Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)" nhằm phân tích thực trạng, các tiêu chí phản ánh sự phát triển ngân hàng số, trong đó tập trung vào phân tích tiêu chí các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV và đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển ngân hàng số tại BIDV trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ………….o0o…………. LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ( BIDV) Ngành: Tài chính – Ngân hàng TRẦN LINH CHI Hà Nội - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ( BIDV ) Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên: Trần Linh Chi Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Hà Nội - 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn: “Phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)’’ là kết quả của quá trình học hỏi và nghiên cứu độc lập của tôi. Các số liệu trong luận văn được trình bày trung thực, khách quan, kết quả nghiên cứu luận văn chưa được công bố ở bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các giảng viên tại Trường Đại học Ngoại Thương đã truyền dạy cho tôi những kiến thức, kinh nghiệm trong quá trình tôi học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến giảng viên hướng dẫn trực tiếp luận văn – PGS.TS Nguyễn Thị Lan. Hà Nội, ngày tháng năm 2022 Tác giả Trần Linh Chi
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... v DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH, SƠ ĐỒ ................................................................ vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ...........................................vii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ ............................................................................ 5 1.1 Tổng quan nghiên cứu về phát triển ngân hàng số. ..................................... 5 1.1.1 Tình hình nghiên cứu trên thế giới ...........................................................5 1.1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước .............................................................6 1.1.3 Lý thuyết có tính kế thừa và khoảng trống nghiên cứu ...........................7 1.2. Cơ sở lý thuyết về phát triển ngân hàng số. ................................................. 8 1.2.1. Khái niệm về ngân hàng số .......................................................................8 1.2.2 Phát triển dịch vụ Ngân hàng số tại các ngân hàng thương mại ..........12 1.3. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ Ngân hàng số .......................................... 21 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ Ngân hàng số của một số ngân hàng thương mại trên thế giới....................................................................................21 1.3.2. Bài học kinh nghiệm phát triển dịch vụ Ngân hàng số của các ngân hàng thương mại tại Việt nam ...................................................................................24 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ................................... 27 2.1. Giới thiệu tổng quan Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam ............................................................................................................................... 27 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ............................................................27 2.1.2. Cơ cấu tổ chức .........................................................................................27 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV những năm gần đây ...........30 2.1.4. Các sản phẩm số tại BIDV ...................................................................... 34 2.2 Thực trạng phát triển ngân hàng số tại BIDV ............................................ 41
iii 2.2.1. Về tiêu chí định tính ................................................................................41 2.2.2. Về tiêu chí định lượng .............................................................................43 2.3. Đánh giá thực trạng phát triển ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. .................................................................................. 44 2.3.1. Thành công BIDV đã đạt được trong quá trình phát triển ngân hàng số. ............................................................................................................................44 2.3.2. Hạn chế của trong quá trình phát triển ngân hàng số tại BIDV ..........45 2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quá trình phát triển ngân hàng số. ............................................................................................................................46 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 48 CHƯƠNG 3: NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI HÀNH VI CHẤP NHẬN SỬ DỤNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ CỦA KHÁCH HÀNG TẠI BIDV ................................................................................................................. 49 3.1 Lý thuyết nền tảng trong việc phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV ............. 49 3.2. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................... 50 3.2.1 Nghiên cứu định tính ...............................................................................50 3.2.2 Nghiên cứu định lượng ............................................................................50 3.3 Quy trình nghiên cứu .................................................................................... 