Luận văn Thạc sĩ Thông tin - Thư viện: Nâng cao hiệu quả công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại học Hải Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thự trạng thự trạng, đánh giá những ưu điểm và hạn chế của công tác phụ vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại họ Hải Dương, đồng thời mong muốn tìm ra cáa giải pháp nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác phục vụ người dùng tin để áp ứng tốt hơn nhu cầu đào tạo. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Thông tin - Thư viện: Nâng cao hiệu quả công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại học Hải Dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ………&………. NGUYỄN HẢI NAM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Khoa học Thông tin – Thƣ viện Hà Nội – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ………&………. NGUYỄN HẢI NAM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƢƠNG Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Khoa học thông tin thƣ viện Mã số: 60 32 02 03 Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Huy Chƣơng Hà Nội – 2016
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 1 T nh ấp thiết ủ ề t i .......................................................................................1 2 Lị h sử nghiên ứu vấn ề ...................................................................................4 3 Mụ h, nhiệm vụ nghiên ứu ..........................................................................6 4 Giả thuyết nghiên ứu ..........................................................................................6 5 Đối tƣợng v phạm vi nghiên ứu .......................................................................7 6 Phƣơng pháp nghiên ứu .....................................................................................7 7 ngh kho họ v thự tiễn ủ ề t i .............................................................8 8 Kết quả nghiên ứu ..............................................................................................8 9 Bố ụ luận văn....................................................................................................8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ L LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƢƠNG ......................9 1 1 Cơ sở lý luận về ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin ...........................................9 n mn n t n, n u utnv v tr n n t n .....9 2 n m về ôn t p ụ vụ n n t n ......................................12 3 T êu í về ôn t p ụ vụ ..................................................................13 4 V tr ôn t p ụ vụ n n t n .........................................17 5 C yếu tố t độn đến ôn t p ụ vụ n n t n ....................18 1 2 Khái quát về Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng v Thƣ viện ..................................22 2 Qu trìn ìn t n v p t tr ển Tr n Đạ ọ Hả D ơn ...........22 22 qu t về T v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn ..............................28 1 3 Ngƣời dùng tin v yêu ầu phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng .......................................................................................................29 3 Đặ đ ểm n n t n tạ T v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn .....29 3 2 N ữn yêu u đặt r đố vớ ôn t p ụ vụ n n t n tạ T v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn .....................................................................31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƢƠNG ....................................................33
