Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Xu hướng nghề sư phạm của học sinh, sinh viên ngành mầm non trường Cao đẳng Bình Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:135

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài "Xu hướng nghề sư phạm của học sinh, sinh viên ngành mầm non trường Cao đẳng Bình Định" là nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng XHNSP của SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định và từ đó đề xuất một số biện pháp tác động nhằm nâng cao XHNSP ở SV ngành mầm non.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Xu hướng nghề sư phạm của học sinh, sinh viên ngành mầm non trường Cao đẳng Bình Định

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THỊ HỒNG PHÚ XU HƯỚNG NGHỀ SƯ PHẠM CỦA HỌC SINH, SINH VIÊN NGÀNH MẦM NON TRƯỜNG CAO ĐẲNG BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: Tâm lý học Mã số: 60 31 04 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN BẮC i
Thừa Thiên Huế, năm 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả Phạm Thị Hồng Phú ii
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Văn Bắc – người đã tận tình hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô Khoa Tâm lý – Giáo dục, Phòng Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế đã tạo điều kiện thuận lợi nhất để tác giả được học tập và nghiên cứu tại trường. Qua đây, tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, quý thầy, cô giáo, các em học sinh sinh viên ngành mầm non Khoa Sư phạm trường Cao đẳng Bình Định đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, vì thế, tác giả rất mong nhận được sự góp ý từ quý nhà khoa học, quý thầy, cô giáo. Tác giả Phạm Thị Hồng Phú iii
iv
MỤC LỤC Trang phụ bìa.............................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................. 1 Trang phụ bìa i .......................................................................................................... 1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................. 4 DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ 7 MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 8 Chuyên ngành: Tâm lý học ........................................................................................ i Mã số: 60 31 04 01 ..................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................. 1 Trang phụ bìa i .......................................................................................................... 1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................. 4 DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ 7 MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 8 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 8 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 10 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 10 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 10 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 10 6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 11 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ......................................................... 11 8. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 11 1
9. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................... 11 Chương 1 ................................................................................................................ 12 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XU HƯỚNG NGHỀ SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN ........ 12 1.3.3. Biểu hiện của xu hướng nghề ở sinh viên .................................................. 39 1.4.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................................. 46 Chương 2 ................................................................................................................ 50 TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 50 2.2.1.Giai đoạn nghiên cứu lý luận ........................................................................ 52 2.2.2. Giai đoạn nghiên cứu thực trạng .................................................................. 52 2.2.3. Giai đoạn thực nghiệm ................................................................................. 53 2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 53 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận .................................................................. 53 2.3.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn .............................................. 53 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU XU HƯỚNG NGHỀ SƯ PHẠM CỦA HỌC SINH, SINH VIÊN MẦM NON TRƯỜNG CAO ĐẲNG BÌNH ĐỊNH ........................... 60 3.1.1. Lý do chọn nghề sư phạm của học sinh, sinh viên mầm non dưới góc nhìn tổng thể ................................................................................................................... 60 3.1.2. Lý do chọn nghề sư phạm của HSSV ngành mầm non dưới lát cắt hệ đào tạo ........................................................................................................................... 63 3.1.3. Lý do chọn nghề sư phạm của HSSV ngành mầm non dưới lát cắt kết quả học tập .................................................................................................................... 65 .............................................................................................................................. 106 1. Kết luận ............................................................................................................ 106 2. Kiến nghị .......................................................................................................... 108 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 110 2
3
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ CĐ Cao đẳng CĐBĐ Cao đẳng Bình Định ĐC Đối chứng ĐH Đại học ĐLC Độ lệ chuẩn ĐTB Điểm trung bình GV Giáo viên GVMN Giáo viên mầm non HS Học sinh NXB Nhà xuất bản SV Sinh viên STT Số thứ tự XHN Xu hướng nghề XHNSP Xu hướng nghề sư phạm TB Trung bình TC Trung cấp TBK Trung bình khá TN Thực nghiệm 4
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Lý do chọn nghề sư phạm của HSSV ngành mầm Bảng 3.1 54 non nhìn tổng thể Lý do chọn nghề sư phạm của HSSV mầm non dưới Bảng 3.2 56 lát cắt hệ đào tạo Lý do chọn nghề sư phạm của HSSV mầm non dưới Bảng 3.3. 58 lát cắt kết quả học tập Mức độ yêu thích nghề sư phạm của HSSV mầm Bảng 3.4 61 non dưới góc nhìn tổng thể Mối quan hệ giữa yêu thích nghề sư phạm với mong Bảng 3.5 62 muốn được học tập tốt để trở thành GV Mức độ yêu thích nghề sư phạm của HSSV mầm Bảng 3.6 63 non dưới lát cắt hệ đào tạo Mức độ yêu thích nghề sư phạm của HSSV mầm Bảng 3.7 63 non dưới lát cắt kết quả học tập Mức độ xu hướng với nghề sư phạm của HSSV Bảng 3.8 64 mầm non dưới góc nhìn tổng thể Mức độ xu hướng nghề sư phạm của HSSV mầm Bảng 3.9 66 non dưới lát cắt hệ đào tạo Xu hướng nghề sư phạm của HSSV mầm non dưới Bảng 3.10 67 lát cắt kết quả học tập Nhận thức của HSSV trong học tập, rèn luyện nghề Bảng 3.11 68 sư phạm qua góc nhìn tổng thể Nhận thức của HSSV trong học tập, rèn luyện nghề Bảng 3.12 69 sư phạm dưới lát cắt hệ đào tạo Nhận thức HSSV trong học tập về nghề sư phạm Bảng 3.13 70 dưới lát cắt kết quả học tập Nhu cầu, mong muốn học tập, rèn luyện đối với Bảng 3.14 72 nghề sư phạm của HSSV mầm non Bảng 3.15 Tương quan giữa nhận thức về các mặt hoạt động 73 5