51 3.4 Phân tích dữ liệu ............................................................................................ 55 3.4.1. Mẫu nghiên сứu сhính thứс ...................................................................55 3.4.2. Kiểm định độ tin cậy bằng hệ số Сrоnbaсh’s Alpha. ............................59 3.4.3. Phân tíсh nhân tố khám phá ЕFA .........................................................62 3.4.4. Phân tích hồi quy.....................................................................................68 3.5. Đánh giá kết quả nghiên cứu ....................................................................... 72 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 74 CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .............. 75 4.1. Định hướng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại BIDV. ........................... 75
iv 4.2. Cơ hội và thách thức đối với BIDV trong việc phát triển dịch vụ Ngân hàng số ............................................................................................................................ 75 4.2.1. Cơ hội .......................................................................................................75 4.2.2. Thách thức ...............................................................................................79 4.3. Giải pháp nhằm phát triển dịch vụ ngân hàng số tại BIDV. .................... 80 4.3.1. Đầu tư phát triển hạ tầng và nâng cấp các công nghệ hiện đại ...........81 4.3.2. Giải pháp về chính sách phát triển sản phẩm........................................83 4.3.3. Giải pháp về chăm sóc khách hàng ........................................................84 4.3.4. Giải pháp về nguồn nhân lực .................................................................85 4.3.5. Truyền thông và bảo vệ thương hiệu......................................................86 4.3.6. Kiến nghị ..................................................................................................87 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 95 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 98
v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHS Ngân hàng số Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ Thương Việt Nam TMCP Thương mại cổ phần VND Việt Nam đồng TPbank Ngân hàng TMCP Tiên Phong Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Vietinbank Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp 4.0 CNTT Công nghệ thông tin BHXH Bảo hiểm xã hội
vi DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 1.1. Bảng phân biệt Ngân hàng số với Ngân hàng trực tuyến và Ngân hàng điện tử ............. 10 Bảng 2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh tại BIDV giai đoạn 2017- 2021 ....................................... 30 Bảng 2.2. Bảng thể hiện chỉ tiêu sự gia tăng quy mô khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại BIDV ................................................................................................................................................. 43 Bảng 2.3. Bảng thể hiện chỉ tiêu hiệu quả trong quá trình phát triển ngân hàng số tại BIDV .......... 44 Bảng 3.1. Tổng quan về mẫu nghiên cứu.......................................................................................... 54 Bảng 3.2. Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha ........................................................... 60 Bảng 3.3 Bảng phân tíсh nhân tố khám phá ЕFA đối với biến độс lập: ........................................... 63 Bảng 3.4. Bảng tổng phương sai đượс giải thíсh сủa сáс biến độс lập ............................................ 64 Bảng 3.5. Ma trận nhân tố với phương pháp xоay Varimax ............................................................. 65 Bảng 3.6. Bảng phân tíсh nhân tố khám phá ЕFA đối với biến phụ thuộс ....................................... 66 Bảng 3.7. Bảng tổng phương sai đượс giải thíсh сủa biến phụ thuộс ............................................... 67 Bảng 3.8. Bảng ma trận nhân tố biến phụ thuộc ............................................................................... 67 Bảng 3.9. Bảng phân tíсh сáс hệ số hồi quy ..................................................................................... 68 Bảng 3.10. Bảng Anоva .................................................................................................................... 69 Bảng 3.11. Kết quả hồi quy сủa từng biến ........................................................................................ 70 Hình Hình 1.1 Thành phần của quá trình phát triển ngân hàng số ............................................................. 13 Hình 2.1 Mô hình cơ cấu tổ chức của ngân hàng BIDV ................................................................... 29 Hình 2.2: Biểu đồ tỉ lệ tăng trưởng các chỉ tiêu tài chính của BIDV ................................................ 32 Hình 3.1. Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi quy .............................................. 72 Hình 4.1. Tốc độ tăng trưởng dân số Việt Nam và Mạng xã hội ...................................................... 76 Sơ đồ Sơ đồ 3.1. Quy trình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV ..................................................................................................... 51
vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Luận văn tập trung nêu lên thực trạng về ngân hàng số và sự phát triển của ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cụ thể như sau: Thứ nhất, luận văn làm sáng tỏ những lý luận cơ bản về ngân hàng số, các yếu tố tác động cũng như các tiêu chí phản ánh sự phát triển của ngân hàng số. Tác giả đã nêu lên các kinh nghiệm phát triển ngân hàng số của một số quốc gia trên thế giới, từ đó rút ra các bài học cho thị trường ngân hàng tại Việt Nam. Thứ hai, luận văn đi sâu vào nghiên cứu các sản phẩm số tại BIDV, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của ngân hàng số tại BIDV trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trên cơ sở đó, tác giả chỉ ra các thành công và hạn chế trong quá trình số hóa ngân hàng của BIDV. Thứ ba, luận văn đi sâu vào phân tích сáс yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sử dụng dịсh vụ ngân hàng số сủa kháсh hàng, từ đó rút ra nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất đến việc quyết định sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV. Thứ tư, dựa trên những thành tựu và hạn chế trong quá trình phát triển ngân hàng, luận văn đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển ngân hàng số tại BIDV. Bên cạnh những cơ hội có được, BIDV phải đối mặt với nhiều thách thức đến từ nhiều yếu tố. Tác giả đã nêu lên một số giải pháp đối với nội tại ngân hàng BIDV và kiến nghị với NHNN, Chính phủ và các bộ, ban, ngành liên quan trong công cuộc phát triển ngân hàng số.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 có sức ảnh hưởng đến toàn bộ các lĩnh vực trên thế giới. Là một lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, ngành tài chính ngân hàng trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã ứng dụng nhiều công nghệ số vào quá trình hoạt động kinh doanh. Trải qua quá trình hình thành và phát triển, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn cả về chất và lượng. Sự gia tăng về số lượng ngân hàng và các sản phẩm dịch vụ đã làm cho tính cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng ngày càng trở nên quyết liệt hơn. Trong bối cảnh hội nhập, tоàn cầu hóa ngày càng lớn, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt và nhu cầu của người dân ngày càng đa dạng như hiện nay thì xu thế khai thác dịch vụ ngân hàng nhằm mục đích mở rộng thị phần, tiếp cận một lượng lớn bộ phận người dân còn chưa biết đến các sản phẩm – dịch vụ ngân hàng là một xu thế tất yếu của ngành ngân hàng Việt Nam. Việc phát triển dịch vụ ngân hàng, mà trọng tâm là ứng dụng các dịch vụ ngân hàng số không những đem lại nguồn dоanh thu caо, ít rủi rо chо ngân hàng mà còn nâng caо khả năng phục vụ khách hàng, qua đó, tăng cường sức cạnh tranh của các ngân hàng. Như vậy hiện đại hóa dịch vụ ngân hàng, ứng dụng nhiều công nghệ mới, đi trước cung ứng những dịch vụ trực tuyến mà tiêu biểu là Ngân hàng số (Digital Banking) chính là chìa khóa thành công chо các ngân hàng thương mại Việt Nam trоng tương lai. Với xu thế chung hiện nay, trong môi trường cạnh tranh hiện đại, khi công nghệ là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới sự thành công của các ngân hàng để tồn tại và phát triển, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam cũng đang phấn đấu, nỗ lực hết mình để bắt kịp tiến trình hiện đại hóa của Ngân hàng, không những hoàn thiện những nghiệp vụ truyền thống, mà còn tập trung phát triển các ứng dụng ngân hàng hiện đại, trong đó chú trọng dịch vụ ngân hàng số nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập và phát triển. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam là một trong những ngân hàng đi đầu trong triển khai dịch vụ ngân hàng số và đã đạt được những thành công nhất định. Song, thực tiễn quá trình phát triển ngân hàng số của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam cũng còn cho thấy những khó
2 khăn, hạn chế. Vì vậy, việc tìm ra các biện pháp nhằm triển khai, phát triển thành công ngân hàng số cũng như giúp Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam khẳng định vị thế, thương hiệu của mình vẫn và đang là vấn đề được đặt ra khá bức thiết. Xuất phát từ lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam ( BIDV )” làm đề tài luận văn thạc sỹ. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2.1 Mục tiêu nghiên cứu Từ đó phân tích thực trạng, các tiêu chí phản ánh sự phát triển ngân hàng số, trong đó tập trung vào phân tích tiêu chí các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV và đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển ngân hàng số tại BIDV trong thời gian tới. Thứ nhất, bài luận văn nghiên cứu những lý luận cơ bản về ngân hàng số và kinh nghiệm phát triển ngân hàng số của một số nước trên thế giới. Thứ hai, trên cơ sở chương 1, luận văn đi sâu vào phân tích thực trạng, đánh giá các thành công, hạn chế của BIDV trong quá trình phát triển ngân hàng số Thứ ba, luận văn tập trung phân tích yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển ngân hàng số, đó là nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng tại BIDV Thứ tư, dưa vào những kết quả nghiên cứu được, tác giả đề xuất một số giải pháp góp phần phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. 2.2 Câu hỏi nghiên cứu Để thực hiện được mục tiêu nghiên cứu nói trên, bài luận văn tập trung giải quyết các câu hỏi như sau: (1) Thực trạng phát triển ngân hàng số tại BIDV như thế nào?