2 1 Cá yếu tố ảm bảo ho ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng ...................................................................................33 2.1.1. Vốn t l u..............................................................................................41 2 2 C sản p ẩm t ôn t n tạ t v n .......................................................45 2 3 Cơ sở vật ất, kỹ t uật v ôn n ....................................................48 2 4 Độ n ũ n bộ t v n .........................................................................49 2 2 Tổ hứ ông tá phụ vụ ...............................................................................33 22 N ữn quy đ n un về ôn t p ụ vụ ...........................................33 222 C vụ t ôn t n t v n ................................................................37 2 3 Đánh giá về ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin.....................................................51 23 Sự đ y đ vốn t l u ......................................................................51 2 3 2 Mứ độ t ỏ mãn n u utn NDT .................................................57 2 3 3 Số l ợt sử ụn t v n .........................................................................60 2 3 4 T n suất sử ụn t l u ........................................................................61 2 3 5 N n lự , trìn độ, t độ p ụ vụ n bộ t v n .......................62 236 Đ n un ......................................................................................65 CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƢƠNG....67 3 1 Nh m giải pháp về tổ hứ quản lý ................................................................67 3 T n n tr n t ết b , ơ sở vật ất ..............................................67 3 2 Bổ sun k n p í oạt độn ....................................................................69 3 3 Nân o trìn độ v n n lự n bộ t v n .....................................70 3 2 Nh m giải pháp về huyên môn nghiệp vụ ....................................................73 32 T n n vốn t l u ..........................................................................73 322 Đ ạn sản p ẩm v vụ t ôn t n ...................................75 3 3 Một số giải pháp khá .....................................................................................77 33 C trọn ôn t đ o tạo, b n n n t n .........................77 3 3 2 Hợp t sẻ vốn t l u ....................................................................79 3 3 3 Đẩy mạn ến l ợ m rk t n sản p ẩm v vụ t v n ......80
KẾT LUẬN ...............................................................................................................82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................84 PHỤ LỤC ..................................................................................................................87
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. Từ viết tắt tiếng Việt STT Từ viết tắt Từ gốc 1 BGD&ĐT Bộ Giáo dụ v Đ o tạo 2 CB-GV Cán bộ giảng viên 3 CBQL Cán bộ quản lý 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CSDL Cơ sở dữ liệu 6 ĐH Đại họ 7 ĐHHD Đại họ Hải Dƣơng 8 HSSV Họ sinh – Sinh viên 9 M-LN Mác - Lênin 10 NCKH Nghiên ứu kho họ 11 NCT Nhu ầu tin 12 NDT Ngƣời dùng tin 13 NN&CN Nông nghiệp v hăn nuôi 14 QTVP-DL Quản trị văn phòng – Du lị h 15 SP&DVTT Sản phẩm v dị h vụ thông tin 16 SV Sinh viên 17 TC-NH Tài chính – Ngân hàng 18 TT Thông tin 19 TTTV Thông tin Thƣ viện 20 TV Thƣ viện 21 UBND Ủy b n Nhân dân 22 VP Văn phòng 2. Từ viết tắt tiếng Anh STT Từ viết tắt Từ gốc 1 AACR Anglo-American Cataloguing Rules: Quy tắ biên mụ Anh – Mỹ 2 MARC Machine Readable Cataloging: Khổ mẫu biên mụ ọ máy
