ̀ SPS Measure ̀ ực phâm toan th ̉ TransPacific Partnership ̣ ̣ Hiêp đinh Đôi tac xuyên Thai Binh ́ ́ ́ ̀ TPP Agreement Dương ̣ ̣ ̣ Hiêp đinh vê hang rao ky thuât trong ̀ ̀ ̀ ̃ TBT Technical Barriers to Trade thương maị VietNam Chamber of Commerce Phòng Thương mại và Công nghiệp VCCI and Industry Việt Nam WTO World Trade Organization ̉ ưc Th Tô ch ́ ương mai Thê gi ̣ ́ ới DANH MỤC BANG BIÊU ̉ ̉ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................93
v MỤC LỤC DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................93
viii TOM TĂT KÊT QUA NGHIÊN C ́ ́ ́ ̉ ƯU ́ ̀ ̀ “Cơ hôi va thach th Tên đê tai ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho trong ̀ ̉ bôi canh Viêt Nam gia nh ́ ̉ ̣ ập TPP” ̉ Kêt qua nghiên c ́ ưu tom tăt ́ ́ ́ Hiệp định đối tác thương mại tự do Xuyên Thái Bình Dương (TPP) la Hiêp ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ đinh cua thê ky 21, mở ra cho Doanh nghiệp Việt Nam những cơ hội bước vào thị trường rộng lớn, được đa dạng hóa thương mại với nhiều nước và hưởng các ưu đãi về thuế quan. Tuy nhiên, từ đây, các Doanh nghiệp cua Viêt Nam cũng ch ̉ ̣ ịu sự cạnh tranh khốc liệt với doanh nghiệp nước ngoài, trong khi các hàng rào phi thuế quan như kỹ thuật, quy định về xuất xứ hàng hóa của Việt Nam cũng chưa vững mạnh để tạo lợi thế cho các doanh nghiệp tận dụng, phát huy. Đây là thách thức với các doanh nghiệp noi chung, đ ́ ặc biệt là đôi v ́ ơi kh ́ ối Doanh nghiệp vừa và nhỏ khi ra gia nhập TPP. Đê tim hiêu ro h ̉ ̀ ̉ ̃ ơn va đ ̀ ưa ra nhưng giai phap hiêu ̃ ̉ ́ ̣ ̉ ̣ ưa va nho cua Viêt Nam tân dung đ qua nhăm giup Doanh nghiêp v ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ược cơ hôi, ̣ vượt qua thach th ́ ưc khi Vi ́ ệt Nam gia nhập vào TPP nhằm nâng cao vi thê canh ̣ ́ ̣ ̣ ương trong va ngoai n tranh trên thi tr ̀ ̀ ̀ ươc, tac gia đa chon đê tai “C ́ ́ ̉ ̃ ̣ ̀ ̀ ơ hôi va thach ̣ ̀ ́ thưc đôi v ́ ́ ơi Doanh nghiêp v ́ ̣ ừa va nho trong bôi canh Viêt Nam gia nh ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ập TPP” để nghiên cưu cho luân văn tôt nghiêp. ́ ̣ ́ ̣ Qua qua trinh nghiên c ́ ̀ ứu vê Hiêp đinh TPP, cac nôi dung cua Hiêp đinh liên ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ quan trực tiêp đên Viêt Nam, th ́ ́ ̣ ực trang Doanh nghiêp v ̣ ̣ ưa va nho trong bôi canh ̀ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ Viêt Nam gia nh ập TPP, đê tai đa đ ̀ ̀ ̃ ưa ra được cac giai phap vi mô va vi mô nhăm ́ ̉ ́ ̃ ̀ ̀ ̣ ưa va nho cua Viêt Nam tân dung đ giup Doanh nghiêp v ́ ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ược cơ hôi, v ̣ ượt qua thach th ́ ưć , nâng cao năng lực cạnh tranh nội tại và chủ động hội nhập sâu, rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Một số giải pháp vi mô đôi v ̃ ́ ơi nha n ́ ̀ ươc đê ́ ̉ quản lý và phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bôi canh Viêt Nam gia nh ́ ̉ ̣ ập TPP như: Thiêt lâp hê thông luât phap va tô ch ́ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̉ ức quan ly doanh nghiêp v ̉ ́ ̣ ừa và ̉ Đôi m nho; ̉ ơi trong chinh sach tai chinh tin dung; Giai phap vê chinh sach thi ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ́ ̣ trương va canh tranh; Giai phap vê xuât nhâp khâu; Giai phap khuyên khich đâu t ̀ ̀ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ́ ̀ ư
