Luận văn Thạc sĩ Văn học: Hình tượng người phụ nữ trong Văn học hiện đại Hàn Quốc qua cái nhìn của các nhà văn nữ

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:170

Thêm vào BST

Báo xấu

458
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Văn học: Hình tượng người phụ nữ trong Văn học hiện đại Hàn Quốc qua cái nhìn của các nhà văn nữ giới thiệu tới các bạn những nội dung về khái quát về người phụ nữ trong văn học Korea và khái quát về Văn học hiện đại Korea; hình tượng người phụ nữ qua sự thể hiện của Văn học hiện đại Hàn Quốc; nghệ thuật thể hiện hình tượng người phụ nữ trong Văn học hiện đại Hàn Quốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Văn học: Hình tượng người phụ nữ trong Văn học hiện đại Hàn Quốc qua cái nhìn của các nhà văn nữ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH _______________________ CAO THỊ LAN HÌNH TƯỢNG NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG VĂN HỌC HIỆN ĐẠI HÀN QUỐC QUA CÁI NHÌN CỦA CÁC NHÀ VĂN NỮ LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC TP. Hồ Chí Minh tháng 11/2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH _______________________ CAO THỊ LAN HÌNH TƯỢNG NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG VĂN HỌC HIỆN ĐẠI HÀN QUỐC QUA CÁI NHÌN CỦA CÁC NHÀ VĂN NỮ Chuyên ngành: Văn học nước ngoài Mã số : 66 22 30 LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHAN THU HIỀN TP. Hồ Chí Minh tháng 11/2012
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Và kết quả trong luận văn này chưa từng được công bố ở các công trình khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 11 năm 2012 Người viết luận văn Cao Thị Lan Lớp văn học nước ngoài Khóa 21
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, ngoài nỗ lực của bản thân, người viết còn nhận được sự động viên giúp đỡ của rất nhiều người. Người viết xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phan Thu Hiền- Trưởng bộ môn Hàn Quốc học, trường Đại Học KHXH& NV TP. Hồ Chí Minh. Cô đã tận tình giúp đỡ người viết giải quyết các vấn đề vạch ra trong đề tài, cũng như tận tình hướng dẫn người viết trong suốt quá trình làm luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Ban chủ nhiệm khoa Ngữ văn, phòng SĐH Trường ĐHSP TP. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện cho người viết hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, khích lệ người viết trong suốt quá trình thực hiện luận văn. TP. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2012 Người viết
---1--- MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 2 1. Lí do chọn đề tài- mục đích nghiên cứu .............................................................. 2 2. Lịch sử vấn đề ........................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 14 4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 14 5. Đóng góp của luận văn ........................................................................................ 15 6. Bố cục của luận văn............................................................................................. 15 CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG VĂN HỌC KOREA VÀ KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI KOREA ....................... 17 1.1. Khái quát về người phụ nữ trong văn học truyền thống Korea .................. 17 1.1.1. Phụ nữ với văn học ......................................................................................17 1.1.2. Phụ nữ trong văn học ...................................................................................23 1.2. Khái quát về văn học hiện đại Korea ............................................................. 30 1.2.1. Bối cảnh của văn học hiện đại Korea ..........................................................30 1.2.2. Một số đặc điểm văn học hiện đại Korea ....................................................35 1.2.3. Khái quát về người phụ nữ trong văn học hiện đại Korea ...........................44 CHƯƠNG 2 : HÌNH TƯỢNG NGƯỜI PHỤ NỮ QUA SỰ THỂ HIỆN CỦA VĂN HỌC HIỆN ĐẠI HÀN QUỐC ..................................................................... 