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ IỂU ĐỒ ẢNG Danh mục sơ ồ Sơ 1 1 Cơ ấu tổ hứ v ội ng án bộ Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng ....................25 Sơ 1 2 Cơ ấu tổ hứ ủ Thƣ viện ...................................................................49 Danh mục ảng Bảng 1 1 Số lƣợng ội ng giảng viên Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng ............................26 Bảng 1 2. Quy mô o tạo ủ Nh trƣờng từ năm 2012 -2015 ...............................27 Bảng 2 1 So sánh số lƣợng t i liệu truyền thống trong thƣ viện ..............................43 Bảng 2 2 Số lƣợng t i liệu iện tử trong thƣ viện ....................................................44 Bảng 2 3 Phiếu mô tả trong mụ lụ hữ ái ...........................................................46 Bảng 2 4 Mứ ộ sử dụng sản phẩm thông tin – thƣ viện .......................................46 Bảng 2 5 Số liệu về ội ng án bộ thƣ viện ...........................................................50 Bảng 2 6 Mứ ộ áp ứng về thời gi n ....................................................................59 Bảng 2 7 Nhu ầu ọ t i liệu ngo i giờ hành chính ...............................................59 Bảng 2 8 Mứ ộ áp ứng về không gi n ................................................................60 Bảng 2 9 Lƣợt sử dụng Thƣ viện từ năm 2012 - 2015 .............................................60 Bảng 2 10 Vòng qu y ủ t i liệu trong năm họ 2014 - 2015 ...............................61 Danh mục iểu ồ Biểu : 2 1 Mứ ộ sử dụng á dị h vụ................................................................41 Biểu : 2 2 Vốn t i liệu theo ngôn ngữ ..................................................................44 Biểu : 2 3 Vốn t i liệu theo nội dung ...................................................................45 Biểu : 2 4 Tỷ lệ vốn t i liệu theo l nh vự huyên môn .......................................52 Biểu : 2 5 Nhu ầu sử dụng t i liệu theo l nh vự huyên môn ...........................53
Biểu : 2 6 Tỷ lệ vốn t i liệu v nhu ầu sử dụng theo l nh vự huyên môn .......54 Biểu : 2 7 Tỷ lệ v số lƣợng ủ loại hình t i liệu ...............................................55 Biểu : 2 8 Nhu ầu sử dụng á loại hình t i liệu ................................................56 Biểu : 2 9 So sánh tỷ lệ vốn t i liệu v nhu ầu sử dụng theo hình thứ t i liệu .56 Biểu : 2 10 Mứ ộ áp ứng á sản phẩm thông tin - thƣ viện ..........................58 Biểu : 2 11 Mứ ộ áp ứng á dị h vụ .............................................................58
MỞ ĐẦU 1. T nh cấp thiết c a ề tài Cuộ á h mạng kho họ v ông nghệ ã m ng lại những th nh tựu v ại, nhất l trong á l nh vự ông nghệ sinh họ , ông nghệ iều khiển, ông nghệ vật liệu mới, ông nghệ n no v hơn ả l sự xuất hiện máy t nh hiện ại ùng hệ thống Internet v v…Những th nh tựu ấy ã tạo iều kiện ể từng bƣớ hình th nh một nền kinh tế mới: kinh tế tri thứ (Knowledge E onomy) Nền kinh tế ng xu hƣớng ải tạo v th y thế ho nền kinh tế sản xuất truyền thống ủ nhân loại, nền kinh tế ặ iểm l tỉ trọng sản phẩm h m lƣợng hất xám o, v ặ biệt thông tin trở th nh nền tảng v l ngu n t i nguyên h nh ủ nền kinh tế, thậm h òn ƣợ oi l một thứ h ng h ể mua - bán v tr o ổi Để th h hợp với sự phát triển hung ủ thế giới, bƣớ i ầu tiên trong sự huyển ổi ể th h nghi với nền kinh tế tri thứ l hiến lƣợ ổi mới hƣơng trình o tạo:“C uyển từ mô ìn đ o tạo t o n ên ế s n mô ìn đ o tạo t o tín ỉ” ã ƣợ hầu hết á trƣờng ại họ trên ả nƣớ áp dụng trong những năm gần ây. Việ o tạo theo t n hỉ những yêu ầu rất khắt khe với ả ngƣời họ v ngƣời hƣớng dẫn Vấn ề HỌC NHƢ THẾ NÀO – HỌC ĐỀ LÀM GÌ yêu ầu ngƣời họ v ngƣời hƣớng dẫn ần phƣơng pháp tiếp ận tri thứ khá hẳn so với phƣơng pháp họ tập truyền thống b o lâu n y vẫn ƣợ áp dụng Ngƣời hƣớng dẫn phải thiết kế lại phƣơng pháp giảng dạy, b i giảng, á h thứ quản lý ngƣời họ s o ho phù hợp với trình ộ tri thứ , phù hợp với tình hình thự tế ng diễn r Đ ng thời ngƣời họ ần tự tìm hiểu, tự họ tập, hủ ộng t h ự tìm kiếm những tri thứ , những t i liệu liên qu n ể nâng o kiến thứ . Trong quá trình o tạo theo t n hỉ, ngƣời giáo viên luôn ng v i trò hƣớng dẫn, gợi ý, ƣ r á th m số ể ngƣời họ phải tự tìm hiểu, tự nghiên ứu Việ n y tạo ho ngƣời họ t nh hủ ộng, sự sáng tạo v tinh thần ầu tiến, mong muốn ƣợ họ hỏi nhiều hơn nữ , ƣợ kh i sáng nhiều hơn nữ á vấn ề liên qu n Bên ạnh v i trò ủ ngƣời thầy, ngƣời hƣớng dẫn ùng với hệ thống ơ sở vật hất ầy ủ thì một ngƣời thầy thứ h i luôn âm thầm hỗ trợ ngƣời họ , song 1