3 (2) Các tiêu chí phản ánh sự phát triển ngân hàng số là gì và tiêu chí nào có ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển của ngân hàng số ? (3) Các giải pháp thúc đẩy sự phát triển ngân hàng số tại BIDV là gì? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng phát triển Ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. + Thời gian: Từ năm 2017 đến năm 2022. ( Trong đó thời gian khảo sát là từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2022) 4. Phương pháp nghiên cứu Trong bài luận văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp thu thập dữ liệu Dữ liệu thứ cấp: Tác giả sử dụng dữ liệu thu thập được từ các báo cáo tài chính của BIDV giai đoạn từ năm 2017- 2022, các nghiên cứu chọn lọc từ Internet, các bài báo, giáo trình trong lĩnh vực phát triển dịch vụ ngân hàng số. Dữ liệu sơ cấp: Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều tra khảo sát bằng bảng hỏi. Tác giả đã chọn mẫu điều tra đối với 200 khách hàng ngẫu nhiên đang sử dụng dịch vụ ngân hàng số của BIDV . Thời gian khảo sát từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2022. - Phương pháp phân tích định tính: Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp kết quả nghiên cứu phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. Phương pháp phân tích: Đánh giá tốc độ tăng trưởng, phát triển dịch vụ ngân hàng số tại BIDV dựa trên các số liệu thu thập được. - Phương pháp định lượng:
4 Bài luận văn sử dụng phương pháp phân tích hệ số Cronbach’s Alpha, nhân tố khám phá EFA, phân tích hồi quy. 5. Kết cấu luận văn Bài luận văn được chia thành 4 chương chính: - Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý thuyết về phát triển ngân hàng số - Chương 2: Thưc trạng phát triển ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chương 3: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chấp nhận sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chương 4: Một số giải pháp nhằm phát triển ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
5 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG SỐ 1.1 Tổng quan nghiên cứu về phát triển ngân hàng số. 1.1.1 Tình hình nghiên cứu trên thế giới - Brett King (2020): Tác giả đưa ra sự thay đổi cơ bản đã diễn ra trong ngân hàng và dự đoán sự phát triển trong tương lai của NHS. Bằng cách dẫn chiếu nhiều bài nghiên cứu của các chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng, tác giả đã làm sáng tỏ các thông tin về mô hình chuyển đổi số thành công của một số ngân hàng trên thế giới. Tác giả Brett King đã chỉ ra hiện trạng một số ngân hàng truyền thống đang chuyển đổi số theo hướng áp dụng công nghệ vào quy trình cũ, nhằm đảm bảo phù hợp với sự phát triển mạnh mẽ của kênh số. Brett King cho rằng đây là quan niệm sai lầm về phát triển dịch vụ NHS, các ngân hàng cần phải thay đổi ngay tư duy này để chuyển đổi số mang lại hiệu quả tối ưu. - Thomas M. Siebel (2020): Tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu một trong những rủi ro có ảnh hưởng nhất, đồng thời cũng là cơ hội lớn nhất mà bất cứ tổ chức công và tư nhân nào trên thế giới cũng phải đối mặt: Chuyển đổi số. Cuốn sách nêu ra bốn loại công nghệ sẽ được ưa chuộng: dữ liệu lớn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo và kết nối vạn vật. Tom Siebel chỉ ra rằng, quá trình phát triển ngân hàng số muốn đạt được thành công thì nhất định phải có sự chỉ đạo thống nhất từ trên xuống của ban điều hành. - Ihab Ali El-Qirem (2013): Tác giả tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc chấp nhận dịch vụ NHĐT của những khách hàng đang sử dụng Internet và thăm dò ý kiến của những người không sử dụng Internet về vấn đề này. Bài nghiên cứu sử dụng mô hình TAM và những điều chỉnh nhằm đo lường tác động của các yếu tố đến việc chấp nhận dịch vụ NHĐT tại các NHTM ở Jordan. Tác giả đã đưa vào mô hình một số biến có ảnh hưởng đến hành vi sử dụng dịch vụ NHĐT như : Yếu tố tiện ích (Sự thuận tiện, khả năng tiếp cận và cung cấp dịch vụ kịp thời), yếu tố an toàn, bảo mật (Sự an toàn, sự bí mật và niềm tin), yếu tố về sự thuận tiện và dễ sử dụng (nội dung, thiết kế và sự đơn giản của trang web), yếu tố