55 2.1. Người phụ nữ trong cuộc sống gia đình ......................................................... 55 2.2. Người phụ nữ trong quan hệ với xã hội ......................................................... 71 2.3. Sự kết hợp truyền thống và hiện đại trong hình tượng người phụ nữ........ 80 CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT THỂ HIỆN HÌNH TƯỢNG NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG VĂN HỌC HIỆN ĐẠI HÀN QUỐC ...................................................... 89 3.1. Nhân vật và hệ thống nhân vật ....................................................................... 89 3.1.1. Xây dựng nhân vật .......................................................................................89 3.1.2. Tổ chức hệ thống nhân vật .........................................................................102 3.2. Không- thời gian nghệ thuật ......................................................................... 110 3.2.1. Không gian nghệ thuật ...............................................................................110 3.2.2. Thời gian nghệ thuật ..................................................................................120 3.3. Kết cấu tự sự ................................................................................................... 125 3.3.1. Trình tự kể chuyện .....................................................................................125 3.3.2. Nhịp độ kể chuyện .....................................................................................129 3.3.3. Phương thức tự sự ......................................................................................135 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 149 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 155
---2--- MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài- mục đích nghiên cứu Việt Nam vốn đã mở cửa giao lưu kinh tế, văn hóa với một số nước trên thế giới từ khá sớm, nhưng đến năm 1992 Việt Nam mới chính thức đặt quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc. Hai nước Việt- Hàn từ khi giao lưu đã có những bước tiến đáng kể về mặt kinh tế, xã hội, giáo dục... nhưng vấn đề giao lưu văn học lại chưa theo kịp tốc độ so với các lĩnh vực khác. Vấn đề dịch thuật các tác phẩm Hàn sang tiếng Việt còn quá ít ỏi kéo theo những công trình nghiên cứu vẫn còn hạn chế. Vì vậy, việc nghiên cứu văn học Hàn Quốc tại Việt Nam cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Những năm gần đây, số lượng các nhà văn nữ trên văn đàn văn học Hàn tăng lên đáng kể, không chỉ về số lượng mà còn cả chất lượng. Họ cũng như những nhà văn nam giới khác khai thác nhiều vấn đề vô cùng đa dạng trong hiện thực cuộc sống. Có khác chăng chỉ là vì thuộc phái nữ nên trang văn của họ đậm chất nữ tính: tinh tế, sâu sắc và đầy niềm trắc ẩn. Đặc biệt là, các nhà văn nam tuy viết về người phụ nữ với nỗi niềm cảm thông sâu sắc nhưng dưới con mắt của các nhà văn nữ thì hình ảnh các nhân vật nữ vẫn chứa những nét độc đáo riêng, những nét cá tính riêng. Vì vậy, nghiên cứu vấn đề phụ nữ qua cái nhìn của các nhà văn nữ là một đề tài hấp dẫn, cần được quan tâm đích đáng. Qua đề tài này, chúng tôi mong muốn mở rộng con đường giao lưu văn hóa giữa hai nước Việt- Hàn, giúp bạn đọc Việt Nam hiểu hơn về con người cũng như văn hóa xứ Hàn. Đây cũng chính là cơ hội để chúng tôi được tiếp xúc với một nền văn học còn khá xa lạ nhưng chứa đầy sức hấp dẫn. 2. Lịch sử vấn đề Ở Việt Nam Trong phạm vi tư liệu mà chúng tôi bao quát được, tình hình giới thiệu và nghiên cứu văn học Hàn ở Việt Nam còn quá khiêm tốn, chủ yếu là các bài giới thiệu sơ lược xuất hiện trên một số tạp chí và một số bài viết được in trong giáo trình được giảng dạy ở các trường đại học.