h nh với ngƣời họ trong suốt quãng ƣờng họ tập h nh l hệ thống thông tin - thƣ viện C thể khẳng ịnh thƣ viện l một trong những yếu tố không thể thiếu trong việ g p phần thú ẩy sự nghiệp giáo dụ phát triển, l một trong những yếu tố ăn bản v qu n trọng, l ơ sở ể á phòng b n huyên môn trong trƣờng ại họ thự hiện hứ năng, nhiệm vụ ủ mình ể ảm bảo hiệu quả giảng dạy v họ tập Cùng với hệ thống thông tin ại húng, thƣ viện ng v i trò l một trong những nơi ung ấp ngu n thông tin h nh thống v h nh xá ho bạn ọ , l ầu nối giữ thông tin v ngƣời sử dụng Đặ biệt trong sự nghiệp giáo dụ ổi mới với phƣơng thứ o tạo theo t n hỉ thì v i trò ủ thƣ viện ng y ng ƣợ khẳng ịnh v trở th nh một trong những ông ụ ƣợ sử dụng nhiều nhất trong quá trình họ tập, nghiên ứu Sinh viên sẽ ến thƣ viện nghiên ứu, họ hỏi v tìm kiếm t i liệu trên ơ sở gợi ý, hƣớng dẫn ủ ngƣời thầy Thầy giáo sẽ ến thƣ viện ể nghiên ứu, th m khảo t i liệu l m ho b i giảng ủ mình thêm phong phú v ho n hỉnh hơn Ngoài á giờ thảo luận nh m, tự họ , tự tìm hiểu, thì thƣ viện l nơi tốt nhất ể sinh viên thể tr o ổi thông tin, thảo luận v nghiên ứu á vấn ề phát sinh. Trong quá trình hoạt ộng thƣ viện, thể thấy bạn ọ l yếu tố sống òn ủ bất kỳ một thƣ viện n o Nhìn v o số lƣợng bạn ọ , thể biết ƣợ thƣ viện hoạt ộng hiệu quả h y không? Bạn ọ l ối tƣợng phụ vụ h nh ủ ông tá thƣ viện, l yếu tố then hốt ủ mọi vấn ề tại thƣ viện Bạn ọ vừ l khá h h ng ủ á dị h vụ thông tin, nhƣng ng thời ng l ngƣời tạo r á ngu n thông tin mới Bạn ọ ng v i trò qu n trọng trong sự tƣơng tá với thƣ viện, l ơ sở ể ịnh hƣớng ho hoạt ộng ủ thƣ viện Họ th m gi v o hầu hết á công oạn ủ thƣ viện v l ối tƣợng quyết ịnh sự th nh ông ủ thƣ viện Chúng t ều biết rằng trong hoạt ộng thƣ viện nhiều ông oạn khác nhau, có nhiều chuyên môn khác nhau; mỗi ông oạn huyên môn ấy những ối tƣợng riêng, v i trò riêng, ý ngh riêng v tất ả á ông oạn tạo th nh một dây huyền thông tin tƣ liệu ho n hỉnh hỉ ể phụ vụ ho một mụ h uối ùng: l ƣ thông tin ến với bạn ọ , phụ vụ thông tin ho bạn ọ Vậy âu hỏi ặt r l : L m gì ể hấp dẫn, thu hút bạn ọ ? L m thế n o ể ủ thông tin phụ vụ bạn 2
ọ ? Vì xét ho ùng, tất ả á ông oạn huyên môn sẽ trở th nh vô ngh , không giá trị nếu thông tin không ến ƣợ với bạn ọ Nhiệm vụ n y sẽ do ông oạn phụ vụ bạn ọ giải quyết Công oạn phụ vụ bạn ọ l ông oạn uối ùng v l khâu qu n trọng nhất trong dây huyền thông tin tƣ liệu Công oạn n y l m nhiệm vụ trự tiếp thông qu tiếp xú với bạn ọ , gắn hặt với sự thỏ mãn ủ bạn ọ v th nh ông ủ thƣ viện Bất kỳ một ơ qu n thông tin, thƣ viện n o muốn th nh ông h y t n tại ều phải qu n tâm ến bạn ọ , qu n tâm ến ông tá phụ vụ bạn ọ bởi vì bạn ọ l yếu tố quy ịnh hứ năng, nhiệm vụ ủ thƣ viện; l thƣớ o ể ánh giá hiệu quả hoạt ộng ủ thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng l trƣờng ại họ mới ƣợ th nh lập trên ơ sở nâng ấp từ trƣờng o ẳng trự thuộ UBND tỉnh, tiền thân l Trƣờng C o ẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hải Dƣơng, do vậy ơ sở vật hất òn ngh o n n, ội ng án bộ òn mỏng, trình ộ huyên môn hƣ o Đây l trƣờng ại họ ông lập duy nhất trên ị b n tỉnh Hải Dƣơng. Từ năm 2012 ến n y, Trƣờng ĐHHD bắt ầu áp dụng phƣơng thứ o tạo theo tín hỉ Tuy nhiên do l trƣờng ại họ mới ƣợ th nh lập nên hoạt ộng o tạo - NCKH ủ Trƣờng ĐHHD òn gặp rất nhiều kh khăn, hạn hế Nh trƣờng ng từng bƣớ ổi mới v ho n thiện về ơ ấu tổ hứ , phƣơng thứ quản lý v phƣơng pháp giảng dạy. Song h nh ùng sự t n tại v phát triển ủ Trƣờng ĐHHD l Thƣ viện Nhà trƣờng (s u ây gọi tắt l Thƣ viện), một trong những ơn vị trự thuộ Nh trƣờng trong quá trình o tạo - NCKH hất lƣợng v b i bản Thƣ viện ảnh hƣởng không nhỏ ến hất lƣợng o tạo Trải qu những kh khăn ủ quá trình nâng ấp, Thƣ viện ng ng từng bƣớ ho n thiện Mặ dù sự hỉ ạo sâu sát ủ á ấp lãnh ạo và thu ƣợ một số th nh tựu áng kể, phát huy ƣợ v i trò l ngƣời thầy thứ h i trong quá trình o tạo - NCKH ủ Nh trƣờng, nhƣng việ thu thập - xử lý, ung ấp thông tin t i liệu - giáo trình phụ vụ án bộ, giáo viên v sinh viên trong quá trình họ tập, nghiên ứu thì òn không t những hạn hế, thiếu s t v những bỡ ngỡ b n ầu ủ việ huyển ổi hình thứ o tạo Do vậy òi hỏi Thƣ 3
