Luận văn Thạc sĩ sinh học: Điều tra thảm thực vật và thành phần loài của rừng phòng hộ Núi Dài - huyện Tri Tôn - tỉnh An Giang

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

140
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dưới đây là luận văn Thạc sĩ sinh học: Điều tra thảm thực vật và thành phần loài của rừng phòng hộ Núi Dài - huyện Tri Tôn - tỉnh An Giang. Luận văn tìm hiểu về kiểu thảm thực vật của rừng phòng hộ Núi Dài; đặc điểm cấu trúc thảm thực vật rừng,... Mời các bạn tham khảo luận văn để nắm bắt nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ sinh học: Điều tra thảm thực vật và thành phần loài của rừng phòng hộ Núi Dài - huyện Tri Tôn - tỉnh An Giang

BOÄ GIAÙO DUÏC ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH Traàn Thò Bieân ÑIEÀU TRA THAÛM THÖÏC VAÄT VAØ THAØNH PHAÀN LOAØI CUÛA RÖØNG PHOØNG HOÄ NUÙI DAØI – HUYEÄN TRI TOÂN TÆNH AN GIANG Chuyeân ngaønh: Sinh thaùi hoïc Maõ soá: 60 42 40 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ SINH HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS. TS. Traàn Hôïp Thaønh Phoá Hoà Chí Minh – 2007
LÔØI CAÛM ÔN Söï hoaøn thaønh cuûa ñeà taøi coù söï ñoùng goùp vaø hoå trôï raát nhieàu veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát. Xin ñöôïc göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán: - Thaày tröïc tieáp höôùng daãn ñeà taøi: PGS. TS. Traàn Hôïp. - Söï chæ daãn, ñoùng goùp, ñoäng vieân vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cuûa: + Quí thaày coâ khoa Sinh tröôøng ÑH Sö Phaïm TP.HCM. + Quí thaày coâ tröôøng ÑH Khoa Hoïc Töï Nhieân TP.HCM. + Phoøng KHCN sau ñaïi hoïc – tröôøng ÑH SP TP.HCM. + Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo An Giang – Ban giaùm hieäu, thaày coâ vaø caùc baïn ñoàng nghieäp tröôøng THPT Xuaân Toâ – Tònh Bieân – An Giang. + OÂng Nguyeãn Ñöùc Thaéng – phoù Chi cuïc tröôûng Chi cuïc kieåm laâm An Giang. + OÂng Lyù Vónh Ñònh – Phoù Haït tröôûng Haït kieåm laâm Tri Toân – An Giang. Vaø caùn boä coâng nhaân vieân chöùc Chi cuïc kieåm laâm An Giang, Haït kieåm laâm Tri Toân. + Thö vieän tænh An Giang. + Sôû Khoa hoïc coâng ngheä, Sôû Taøi nguyeân moâi tröôøng tænh An Giang. + TS. Phaïm Quang Khaùnh, chò Trònh Thò Nga (tröôûng khoa phaân tích ñaát), Caùn boä coâng nhaân vieân chöùc Phaân vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp TP. HCM. + Th.S Trònh Thò Laâm, Caùn boä coâng nhaân vieân chöùc Vieän sinh hoïc nhieät ñôùi TP. HCM. - Söï cöu mang giuùp ñôõ cuûa gia ñình Baùc Sui ôû soá nhaø 12 – 14 ñöôøng Döông Baù Cung, phöôøng An Laïc A, Quaän Bình Taân TP.HCM. - Beân caïnh ñoù laø söï chia seû, hoå trôï raát lôùn cuûa gia ñình vaø caùc baïn beø giuùp toâi hoaøn thaønh ñeà taøi. Ngöôøi thöïc hieän ñeà taøi Traàn Thò Bieân
MUÏC LUÏC Trang phuï bìa Lôøi caûm ôn Muïc luïc Trang 1 Danh muïc caùc baûng 3 Danh muïc caùc hình 4 MÔÛ ÑAÀU 1. Cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi 5 2. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi 6 3. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi 7 4. Phöông phaùp nghieân cöùu 7 5. Haïn cheá cuûa ñeà taøi 8 Chöông 1: TOÅNG QUAN 1.1. Caùc noäi dung ñaõ nghieân cöùu 9 1.2. Moät soá ñaëc ñieåm töï nhieân vaø daân sinh kinh teá 10 1.2.1. Ñòa giôùi haønh chính – daân soá 10 1.2.2. Ñòa hình ñoài nuùi 11 1.2.3. Keânh ñaøo 16 1.2.4. Khe suoái 16 1.2.5. Khí haäu 17 1.2.6. Moät soá ñaëc ñieåm ñòa chaát – khoaùng saûn 19 1.2.7. Taøi nguyeân khoaùng saûn 20 1.2.8. Taøi nguyeân ñaát 21 1.2.9. Taøi nguyeân röøng 22 1.2.10. Noâng nghieäp 22 1.3. Ñieàu kieän töï nhieân vaø daân sinh kinh teá huyeän Tri Toân 24 Chöông 2: KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 2.1. Quan ñieåm vaø nguyeân taéc phaân boá 27 1