---3--- Năm 1997, Nguyễn Long Châu viết cuốn Nhập môn văn học Hàn Quốc [7] Đây là cuốn sách đầu tiên viết về văn học Hàn dưới quan điểm của các giáo trình văn học sử Hàn Quốc tại Hàn Quốc. Sách ngoài phần phụ lục, tóm tắt và trích dịch các tác phẩm văn học thơ ca và văn xuôi, gồm 2 phần: Văn học cổ điển và văn học hiện đại. Trong phần văn học hiện đại, tác giả đã điểm qua các thời kì với một số tên tuổi tiêu biểu như Lee Kwang- soo, Kim Yoo- jeung, Park Chong- hwa… Tuy nhiên, cuốn sách này chỉ giới thiệu cho người đọc một cái nhìn sơ khảo, bước đầu về nền văn học Hàn Quốc. Trong tương lai, chúng ta cần những cuốn sách chuyên sâu về nội dung hơn nữa. Năm 1997, lần đầu tiên nhà văn Oh Jung- hee ra mắt bạn đọc Việt Nam với tập truyện ngắn Ván bài lúc hoàng hôn. Võ Thị Xuân Hà trong lời tựa với nhan đề “Sự cô đơn tạo nên thiên hà”[24] đã bước đầu giới thiệu với bạn đọc về tác giả Oh Jung- hee cũng như những truyện ngắn trong tập truyện của bà. Bài viết chú trọng vào phương diện nội dung trong các truyện ngắn như bi kịch gia đình với những nếp nhà không có trẻ con trong Sông lửa, hay cuộc sống xã hội thời kì sau chiến tranh với những tệ nạn, những thói hư tật xấu xuất hiện cùng với công cuộc mưu sinh trong Xóm người Hoa… Lời mở đầu của Võ Thị Xuân Hà mặc dù chưa thật sâu sắc, chưa thật đầy đủ, còn rất nhiều khía cạnh chưa được đề cập đến. Tuy nhiên, nó như chiếc chìa khóa để bạn đọc đến với những trang viết đầy trắc ẩn của Oh Jung- hee đối với những nhân vật của mình. Từ đó có thể hiểu và cảm thông hơn về những số phận, những mảnh đời còn nhiều bất hạnh trong tác phẩm. Năm 2009, trong bài viết “Không gian và thời gian trong một tập truyện ngắn Hàn Quốc”[49], Đỗ Thanh Thảo Miên và Đỗ Tiến Thắng đã nêu bật lên hình tượng không gian và thời gian mà Oh Jung- hee đã sử dụng trong Ván bài lúc hoàng hôn là không gian khác lạ, tạo nên một lực hấp dẫn riêng. Tác giả bài viết nhận định “Phải chăng tác giả muốn hướng người đọc tới sự lóe sáng của đất nước và con người Hàn Quốc vào kỉ nguyên mới sau khi bước ra từ cuộc chiến tranh đau thương?” Tuy nhiên do giới hạn về đề tài nên tác giả đã không đề cập đến vấn đề người phụ nữ được xem là một vấn đề quan trọng trong sáng tác của Oh Jung- hee
---4--- “Những truyện ngắn cho thấy tận mắt những áp bức hay nỗi khủng hoảng không nhìn thấy được mà những người phụ nữ phải chịu đựng.”[26,151] Trên đây là một số bài viết nghiên cứu về văn học hiện đại Hàn Quốc. Tuy nhiên chưa có những công trình mang tính chuyên sâu, khảo sát những vấn đề về thể loại, về đặc trưng, thi pháp của các thời kỳ văn học. Có chăng chỉ là những bài viết xuất hiện trong các hội thảo hay trên các trang tạp chí đề cập đến một vài khía cạnh nhỏ lẻ của một số tác phẩm. Với những tác phẩm văn xuôi đương đại Hàn Quốc mới được dịch ở Việt Nam gần đây như Hãy chăm sóc mẹ, Người ăn chay… thì việc nghiên cứu sâu lại càng khó khăn hơn nữa. Chúng tôi chỉ thu thập được những dòng cảm nhận ngắn ngủi trên các trang báo điện tử hay lời tựa của nhà xuất bản như một lời giới thiệu. Năm 2011, khi tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ lần đầu xuất hiện tại Việt Nam, trên các trang xã hội đã xuất hiện rất nhiều những lời bình luận, chia sẻ. Trang baomoi.com đăng bài viết với tựa đề “Hãy chăm sóc mẹ- một câu chuyện thấm thía đến nặng lòng.”[110] Bài viết giới thiệu sơ lược về tác giả Shin Kyung- sook từ khi còn là một cô gái 16 tuổi bước chân lên Seoul lập nghiệp. Sau những dòng miêu tả ngắn ngủi về tác giả là phần tóm tắt tác phẩm cùng những dòng cảm nhận sâu sắc và nhoè nước mắt “Hãy chăm sóc mẹ- cuốn tiểu thuyết là lời nhắn nhủ đến những đứa con thơ đang vô tình hay lầm đường lạc lối. Bởi chỉ có mẹ, có gia đình là chỗ dựa yên bình nhất…” Tuy chỉ là những dòng cảm nhận ngắn ngủi nhưng bài viết đã nêu bật lên được giá trị của tác phẩm “Nao lòng, thấm thía... cuốn tiểu thuyết khiến bất cứ ai cũng phải rơi nước mắt trên suốt một cuộc hành trình đi tìm mẹ”. Cũng trong năm này, tác phẩm Người ăn chay của nhà văn Han Kang được giới thiệu đến bạn đọc Việt Nam. Trong bài viết “Người ăn chay- vẻ đẹp của tự do”[106], Nguyễn Thị Ngọc Khánh đã sơ lược về nội dung tác phẩm và đưa ra kết luận về nỗi ám ảnh dai dẳng về khát khao tự do - cuộc đấu tranh để giải quyết mâu thuẫn giữa cá nhân trong mối tương quan với gia đình và cộng đồng của nhân vật Yeong-hye.