viện ần huyển biến nhiều hơn nữ trong việ ung ấp thông tin, áp dụng á huẩn nghiệp vụ, phát triển vốn t i liệu phong phú dạng, ải tiến phƣơng thứ phụ vụ, nâng o trình ộ ội ng án bộ thông tin – thƣ viện, tăng ƣờng ầu tƣ ơ sở vật hất kỹ thuật hạ tầng và ông nghệ thông tin, ẩy mạnh ứng dụng ông nghệ thông tin trong tất ả á hoạt ộng ủ Thƣ viện ể áp ứng á nhu ầu ấp thiết ặt r Đ ng thời ng từ tìm r á giải pháp phù hợp nhất trong việ ẩy mạnh ông tá phụ vụ bạn ọ , ung ấp thông tin ho bạn ọ , áp ứng á yêu ầu về ung ấp thông tin ho bạn ọ trong quá trình o tạo - NCKH. Với những lý do nêu trên, thể thấy rằng ề t i: “Nâng cao hiệu quả công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại học Hải Dương” l ềt i ần thiết v ý ngh thiết thự trong việ nâng o hất lƣợng giáo dụ , o tạo tại Trƣờng ĐHHD, h nh vì l do tôi ã họn ề t i trên l m ề t i luận văn tốt nghiệp ủ mình 2. Lịch sử nghiên cứu vấn ề Nền giáo dụ ại họ ng ƣợ ổi mới một á h ăn bản, to n diện; nền kinh tế tri thứ ng ng y ng khẳng ịnh ƣợ giá trị vốn v hỗ ứng ủ n trong xu thế to n ầu h ủ nền kinh tế thị trƣờng Sự ổi mới ủ giáo dụ nƣớ nh òi hỏi hệ thống thông tin thƣ viện ng phải th y ổi ể áp ứng ƣợ nhu ầu o tạo, nghiên ứu v ứng dụng v o sản xuất v thự tế hiện n y á thƣ viện ủ các viện nghiên ứu, á trƣờng ại họ ng ng dần ƣợ hiện ại h Một trong những hƣớng i ần thiết ủ á thƣ viện ng ƣợ hiện ại h l áp ứng nhu ầu tin ủ ngƣời dùng tin, hủ ộng ung ấp thông tin ho bạn ọ Trong quá trình nghiên ứu v ho n thiện luận văn, tá giả ã xem xét một số t i liệu th m khảo m ng t nh lý luận về ông tá phụ vụ bạn ọ Cá t i liệu n y m ng nội h m rất sâu sắ v giá trị th m khảo trong việ xây dựng v hệ thống h á khái niệm, ịnh ngh , á tiêu h về ông tá phụ vụ bạn ọ … ƣợ oi l huẩn mự về mặt họ thuật h y lý luận ơ bản về ông tá phụ vụ NDT C thể kể ến á t i liệu n y nhƣ: 4
- Trần Thị Minh Nguyệt (2010), Tập bài giảng “NDT v NCT”, Trƣờng Đại họ Kho họ Xã hội v Nhân văn, Đại họ Quố gi , H Nội - Phan Văn (1978), Côn t độ ả, Đại họ tổng hợp H Nội, H Nội - Lê Văn Viết (2000), Cẩm n n n ề t v n, Nxb Văn h thông tin, H Nội - Trần Thị Th nh Vân Tập b i giảng môn “Công tá phụ vụ ngƣời dùng tin”, H Nội Ngoài ra còn có khá nhiều ông trình nghiên ứu về vấn ề phụ vụ NDT, tập trung v o ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin, nâng o hất lƣợng phụ vụ v thỏ mãn nhu ầu tin nhƣ: - “Côn t p ụ vụ n n t n tạ t v n Tr n Đạ ọ Quản Bìn ” ủ Trần Thị Lụ bảo vệ năm 2013; - “Côn t p ụ vụ bạn đọ tạ T v n Tr n Đạ ọ S p ạm H Nộ 2” ủ Ho ng Thị B h Liên bảo vệ năm 2012; - “Nân o ất l ợn ôn t p ụ vụ n đọ / Trƣơng Đại Lƣợng, Nguyễn Hữu Ngh //Tạp h Thƣ viện Việt N m – Số 1 (13) – 2008. – tr.32-36; - “Nân o ất l ợn p ụ vụ n n t n tạ t v n Họ v n Quân sự k u vự H Nộ ” ủ Trần Thị B h Huệ bảo vệ năm 2013; - “N ên ứu n u u t n v k ả n n đ p ứn tạ T v n Tr n Đạ ọ P ơn Đôn ” ủ Nguyễn Thị Chi bảo vệ năm 2013; - “P t tr ển ôn t đ o tạo n n t n tạ T v n Tr n Đạ ọ H Tĩn ” ủ tá giả Ph n Thị Dung - Trung tâm Thƣ viện Trƣờng Đại họ H T nh; Hầu hết á công trình trên ều nêu lên ƣợ thự trạng về ngu n lự thông tin, ơ sở hạ tầng, ông nghệ thông tin tại á ị iểm khá nh u Do ặ thù ủ á ị iểm v xuất phát từ thự tế khác nhau nên á tá giả ng có cá h tiếp ận v phƣơng thứ nghiên ứu khá nh u ể i ến ặt vấn ề v giải quyết vấn ề Cá tá giả khi nghiên ứu ều hung mụ h l tìm r á nguyên nhân, hạn hế ủ ông tá phụ vụ bạn ọ v ề xuất á giải pháp nhằm nâng o hiệu quả ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin 5