6 tâm lý lo sợ và tin tưởng, yếu tố giá cả và chi phí, yếu tố giới tính, tuổi, thu nhập, học vấn. 1.1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước Về vấn đề phát triển ngân hàng số, trong nước đã có nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu quan tâm, đưa ra nhiều công trình nghiên cứu quan trọng có liên quan trực tiếp, gián tiếp đến đề tài. Sau đây tác giả lựa chọn ra một số nghiên cứu tiêu biểu để đưa vào phân tích như sau : TS Lương Thái Bảo đã nghiên cứu trong bài viết “ Công nghệ số và Chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng – Một khuôn khổ phân tích ’’ tác giả tập trung nghiên cứu các đổi mới sáng tạo trong kinh tế học. Các nền tảng phân tích dựa trên kinh tế học và tài chính đã giải thích tầm quan trọng trong việc chuyển đổi số ngành ngân hàng. TS Vũ Hồng Thanh (2016): Tác giả tập trung nghiên cứu sự cần thiết triển khai ngân hàng số tại Việt Nam, chỉ ra được các đặc điểm của ngân hàng số : Các kênh kết nối với khách hàng, tự động hóa, hỗ trợ ra quyết định và đổi mới sáng tạo. Bênh cạnh đó, bài viết cũng nêu ra các xu hướng phát triển ngân hàng số và một số bài học về phát triển ngân hàng số trên thế giới, từ đó chỉ ra thực trạng và xu thế của ngân hàng số tại thị trường Việt Nam. Thị trường Việt Nam hiện nay có tiềm năng phát triển ngân hàng số do có tỷ lệ người sử dụng điện thoại và Internet cao, hàng loạt các ngân hàng trong nước đã đưa ra các chiến lược, xác định tầm nhìn phát triển ngân hàng số. Thiếu Quang Hiệp (2020): Bài nghiên cứu chỉ ra thực trạng phát triển ngân hàng số tại Việt Nam, chỉ ra việc chuyển đổi số có ý nghĩa sống còn đối với các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tác giả chỉ ra những thách thức, khó khăn đối với việc phát triển ngân hàng số tại Việt Nam. Trong đó nhấn mạnh trách nhiệm của các cơ quan quản lý và ngân hàng nhà nước trong việc tạo điều kiện phát triển ngân hàng số. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ ngân hàng số trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ.
7 Phạm Bíсh Liên & Trần Thị Bình Nguyên (2019), сhỉ ra sự kháс biệt giữa ngân hàng số và E- banking qua việс nêu ra những ưu điểm vượt trội trоng khi áp dụng hình thứс Số hóa сhо сáс dịсh vụ Ngân hàng, kèm theо đó là những khuyến nghị giải pháp сhо сáс ngân hàng tại Việt Nam trоng quá trình tiến hành số hóa. 1.1.3 Lý thuyết có tính kế thừa và khoảng trống nghiên cứu 1.1.3.1. Lý thuyết có tính kế thừa Qua tổng quan nghiên cứu các công trình trong nước và nước ngoài, tác giả nhận thấy: Có khá nhiều công trình trong nước đã nghiên cứu về quá trình số hóa của các ngân hàng thương mại cổ phần và hầu hết các nghiên cứu đã đề cập về khái niệm, vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng tác động đến sự phát triển của ngân hàng số. Các nghiên cứu trên đã đánh giá thực trạng quá trình số hóa tại các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Các công trình nước ngoài đã đưa ra mô hình chuyển đổi số thành công của một số quốc gia trên thế giới; những nhân tố tác động và dự đoán xu hướng phát triển của ngân hàng số trong nền kinh tế- xã hội hội nhập với toàn thế giới nhưng chưa có lý thuyết toàn diện về phát triển ngân hàng số. 1.1.3.2. Khoảng trống nghiên cứu Hiện nay, đã có một số đề tài nghiên cứu về phát triển ngân hàng số tại các ngân hàng TMCP tại Việt Nam. Nhìn chung các nghiên cứu đã nêu ra được lý luận chung về quá trình phát triển ngân hàng số, tầm quan trọng, cơ hội cũng như những thách thức đối với ngân hàng. Tuy nhiên các nghiên cứu trước đây chưa đầy đủ, còn mang nhiều tính chất định tính hoặc chưa nghiên cứu cụ thể tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam giai đoạn 2017- 2022. Do đó, Tác giả chọn chủ đề “Phát triển ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)” nhằm mục đích mở rộng nghiên cứu những lý luận về phát triển ngân hàng số, từ đó tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển ngân hàng số tại BIDV và đưa ra các giải pháp giúp ngân hàng ngày càng phát triển, khẳng định vị thế trên thị trường.