---5--- Sau một thời gian không lâu, trong bài viết “Hai tác phẩm, một lát cắt về người phụ nữ”[108], Hoài Nam đã đưa ra một số luận điểm mới mẻ trong cách nhìn về hai tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ và Người ăn chay. Từ việc giới thiệu nội dung tới việc khái quát lại vấn đề về người phụ nữ trong xã hội hiện nay, tác giả bài viết đã tìm thấy một khía cạnh mới về người phụ nữ, đó là họ cần thoát ra khỏi mẫu hình lý tưởng của phụ nữ truyền thống. Theo ông, tác phẩm “Là cái nhìn về vấn đề người phụ nữ trong xã hội của họ đã vượt qua công thức và những sự đơn giản hóa thông thường. Con người nói chung, phức tạp hơn một sự tổng hòa của các mối quan hệ xã hội, trong tính hiện thực của nó.” Năm 2011, trên cuốn tạp chí List books from Korea đăng một bài viết có tựa đề “Korean novels take influence in young Vietnamese lives”[109] của Nguyễn Thành Nam. Trong bài viết này, có một đoạn ngắn giới thiệu về nhà văn Han Kang với liên truyện Người ăn chay. Theo tác giả, liên truyện này đã khai thác những cung bậc trong cảm xúc con người. Cuốn sách đã đáp ứng được nhu cầu của độc giả, những người đang tìm kiếm một sự đột phá trong tác phẩm và những nét khác lạ trong nhân vật. Tác phẩm ra đời như một luồng gió mới giúp độc giả thoát khỏi sự nhàm chán với những tác phẩm văn chương truyền thống. Những bài viết và những nhận định trên đây phần lớn đều xoay quanh những vấn đề liên quan đến nội dung tác phẩm, chưa có bài viết nào đề cập tới phương diện nghệ thuật- vốn là một khía cạnh rất đáng chú ý trong các tác phẩm văn xuôi hiện đại Hàn Quốc. Ở Hàn Quốc Hwang Chi-woo, chủ tịch đoàn đại biểu Hàn Quốc trong lời phát biểu tại Hội chợ sách Frankfurt đã nói “Hàn Quốc là một quốc gia vô danh ở châu Âu. Văn hóa Hàn Quốc bị che lấp bởi những “cái bóng” lớn là Nhật Bản và Trung Quốc”. Dường như văn học Hàn Quốc chưa có một Haruki Murakami như Nhật Bản cũng chưa có một G. Marquez như Columbia. Nhưng từ khi tác phẩm Please look after mom của nhà văn Shin Kyung- sook được nhà xuất bản danh tiếng bậc nhất tại New York - Alfred A. Knopf - ấn hành vào đầu tháng 4 thì sự quan tâm của những
---6--- độc giả yêu văn chương của các quốc gia trên thế giới đến văn học Hàn Quốc đã tăng lên đáng kể. Nhà văn Shin Kyung-sook không phải là một tên tuổi xa lạ của đất nước Hàn Quốc xinh đẹp. Trong cuốn Twentieth-century Korean literature của Lee Nam-hoo (2005), Shin được giới thiệu như một hiện tượng nổi bật trong văn học Hàn thế kỷ XX với khả năng quan sát tinh tế và một giọng văn đầy cá tính. Theo tác giả “câu văn của bà là những cung bậc cảm xúc có độ căng và rất nhạy cảm với niềm mong mỏi nói lên những điều không thể thốt thành lời, hay tiến tới những điều không thể tiến tới.”[26,194] Với tiểu thuyết Hãy chăm sóc mẹ, Shin Kyung- sook đã tạo ra “hội chứng mẹ” trong làng văn Hàn Quốc - một trào lưu đua nhau viết về mẹ nhằm thu hút sự chú ý của độc giả, ăn theo hiệu ứng của Please look after mom. Oh Sun Joo, đại diện của Imprima đánh giá sự thành công và sức hấp dẫn không biên giới của cuốn sách chính là thông điệp về tình mẹ con được Shin miêu tả độc đáo dưới góc nhìn văn hóa truyền thống Hàn Quốc. Năm 2011, Park Sung- chang trong bài nghiên cứu “Korean writing takes on the modern world”[113] đã nhắc đến cuốn tiểu thuyết Please look after mom của Shin Kyung-sook đang là hiện tượng được độc giả toàn cầu quan tâm. Park Sung- chang viết: “Trong bối cảnh này, Please look after mom của Shin Kyung-sook nêu bật hình tượng người mẹ, như chạm được vào mối đồng cảm chung. Với thời gian, văn chương Hàn Quốc tin chắc sẽ làm được một chuyến phiêu lưu vào những sáng tạo mới”. Trên thi đàn văn học Hàn, cái tên Oh Jung- hee cũng không còn xa lạ gì với độc giả và các nhà phê bình. Năm 2009, trên tạp chí JoongAng Ilbo, trong phần Korean literature, nữ nhà văn đã vinh dự được giới thiệu qua bài viết “Trapped in tranquil domesticity”, bài viết ngoài phần giới thiệu sơ lược về những thành công đã đạt được trong quá trình sáng tác của Oh, về những truyện ngắn đã đưa tên tuổi của bà đến với công chúng, còn nhận xét rất khách quan phong cách sáng tác của bà.