Với phạm vi ị lý ng nhƣ hiện trạng thự tế, ề tài “Nâng cao hiệu quả công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại học Hải Dương” l ề tài ý ngh nhất ịnh trong việ tìm r á nguyên nhân v hạn hế ủ Thƣ viện Trƣờng ĐHHD ể từ ƣ r á ề xuất nhằm hoàn thiện v nâng o hất lƣợng ông tá phụ vụ bạn ọ ở ây 3. Mục ch nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên ứu, ánh giá thự trạng thự trạng, ánh giá những ƣu iểm v hạn hế ủ ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng, ng thời mong muốn tìm r á giải pháp nhằm ổi mới v nâng o hiệu quả ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin ể áp ứng tốt hơn nhu ầu o tạo - NCKH ủ Nh trƣờng 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thự hiện mụ tiêu nghiên ứu trên luận văn sẽ giải quyết á nhiệm vụ s u: - Hệ thống h lý luận về ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin trong dây huyền hoạt ộng ủ Thƣ viện; - Nghiên ứu thự trạng ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Trung tâm Thông tin – Thƣ viện Trƣờng ĐHHD trong gi i oạn hiện n y; - Dự v o á số liệu khảo sát ƣợ ể ánh giá những ƣu iểm v hạn hế ủ ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng, tìm r những nguyên nhân liên qu n ến á mặt ƣu iểm v hạn hế ; - Đề xuất á giải pháp nhằm nâng o hiệu quả ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng ĐHHD ể áp ứng nhu ầu thông tin phụ vụ ho o tạo – NCKH ủ Nh trƣờng. 4. Giả thuyết nghiên cứu Giả thuyết ặt r ho ông trình nghiên ứu n y l : Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng ƣợ nâng ấp trên ơ sở ủ một trƣờng C o ẳng trự thuộ tỉnh Hải Dƣơng nên òn nhiều kh khăn, hạn hế ặ biệt l hệ thống b i giảng, giáo trình và cá t i liệu th m khảo khá , trong quá trình nâng ấp lên ại họ , Nh trƣờng hƣ hú trọng ến ông tá ung ấp thông tin ho ngƣời dùng tin Bên ạnh , 6
hoạt ộng ủ ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin nhiều yếu tố ảnh hƣởng ến nhƣ: tổ hứ phụ vụ, á sản phẩm v dị h vụ thông tin, hệ thống ơ sở vật hất ủ Nh trƣờng, mạng lƣới ông nghệ thông tin, trình ộ ủ án bộ Thƣ viện…Nếu nhƣ á yếu tố n y ƣợ ảm bảo thì ƣơng nhiên hất lƣợng ủ ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin ủ Nh trƣờng sẽ ƣợ nâng o áng kể Khi hất lƣợng ủ ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin ƣợ nâng o thì kéo theo á hoạt ộng liên qu n ng ƣợ nâng o nhƣ: hất lƣợng o tạo - NCKH ủ Nh trƣờng, kiến thứ ủ sinh viên ng theo họ , hệ thống b i giảng, giáo trình v t i liệu th m khảo ng sẽ ƣợ ho n thiện. Lú n y Thƣ viện sẽ ảm nhiệm tốt vị tr l ngƣời thầy thứ h i trong quá trình o tạo - NCKH, giảng dạy v ảm nhiệm tốt hứ năng ủ một thƣ viện trƣờng ại họ 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Đề t i lấy ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng ĐHHD l m ối tƣợng nghiên ứu 5.2. Phạm vi nghiên cứu Đề t i tập trung nghiên ứu về ông tá phụ vụ NDT tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng tại ơ sở 1 tại ng 1002 - 1004 Đại lộ Lê Th nh Nghị - Th nh phố Hải Dƣơng trong gi i oạn hiện nay. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Nghiên ứu ƣợ thự hiện trên ơ sở phƣơng pháp luận ủ hủ ngh duy vật biện hứng, duy vật lị h sử v á qu n iểm, ƣờng lối h nh sá h ủ Đảng v Nh nƣớ về giáo dụ , phát triển hoạt ộng thông tin – thƣ viện ể áp ứng tốt hơn ho ông tá o tạo v nghiên ứu kho họ tại á trƣờng ại họ 6.2. Phương pháp nghiên cứu cụ th Trong quá trình thự hiện luận văn, á phƣơng pháp hủ yếu ƣợ lự họn v áp dụng l : - Phƣơng pháp thu thập, phân t h, tổng hợp, thống kê; 7
- Phƣơng pháp quan sát; - Phƣơng pháp iều tr bằng phiếu hỏi; - Phƣơng pháp phỏng vấn, so sánh 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn c a ề tài 7.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả ủ quá trình nghiên ứu g p phần hệ thống h lý luận về ông tá phụ vụ bạn ọ , l m r hơn về v i trò ủ thƣ viện trong việ ảm bảo ung ấp thông tin tại trƣờng ại họ . 7.2. Ý nghĩa thực tiễn Dự trên ơ sở phân t h nguyên nhân ủ những hạn hế ối với ông tác phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng, ƣ r những giải pháp ụ thể, khả thi nhằm nâng o ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Trƣờng ĐHHD áp ứng yêu ầu o tạo - NCKH ủ Nh trƣờng. 