2.2. Caùc kieåu thaûm thöïc vaät röøng nuùi Daøi – Tri Toân – An Giang 28 2.2.1. Kieåu röøng chính 28 2.2.2. Kieåu phuï thaûm thöïc vaät röøng 28 2.2.3. Xaõ hôïp thöïc vaät 29 2.3. Ñaëc ñieåm caáu truùc thaûm thöïc vaät röøng 30 2.3.1. Kieåu röøng kín thöôøng xanh möa aåm nhieät ñôùi 30 2.3.1.1. Kieåu phuï thöù sinh do taùc ñoäng cuûa con ngöôøi 30 2.3.1.2. Kieåu phuï gaây troàng nhaân taïo haøng naêm 33 2.3.2. Kieåu röøng kín nöûa ruïng laù – ruïng laù hôi aåm nhieät ñôùi 39 2.4. Xaây döïng danh luïc thöïc vaät röøng 46 2.4.1. Phöông phaùp 46 2.4.2. Baûng danh luïc thöïc vaät röøng nuùi Daøi – huyeän Tri Toân tænh An Giang 47 2.4.3. Phaåu ñoà traéc dieän quaàn theå thöïc vaät 69 2.4.4. Tieâu baûn thöïc vaät 70 2.4.5. Keát quaû baûng xaây döïng danh luïc 71 2.4.6. Moät soá loaøi thöïc vaät ngoaøi danh luïc thöïc vaät ñaõ ñieàu tra tröôùc ñaây 75 2.4.7. Keát quaû phaân tích ñaát 83 KEÁT LUAÄN VAØ YÙ KIEÁN ÑEÀ XUAÁT 84 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 89 PHUÏ LUÏC 92 Phaåu ñoà traéc dieän vaø chieáu taùn thöïc vaät 2
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 1.1: Caùc nuùi chính ôû An Giang (2000) 13 Baûng 1.2: Moät soá suoái lôùn trong vuøng ñoài nuùi Tri Toân – Tònh Bieân 16 Baûng 2.1: Danh luïc thöïc vaät röøng (xeáp theo heä thoáng tieán hoaù) 48 Baûng 2.2: Thöïc vaät röøng quyù hieám nuùi Daøi (theo saùch ñoû vieät nam) 74 Baûng 2.3: Moät soá loaøi thöïc vaät ngoaøi danh luïc thöïc vaät ñaõ ñieàu tra trong caùc taøi lieäu tröôùc ñaây 75 3
DANH MUÏC CAÙC HÌNH Hình 1.1: Baûn ñoà haønh chính tænh An Giang. 15 Hình 2.1: Baûn ñoà thaûm thöïc vaät röøng Nuùi Daøi – Tri Toân – An Giang. 44 Hình 2.2: Tyû leä % caáu truùc toå thaønh loaøi theo daïng soáng thöïc vaät. 76 4
MÔÛ ÑAÀU 1.CÔ SÔÛ KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI Töø caùc chuyeân ñeà ñaõ tìm hieåu vaø töø vieäc khaûo saùt tình hình thöïc teá cuûa tænh An Giang ñöôïc bieát, caùc caáp chính quyeàn trong tænh An Giang ñaõ raát quan taâm ñeán coâng taùc baûo veä nhöõng dieän tích röøng töï nhieân coøn laïi, vaø khoâi phuïc troàng röøng caây goã laâm nghieäp vaø caây aên traùi treân nhöõng dieän tích ñaát röøng ñaõ bò maát vaø ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan. Vaø ñaây laïi laø moät vaán ñeà laâu daøi. Coâng vieäc ñieàu tra thaûm thöïc vaät vaø thaønh phaàn thöïc vaät ôû moät khu vöïc cuï theå, moät caùch roõ raøng cuõng seõ goùp phaàn vaøo vieäc ñeà xuaát caùc noäi dung baûo toàn taøi nguyeân thöïc vaät röøng cuûa tænh An Giang. Chuùng toâi tieán haønh trieån khai thöïc hieän ñeà taøi: “Ñieàu tra thaûm thöïc vaät vaø thaønh phaàn loaøi cuûa röøng phoøng hoä Nuùi Daøi – huyeän Tri Toân tænh An Giang”. Nhöõng gì ñaït ñöôïc sau khi hoaøn thaønh ñeà taøi, ngoaøi yù nghóa veà maët khoa hoïc, coøn coù yù nghóa veà maët thöïc tieãn, goùp phaàn vaøo vieäc baûo toàn taøi nguyeân thöïc vaät röøng cuûa tænh An Giang. Veà maët khoa hoïc: - Boå sung xaây döïng boä taøi lieäu khoa hoïc veà thaûm thöïc vaät; danh luïc thöïc vaät röøng vaø boä tieâu baûn thöïc vaät röøng cuûa tænh An Giang. - Laøm cô sôû khoa hoïc cho vieäc baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân, ña daïng sinh hoïc; ñoàng thôøi coù theå phuïc vuï cho coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc, tham quan vaø du lòch cuûa tænh An Giang. Veà maët thöïc tieãn: - Phuïc vuï trong vieäc giaûng daïy ôû caùc tröôøng phoå thoâng vaø chuyeân nghieäp, tham quan du lòch. - Ñeà xuaát heä thoáng giaûi phaùp kyõ thuaät vaø ñaàu tö nhaèm quy hoaïch baûo toàn, phaùt trieån, khai thaùc hôïp lyù taøi nguyeân röøng cuûa Nuùi Daøi noùi rieâng vaø cuûa tænh An Giang noùi chung. 5
2. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Do moâi tröôøng sinh thaùi coù nhöõng thay ñoåi lôùn trong gaàn 200 naêm qua, töø choã röøng raäm raïp, khe suoái nhieàu,… ñeán röøng caïn kieät vaø suoái khe khoâ caïn nhö hieän nay, ñòa hình ñoài nuùi An Giang ñaõ coù nhieàu thay ñoåi. Tröôùc heát, do maát daàn lôùp thaûm phuû thöïc vaät ñieàu hoøa toác ñoä doøng chaûy, daãn ñeán hình thaønh luõ queùt ngaøy caøng gia taêng laøm suït lôû ñaát nuùi, laáp khe suoái vaø caùc caùnh ñoàng ven nuùi, keùo theo toác ñoä söôøn nuùi cuõng bò bieán daïng. Caùc hieän töôïng naøy xaûy ra maïnh meõ taïi khu vöïc nuùi Daøi, nuùi Caám,… Caùc hoaït ñoäng khai thaùc ñaù xaây döïng trong suoát nhieàu naêm qua taïi nuùi Saäp, nuùi Sam, nuùi Coâ Toâ,… ñaõ khoeùt saâu vaøo chaân nuùi vaø söôøn nuùi treân quy moâ lôùn, laøm cho hình daïng cuûa caùc nuùi naøy coù nhieàu ñoåi thay, maát veõ ñeïp töï nhieân cuûa chuùng vaø taùc ñoäng xaáu ñeán caûnh quan moâi tröôøng sinh thaùi xung quanh. Ñeå khaéc phuïc caùc tình traïng treân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây An Giang ñaõ coù nhieàu bieän phaùp tích cöïc nhö ñình chæ khai thaùc ñaù taïi nuùi Sam, nuùi Saäp; troàng röøng, xaây döïng caùc hoà chöùa nöôùc, phaùt trieån giao thoâng, thuûy lôïi,… treân vuøng ñoài nuùi Tri Toân – Tònh Bieân. Nuùi Daøi, ñaây laø nôi coù nhieàu thöïc vaät quí hieám nhöng do söï taùc ñoäng cuûa ngöôøi daân neân nhöõng loaøi thöïc vaät quyù hieám naøy coøn raát ít vaø raûi raùc. Phaàn lôùn ñaõ bò chaët phaù do söï hieåu bieát chöa roõ raøng cuûa nhöõng ngöôøi khai thaùc röøng vaø chöa coù bieän phaùp baûo veä ñuùng ñaén. Ñaây laø toån thaát lôùn ñoái vôùi Laâm nghieäp cuûa tænh An Giang noùi chung vaø cuûa chính ngöôøi daân ñang sinh soáng ôû ñaây noùi rieâng. Ñeà taøi: “Ñieàu tra thaûm thöïc vaät vaø thaønh phaàn loaøi cuûa röøng phoøng hoä Nuùi Daøi – huyeän Tri Toân tænh An Giang” nhaèm phuïc hoài vaø baûo veä kòp thôøi nguoàn taøi nguyeân thöïc vaät cuûa khu vöïc naøy. 3. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI - Ñieàu tra thaûm thöïc vaät röøng cuûa vuøng Nuùi Daøi. - Ñieàu tra thaønh phaàn loaøi thöïc vaät röøng cuûa vuøng Nuùi Daøi. - Moâ taû loaøi thöïc vaät röøng cuûa vuøng Nuùi Daøi. 6