ix ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ va cai tiên công nghê; Giai phap đao tao nguôn nhân l ́ ̀ ực. Môt sô ̣ ́ giai phap vi mô cu ̉ ́ ̣ ̉ ̣ ừa va nho nâng cao năng l thê nhăm giup doanh nghiêp v ̀ ́ ̀ ̉ ực đê tiêp cân hiêu qua ̉ ́ ̣ ̣ ̉ nhưng l ̃ ợi ich t ́ ừ Hiêp đinh TPP nh ̣ ̣ ư: Giai phap nâng cao năng l ̉ ́ ực quan tri công ty ̉ ̣ ̣ ưa va nho; Hiên đai hoa may moc, trang thiêt bi trong trong cac doanh nghiêp v ́ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ưa va nho; Tăng c doanh nghiêp v ̀ ̀ ̉ ương nguôn l ̀ ̀ ực tai chinh cho doanh nghiêp v ̀ ́ ̣ ừa ̀ ̉ ̀ ̣ ́ ượng đôi ngu lao đông; Đây manh va nho; Đao tao nâng cao chât l ̣ ̃ ̣ ̉ ̣ ưng dung công ́ ̣ ̣ ̣ ưa va nho. Bên canh đo, đê tai nghê thông tin trong cac doanh nghiêp v ́ ̀ ̀ ̉ ̣ ̃ ưa ra ́ ̀ ̀ cung đ một số kiến nghị vơi Nha n ́ ̀ ươc, Chinh phu đ ́ ́ ̉ ể góp phần giúp cac Doanh nghiêp ́ ̣ vưa va nho cua Vi ̀ ̀ ̉ ̉ ệt Nam tận dụng được cơ hội và ứng phó tốt hơn các thách thức. ̣ ̣ TPP hay bất cứ hiệp định tự do thương mại nào Nhin chung, hiêp đinh ̀ khác đều có tính hai mặt của nó, bao gồm cả cơ hội và thách thức với nền kinh tế. Việc đưa ra cac giai phap, kiên nghi cu thê nhăm ́ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ̀ tận dụng hiệu quả cơ hội mà ̣ ̣ TPP mang lại la rât hiêp đinh ̀ ́ cần thiết đôi v ́ ới mỗi quốc gia thanh viên đăc biêt la ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ới đât n đôi v ́ ước đang trong qua trinh hôi nhâp kinh tê quôc tê nh ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ư Viêt Nam. ̣ ̀ ̉ ̉ Trên đây la ban tom tăt kêt qua nghiên c ́ ́ ́ ̀ ̀ “Cơ hôi va thach th ứu đê tai ̣ ̀ ́ ưć đôi v ́ ơi Doanh nghiêp v ́ ̣ ưa va nho trong bôi canh Viêt Nam gia nh ̀ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ập TPP” . Tać ̉ ́ ̣ ược y kiên đong gop cua cac thây cô giao. gia rât mong nhân đ ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ̀ ́
1 LƠI M ̀ Ở ĐÂU ̀ 1. Tinh câp thiêt cua đê tai ́ ́ ́ ̉ ̀ ̀ Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) kết thúc đàm phán vao ngay 5 tháng 10 năm 2015 gôm m ̀ ̀ ̀ ười hai nước gia nhập được ca ngợi là một bước ngoặt đối với hội nhập kinh tế khu vực. Hiệp định này cũng được nhiều chuyên gia đánh giá là có tác động chiến lược sâu rộng trong cả khu vực cũng như toàn cầu. Là một thành viên của TPP, Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ hiệp định này về cả mặt kinh tế và chiến lược, nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với những thách thức đáng kể. Việt Nam se t ̃ ận dụng cơ hội và xử lý thách thức như thê nao đê có th ́ ̀ ̉ ể tao ra nh ̣ ưng chuyên biên vê kinh t ̃ ̉ ́ ̀ ế, chính trị và chiến lược phat triên cua đât n ́ ̉ ̉ ́ ươc trong nh ́ ững năm tới. Đánh giá sơ bộ về gia tri ti ́ ̣ ềm năng của TPP đối với Việt Nam, Việt Nam có thể hưởng lợi đáng kể về tốc độ tăng trưởng GDP, xuất khẩu, và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Trong dài hạn, nền kinh tế cũng được hưởng lợi nếu những cải cách hơn nữa về pháp lý, thể chế và hành chính được thực hiện cùng với những cải tiến trong các lĩnh vực nhà nước và tư nhân. Môt y nghia quan trong cua TPP đôi v ̣ ́ ̃ ̣ ̉ ́ ới Viêt Nam la s ̣ ̀ ự gia nhập sâu hơn cua đât n ̉ ́ ươc vao mang l ́ ̀ ̣ ươi san xuât khu v ́ ̉ ́ ực/ toan câu. Cac ̀ ̀ ́ ̉ ̀ ư cua cac tâp đoan đa quôc gia đ khoan đâu t ̉ ́ ̣ ̀ ́ ược mong đợi se chuyên t ̃ ̉ ừ cac n ́ ước ̣ ngoai TPP vao Viêt Nam. TPP s ̀ ̀ ẽ hình thành một khu vực mậu dịch tự do chiếm tới 40% kinh tế và 30% thương mại toàn cầu với 800 triệu dân được dự báo sẽ bổ sung cho GDP thế giới thêm gần 300 tỷ USD mỗi năm. TPP được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước nhảy vọt để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh trong nước. Sau khi hiệp định được đưa vào thực hiện, trước mắt, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, thủy sản, đồ gỗ… sẽ được miễn hoặc giảm thuế đáng kể khi tiếp cận thị trường Mỹ, Australia và các nước đối tác khác. Hiệp định TPP sẽ đem lại nhiều lợi ích cho Việt Nam cả về phương diện kinh tế, thể chế và xã hội. Hiệp định đối tác thương mại tự do Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mở ra cho Doanh nghiệp Việt Nam những cơ hội bước vào thị trường rộng lớn, được đa