8. Kết quả nghiên cứu - Hệ thống h những vấn ề lý luận về ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng; - Đánh giá về hiện trạng, khả năng ung ấp v thỏ mãn nhu ầu tin ho ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng Đại họ Hải Dƣơng; - Đề xuất những giải pháp ổi mới trong ông tá phụ vụ ngƣời dùng tin nhằm thỏ mãn nhu ầu tin ủ ngƣời dùng tin tại Thƣ viện Trƣờng ĐHHD. 9. ố cục luận văn Ngo i phần mở ầu, kết luận, d nh mụ t i liệu th m khảo v phụ lụ , ấu trú luận văn g m 3 hƣơng chính: C ơn : Cơ sở lý luận v t ự t ễn về ôn t p ụ vụ n n t n tạ T v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn ; C ơn 2: T ự trạn ôn t p ụ vụ n n t n tạ T v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn ; C ơn 3: Các g ả p p nân o ất l ợn ôn t p ụ vụ n n tn tạ Th v n Tr n Đạ ọ Hả D ơn . 8
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƯỜI DÙNG TIN TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI DƯƠNG 1.1. Cơ sở lý luận về công tác phục vụ ngƣời dùng tin 1.1.1. Khái niệm người dùng tin nhu c u tin và vai trò của người dùng tin Thế kỷ 21 l thế kỷ thông tin, l thế kỷ ủ ông nghệ xuyên quố gi Hầu hết thông tin ều m ng t nh ứng dụng v ƣợ lƣu trữ không hỉ tại thƣ viện, á kho lƣu trữ m n ƣợ phổ biến một á h rộng rãi trên to n ầu Với ặ thù ủ ng nh nghề lấy ối tƣợng ngƣời ọ v sử dụng thông tin l m ối tƣợng nghiên ứu h nh thì ngƣời dùng tin (NDT) ƣợ oi l trung tâm nghiên ứu v phụ vụ ủ cá thƣ viện Chƣ b o giờ á thƣ viện lại tập trung nghiên ứu v ề o v i trò ủ NDT ến thế, á nhu ầu tin (NCT) ủ NDT luôn dạng v phong phú vì thế các thƣ viện phải tập trung nghiên ứu v tìm r những phƣơng pháp, những á h thứ ể thỏ mãn á yêu ầu ủ họ, ảm bảo ho á nhu ầu thông tin ủ họ Trong bất kỳ một thƣ viện n o, NDT luôn ƣợ oi l ối tƣợng qu n trọng, ối tƣợng hủ yếu ể thƣ viện t n tại v phát triển Một thƣ viện không nhiều NDT ng ngh với việ thƣ viện lạ hậu, ngh o n n thông tin v không năng lự phụ vụ Do , á thƣ viện luôn lấy ông tá phụ vụ NDT l m thƣớ o, l m tiêu huẩn ể ánh giá hiệu quả hoạt ộng ủ thƣ viện Khái niệm ngƣời dùng tin (NDT) Từ iển Việt - Anh - Pháp ã ịnh ngh : “user: ngƣời sử dụng, user inform tion: Ngƣời sử dụng thông tin” [23, tr.1418] T thể hiểu rằng NDT ở ây l ngƣời ọ h y ngƣời sử dụng thông tin ể thỏ mãn nhu ầu tin ủ mình Còn theo tá giả Trần Thị Minh Nguyệt: “Ngƣời dùng tin l ngƣời sử dụng thông tin ể thoả mãn nhu cầu tin của mình. NDT phải NCT v l hủ thể ủ nhu ầu tin”. [18, tr.5]. C nhiều á h hiểu về ngƣời ọ , ngƣời ọ theo ngh thông thƣờng, ngƣời ọ với tƣ á h th m gi hoạt ộng thƣ viện… “N đọ t o n ĩ t ôn t ng: l ngƣời có nhu cầu ọc, và sử dụng tài 9
liệu ể thỏ mãn nhu ầu ọc của mình”. [18, tr.5]. “N đọc, vớ t n i tham gia hoạt độn t v n: ƣợc hiểu là ngƣời có nhu cầu ọ , ng thời sử dụng tài liệu trong thƣ viện ể thỏ mãn nhu cầu ọc của mình”. [18, tr.5]. Trong thực tiễn hoạt ộng thƣ viện ở Việt N m, ngƣời ọc củ thƣ viện là bạn ọ , ộc giả, ngƣời dùng thƣ viện ều ùng ý ngh Mỗi cá nhân trong xã hội ều có thể trở th nh ngƣời ọc củ thƣ viện nếu họ sử dụng một thƣ viện nào Trong tƣơng l i, khi thƣ viện iện tử, thƣ viện số, thƣ viện ảo phát triển, mỗi ngƣời dân có nhu cầu ọ ều có thể sử dụng các dịch vụ củ thƣ viện ở bất kỳ ị iểm hay thời gi n n o, ngh l trở th nh ngƣời ọc củ thƣ viện mà không cần phải ặt hân ến thƣ viện. T thấy NDT là một thực thể xã hội. Nhu cầu tin của họ nảy sinh v t n tại trong quá trình họ thực hiện các hoạt ộng sống và các quan hệ xã hội khác. Đ ng thời NDT ng thuộ nhiều th nh phần xã hội khá nh u nhƣ: bá s , sinh viên, giáo viên, nhà nghiên cứu… Khái niệm nhu cầu tin (NDT) Nhu cầu l một hiện tƣợng tâm lý nằm trong ấu trú tâm lý hung ủ on ngƣời Cá nh kinh iển ủ Chủ ngh Má - Lênin ho rằng “nhu cầu l òi hỏi khá h qu n ủ on ngƣời với một ối tƣợng nhất ịnh, trong những iều kiện nhất ịnh, ảm bảo duy trì ho sự sống v sự phát triển ủ on ngƣời” [5, tr.493] Theo Từ iển Tiếng Việt: “nhu ầu l iều òi hỏi ủ ời sống, tự nhiên v xã hội” [24, tr.725]. Nhƣ vậy nhu cầu tin l òi hỏi khách quan củ on ngƣời (cá nhân, nhóm, xã hội) ối với việc tiếp nhận và sử dụng thông tin, nhằm duy trì hoạt ộng sống của on ngƣời. Khi òi hỏi về thông tin củ on ngƣời trở nên cấp thiết thì nhu cầu tin sẽ xuất hiện. “Nhu cầu tin là một dạng của nhu cầu tinh thần, nhu cầu bậc cao của con ngƣời. Nhu cầu tin nảy sinh trong quá trình thực hiện các hoạt ộng khác nhau của on ngƣời. Thông tin về ối tƣợng hoạt ộng, về môi trƣờng v phƣơng tiện hoạt 10