- Phaân chia thaûm thöïc vaät röøng cuûa vuøng Nuùi Daøi. - Phaân chia kieåu thöïc vaät röøng cuûa vuøng Nuùi Daøi. - Boå sung boä tieâu baûn thöïc vaät (öu tieân caùc loaøi caây quyù hieám, ñaëc höõu, coù giaù trò kinh teá, coù hoa, quaû,… hieän coù cuûa vuøng Nuùi Daøi). - Phaân tích, tính toaùn toång hôïp caùc keát quaû nghieân cöùu, ruùt ra keát luaän khoa hoïc veà thöïc vaät röøng vuøng Nuùi Daøi, kieán nghò caùc giaûi phaùp kyõ thuaät vaø ñaàu tö baûo toàn phaùt trieån röøng cuûa Nuùi Daøi – An Giang theo höôùùng oån ñònh vaø beàn vöõng. - Xaây döïng boä tieâu baûn aûnh maøu in maøu treân giaáy A4. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ÑIEÀU TRA NGOAÏI NGHIEÄP: ♦ Chuû yeáu laø ñieàu tra theo tuyeán: - Tuyeán cô giôùi theo ñòa baøn. - Tuyeán ngaãu nhieân theo ñöôøng moøn. ♦ Ñieàu tra theo oâ tieâu chuaån: - Laäp oâ tieâu chuaån theo traïng thaùi röøng – thaûm thöïc vaät. - Laäp oâ tieâu chuaån theo ñòa hình. - Veõ phaåu ñoà caét ngang vaø chieáu taùn. - Chia theo daïng soáng vaø taùi sinh: Caây thaân goã, caây buïi, daây leo, coû. - Thöïc hieän tieâu baûn veà thaønh phaàn loaøi aùp duïng phöông phaùp hình thaùi so saùnh. + Laøm tieâu baûn thöïc vaät. + Chuïp aûnh. + Phaân loaïi theo hình thaùi. COÂNG TAÙC NOÄI NGHIEÄP: - Xaùc ñònh kieåu röøng qua oâ tieâu chuaån. - Ñònh danh loaøi, saép xeáp theo heä thoáng phaân loaïi: Ngaønh – Boä – Hoï – Chi – Loaøi. 7
5. HAÏN CHEÁ CUÛA ÑEÀ TAØI Do thôøi gian coù haïn, chuùng toâi chæ choïn moät khía caïnh cuûa noäi dung ngaønh hoïc vaø nghieân cöùu ôû moät phaïm vi nhaát ñònh: - Khu vöïc Nuùi Daøi thuoäc thò traán Ba Chuùc – huyeän Tri Toân – tænh An Giang. Nuùi Daøi coù dieän tích: 2.839 ha, Ñoä cao: 554 m, chu vi: 21.625 m. Laø nuùi coù dieän tích lôùn vaø ñoä cao ñöùng thöù ba sau nuùi Caám vaø nuùi Coâ Toâ. Ñöôøng leân nuùi doác töø 25 ñoä ñeán 35 ñoä, coù nhieàu ñænh cao thaáp khaùc nhau,… - Nghieân cöùu veà thöïc vaät baäc cao. 8
CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN 1.1. CAÙC NOÄI DUNG ÑAÕ NGHIEÂN CÖÙU - Taøi lieäu veà “Thöïc vaät chí Ñoâng Döông” ñaõ thu maãu thöïc vaät vuøng Baûy Nuùi cuûa tænh An Giang. - Baùo caùo keát quaû ñieàu tra “Ñaëc ñieåm phaân boá thaûm thöïc vaät vaø xaây döïng danh luïc thöïc vaät röøng vuøng ñaát quy hoaïch cho Laâm nghieäp ôû tænh An Giang” – Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II (Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân). - Baùo caùo ñeà taøi khoa hoïc “Ñieàu tra thaûm thöïc vaät röøng tænh An Giang” – Chi cuïc kieåm laâm An Giang”. 1.2. ÑIEÀU KHIEÄN TÖÏ NHIEÂN VAØ DAÂN SINH KINH TEÁ TÆNH AN GIANG 1.2.1. Ñòa giôùi haønh chính – daân soá: An giang laø tænh ôû mieàn Taây Nam Boä, thuoäc vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, moät phaàn naèm trong vuøng Töù giaùc Long Xuyeân, laø tænh bieân giôùi coù nhieàu daân toäc vaø toân giaùo, nhaân daân giaøu loøng yeâu nöôùc, ñöôïc Nhaø nöôùc phong taëng danh hieäu “Anh huøng löïc löôïng vuõ trang nhaân daân” ngaøy 02/10/2000. An Giang coù dieän tích töï nhieân 3.535 km2, daân soá 2.194.218 ngöôøi, maät ñoä daân soá 621 ngöôøi/km2. Coù 4 daân toäc chuû yeáu, ngöôøi Kinh ñoâng nhaát chieám khoaûng 91% daân soá toaøn tænh, ngöôøi Hoa chieám khoaûng 4 – 5%, Khmer chieám 4,3%, ngöôøi Chaêm chieám khoaûng 0,6%. Caùc ñôn vò tröïc thuoäc goàm: Thaønh phoá Long Xuyeân, thò xaõ Chaâu Ñoác vaø 9 huyeän, coù 154 ñôn vò haønh chính cô sôû ( 122 xaõ, 15 phöôøng, 17 thò traán). Phía Taây Baéc giaùp Campuchia daøi 104 km, Taây Nam giaùp tænh Kieân Giang 69,789 km; Nam giaùp tænh Caàn Thô 44,734 km; Ñoâng Nam giaùp tænh Ñoàng Thaùp 107,628 km. Ñieåm cöïc Baéc treân vó ñoä 10057/ (xaõ Khaùnh An, huyeän An Phuù), cöïc Nam treân vó ñoä 10012/ (xaõ Thoaïi Giang, huyeän Thoaïi Sôn), cöïc Taây treân kinh ñoä 104046/ (xaõ Vónh Gia, huyeän Tri Toân), cöïc Ñoâng treân kinh ñoä 105035/ (xaõ Bình Phöôùc Xuaân, huyeän Chôï Môùi). 9