---7--- Về phương diện nội dung, theo bài viết, “một motif quan trọng trong các truyện ngắn của bà là những cảm xúc cá nhân bị ức chế. Không thể đạt được sự hài hòa với các nhân vật khác, các nhân vật trong câu chuyện của Oh cô đơn và tự hận thù thông qua các hành vi phá hoại hướng vào bản thân và những người khác.” Giữa những năm 70, tác giả chuyển nội dung tới “sự nhàm chán của cuộc sống hàng ngày trong vòng vây an toàn nhưng ngột ngạt của gia đình và hôn nhân”. Mảng đề tài này dường như đã đem lại thành công vượt trội cho nữ nhà văn. Đặc biệt, cũng trong phần này, Bruce Fulton với bài viết “ A literary talent born at a young age”[98] không chỉ đưa ra những lời nhận xét tinh tế về mảng nội dung mà còn có những phát hiện mới mẻ về nghệ thuật trong sáng tác của Oh Jung- hee. Không chỉ dành cho nhà văn những lời ngợi khen khi so sánh bà với Joyce Carol Oates của Mỹ, Alice Munro của Canada và Virginia Woolf của Anh mà tác giả còn tập trung làm nổi bật những vấn đề liên quan đến nội dung và nghệ thuật trong truyện ngắn của bà. Về mặt nội dung, cũng như bài viết trước đã đề cập, những tác phẩm của Oh thâm nhập vào bề mặt của cuộc sống với vẻ ngoài chán ngắt, tẻ nhạt. Từ đó, độc giả sẽ chứng kiến cuộc sống gia đình như một cơn ác mộng được khắc họa bằng những vụ ly dị, điên loạn, bị bỏ rơi và cái chết. Bóng tối luôn là nền cho những câu chuyện này. Về nghệ thuật, theo tác giả bài viết “về mặt kĩ thuật, Oh có sự thông thạo về ngôn ngữ. Một đặc điểm ấn tượng cho việc diễn đạt từ ngữ của bà là những từ vựng được dùng luôn luôn có chủ ý và có tính gợi nhớ”. Ngoài ra, những hồi tưởng, kĩ thuật dòng ý thức và độc thoại nội tâm tạo ra sự đặc sắc, tinh tế trong cách kể chuyện của Oh. Năm 2011, Hur Yoonjin viết bài “Modern Korean fiction by women, 1990- 2010”[105] Trong bài viết này, tác giả nhấn mạnh đến sự thành công vượt bậc của các nhà văn nữ. Nếu như trước đây, chữ Hangeul bị xem thường và được cho là ngôn ngữ gắn với tầng lớp nữ giới thì ngày nay, chữ Hangeul được công nhận là chữ viết chính thức của Hàn Quốc và phụ nữ- giờ đây đã trở thành bậc thầy trong
---8--- việc sử dụng lớp ngôn ngữ này. Theo tác giả đánh giá, “thập kỉ 90 có thể coi là thập kỷ của các nhà văn nữ” với sự xuất hiện của rất nhiều các nhà văn nữ tài năng. Người đầu tiên được giới thiệu là Ch’oe Yun, cô thành công với các tác phẩm như There, A Petal Silently Falls, The Gray snowman… Tác giả bài viết ngoài việc giới thiệu những mảng đề tài thường xuất hiện trong các tác phẩm của nhà văn, còn bàn về một số thành công của các tác phẩm với phương diện nghệ thuật. Và nghệ thuật nổi trội của Ch’oe Yun chính là việc sử dụng ngôn ngữ đẹp và trau chuốt. Cùng thời với Ch’oe Yun, tác giả còn nêu ra vô số những nữ nhà văn khác như Shin Kyung-sook, Gong Sun-ok, Jo