2 dạng hóa thương mại với nhiều nước và hưởng các ưu đãi về thuế quan. Tuy nhiên, từ đây, các Doanh nghiệp cua Viêt Nam cũng ch ̉ ̣ ịu sự cạnh tranh khốc liệt với doanh nghiệp nước ngoài, trong khi các hàng rào phi thuế quan như kỹ thuật, quy định về xuất xứ hàng hóa của Việt Nam cũng chưa vững mạnh để tạo lợi thế cho các doanh nghiệp tận dụng, phát huy. Đây là thách thức với các doanh nghiệp noi chung, đ ́ ặc biệt là đôi v ́ ới khối Doanh nghiệp vừa và nhỏ khi ra gia nhập TPP. Cả nước hiện có 400.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ, mặc dù có số lượng không nhỏ nhưng các doanh nghiệp này lại yếu về vốn, công nghệ, năng lực quản lý, kinh nghiệm tiếp cận thị trường. Cạnh tranh trong nước đã khó, khi Hiệp định TPP có hiệu lực và phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ doanh nghiệp lớn bên ngoài, những điểm yếu của khối doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ càng được bộc lộ rõ nét. Theo cam kết trong Hiệp định TPP, hàng hóa xuất khẩu vào thị trường này phải đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 55% giá trị trở lên. Do đó, yêu cầu về xuất xứ là thách thức với nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp đã chủ động nâng cao năng lực, sản xuất hàng hóa chất lượng cao. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đa phần các doanh nghiệp vẫn đang mù mờ thông tin về Hiệp định TPP, hạn chế này sẽ khiến doanh nghiệp gặp khó khăn, thậm chí thua thiệt về mặt pháp lý khi xảy ra tranh chấp kiện tụng. Do đo, các c ́ ơ quan Nhà nước cần hỗ trợ thông tin cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cảnh báo về những thách thức của TPP. Từ đây, doanh nghiệp sẽ hiểu sản phẩm của mình đang sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, thuận lợi gì khi hội nhập vào TPP. Hỗ trợ thứ hai rất quan trọng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ chinh là h ́ ỗ trợ về mặt pháp lý. Ngoài những đòi hỏi sự hỗ trợ từ cơ chế chính sách, chính bản thân các Doanh nghiệp vưa va nho cũng c ̀ ̀ ̉ ần tạo cho mình tâm thế chủ động trong moi tinh ̣ ̀ ́ ể cải thiện và ứng phó với sức ép cạnh tranh, tận dụng tối đa các cơ hội huông đ và thách thức đặt ra. Trước hết là chủ động chuẩn bị chu đáo nhằm cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu có mức giá ngày càng giảm bằng cách xây dựng các yêu cầu kỹ thuật tối thiểu như kê khai nguồn gốc, xuất xứ, kiểm soát chất lượng, chứng nhận sản phẩm…Bên cạnh đó, Doanh nghiêp v ̣ ưa va nho cua Viêt Nam c ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ần
3 chủ động nâng cao mẫu mã, chất lượng sản phẩm, dịch vụ sau bán hàng, có chiến lược kinh doanh phù hợp để giữ vững thị phần trong nước đồng thời tìm kiếm các thị trường mới để đầu tư phát triển. ̉ ̀ ̉ ̃ ơn va đ Đê tim hiêu ro h ̀ ưa ra nhưng giai phap hiêu qua nhăm giup Doanh ̃ ̉ ́ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ ưa va nho cua Viêt Nam tân dung đ nghiêp v ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ược cơ hôi, v ̣ ượt qua thach th ́ ưc khi ́ Việt Nam gia nhập vào TPP nhằm nâng cao vi thê canh tranh trên thi tr ̣ ́ ̣ ̣ ương trong ̀ ̀ ươc, tac gia đa chon đê tai “C va ngoai n ̀ ́ ́ ̉ ̃ ̣ ̀ ̀ ơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ức đôi v ́ ới Doanh nghiêp ̣ vưa va nho trong bôi canh Viêt Nam gia nh ̀ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ập TPP” đê nghiên c ̉ ưu cho luân văn tôt ́ ̣ ́ ̣ nghiêp. 