Trình ñoä daân cö töøng böôùc ñöôïc naâng cao, An Giang ñaït chuaån quoác gia veà xoùa muø chöõ vaø phoå caäp tieåu hoïc töø naêm 1998. löïc löôïng lao ñoäng raát doài daøo, nhöng chaát löôïng lao ñoäng thaáp. Lao ñoäng kyõ thuaät so vôùi nhu caàu xaõ hoäi coøn thieáu nhieàu; toác ñoä ñaøo taïo chöa ñaùp öùng vôùi yeâu caàu phaùt trieån. Naêm 2000 tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo ñaït 12%, ñeán 2005 khoaûng 19%. Ñôøi soáng xaõ hoäi: ñôøi soáng ngöôøi daân trong tænh ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå, möùc soáng daân cö coøn theå hieän qua caùc chæ tieâu veà höôûng thuï dòch vuï. Trong nhöõng naêm qua caùc chæ tieâu veà tyû leä duøng ñieän, duøng nöôùc saïch, caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ñeàu taêng raát nhanh. 1.2.2. Ñòa hình ñoài nuùi : Ñoài nuùi ôû An Giang goàm nhieàu ñænh coù hình daïng, ñoä cao vaø ñoä doác khaùc nhau, phaân boá theo vaønh ñai caùnh cung keùo daøi gaàn 100 km; khôûi ñaàu töø xaõ Phuù Höõu, huyeän An Phuù, qua xaõ Vónh teá, Thò xaõ Chaâu Ñoác, bao truøm leân gaàn heát dieän tích hai huyeän Tònh Bieân vaø Tri Toân, veà taän xaõ Voïng Theâ vaø Voïng Ñoâng roài döøng laïi ôû thò traán Nuùi Saäp cuûa huyeän Thoaïi Sôn. - Daïng nuùi: Ñöùng treân goùc ñoä ñòa hình, coù theå chia ñoài nuùi An Giang thaønh hai daïng chính: daïng nuùi cao vaø doác, daïng nuùi thaáp vaø thoaûi. + Daïng nuùi cao vaø doác: ñöôïc hình thaønh trong caùc thôøi kyø taïo sôn maõnh lieät. Do ñoù hình daïng cuûa chuùng thöôøng laø cao, coù ñoä doác lôùn treân 250 , caùc thaønh taïo coù nguoàn goác Magma laø chính, phaàn lôùn laø ñaù cöùng vôùi nhieàu pha taïo laäp khaùc nhau (ñaù nuùi löûa vaø ñaù Granitoit coù tuoåi Jura thöôïng, ñaù Granite coù tuoåi Creta). Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa ngaønh Ñòa chaát thì ôû An Giang, phaàn nhieàu caùc nuùi lôùn coù ñoä doác vaø ñoä cao vöôït troäi nhö: nuùi Caám, nuùi Coâ Toâ, Nuùi Daøi,… ñeàu thuoäc daïng naøy. + Daïng nuùi thaáp vaø thoaûi: Ñöôïc hình thaønh töø caùc thaønh taïo traàm tích vaø phun traøo coù tuoåi Trias vaø Creta neân coù ñoä doác nhoû döôùi 150, ñoä cao thaáp vaø ít khe suoái, thaäm chí moät soá nuùi coù lôùp thaønh taïo beà maët phaàn lôùn laø ñaát. ÔÛ An Giang, phaàn lôùn caùc nuùi thaáp naèm lieàn hoaëc gaàn keà caùc nuùi lôùn nhö Nam Qui, Saø Lon, nuùi Ñaát,… ñeàu thuoäc daïng naøy. 10
- Ñoä cao nuùi: xuaát phaùt töø khoa hoïc ñòa lyù cho raèng caùc nuùi noåi treân maët ñaát coù ñoä cao khaùc nhau laø phaàn noåi cuûa caùc cuïm nuùi lôùn chìm ngaàm trong loøng ñaát. Choïn moät soá nuùi lôùn laøm trung taâm vaø gaén caùc nuùi thaáp nhoû gaàn keà thaønh töøng khoái, ñoài nuùi An Giang ñöôïc phaân thaønh saùu cuïm vaø hai nuùi ñoäc laäp (baûng 1.1). Ngoaøi ñaëc ñieåm trong moãi cuïm nuùi bao goàm nhieàu nuùi lieân keát hoaëc ñöùng ñoäc laäp rôøi raïc, coøn thaáy ngay moãi taïi nuùi laïi coù nhieàu ñænh vôùi ñoä cao thaáp khaùc nhau. Caùc cuïm nuùi Caám, nuùi Daøi, Phuù Cöôøng vaø Coâ Toâ lieân keát thaønh moät maïch nuùi lieân tuïc traûi daøi 35 km vaø roäng 17 km vôùi dieän tích gaàn 600 km2, laø vuøng ñaát ñòa linh “Baûy Nuùi – Thaát Sôn” vôùi nhieàu di tích lòch söû, vaên hoùa, toân giaùo vaø huyeàn thoaïi bí aån. 11