của nghề với nhu cầu, mong muốn đối với nghề của HSSV mầm non HSSV mầm non có nhận thức và nhu cầu tích cực Bảng 3.16 74 trong XHNSP Nhu cầu, mong muốn học tập, rèn luyện nghề Bảng 3.17 75 ởHSSV mầm non dưới dưới lát cắt hệ đào tạo Nhu cầu, mong muốnhọc tập, rèn luyện nghề Bảng 3.18 ởHSSV ngành mầm non dưới góc độ kết quả học 76 tập Hành động học tập, rèn luyện nghề của HSSV ngành Bảng 3.19 78 mầm non dưới góc nhìn tổng thể Hành động học tập, rèn luyện nghề của HSSV mầm Bảng 3.20 non ngành dưới lát cắt hệ đào tạo dưới lát cắt kết 82 quả học tập Hành động học tập, rèn luyện nghề của HSSV Bảng 3.21 84 dưới lát cắt kết quả học tập Tương quan giữa các yếu tố thể hiện XHNSP của Bảng 3.22 85 HSSV mầm non Những yếu tố ảnh hưởng đến XHNSP của HSSV Bảng 3.23 86 mầm non Kết quả khảo sát xu hướng nghề của nhóm ĐC và Bảng 3.24 90 nhóm TN khi chưa tiến hành thực nghiệm Kết quả khảo sát xu hướng nghề của nhóm ĐC và Bảng 3.25 91 nhóm TN sau tiến hành thực nghiệm 6
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên biểu Trang Mức độ yêu thích nghề sư phạm của HSSV Biểu đồ 3.1 61 mầm non dưới góc nhìn tổng thể Mức độ xu hướng nghề sư phạm của HSSV Biểu đồ 3.2 65 mầm non dưới góc nhìn tổng thể HSSV mầm non có nhận thức và nhu cầu tích Biểu đồ 3.3 74 cực trong XHNSP Nhu cầu, mong muốn học tập, rèn luyện nghề Biểu đồ 3.4 ở HSSV mầm non dưới góc độ kết quả học 77 tập Các yếu tố ảnh hưởng đến XHNSP của Biểu đồ: 3.5 86 HSSV mầm non Các mặt biểu hiện của XHNSP của nhóm ĐC Biểu đồ 3.6 91 và nhóm TN sau tiến hành thực nghiệm 7
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người không thể tách rời sự hình thành phát triển nhân cách của nghề. Để phát triển nhân cách nghề, mỗi người phải trải qua quá trình học tập, rèn luyện lâu dài trong đó yếu tố xu hướng với nghề có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách nghề. Các nghiên cứu cho thấy, xu hướng với nghề có quan hệ chặt chẽ với phẩm chất, năng lực nghề của mỗi cá nhân [20]. Mặc dù công tác hướng nghiệp và định hướng nghề đã được triển khai nhằm giúp cho học sinh lựa chọn nghề phù hợp với phẩm chất và năng lực của bản thân nhưng hoạt động này vẫn còn chưa đạt được kết quả như mong muốn. Ngay cả sinh viên khi đã đỗ vào các trường đại học, cao đẳng nhưng vẫn không có được nhận thức và định hướng đúng trong ngành nghề của mình. Nghề sư phạm từ xưa đến nay luôn được đánh giá là nghề cần thiết, quan trọng và cao quý. Nhà giáo dục người Tiệp Khắc Comenxki đã từng nói: “Dưới ánh mặt trời, không có nghề nào cao quý hơn nghề dạy học”. Ông cha ta cũng đã từng răn dạy con cháu “Không thầy đố mày làm nên”. Tuy nhiên trước đây, do chế độ ưu đãi đối với người thầy chưa đảm bảo, cuộc sống của người thầy nghèo khó, thanh bần; sự quan tâm chưa thỏa đáng của xã hội còn tồn tại, sự đánh giá chưa đúng của mọi người về vai trò của người thầy giáo… điều đó đã thực sự tác động không nhỏ tới xu hướng chọn nghề sư phạm của học sinh. Thời gian gần đây một số ngành trước kia khan hiếm thí sinh theo học thì giờ trở nên tăng lên khá nhiều. M ột trong nh ững ngành đó chính là ngành sư phạm mầm non . Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển nguồn lực con người. Trong quá trình giáo dục con người thì giáo viên giữ vai trò quan trọng nhất. Đội ngũ giáo viên là lực lượng cốt cán biến các mục tiêu giáo dục thành hiện thực, giữ vai trò 8
quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục [26]. Trong nhà trường, giáo viên là người trực tiếp đưa những nội dung giáo dục đến với trẻ theo từng độ tuổi. Phẩm chất đạo đức, trình độ nhận thức, khả năng tư duy sáng tạo của trẻ không chỉ phụ thuộc vào chương trình và sách giáo khoa, vào môi trường học tập mà còn phụ thuộc nhiều vào phẩm chất nhân cách, trình độ chuyên môn, năng lực tay nghề của giáo viên. Điều này đã được khẳng định tại Hội nghị quốc tế “Bàn về giáo dục cho thế kỷ XXI” tại Giơnevơ “Muốn có nền giáo dục tốt cần phải có những giáo viên tốt” [8, tr.39]. Sự trau dồi về phẩm chất đạo đức, sự thành thạo các kỹ năng sư phạm giúp GVMN đạt được các mục tiêu giáo dục mầm non như điều 22 – Luật giáo dục, 2005 quy định: “Giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, hình thành yếu tố ban đầu về nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1” [8]. Trong bức tranh toàn cảnh về giáo dục mầm non hiện nay, hầu hết những người GVMN luôn âm thầm cống hiến cho sự nghiệp trồng người, họ không những hết lòng quan tâm, lo lắng chăm sóc cho trẻ mà còn hy sinh thời gian, tình yêu, sức khỏe cho đàn con thân yêu của mình… họ xứng đáng được mệnh danh là “người mẹ thứ 2” của trẻ. Bên cạnh đó, có một bộ phận giáo viên tha hóa về nhân cách, họ không tận tụy, tận tâm với nghề, thậm chí còn đánh đập, nhục mạ, xúc phạm gây tổn thương về thể chất và tinh thần trẻ… Trong thời gian gần đây, đã có không ít những vụ bạo hành trẻ mầm non nghiêm trọng liên tiếp xảy ra đã gây phẫn nộ trong dư luận làm ảnh hưởng đến uy tín, nhân cách của người GVMN nói riêng và nghề giáo nói chung, làm mất lòng tin của xã hội về giáo dục nước nhà. Mặt khác, đối với SV chuyên ngành Mầm non của Khoa Sư phạm, Trường CĐBĐ xu hướng với nghề sư phạm, động cơ chọn nghề chủ yếu của các em do có hoàn cảnh kinh tế gia đình eo hẹp, khi ra trường có thể xin việc làm ngay thậm chí xem ngành này như là nơi trú tạm, chờ cơ hội để kiếm nghề có thu nhập cao hơn... Vì thế các em còn lơ là trong học tập, chưa thấy được tầm quan trọng cũng như trách nhiệm lớn lao của cô giáo mầm non trong công tác giáo dục. 9
Với tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác đào tạo GVMN đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp mà xã hội yêu cầu, tác giả chọn đề tài “Xu hướng nghề sư phạm của học sinh, sinh viên ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định” làm luận văn thạc sĩ của mình với mong muốn tìm ra một số biện pháp tác động nhằm nâng cao XHNSP cho SV ngành mầm non và qua đó góp phần nâng chất lượng đào tạo SV sư phạm của nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng XHNSP của SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định và từ đó đề xuất một số biện pháp tác động nhằm nâng cao XHNSP ở SV ngành mầm non. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu XHNSP của SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định. 3.2. Khách thể nghiên cứu Khách thể khảo sát thực trạng gồm 300 SV (120 SV năm 1, SV 120 năm 2, 60 SV năm 3) hệ chính quy ngành Mầm non thuộc Khoa Sư phạm Trường Cao đẳng Bình Định. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của XHNSP của SV mầm non. 4.2. Nghiên cứu thực trạng XHNSP của SV Mầm non Khoa Sư phạm, Trường Cao đẳng Bình Định. 4.3. Đề xuất biện pháp và tiến hành thực nghiệm một số biện pháp tác động nâng cao XHNSP của SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định. 5. Giả thuyết khoa học SV ngành Mầm non Khoa Sư phạm Trường Cao đẳng Bình Định bước đầu đã có XHNSP tuy nhiên do tác động của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan nên XHNSP chưa cao do vậy nó ảnh hưởng tới kết quả học tập và chất lượng đào tạo của nhà trường và nếu có biện pháp tác động khoa học thì sẽ nâng 10