2. Tinh hinh nghiên c ̀ ̀ ứu ̃ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ Cho đên nay đa co môt sô đê tai, bai bao, công trình khoa hoc nghiên c ́ ứu về TPP có thể kể đến như sau: Đê tai Nghiên c ̀ ̀ ưu khoa hoc câp Hoc viên ́ ̣ ́ ̣ ̣ “Phat triên công nghiêp hô tr ́ ̉ ̣ ̃ ợ ̣ ̣ Viêt Nam trong điêu kiên gia nh ̀ ập Hiêp đinh Kinh tê đôi tac chiên l ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ược xuyên Thaí Binh D ̀ ương TPP” cua tac gia Nguyên Tiên Thuân va Phi Thi Thu H ̉ ́ ̉ ̃ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ương năm ̣ ̣ 2015 (Hoc viên Tai chinh). ̀ ́ Đê tai nghiên c ̀ ̀ ưu v ́ ề Cơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới nganh Công nghi ̀ ệp hỗ trợ (CNHT) khi Viêt Nam gia nh ̣ ập Hiêp đinh TPP ̣ ̣ ́ ̉ ̃ ́ ̣ (tac gia Nguyên Tiên Thuân va ̀ ́ ̣ Phi Thi Thu H ương, năm 2015). CNHT là một trong những lĩnh vực rất quan trọng để thúc đẩy các ngành công nghiệptrong nước phát triển, là một trong những công cụ để thực hiện thành công quá trình công nghiệp hóa (CNH), hiện đại hóa (HĐH) ở nước ta cho đến năm 2020. Khi nền kinh tế Việt Nam gia nhập Hiệp định TPP thì sự cạnh tranh sẽ ngày càng gay gắt hơn đối với tất cả các ngành kinh tế trong nước, trong đó kể cả ngành CNHT của Việt Nam, trong khi sức cạnh tranh của ngành CNHT Việt Nam lại rất yếu. Đê tai ch ̀ ̀ ỉ rõ cơ hội và thách thức đối với ngành CNHT của Việt Nam khi gia nhập Hiệp định TPP va đ ̀ ưa ra quan điểm, giaỉ phap, xác đ ́ ịnh mục tiêu phát triển CNHT Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn
4 đến năm 2030. Đê tai ch ̀ ̀ ưa đê câp đên C ̀ ̣ ́ ơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp ̣ vưa va nho khi Viêt Nam gia nh ̀ ̀ ̉ ̣ ập TPP. Bai bao “Gia nh ̀ ́ ập TPP Cơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới xuât khâu gao cua Viêt ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ Nam” cua tac gia Ha Văn Hôi đăng trên Tap chi khoa hoc cua Đai hoc Quôc gia Ha ́ ̀ ̣ ̣ Nôi: Kinh tê va Kinh doanh, Tâp 31, Sô 1 (2015), Trang 10. ́ ̀ ́ Bai bao ̀ ́ viêt vê ́ ̀TPP được đanh gia la Hiêp đinh cua thê ky 21 se co anh ́ ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ ̃ ́ ̉ hưởng nhât đinh đên tinh hinh xuât khâu cua Viêt Nam, trong đo co xuât khâu gao. ́ ̣ ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̉ ̉ ̉ ̣ ̉ ̣ Tac gia phân tich tinh hinh san xuât va xuât khâu gao cua Viêt Nam trong th ́ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ơi gian ̀ ̃ ơ hôi va thach th qua, lam ro c ̀ ̣ ̀ ́ ưc cua xuât khâu gao khi gia nh ́ ̉ ́ ̉ ̣ ập TPP, đông th ̀ ời đề ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̣ ̣ xuât môt sô biên phap chinh nhăm tân dung c ơ hôi, v ̣ ượt qua thach th ́ ưc, gop phân ́ ́ ̀ ́ ượng va kim ngach xuât khâu gao cua Viêt Nam. Bai bao ch tăng khôi l ̀ ̣ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ưa đê câp t ̀ ̣ ới ̣ ừa va nho cua Viêt Nam. tinh hinh Doanh nghiêp v ̀ ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ̉ Bai viêt “Giai phap tăng s ̀ ́ ́ ưc canh tranh cua hang nông san Viêt Nam sau khi ́ ̣ ̉ ̀ ̉ ̣ gia nhâp̣ TPP” cuả tać giả Nguyên ̃ Thị Huệ và Vũ Thị Quynh ̀ (đăng trên www.academia.edu) ̀ ́ ̀ ̣ ́ ̃ ực nông nghiêp, la môt trong nh Bai viêt đê câp đên linh v ̣ ̀ ̣ ững linh v ̃ ực chiụ ́ ̣ tac đông lơn nhât t ́ ́ ừ lan song TPP, b ̀ ́ ởi vi bên canh nh ̀ ̣ ưng thuân l ̣ ợi va viêc căt giam ̀ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ́ ̃ ̃ ́ ự gia tăng nhanh chong hoăc xoa bo hang rao thuê quan chăc chăn se dân đên s ́ lượng hang nhâp khâu cua cac n ̀ ̣ ̉ ̉ ́ ươc TPP vao Viêt Nam v ́ ̀ ̣ ơi gia ca canh tranh, nguy ́ ́ ̉ ̣ cơ nay đăc biêt nguy hiêm đôi v ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ơi nh ́ ưng nganh hang ma năng l ̃ ̀ ̀ ̀ ực canh tranh yêu, ̣ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ơi nên san xuât manh mun, nho le, thiêu điên hinh la nhom hang nông san v ́ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̉ ́ ứng ̣ ̣ ̣ ̃ ̉ ̉ ́ ̀ ới đôi t dung khoa hoc công nghê, liên kêt chuôi long leo găn liên v ́ ́ ượng dê bi tôn ̃ ̣ ̉ thương trong qua trinh hôi nhâp la nông dân. Bai viêt nghiên c ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ứu, phân tich th ́ ực ̣ trang s ưc canh tranh cua hang nông san Viêt Nam hiên nay, t ́ ̣ ̉ ̀ ̉ ̣ ̣ ừ đo đê xuât biên phap ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̉ cân thiêt đê nâng cao s ̀ ưc canh tranh cua hang nông san sau khi Viêt Nam gia nhâp ́ ̣ ̉ ̀ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ưa đê câp đên tinh hinh Doanh nghiêp v TPP. Bai viêt ch ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ừa va nho cua Viêt Nam. ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ượng Đê tai, bai bao, công trình khoa hoc, bai viêt nghiên c Măc du sô l ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ứu về ̣ ̣ ́ ược xuyên Thai Binh D Hiêp đinh Kinh tê đôi tac chiên l ́ ́ ́ ́ ̀ ương (TPP) va cac tac đông ̀ ́ ́ ̣
5 ̉ ̣ ̣ ́ ơi Viêt Nam co kha nhiêu nh cua Hiêp đinh TPP đôi v ́ ̣ ́ ́ ̀ ưng chưa co đê tai nao đi sâu ́ ̀ ̀ ̀ nghiên cưu vê C ́ ̀ ơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho cua Viêt Nam ̀ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ trong bôi canh Viêt Nam gia nh ập Hiêp đinh TPP. Vi thê, tac gia khăng đinh Đê tai ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̣ ̀ ̀ “Cơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho trong bôi canh Viêt ̀ ̉ ́ ̉ ̣ Nam gia nhập TPP” không trung lăp v ̀ ̣ ơi cac đê tai, bai bao khoa hoc, bai viêt đa ́ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̃ co.́ 3. Muc đich nghiên c ̣ ́ ưu ́ Trên cơ sở nghiên cưu vê Hiêp đinh Kinh tê đôi tac chiên l ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ược xuyên Thaí Binh D ̀ ương (TPP), nhưng c ̃ ơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ ̣ ừa và cua Viêt Nam khi gia nhâp TPP, đê tai đê xuât giai phap đê Doanh nghiêp v ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ nho cua Viêt Nam co thê tân dung được cơ hôi, v ̣ ượt qua thach th ́ ưc, nâng cao hiêu ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ̣ ưa va nho trên thi tr qua canh tranh cua Doanh nghiêp v ̀ ̀ ̉ ̣ ương trong va ngoai n ̀ ̀ ̀ ươć nhăm đong gop cho s ̀ ́ ́ ự phat triên chiên l ́ ̉ ́ ược kinh tế, chinh tri cua Viêt Nam. ́ ̣ ̉ ̣ 4. Nhiêm vu nghiên c ̣ ̣ ưu ́ ̉ ̣ ược muc đich nghiên c Đê đat đ ̣ ́ ứu trên, Đê tai co nhiêm vu: ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ̃ ̀ ̣ ̣ Lam ro vê Hiêp đinh đôi tac xuyên Thai Binh D ̀ ́ ́ ́ ̀ ương TPP va cac nôi dung ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ cua Hiêp đinh liên quan trực tiêp đên Viêt Nam. ́ ́ ̣ Nghiên cưu t ́ ầm quan trọng kinh tế và chiến lược của Hiêp đinh đôi tac ̣ ̣ ́ ́ xuyên Thai Binh D ́ ̀ ương TPP đôi v ́ ới cac Doanh nghiêp v ́ ̣ ừa va nho cua Viêt Nam. ̀ ̉ ̉ ̣ ̉ Tim hiêu th ̀ ực trang Doanh nghiêp v ̣ ̣ ưa va nho cua Viêt Nam hiên nay, phân ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ơ hôi va thach th tich cac c ́ ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho trong bôi canh Viêt ̀ ̉ ́ ̉ ̣ Nam gia nhập TPP. ̉ ̣ ừa va nho cua Viêt Nam tân dung Đê xuât giai phap giup Doanh nghiêp v ̀ ́ ́ ́ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ được cơ hôi, v ̣ ượt qua nhưng thach th ̃ ́ ưc trong bôi canh Viêt Nam gia nh ́ ́ ̉ ̣ ập TPP.