ộng là yếu tố quan trọng tạo nên hiệu quả hoạt ộng củ on ngƣời. Bất kỳ hoạt ộng nào muốn ạt kết quả tốt ẹp ng ần phải có thông tin ầy ủ”. [18, tr.12] Trong uộ sống thự tiễn, on ngƣời nhiều nhu ầu khá nh u Mỗi nhu ầu lại m ng một mụ h, ý ngh khá trong việ tiếp ận v giải quyết á vấn ề phát sinh Vì lẽ , hoạt ộng ng nhiều, ng phứ tạp òi hỏi lƣợng thông tin phải ầy ủ v h nh xá Đ ng thời NCT phát triển o lại tá ộng ngƣợ trở lại tới sự phát triển ủ á hoạt ộng sản xuất v kinh do nh l m tăng năng suất, g p phần phát triển xã hội Do : “NCT l yếu tố qu n trọng tạo nên ộng ơ ủ hoạt ộng thông tin, vì vậy thể coi NCT l ngu n gố tạo r hoạt ộng thông tin”. [18, tr.12] Ngƣời dùng tin l yếu tố ơ bản ể duy trì hoạt ộng ủ thƣ viện, l trung tâm ể thƣ viện t n tại Trong thời ại thông tin ƣợ oi nhƣ một m n h ng h thể tr o ổi, mu bán thì ngƣời dùng tin ƣợ oi l khá h h ng ủ á dị h vụ thông tin, ng thời ng ƣợ oi l ngƣời sản sinh r á thông tin khá Trong “Cẩm n ng nghề thƣ viện”, tá giả Lê Văn Viết ã ề ập: “Muốn việ phụ vụ NDT ạt kết quả tốt nhất ần phải nghiên ứu xem ngƣời ọ muốn v th h ọ ái gì Nghiên ứu nhu ầu NDT, vì thế l bộ phận hữu ơ ủ hoạt ộng thƣ viện” [26, tr.42]. Nghiên ứu hứng thú v NCT sẽ giúp án bộ thƣ viện phụ vụ NDT hiệu quả, hƣớng dẫn NDT ọ úng t i liệu m họ ần, tuyên truyền t i liệu úng ối tƣợng, g p phần ịnh hƣớng ho ông tá bổ sung v phát triển thƣ viện Vai trò c a ngƣời dùng tin Trong á hệ thống thông tin thƣ viện, ngƣời dùng tin ng v i trò vô ùng qu n trọng Họ l yếu tố t nh tƣơng tá h i hiều ối với ơn vị thông tin C thể thấy r iều n y qu á mặt s u: - Cá Trung tâm Thông tin Thƣ viện luôn lấy ngƣời dùng tin l m ơ sở ể ịnh hƣớng ho á hoạt ộng ủ họ dự trên ơ sở nghiên ứu nhu ầu tin ủ NDT; 11
- “Ngƣời dùng tin l nhân tố đ ều ỉn , đ n ớn cho hoạt ộng thông tin - thƣ viện Khi sử dụng á sản phẩm v dị h vụ thông tin ể tìm kiếm, tiếp ận thông tin phù hợp với nhu ầu tin ủ mình, ngƣời dùng tin sẽ phân t h, ánh giá hất lƣợng á sản phẩm v dị h vụ thông tin ƣợ ung ấp kiến ánh giá ủ ngƣời dùng tin trong quá trình sử dụng thông tin g p phần iều hỉnh hoạt ộng thông tin - thƣ viện theo hƣớng phù hợp v hiệu quả hơn với nhu ầu ủ ngƣời dùng tin”. [18, tr.8]; -L hủ thể ủ NCT nên NDT ƣợ oi l ngu n gố , l yếu tố k h th h ủ hoạt ộng thông tin – thƣ viện; - Thông qu á tiếp xú v sử dụng thông tin, ngƣời dùng tin th m gi trự tiếp v o quá trình sản sinh r á thông tin mới 1.1.2. Khái niệm về công tác phục vụ người dùng tin Trong “Cẩm n ng nghề thƣ viện”, tá giả Lê Văn Viết ã ịnh ngh nhƣ s u: “P ụ vụ n n tnl oạt độn t v n n ằm tuyên truyền v đ r p ụ vụ n ữn ạn t l u, oặ bản s o n , pđ n đến t v n tron v lự ọn v sử ụn t l uđ Côn t n y đ ợ xây ựn trên sự kết ợp qu trìn l ên qu n ặt ẽ vớ n u v p ụ vụ t v n, p ụ vụ t ôn t n tr ứu” [26, tr.32]. Qu khái niệm n y húng t thấy ông tá phụ vụ NDT l việ tổ hứ phụ vụ t i liệu ho NDT, l một hoạt ộng ủ thƣ viện nhằm thú ẩy, phát triển v thỏ mãn nhu ầu, hứng thú ọ t i liệu thông qu việ tuyên truyền, hƣớng dẫn v ung ấp á t i liệu, thông tin dƣới nhiều hình thứ khá nh u Công tá phụ vụ NDT b o g m á hình thứ tổ hứ v phƣơng pháp phụ vụ ngƣời ọ ở trong v ả ngo i thƣ viện, ng thời ông tá phụ vụ NDT òn l thƣớ o hiệu quả ủ việ luân huyển t i liệu v tá dụng ủ n trong ời sống xã hội Công tá phụ vụ NDT l một tập hợp á biện pháp khá nh u từ việ tổ hứ phụ vụ, nghiên ứu tâm lý, nghiên ứu lý luận v phƣơng pháp phụ vụ NDT ùng những ông việ liên qu n khá 12