cao XHNSP cho SV đồng thời góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 6. Phương pháp nghiên cứu Để luận văn đảm bảo kết quả khách quan, khoa học tác giả lựa chọn các nhóm phương pháp nghiên cứu sau: 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Nhằm xây dựng cơ sở lý luận của luận văn. 6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6. 2.1. Phương pháp quan sát 6. 2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi (anket) 6.2.3. Phương pháp trắc nghiệm 6.2.4. Phương pháp chuyên gia 6.2.5. Phương pháp phỏng vấn 6.2.6. Phương pháp thực nghiệm tác động 6.2.7. Phương pháp thống kê toán học 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 7.1. Luận văn tiếp cận các quan điểm, tư tưởng của các nhà khoa học về XHN và qua đó góp phần làm phong phú thêm lý luận tâm lý học về XHN, XHNSP của SV ngành mầm non. 7.2. Đề xuất được một số biện pháp tác động nhằm tích cực hóa XHNSP ở SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định. 8. Phạm vi nghiên cứu 8.1. Đề tài tập trung tìm hiểu thực trạng XHNSP của học SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định. 8.2. Đề tài đưa ra các biện pháp tác động nâng cao XHNSP của SV ngành Mầm non Trường Cao đẳng Bình Định. 9. Cấu trúc của luận văn Luận văn có cấu trúc 3 phần và 3 chương: Phần mở đầu 11
Phần nội dung Chương 1: Cơ sở lý luận về xu hướng nghề sư phạm của sinh viên Chương 2: Tổ chức và phương pháp nghiên cứu Chương 3: Kết quả nghiên cứu xu hướng nghề sư phạm của học sinh, sinh viên mầm non Trường Cao Đẳng Bình Định Phần kết luận và kiến nghị Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XU HƯỚNG NGHỀ SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Xu hướng nghề nghiệp là một vấn đề rộng và có ý nghĩa lớn về lý luận và thực tiễn. Vấn đề này đã được nghiên cứu khá nhiều trên thế giới, đặc biệt ở Liên Xô cũ vào những năm 60, 70 của thế kỷ XX tuy nhiên mỗi công trình nghiên cứu lại xem xét XHN ở một góc độ khác nhau. Khi nghiên cứu về XHN, các nhà tâm lý học đã đi theo nhiều hướng nhằm giải quyết các vấn đề lớn sau: nhận thức về nghề, hứng thú nghề nghiệp; dự định nghề nghiệp; động cơ lựa chọn nghề nghiệp... Nghiên cứu về nhận thức nghề nghiệp có các tác giả như: I.S.Côn, V.V Têbưsêva...Trong đó, I.S Côn cho rằng: Thanh niên hãy còn biết rất ít cả những thuộc tính thực tế của những nghề hấp dẫn họ và cả những yêu cầu mà các nghề đó đề ra cho người lao động, lẫn những khả năng tiềm tàng của bản thân mình [31, tr.42]. Các tác giả V.N Supkin, V.P Gribanov, X.N Trixtaicôva, N.N Dakhacos, M V 12
Giuvanov, V.I Giucôpxkaia... nghiên cứu về hứng thú nghề nghiệp của học sinh đã đi đến kết luận: Hứng thú nghề nghiệp nảy sinh và phát triển ngay từ khi trẻ em còn học ởtrường phổ thông, chịu ảnh hưởng của tâm lý lứa tuổi và đặc điểm giới tính. Nhìn chung học sinh thích những nghề công nghiệp hơn là nông nghiệp và phục vụ. Nhiều tác giả như: V.N Supkin, V.P Gribanov, X.N Trixtaicôva, N.N Dakhacos, A.A Barbinova... đã nghiên cứu về dự định nghề và đưa ra nhận xét: học sinh phổ thông trung học thường có dự định mong muốn được tiếp thu nền học vấn