6 5. Đôi t ́ ượng va pham vi nghiên c ̀ ̣ ứu ́ ượng nghiên cưu cua đê tai la nh Đôi t ́ ̉ ̀ ̀ ̀ ưng vân đê liên quan đên Hiêp đinh đôi ̃ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ tac xuyên Thai Binh D ́ ́ ̀ ương TPP va cac Doanh nghiêp v ̀ ́ ̣ ừa va nho cua Viêt Nam khi ̀ ̉ ̉ ̣ gia nhập TPP. ̣ Pham vi nghiên c ưu cua đê tai la tac đông cua TPP trong pham vi cac Doanh ́ ̉ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̣ ưa va nho cua Viêt Nam khi gia nh nghiêp v ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ập TPP. Cac sô liêu thu thâp t ́ ́ ̣ ̣ ừ năm ́ ̣ ̉ ̣ 2010 đên năm 2017 khi Viêt Nam chuân bi gia nh ập đam phan TPP đên khi ky kêt ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ Hiêp đinh đôi tac xuyên Thai Binh D ́ ́ ́ ̀ ương TPP.
7 6. Phương phap nghiên c ́ ưu ́ Phương phap nghiên c ́ ưu ma đê tai s ́ ̀ ̀ ̀ ử dung bao gôm: thu thâp sô liêu, phân ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̉ tich, so sanh, đôi chiêu va tông h ́ ́ ́ ợp đê rut ra cac kêt luân đam bao lô gic va phu h ̉ ́ ́ ́ ̣ ̉ ̉ ̀ ̀ ợp vơi th ́ ực tê.́ 7. Kêt câu đê tai ́ ́ ̀ ̀ Chương 1: Tông ̉ quan về Hiêp ̣ đinh ̣ đôí tać xuyên Thaí Binh ̀ Dương (TPP) Chương 2: Cơ hôi va thach th ̣ ̀ ́ ưc đôi v ́ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ừa va nho cua ̀ ̉ ̉ Viêt Nam trong bôi canh Viêt Nam gia nh ̣ ́ ̉ ̣ ập TPP. Chương 3: Giai phap v ̉ ́ ượt qua thach th ́ ưc, năm băt c ́ ́ ́ ơ hôi đôi v ̣ ́ ới Doanh nghiêp v ̣ ưa va nho cua Viêt Nam khi gia nh ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ập TPP.