Baûng 1.1: CAÙC NUÙI CHÍNH ÔÛ AN GIANG (2000) Teân Cuïm Ñoä Chu Thöù Nuùi Vaø Vò Trí Nuùi (gaén vôùi xaõ, thò Teân Nuùi Cao Vi Töï Nuùi traán hieän nay) (m) (m) Ñoäc Laäp 1 Nuùi Saäp Thoaïi Sôn 85 3800 Nuùi Saäp, huyeän Thoaïi Sôn 2 Nuùi Nuùi Nhoû 76 2200 Nuùi Saäp, huyeän Thoaïi Sôn 1 3 Saäp Nuùi Baø 55 280 Nuùi Saäp, huyeän Thoaïi Sôn 4 Nuùi Caäu 34 240 Voïng Theâ, huyeän Thoaïi Sôn 5 Ba Theâ 221 4220 Voïng Theâ, huyeän Thoaïi Sôn 6 Nuùi Nhoû 63 700 Voïng Ñoâng, huyeän Thoaïi Sôn Ba 2 7 Nuùi Töôïng 60 970 Voïng Ñoâng, huyeän Thoaïi Sôn Theâ 8 Nuùi Troïi 21 400 Voïng Ñoâng, huyeän Thoaïi Sôn 9 Nuùi Choùc 19 550 Voïng Ñoâng, huyeän Thoaïi Sôn Ñoäc Nuùi Noåi 10 320 Phuù Höõu, huyeän An Phuù 3 10 laäp Ñoäc Nuùi Sam Hoïc Laõnh 228 5200 Vónh Teá, thò xaõ Chaâu Ñoác 4 11 laäp Sôn 5 12 Phuù Phuù Cöôøng Baïch Hoå Sôn 282 9500 An Noâng, huyeän Tònh Bieân 13 Cöôøng Nuùi Daøi Nguõ Hoà Sôn 265 8751 An Phuù, huyeän Tònh Bieân 14 Nuùi Keùt Anh Vuõ Sôn 266 5250 Thôùi Sôn, huyeän Tònh Bieân 15 Nuùi Roâ 149 2250 An Cö, huyeän Tònh Bieân 16 Traø Sö Kyø Laân Sôn 146 1750 Nhaø baøn, huyeän Tònh Bieân 17 Baø Vaûi 146 1400 Nhôn Höng, huyeän Tònh Bieân 18 Ñaát Lôùn 120 2120 Nhôn Höng, huyeän Tònh Bieân 19 Baø Ñaét 103 1075 Vaên Giaùo, huyeän Tònh Bieân 20 Nuùi Caäu 100 1900 Xuaân Toâ, huyeän Tònh Bieân 12
21 Ñaát Nhoû 80 450 Nhôn Höng, huyeän Tònh Bieân 22 Mo Taáu 80 270 Nhôn Höng, huyeän Tònh Bieân 23 Nuùi Chuøa 60 380 Nhôn Höng, huyeän Tònh Bieân 24 Taø Nung 59 1450 Xuaân Toâ, huyeän Tònh Bieân Nuùi Caám Thieân Caám 705 28600 An Haûo, huyeän Tònh Bieân 25 Sôn 26 Baø Ñoäi 261 6075 Taân Lôïi, huyeän Tònh Bieân 27 Nuùi Nam Qui 213 8875 Chaâu Laêng, huyeän Tri Toân 6 28 Caám Baø Kheït 129 1380 Chi Laêng, huyeän Tri Toân 29 Taø Loït 69 870 Chaâu Laêng, huyeän Tri Toân 30 Ba Xoaøi 58 550 An Cö, huyeän Tònh Bieân 31 Caø Lanh 41 1225 An Haûo, huyeän Tònh Bieân 32 Nuùi Daøi Ngoïa Long Sôn 554 21625 Leâ Trì, huyeän Tri Toân 33 Nuùi Nuùi Töôïng Lieân Hoa Sôn 145 3825 Ba Chuùc, huyeän Tri Toân 7 34 Daøi Saø Lon 102 2325 Löông Phi, huyeän Tri Toân 35 Nuùi Nöôùc Thuûy Ñaøi Sôn 54 1070 Ba Chuùc, huyeän Tri Toân Coâ Toâ Phuïng 614 14375 Coâ Toâ, huyeän Tri Toân 36 8 Coâ Toâ Hoaøng Sôn 37 Taø Paï 102 10225 An Töùc, huyeän Tri Toân 13
Hình 1.1: BAÛN ÑOÀ HAØNH CHÍNH TÆNH AN GIANG. 14
1.2.3. Keânh ñaøo: Toaøn boä heä thoáng keânh ñaøo caùc caáp keát hôïp vôùi heä thoáng soâng chính vaø raïch töï nhieân taïo neân moät maïng löôùi giao thoâng – thuûy lôïi – phaân boá daân cö ngaøy caøng hoaøn thieän, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå An Giang khai thaùc hôïp lyù vaø coù hieäu quaû cao taøi nguyeân thieân nhieân, maø tröôùc heát laø taøi nguyeân ñaát vaø nöôùc phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp vaø noâng thoân cuûa tænh. 1.2.4. Khe suoái: Baûng 1.2: MOÄT SOÁ SUOÁI LÔÙN TRONG VUØNG ÑOÀI NUÙI TRI TOÂN – TÒNH BIEÂN Dieän Löu Löu Chieàu Ñoä doác Ñoä doác Möùc tích löôïng löôïng Thöù daøi loøng söôøn ñoä che Teân suoái löu trung lôùn Töï suoái suoái nuùi phuû vöïc bình nhaát (km) (%) (%) (%) (km2) (m3/s) (m3/s) 1 OÂ Thum 3.61 2.88 7.90 22.6 27.5 0.482 3.97 2 Soaøi So 1.46 2.25 35.0 17.5 25.0 0.108 1.56 3 An Haûo 6.31 