cao, không thích đi làm ngay. Sự lựa chọn nghề của học sinh do nhiều động cơ khác nhau thúc đẩy. Các tác giả như: I.S Côn, A.V Petrovxki, V.A Cruchetxki,.... đều có những công trình nghiên cứu về vấn đề này. Theo I.S Côn thì các nguyên nhân hấp dẫn học sinh lựa chọn một nghề nào đó là do tính chất sáng tạo của lao động, ý nghĩa xã hội của nghề nghiệp và quy mô tiền lương [11]. Bên cạnh đó, V.A Cruchetxki cho rằng nghề được chọn phù hợp với nguyện vọng cá nhân khuynh hướng cá nhân đối với một dạng lao động nhất định, các năng lực đối với dạng lao động ấy và sự đánh giá các ý nghĩa xã hội của nó được kết hợp nhuần nhuyễn với nhau mang lại sự thoả mãn về mặt đạo đức cho con người và lợi ích tối đa cho xã hội. Theo ông sự kết hợp giữa nguyện vọng, khả năng của cá nhân với ý nghĩa xã hội của nghề nghiệp trong sự lựa chọn nghề là những yếu tố giúp cho quá trình chọn nghề đạt hiệu quả tốt [12]. Khi nghiên cứu về XHNSP các nhà tâm lý học đã đi theo các hướng sau: bản chất và cấu trúc của XHNSP; đặc điểm nguồn gốc của XHNSP; các giai đoạn và điều kiện hình thành XHNSP. Khi nghiên cứu về bản chất và cấu trúc của XHNSP, các tác giả: A.K Marcova, G.A Tomilova, X.A Zimicheva... cho rằng là thái độ cảm xúc giá trị đối với nghề giáo viên, là biểu hiện nhận thức dương tính về công việc của người giáo viên. Còn đối với: Ph.N Gonobolin, V.A Spastenhin, A.N Leonchiev, cho 13
rằng bản chất XHNSP là phẩm chất có ý nghĩa nghề nghiệp của nhân cách người giáo viên. Cùng với việc xác định bản chất, cấu trúc của XHNSP các tác giả cũng đưa ra các cách phân chia các kiểu XHNSP: Như I.V Fastoves đã phân chia các kiểu XHNSP gồm các thành phần sau: Xu hướng công việc, xu hướng vị tha, xu hướng cá nhân. Sự chú ý đặc biệt trong công trình được dành cho nghiên cứu xu hướng vị tha của giáo viên. Nghiên cứu đặc điểm nguồn gốc của XHNSP, các tác giả cho rằng nguồn gốc của XHNSP là động cơ hoạt động sư phạm. Hiệu quả hoạt động sư phạm phần lớn phụ thuộc vào cường độ và cấu trúc động cơ nghề nghiệp của người thầy giáo. Khi nghiên cứu động cơ hoạt động sư phạm A.K Baimetov đã gộp sự đa dạng của chúng thành ba nhóm: Động cơ nghĩa vụ; động cơ hứng thú say mê môn học; động cơ say mê giao tiếp với trẻ em “Tình yêu đối với trẻ em”. Nghiên cứu về các giai đoạn và điều kiện hình thành XHNSP. Theo ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu, người ta phân chia bốn giai đoạn phát triển xu hướng: + Bộc lộ hứng thú đối với nghề nghiệp như là sự phản ánh nhu cầu có nghề. + Hình thành hứng thú ổn định đối với hoạt động nghề nghiệp. + Hình thành khát vọng, mục đích nắm vững các cơ sở của tài nghệ sư phạm. + Hình thành tổ hợp các phẩm chất có ý nghĩa nghề nghiệp đối với lao độngcủa giáo viên. Như vậy, việc nghiên cứu về vấn đề XHN đã được nhiều tác giả nước ngoài nghiên cứu. Riêng về lĩnh vực XHNSP, một phạm vi của xu hướng nghề còn ít được chú ý. Từ các công trình nghiên cứu trên của các tác giả chúng tôi nhận xét một cách khái quát về tình hình nghiên cứu XHNSP như sau: Hầu như chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ, trọn vẹn và chuyên sâu về XHNSP về cả lý luận và thực tiễn, mà đi theo các hướng như: xác định bản chất và cấu trúc của XHNSP; nghiên cứu đặc điểm nguồn gốc của nó; 14