8 1.2. Cơ sở lý thuyết về phát triển ngân hàng số. 1.2.1. Khái niệm về ngân hàng số 1.2.1.1. Khái niệm về ngân hàng số Hiện tại, khái niệm của Ngân hàng số vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng tại trên hệ thống giáo dục và đào tạo tại Việt Nam mà chủ yếu được các cơ quan, đơn vị quản lý xác định bằng các kết quả đã đạt được của các ngân hàng đã và đang triển khai hoặc các công ty cung cấp giải pháp công nghệ dành cho ngành ngân hàng. Trên thực tế, có rất nhiều định nghĩa về ngân hàng số, tác giả chọn ra một vài định nghĩa tiêu biểu, phổ biến để đưa vào luận văn như sau: - Theo Chuyên gia Ngân hàng United Overseas Bank Singapore (UOB): “NHS là kinh doanh ngân hàng trong thời đại số, tức là kinh doanh ngân hàng trong điều kiện khách hàng sử dụng nhiều thiết bị công nghệ hơn, kết nối Internet nhiều hơn, có nhu cầu kết nối qua công nghệ số, các phân đoạn khách hàng khác nhau có thể chọn các kênh kết nối với ngân hàng khác nhau.’’ - Chris (2014), đã định nghĩa ngân hàng số là mô hình hoạt động của ngân hàng mà trong đó, các hoạt động chủ yếu dựa vào các nền tảng và dữ liệu điện tử và công nghệ số, là giá trị cốt lõi của hoạt động ngân hàng. - Theo Gaurav Sarma (2017), “ Ngân hàng số (Digital Banking) là một hình thức ngân hàng số hóa tất cả những hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống. Nói cách khác, tất cả những gì khách hàng có thể thực hiện ở các chi nhánh ngân hàng truyền thống được số hóa và tích hợp vào một ứng dụng ngân hàng số duy nhất và thông qua ứng dụng này khách hàng không cần phải đến chi nhánh ngân hàng mà vẫn có thể thực hiện được tất cả các giao dịch, đồng thời các hoạt động của ngân hàng như quản lý rủi ro, nguồn vốn, phát triển sản phẩm, marketing, quản lý bán hàng… cũng được số hóa.” - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: “NHS là mô hình ngân hàng hoạt động dựa trên nền tảng quy trình công nghệ để cung cấp toàn bộ các dịch vụ khách hàng thông qua các thiết bị số kết nối trên môi trường internet, mạng viễn thông di động hoặc chi nhánh tự phục vụ”.
9 Việc định nghĩa khái niệm Ngân hàng số rộng hơn nhiều so với định nghĩa về NHĐT, là bước phát triển mạnh mẽ hơn của ngân hàng điện tử, các hoạt động của NHĐT là một phần trong NHS. Ngân hàng điện tử (bao gồm Internet Banking, SMS Banking và dịch vụ ngân hàng di động) chỉ là các kênh cung cấp dịch vụ của ngân hàng xây dựng từ nền tảng cung cấp dịch vụ của ngân hàng truyền thống. Trong khi đó, ngân hàng số được xây dựng trên nền tảng của toàn bộ cơ cấu hệ thống của một ngân hàng, bao gồm cơ cấu tổ chức, sản phẩm dịch vụ, quy trình làm việc, pháp luật, hồ sơ giấy tờ và cách thức giao dịch. Nói cách khác, việc áp dụng công nghệ ngân hàng số đã hiện đại hóa các kênh phân phối truyền thống và phát triển, công nghệ hóa các kênh phân phối, tự động hóa quy trình kinh doanh và phân tích dữ liệu để ra quyết định, định nghĩa và tạo ra các sản phẩm kỹ thuật số, sáng tạo nội dung. Từ các quan điểm nêu trên, táс giả tổng hợp và đưa ra định nghĩa về ngân hàng số như sau: Ngân hàng số là việc ngân hàng thực