8 CHƯƠNG 1: TÔNG QUAN VÊ HIÊP ĐINH ĐÔI TAC XUYÊN THAI BINH ̉ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̀ DƯƠNG TPP 1.1. Tông quan vê Hiêp đinh Đôi tac xuyên Thai Binh D ̉ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̀ ương (TPP) 1.1.1. Khai quat vê Hiêp đinh Đôi tac xuyên Thai Binh D ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̀ ương (TPP) Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (tiếng Anh: TransPacific Partnership Agreement viết tắt TPP) là một hiệp đinh/th ̣ ỏa thuận thương mại tự do được ký kết giữa 12 nước vào ngày 4 tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New Zealand sau 5 năm đàm phán với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực châu ÁThái Bình Dương. Thỏa thuận ban đầu được các nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore ký vào ngày 3 tháng 06, 2005 và có hiệu lực ngày 28 tháng 05, 2006. Sau đó, thêm 5 nước đàm phán để gia nhập, đó là các nước Australia, Malaysia, Peru, Hoa Kỳ, và Việt Nam. Ngày 14 tháng 11 năm 2010, ngày cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Nhật Bản, lãnh đạo của 9 nước (8 nước trên và Nhật Bản) đã tán thành lời đề nghị của tổng thống Obama về việc thiết lập mục tiêu của các cuộc đàm phán thuộc Hội nghị thượng đỉnh APEC năm 2011 diễn ra tại Hoa Kỳ (Wikipedia) Trước đây, TPP được biết đến với tên tiếng Anh là Pacific Three Closer Economic Partnership (P3CEP) và được tổng thống Chile Ricardo Lagos, thủ tướng Singapore Goh Chok Tong và thủ tướng New Zealand Helen Clark đưa ra thảo luận tại một cuộc họp các nhà lãnh đạo của APEC diễn ra tại Los Cabos, Mexico. Brunei nhanh chóng gia nhập đàm phán ở vòng 5 vào tháng 04 năm 2005. Sau vòng đàm phán này, hiệp định lấy tên là Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương (TPSEP hoặc P4). Mục tiêu ban đầu của Hiệp định là giảm 90% các loại thuế xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên trước ngày 1 tháng 1 năm 2006 và cắt giảm bằng
9 không tới năm 2015. Đây là một thỏa thuận toàn diện bao quát tất cả các khía cạnh chính của một hiệp định thương mại tự do, bao gồm trao đổi hàng hóa, các quy định về xuất xứ, can thiệp, rào cản kỹ thuật, trao đổi dịch vụ, vấn đề sở hữu trí tuệ, chính sách của các chính quyền... TPP là một trong những thỏa thuận thương mại tự do tham vọng nhất từ sau Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ năm 1990. Những người ủng hộ coi đây là con đường để các nước thành viên thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai. TPP sẽ mang lại lợi ích cho 12 nước ký kết. TPP sẽ giảm đáng kể và thậm chí loại bỏ hàng rào thuế quan giữa các thành viên, thúc đẩy hoạt động buôn bán hàng hóa và dịch vụ. Bên canh đo TPP s ̣ ́ ẽ đẩy mạnh dòng vốn đầu tư và sự tăng trưởng kinh tế của các thành viên. 12 quốc gia đàm phán TPP đều là thành viên của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC). Đây là một nhóm nền kinh tế đa dạng với tổng GDP lên tới 28.000 tỷ USD, chiếm 40% tổng GDP và 1/3 giao dịch thương mại toàn cầu. Hiệp định TPP có thể tạo ra một thị trường tiềm năng rất lớn đối với các doanh nghiệp trong khối. Mỹ sẽ đóng vai trò “quốc gia đầu tàu” vì họ là nền kinh tế lớn nhất thế giới và Washington đang coi châu Á – Thái Bình Dương là chìa khóa để mở cánh cửa tăng trưởng trong tương lai. Một số nhà phân tích thậm chí còn gợi ý rằng Mỹ có thể sử dụng TPP như một phương tiện làm suy yếu lợi ích kinh tế của Trung Quốc trong khu vực. Toàn văn nội dung Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP bao gồm 30 chương về thương mại và các vấn đề liên quan đến thương mại, từ thương mại hàng hóa đến hải quan và trợ giúp thương mại; biện pháp vệ sinh dịch tễ; rào cản kỹ thuật đối với thương mại; biện pháp phòng vệ thương mại; đầu tư; dịch vụ; thương mại điện tử; mua sắm công; sở hữu trí tuệ; lao động; môi trường; các chương “ngang” nhằm mục đích đảm bảo TPP tận dụng được các tiềm năng về phát triển, năng lực cạnh tranh, và sự toàn diện; giải quyết tranh chấp, các điều khoản ngoại lệ, và điều khoản thi hành. Cu thê gôm: Ch ̣ ̉ ̀ ương 01: Quy định và định nghĩa chung; Chương 02: Nguyên tắc đối xử quốc gia và việc tiếp cận thị