4.25 6.70 14.5 35.5 0.812 2.39 4 Suoái Tieân 3.12 3.62 10.5 12.9 27.5 0.333 5.23 5 OÂ Töùc Xa 2.80 4.00 27.5 15.0 25.0 0.391 4.23 6 Taø Soùc 4.00 2.50 6.40 18.8 55.0 0.428 3.06 7 Suoái Vaøng 2.44 2.00 8.00 17.0 55.0 0.218 0.69 8 Khe Ñaù 1.62 2.50 11.1 15.5 45.0 0.199 2.07 1.2.5. Khí haäu: - Ñieàu kieän ñòa lyù: An Giang naèm gaàn vôùi xích ñaïo, neân thôøi gian maët trôøi chieáu saùng daøi, khoaûng caùch giöõa hai laàn maët trôøi ñi qua ñænh ñaàu xa nhau, neân caùc quaù trình dieãn bieán cuûa nhieät 15
ñoä cuõng nhö löôïng möa ñeàu gioáng vôùi khí haäu xích ñaïo, maø cuï theå laø moãi naêm caùc yeáu toá naøy xuaát hieän hai laàn coù trò soá cao vaø hai laàn coù trò soá thaáp. - Ñieàu kieän hoaøn löu khí quyeån: An Giang chòu aûnh höôûng cuûa hai muøa gioù laø gioù muøa Taây Nam vaø gioù muøa Ñoâng Baéc. Taây Nam vôùi ñaëc ñieåm maùt vaø aåm neân gaây ra muøa möa Chaâu AÙ, trong ñoù coù löu vöïc soâng Meâ Koâng, maø An Giang laø moät boä phaän hôïp thaønh. Gioù muøa Ñoâng Baéc thoåi vaøo An Giang khoâng phaûi xuaát phaùt töø vuøng cöïc ñôùi luïc ñòa Siberi nôi coù baêng tuyeát vónh cöûu, maø noù xuaát phaùt töø bieån nhieät ñôùi phía Trung Quoác, neân coù nhieät ñoä cao hôn vaø coù ñoä aåm lôùn hôn, khoâng taïo ra reùt, maø chæ hôi hanh khoâ vaø coù phaàn naéng noùng. - Caùc yeáu toá khí töôïng chính: + Maây: Löôïng maây ôû An Giang töông ñoái ít. Trong muøa khoâ do ñoä aåm khoâng khí thaáp vaø hoaït ñoäng cuûa ñoái löu nhieät yeáu ôùt neân maây khoâng nhöõng ít veà löôïng maø veà daïng maây cuõng chæ laø nhöõng ñaùm maây moûng daïng tô sôïi ôû raát cao, vaø vì keát caáu bôûi nhöõng tinh theå baêng neân noù ñeå loït aùnh saùng maët trôøi, do ñoù coù khi trôøi coù maây nhöng vaãn raát naéng. Trong muøa möa, do ñoä aåm cao neân löôïng maây thöôøng nhieàu hôn. Löôïng maây trung bình thaùng cuûa caùc thaùng muøa möa laø 6,9/10 (10 maây che khuaát toaøn boä baàu trôøi). + Naéng: do ôû vó ñoä thaáp vaø coù moät muøa khoâ keùo daøi töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau neân An Giang coù moät muøa naéng choùi chang, trôû thaønh ñòa phöông coù soá giôø naéng trong naêm lôùn tôùi möùc kyû luïc cuûa toaøn quoác. Soá giôø naéng caùc thaùng trong naêm: Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 238,5 221,8 215,6 206,9 207,6 190,1 141,3 169,9 144,2 184,8 168,5 152,3 Nguoàn: Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên An Giang. + Nhieät ñoä: An Giang coù vó ñoä thaáp neân nhaän ñöôïc nhieàu naêng löôïng nhieät cuûa maët trôøi trong suoát naêm. Nhieät ñoä trung bình haøng thaùng ôû An Giang khoâng nhöõng cao maø coøn raát oån ñònh. Cheânh leäch nhieät ñoä giöõa caùc thaùng trong muøa khoâ chæ hôn keùm 16
nhau khoaûng 1,50 ñeán 30. Coøn trong caùc thaùng muøa möa thì söï cheânh leäch chæ vaøo khoaûng treân döôùi 10. Nhieät ñoä trung bình caùc thaùng trong naêm (Ñoä C): Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 25,4 26,8 27,9 29,6 29,1 28,5 27,4 28,2 27,8 28,0 27,5 26,0 Nguoàn: Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên An Giang. + Gioù: cheá ñoä gioù ôû An Giang ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï luaân phieân taùc ñoäng cuûa caùc heä thoáng hoaøn löu gioù muøa neân raát oån ñònh. Trong muøa khoâ, gioù thònh haønh laø Ñoâng Baéc, coøn vaøo muøa möa gioù Taây Nam laïi laø gioù coù