nghiên cứu các giai đoạn và điều kiện hình thành XHNSP. Các công trình nghiên cứu hầu như chưa nghiên cứu tổng thể về các biểu hiện của XHNSP, chưa vạch ra được một cách rõ ràng con đường, biện pháp hình thành, phát triển XHNSP. Các công trình chưa đi sâu nghiên cứu về XHNSP của SV sư phạm, đặc biệt chưa có công trình nào nghiên cứu về XHNSP của SV sư phạm mầm non. 1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam việc nghiên cứu XHN, XHNSP đã được xem xét ở nhiều góc độ khác nhau như: nguyện vọng lựa chọn nghề nghiệp, hứng thú nghề nghiệp, dự định nghề nghiệp, động cơ nghề nghiệp... Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết nghiên cứu sự lựa chọn nghề nghiệp của học sinh lớp 10 (cũ) và tìm ra mối quan hệ của đặc điểm phát triển tâm lý của học sinh lớp 10 với nguyện vọng lựa chọn nghề nghiệp, mối quan hệ của vấn đề nhận thức vị trí của các nghề trong xã hội với nguyện vọng lựa chọn nghề nghiệp, mối quan hệ của ước mơ lý tưởng với sự hình thành nguyện vọnglựa chọn nghề nghiệp [42]. Sau đó, tác giả Phạm Tất Dong và các cộng sự đã nghiên cứu về nhiều khía cạnh khác nhau của xu hướng nghề như: nguyện vọng chọn nghề, hứng thú nghề nghiệp sự lựa chọn nghề nghiệp, dự định nghề nghiệp, những nhân tố tác động đến sự hình thành xu hướng nghề của học sinh cấp 3. Kết quả nghiên cứu cho thấy: đa số học sinh có xu hướng muốn có trình độ học vấn đại học trước khi đi vào lao động phục vụ. Xu hướng chọn nghề ở HS nam và nữ là khác nhau đo đặc điểm lứa tuổi, giới tính và nó cũng ảnh hưởng đến sự phân hoá hứng thú nghề nghiệp [14]. Các tác giả Nguyễn Mạnh Trang, Trần Thế Linh, Bùi Thị Phương Mai, Đỗ Thị Hậu đã nghiên cứu XHN của học sinh phổ thông và ảnh hưởng của nó đến tính tích cực học tập. Ngoài ra, còn có các công trình nghiên cứu của các tác giả khác như: Đề tài “Xu hướng nghề nghiệp” của tác giả Nguyễn Quang Uẩn và cộng 15
sự đã nghiên cứu về đặc điểm XHN của HS thành phố và kết luận: Nhận thức về nghề của HS còn yếu, số nghề và các trường chuyên nghiệp được HS biết đến chưa nhiều. Hứng thú nghề nghiệp của HS hình thành muộn, chưa tập trungvà chưa rõ nét [30]. Công trình của tác giả Đỗ Mộng Tuấn nghiên cứu về động cơ và xu hướng nghề nghiệp của SV có nhận xét: Các động cơ mang ý nghĩa xã hội là động cơ chọn nghề chủ yếu của đa số SV sư phạm và xu hướng nghề nghiệp của SV sư phạm tương đối ổn định... trên cơ sở đó tác giả đã đưa ra những kiến nghị nhằm hình thành xu hướng nghề nghiệp cho SV [39]. Tác giả Đỗ Thị Châu tìm hiểu “Xu hướng sư phạm của thanh niên trong tình hình đổi mới kinh tế xã hội” đã nhận xét: Xu hướng sư phạm của thanh niên vẫn chưa ổn định do chủ yếu là vấn đề chế độ đãi ngộ (trong đó có vấn đề tiền lương) đối với giáo viên vẫn chưa thỏa đáng [9]. Tác giả Phan Thị Tố Oanh đã tiến hành nghiên cứu “Nhận thức nghề và dự định chọn nghề của học sinh phổ thông trung học”. Nghiên cứu cho thấy: Nhận thức về nghề của học sinh mới dừng ở những biểu hiện bên ngoài của nghề mà chưa đi sâu tìm hiểu những đặc trưng riêng của từng nghề và đối chiếu yêu cầu đó với những đặc điểm cá nhân [30]. Tác giả Đào Thị Oanh nghiên cứu về “Xu hướng nghề nghiệp của học sinh trung học” đã nhận xét: Nhìn chung học sinh trung học chưa định hình một khuynh hướng nghềnghiệp cụ thể. Các hứng thú mới chỉ dừng lại ở chỗ thỏa mãn nhu cầu thích hiểu biết. Một số nghề hiện nay xã hội đang có nhu cầu cao về nhân lực lại chưa được học sinh định hướng vào do sự thiếu thông tin, thiếu gắn bó với những lĩnh vực tri thức về các ngành nghề đó [29]. Nhìn chung, việc nghiên cứu XHN, XHNSP đã được nhiều tác giả trong nước nghiên cứu. Tuy nhiên từ các công trình nghiên cứu trên của các tác giả chúng tôi có nhận xét khái quát sau: Hầu như chưa có công trình nghiên cứu sâu, trọn vẹn về XHN, mà chỉ nghiên cứu từng góc độ khác nhau của XHN như: nguyện vọng lựa chọn nghề 16