10 trường hàng hóa; Chương 03: Quy tắc xuất xứ và thủ tục về xuất xứ; Chương 04: Hàng dệt may; Chương 05: Quản lý hải quan và tạo thuận lợi trong thương mại; Chương 06: Biện pháp phòng vệ thương mại; Chương 07: Biện pháp vệ sinh và kiểm dịch; Chương 08: Rào cản kỹ thuật đối với thương mại; Chương 09: Đầu tư; Chương 10: Thương mại dịch vụ xuyên biên giới; Chương 11: Dịch vụ tài chính; Chương 12: Nhập cảnh tạm thời đối với doanh nhân; Chương 13: Viễn thông; Chương 14: Thương mại điện tử; Chương 15: Mua sắm Chính phủ; Chương 16: Chính sách cạnh tranh; Chương 17: Các doanh nghiệp nhà nước và các đơn vị độc quyền; Chương 18: Sở hữu trí tuệ; Chương 19: Lao động; Chương 20: Môi trương; Ch ̀ ương 21: Hợp tác và nâng cao năng lực; Chương 22: Năng lực cạnh tranh và tạo thuận lợi trong kinh doanh; Chương 23: Phát triển; Chương 24: Doanh nghiệp vừa và nhỏ; Chương 25: Sự đồng nhất trong quản lý; Chương 26: Sự minh bạch và chống tham nhũng; Chương 27: Quy định hành chính và thể chế; Chương 28: Giải quyết tranh chấp; Chương 29: Trường hợp ngoại lệ và quy định chung; Chương 30: Điều khoản thi hành (Bộ Công Thương, 2016). 1.1.2. Quá trình đàm phán và mục đích chung Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) được đàm phán từ tháng 3/2010. Tiến trình đàm phán cho hiệp định bị trì hoãn nhiều lần do thiếu tiếng nói chung xoay quanh nhiều vấn đề như: giảm thuế xuấtnhập khẩu, bảo trợ hàng hóa nội địa, quyền sở hữu trí tuệ v.v... Ngày 5 tháng 10 năm 2015 tại Atlanta, Hoa Kỳ, tiến trình đàm phán hiệp định đã kết thúc thành công. Ngày 4 tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New Zealand Hiệp định TPP được ký kết thanh viên g ̀ ồm 12 quốc gia: Úc, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ, Việt Nam. Hiệp định TPP ban đầu chỉ có 4 nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore ký vào ngày 03 tháng 06, 2005 và có hiệu lực ngày 28 tháng 05, 2006. Sau đó lần lượt có 8 quốc gia khác gồm Hoa Kỳ, Úc, Peru, Việt Nam, Malaysia, Mexico, Canada và Nhật Bản ngỏ ý muốn gia nhập TPP và các bên tiến hành đàm phán qua nhiều vòng cho đến ngày 5/10/2015 thì Bộ trưởng của 12 nước gia nhập
11 Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã tuyên bố kết thúc đàm phán. Một số nước ngỏ ý muốn gia nhập TTP thể hiện rõ nhất là 6 nước gồm: Colombia, Philippines, Thái Lan, Indonesia, Đài Loan, Hàn Quốc. Nhưng do một số lý do cũng như tính chất quan trọng và phức tạp của TPP mà các nước này chưa thể gia nhập đàm phán chính thức để có thể trở thành thành viên của TPP. Theo xu hướng, nếu như tác động của TPP mang lại là tích cực cho các quốc gia thành viên thì việc các quốc gia này tiến hành đàm phán để trở thành thành viên của TPP chỉ là vấn đề về thời gian. ̣ ̉ Muc đich chung cua các bên gia nh ́ ập Hiệp định: (1) Thanh lâp m ̀ ̣ ột hiệp định khu vực toàn diện phục vụ thúc đẩy hội nhập kinh tế nhằm tự do hóa thương mại và đầu tư, đem lại tăng trưởng kinh tế và lợi ích xã hội, tạo ra những cơ hội mới cho người lao động và doanh nghiệp, góp phần nâng cao mức sống, lợi ích người tiêu dùng, giảm nghèo và thúc đẩy tăng trưởng bền vững; (2) Thăt́ ̣ chăt tình h ữu nghị và hợp tác giữa chính phủ và người dân của các Nước ký kết; (3) Xây dựng dựa trên các quyền và nghĩa vụ tương ứng theo Hiệp định Marrakesh về thành lập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới; (4) Thưa nhân s ̀ ̣ ự khác biệt về mức độ phát triển và sự đa dạng của các nền kinh tế; (5) Cung cô kh ̉ ́ ả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp của nước mình trên thị trường toàn cầu và tăng cường khả năng cạnh tranh của các nền kinh tế bằng cách tạo ra các cơ hội cho các doanh nghiệp, bao gồm cả việc thúc đẩy sự phát triển và tăng cường các chuỗi cung ứng khu vực; (6) Hô tr ̃ ợ tăng trưởng và phát triển của vi mô, doanh nghiệp nhỏ và vừa bằng cách tăng cường khả năng của doanh nghiệp đối với việc gia nhập và hưởng lợi từ các cơ hội mà Hiệp định này đem lại; (7) Thanh lâp m ̀ ̣ ột khuôn khổ pháp lý và thương mại có thể dự đoán được cho thương mại và đầu tư trên nguyên tắc các bên cùng có lợi; (8) Tao thuân l ̣ ̣ ợi cho thương mại khu vực bằng cách khuyến khích áp dụng thủ tục hải quan hiệu quả và minh bạch để giảm chi phí và đảm bảo khả năng dự báo cho các nhà nhập khẩu và xuất khẩu của các Bên; (9) Thưa nhân quy ̀ ̣ ền điều chỉnh và giải quyết sẵn có của các Bên để bảo tồn sự linh hoạt của các Bên gia nhập nhằm thiết lập các ưu tiên về quy phạm