taàn suaát xuaát hieän lôùn nhaát. Toác ñoä gioù ôû An Giang töông ñoái maïnh. ÔÛ haàu heát caùc nôi, toác ñoä gioù trung bình 3m/giaây. Ngoaøi ra ôû An Giang coøn coù gioù coù nguoàn goác do baõo vaø do loác xoaùy cuïc boä gaây ra. + Möa: khí haäu An Giang mang ñaày ñuû nhöõng ñaëc ñieåm cuûa khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñieån hình maø ñaëc tröng cô baûn cuûa noù laø moät neàn nhieät ñoä cao vaø ít thay ñoåi quanh naêm vaø coù moät cheá ñoä möa phong phuù vaø phaân hoùa roõ reät theo hai muøa gioù, maø cuï theå laø gioù muøa muøa ñoâng töông öùng vôùi muøa khoâ, gioù muøa muøa heø töông öùng vôùi muøa möa. Löôïng möa caùc thaùng trong naêm (mm): Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x 0,1 x 75,4 117,1 240,0 121,8 209,3 342,2 388,6 121,6 Nguoàn: Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên An Giang. + Boác hôi: haøng naêm löôïng möa rôi xuoáng treân ñòa baøn An Giang khaù phong phuù. Tuy vaäy, löôïng nöôùc hao huït vì boác hôi cuõng nhieàu. Trong muøa khoâ do naéng nhieàu, ñoä aåm khoâng khí thaáp neân löôïng boác hôi raát lôùn, bình quaân 110 mm/thaùng. Trong muøa möa, löôïng boác hôi thaáp hôn, bình quaân 85 mm/thaùng. + Ñoä aåm: ôû An Giang, vì nhieät ñoä quanh naêm thay ñoåi ít neân söï bieán ñoåi cuûa ñoä aåm chæ coøn phuï thuoäc chuû yeáu vaøo löôïng möa. Ñoä aåm trung bình caùc thaùng trong naêm (%): 17
Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 78,0 80,0 73,0 74,0 80,0 84,0 85,0 81,0 84,0 83,0 82,0 77,0 Nguoàn: Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên An Giang. - Moät soá hieän töôïng khí töôïng khaùc caàn löu yù: + Loác xoaùy – voøi roàng – möa ñaù + Haïn Baø Chaèn + Elnino vaø Lanina 1.2.6. Moät soá ñaëc ñieåm ñòa chaát khoaùng saûn: An Giang laø moät trong hai tænh ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù ñoài nuùi, haàu heát ñeàu taäp trung ôû phía Taây Baéc cuûa tænh thuoäc hai huyeän Tònh Bieân vaø Tri Toân. Ñaây laø cuïm nuùi cuoái cuøng cuûa daõy Tröôøng Sôn neân ñaëc ñieåm ñòa chaát cuõng coù nhöõng neùt töông ñoàng vôùi vuøng Nam Tröôøng Sôn bao goàm caùc thaønh taïo traàm tích vaø magma. - Caùc vaät lieäu traàm tích loøng soâng nhö saïn soûi, caùt, buøn, seùt töø thöôïng löu ñaõ ñöôïc doøng nöôùc mang xuoáng laáp ñaày phaàn ñaùy cuûa thung luõng, taïo neân nhoùm traàm tích ñaùy loøng soâng (Giai ñoaïn Pleistocene). Daáu tích cuûa thôøi kyø naøy coøn ñeå laïi caùc baäc theàm bieån coå ôû nhöõng vuøng quanh nuùi Caám, nuùi Daøi, nuùi Phuù Cöôøng,… - Loaït traàm tích coù tuoåi Holocene trung coù nguoàn goác traàm tích bieån: Maët caét kieåu theàm bieån coù thaønh phaàn chuû yeáu laø caùt haïng trung – mòn laãn boät seùt vaø chöùa ít soûi saïn. Traàm tích coù maøu xaùm saùng, phôùt vaøng, phaàn gaàn treân maët ôû moät soá nôi coù maøu loang loå, vaøng, ñoû thaåm, traéng (do bò phong hoùa). Treân phaïm vi ñòa baøn tænh An Giang, caùc traàm tích xeáp vaøo phaân vò naøy loä treân maët döôùi daïng caùc daûi theàm heïp vôùi beà ngang thay ñoåi töø 1 – 2 km tôùi 4 – 5 km vieàn quanh caùc khoái nuùi ôû khu vöïc Tri Toân, Ba Theâ, nuùi Saäp. - Ngoaøi ra, thaønh phaàn traàm tích goàm seùt, boät, muøn thöïc vaät phaân huûy keùm, than buøn coøn coù maët khoâng nhieàu ôû Ba Chuùc (Holocene trung – thöôïng phaàn treân coù nguoàn goác soâng – ñaàm laày). 18