Luận văn Thạc sĩ Văn học: Hình ảnh "trăng" trong thơ Thiền Lý Trần Việt Nam và thơ Đường Trung Quốc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br /> ————————————<br /> <br /> Quản Hồng Vĩ<br /> <br /> HÌNH ẢNH “TRĂNG” TRONG THƠ<br /> THIỀN LÝ TRẦN VIỆT NAM VÀ<br /> THƠ ĐƯỜNG TRUNG QUỐC<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh – 2011<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br /> ————————————<br /> <br /> Quản Hồng Vĩ<br /> <br /> HÌNH ẢNH “TRĂNG” TRONG THƠ<br /> THIỀN LÝ TRẦN VIỆT NAM VÀ<br /> THƠ ĐƯỜNG TRUNG QUỐC<br /> <br /> Chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số: 60 22 34<br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC<br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> PGS.TS. ĐOÀN THỊ THU VÂN.<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh – 2011<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................ 3<br /> 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................. 4<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................... 5<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu........................... 11<br /> 4. Kết cấu luận văn ................................................................................. 12<br /> PHẦN NỘI DUNG................................................................................... 13<br /> Chương 1. Những vấn đề chung ............................................................... 13<br /> Chương 2. So sánh hình ảnh trăng trong thơ thiền Lý Trần và thơ Đường về phương<br /> diện nội dung, ý nghĩa .............................................................................. 19<br /> 2.1. Những điểm tương đồng ................................................................ 19<br /> 2.2. Những điểm dị biệt......................................................................... 34<br /> 2.3. Ý nghĩa của những tương đồng và dị biệt này (về mặt cảm hứng nghệ thuật) 48<br /> Chương 3. So sánh hình ảnh trăng trong thơ thiền Lý Trần và thơ Đường về phương<br /> diện nghệ thuật thể hiện ........................................................................... 65<br /> 3.1. Những điểm tương đồng ................................................................ 65<br /> 3.2. Những điểm dị biệt......................................................................... 80<br /> 3.3. Ý nghĩa của những tương đồng và dị biệt này (về mặt tư duy nghệ thuật và<br /> phong cách nghệ thuật) ......................................................................... 87<br /> PHẦN KẾT LUẬN ................................................................................ 106<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Trong nền văn học Việt Nam, văn học trung đại có một vị trí rất quan trọng,<br /> trong đó thơ thiền Lý Trần đóng một vai trò trí tuệ và đặc sắc nhất. Thơ thiền Lý<br /> Trần là sản phẩm kết hợp của một nền triết học giàu chất tự do, và một thời đại<br /> mang đậm tính nhân văn. Do thời đại Lý-Trần Phật giáo rất thịnh đạt và có nhiều<br /> đóng góp trong cuộc đại phục hưng và phát triển rực rỡ của văn hóa dân tộc Việt<br /> Nam, vì vậy, nếu muốn tìm hiểu sâu sắc và toàn diện về thời đại này cả ở văn hóa<br /> lẫn con người, cần phải nghiên cứu thơ thiền một cách đầy đủ và thấu đáo.<br /> Thời nhà Đường (618-907) là thời kỳ hoàng kim của văn học và nghệ thuật<br /> Trung Quốc, trong đó thi ca là thể loại văn học phát triển phồn vinh nhất. Thơ<br /> Đường không chỉ là một trong những di sản văn hóa quí báu nhất của Trung Quốc,<br /> mà còn là một viên ngọc vô giá trong kho tàng văn học thế giới. Mặc dù cách đây<br /> đã hơn 1000 năm, nhưng những tác phẩm thơ Đường vẫn còn được lưu truyền<br /> cho đến nay, Những nhà thơ như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị đã trở thành<br /> những đại thi hào của nhân loại. Cũng như thơ thiền Lý – Trần, thơ Đường chịu<br /> ảnh hưởng không ít từ tư tưởng Phật giáo. Phật giáo du nhập vào Trung Quốc, tới<br /> nhà Đường đã có hơn 600 năm lịch sử. Tư tưởng Phật giáo như thấm sâu vào<br /> cuộc sống của nhân dân thời nhà Đường, điều đó được thể hiện ở rất nhiều mặt<br /> như: sự xuất hiện đông đảo các đền chùa, sự tiếp nhận của quần chúng nhân dân<br /> về giáo lý đạo Phật… Do thơ ca là một thể loại văn học nổi bật nhất dưới thời nhà<br /> Đường, sự lưu truyền của tư tưởng Phật giáo cũng thúc đẩy thơ Đường vươn lên<br /> <br /> một đỉnh cao mới.<br /> Trung Quốc và Việt Nam là hai nước láng giềng hữu nghị, có lịch sử giao lưu<br /> văn hóa lâu đời. Trong ba nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa là Nhật<br /> Bản, Hàn Quốc và Việt Nam, có thể nói Việt Nam là nước chịu ảnh hưởng một<br /> cách sâu sắc nhất. Sự ảnh hưởng này đã thâm nhập vào mọi mặt của đời sống xã<br /> hội của Việt Nam như ngôn ngữ, văn học, nghệ thuật, các chuẩn mực đạo đức…<br /> Phật giáo từ Ấn Độ lưu truyền tới Trung Quốc, sau đó lại du nhập vào Việt Nam,<br /> nó có ảnh hưởng sâu sắc đến cả thơ Đường lẫn thơ thiền thời Lý Trần. Đó là lý do<br /> vì sao chúng chúng tôi chọn hai đối tượng này để so sánh. Các nhà thơ Việt Nam<br /> và Trung Quốc đều chịu ảnh hưởng tư tưởng Phật giáo, điều này thể hiện khá rõ<br /> trong các tác phẩm của họ. Cho nên, đối với một hiện tượng hoặc một đối tượng<br /> thường gặp, cảm nhận của họ như thế nào, cách thể hiện có giống nhau hay không,<br /> tình cảm của họ ra sao… là những vấn đề mà chúng chúng tôi rất quan tâm. Hy<br /> vọng thông qua việc nghiên cứu thơ thiền Lý Trần và thơ Đường trong so sánh<br /> tương quan có thể tìm ra đáp án của những câu hỏi trên. Và từ đó có thể tìm hiểu<br /> về tư duy nghệ thuật cũng như tình cảm đối với cuộc sống của các nhà thơ đương<br /> thời.<br /> Với những lý do trên, chúng chúng tôi chọn hình ảnh “trăng” trong thơ thiền<br /> Lý Trần và thơ Đường Trung Quốc làm đề tài luận văn thạc sĩ.<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề<br /> Qua tìm kiếm trên mạng internet, chúng tôi chưa phát hiện có ai từng so sánh hình<br /> ảnh trăng giữa thơ thiền Lý Trần và thơ Đường, tuy nhiên có một số học giả đã<br /> <br />