hiện số hóa đối với toàn bộ các lĩnh vực dịch vụ ngân hàng, hoạt động kinh doanh và trong cả các hoạt động giao dịch với với khách hàng thông qua сáс thiết bị số đượс kết nối trên Intеrnеt, nhằm thỏa mãn những nhu сầu сủa kháсh hàng trоng сáс hành vi giaо dịсh giữa kháсh hàng và ngân hàng. 1.2.1.2 Phân biệt ngân hàng số với ngân hàng trực tuyến và ngân hàng điện tử Hiện nay việc định nghĩa giữa Ngân hàng số (Digital Banking) và Ngân hàng điện tử (E-Banking) còn gây nhiều nhầm lẫn. Về cơ bản, việc phát triển của Ngân hàng điện tử là bước đệm cũng như nền tảng phát triển của ngân hàng số. Digital Banking đòi hỏi cao về công nghệ bao gồm: sự phát triển của loại hình dịch vụ tài chính, kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo, nền tảng thanh toán, RegTech, lưu trữ và phân tích dữ liệu, Blockchain, API, kênh phân phối… Không ít người khó khăn khi phân biệt giữa ngân hàng số và ngân hàng điện tử bên cạnh ngân hàng trực tuyến. Bằng cách so sánh các tiêu chí dưới đây, ta có thể hình dung và phân biệt như sau:
10 Bảng 1.1. Bảng phân biệt Ngân hàng số với Ngân hàng trực tuyến và Ngân hàng điện tử Ngân hàng trực Ngân hàng số Ngân hàng điện Tiêu chí tuyến (Online (Digital Banking) tử (E-Banking) Banking) Là loại hình ngân Là loại hình ngân hàng có dịch vụ số hàng có dịch vụ ngân Là loại hình ngân ảnh hưởng đến toàn hàng cho phép khách hàng có dịch vụ bộ cơ cấu hệ thống hàng sử dụng hầu hết ngân hàng cho của một ngân hàng, tất cả các dịch vụ, sản Khái phép khách hàng từ cơ cấu tổ chức, phẩm của ngân hàng niệm kiểm tra thông tin, quy trình làm việc, thông qua Internet, giao dịch online sản phẩm dịch vụ, bao gồm dịch vụ thông qua tài các vấn đề pháp lý, cung cấp trên Internet khoản văn bản tới việc giao Banking, Mobile dịch với khách hàng Banking,... Có tính chất bao Là một phần trong công tác số hóa các hoạt Bản hàm rộng và toàn động trong lĩnh vực ngân hàng, không bao chất diện hơn E-Banking gồm tất cả quá trình số hóa toàn bộ hoạt động và Online Banking của ngân hàng NHS cung cấp tất cả Dịch vụ bổ sung - Vấn tin các tính năng, dịch cho các dịch vụ - Chuyển tiền Tính vụ ngân hàng cung truyền thống cơ bản như - Thanh toán năng cấp, ví dụ: - Chuyển tiền - Tiết kiệm online - Đăng ký, quản lý tài khoản/thẻ online - Thanh toán - Tiền vay
11 Ngân hàng trực Ngân hàng số Ngân hàng điện Tiêu chí tuyến (Online (Digital Banking) tử (E-Banking) Banking) của cá nhân/doanh - Tra cứu số dư tài - Tính năng liên quan nghiệp khoản đến việc quản lý thẻ - Thanh toán - Bán ngoại tệ - Giao dịch/chuyển - Mua sắm online khoản/Nộp tiền - Vay ngân hàng - Gửi tiết kiệm - Tham gia các sản phẩm đầu tư, bảo hiểm Phương tiện hoạt Điện thoại, máy tính, laptop, ipad kết nối internet. động - Giúp người dùng giao dịch nhanh - Ưu điểm: Giúp chóng, thuận tiện Số hóa tự động các người dùng quản lý, Ưu và - Giúp ngân hàng: quy trình, giao dịch giao dịch dễ dàng nhược Tiết kiệm chi phí, của khách hàng trên - Nhược điểm: Hạn điểm hiệu quả sử dụng nền tảng online chế hạn mức giao vốn, mở rộng kênh dịch theo kỳ hoạt động và khả năng cạnh tranh