Kyung-ran, và Ha Sung-ran… Bắt đầu từ năm 2000, xuất hiện nhiều nữ nhà văn trẻ đã tạo ra nhiều mẫu hình đa dạng của người phụ nữ. Cheon Woon- young với Needle (2000), Kang Young- sook với Rina (2006), Han Kang với The vegetarian (2007), Apple Kim với The Boy Who Laid Down on the Gallery Floor (2009), Kim Mi- wol với The Eighth Room (2009)… Sự xuất hiện rầm rộ và đa dạng về đề tài đã giúp các nữ nhà văn gặt hái được rất nhiều thành công không chỉ trong nước mà đã lan sang các nước khác. Ngoài các công trình nghiên cứu về văn học hiện đại trên đây, chúng tôi cũng xin điểm qua về hai cuốn giáo trình của người Hàn viết và đã được dịch ra tiếng Việt. Đây là hai tài liệu chính yếu dùng cho việc giảng dạy và học tập về văn học hiện đại Hàn Quốc tại Việt Nam. Trong cuốn Tìm hiểu văn học Hàn Quốc thế kỉ XX [26] ngoài việc cung cấp cho người đọc một cái nhìn đa diện bối cảnh xã hội từ những năm 1900 đến năm 2000, tác giả còn đưa ra các tác phẩm và tác giả tiêu biểu của thời kì đó. Trong giới hạn của luận văn, chúng tôi đã tham khảo một số vấn đề trong hai thời kì cuối của văn học hiện đại Hàn Quốc, từ năm 1970-1990 (Văn học trong xã hội công nghiệp); từ năm 1990- 2000 (Văn học trong xã hội tiêu dùng đại chúng). Cũng trong cuốn sách này, tác giả đã giới thiệu đến bạn đọc một vấn đề liên quan đến các tác giả nữ với tiêu đề “Tiếng nói của các tác giả nữ”. Trong gần mười trang giấy, tác giả đã chú ý nhấn mạnh những luận điểm sau “Thập kỉ 1970-1980 là thời kì xuất hiện các tác giả nữ từ nhiều tầng lớp và hoạt động sáng tác của họ diễn
---9--- ra sôi nổi trên văn đàn.”[26,142] Ba nữ nhà văn được giới thiệu ở đây cũng chính là ba ngôi sao sáng trên bầu trời văn học Hàn những năm 70-80 của thế kỉ XX là Park Kyeong- ri, Park Wan- seo và Oh Jung- hee. Với những đề tài và phong cách viết khác nhau, mỗi nhà văn đều thể hiện được cá tính của riêng mình. Theo tác giả, đề tài mà Park Kyeong- ri đặc biệt quan tâm đó là tiểu thuyết về lịch sử gia đình với trọng tâm là nữ giới. Giọng văn mạnh mẽ cùng với tiếng nói phê phán, đấu tranh với những mâu thuẫn xã hội của Park đã làm hài lòng độc giả và tiểu thuyết đầu tiên đưa tên tuổi của bà đến với công chúng là tiểu thuyết Đất. Tác giả ngoài việc giới thiệu sơ bộ đến nội dung tác phẩm còn đưa ra những lời nhận xét khách quan đến giá trị của tác phẩm “Đất có thể coi là một kiệt tác, đã liên kết đất với hình ảnh của thần thổ địa và nhấn mạnh tinh thần giải hận tương sinh.”[26,145] Nhà văn nữ thứ hai được giới thiệu đó là Park Wan- seo. Trong phần giới thiệu này, tác giả bài viết đã đưa ra một loạt các tác phẩm làm nên tên tuổi của nữ nhà văn như Cây trụi lá, Chiếc cọc của mẹ, Những đứa con địa đàng… Điều mà tác giả ghi nhận về nhà văn này là trong mỗi thời kì, nhà văn lại xuất sắc với những mảng đề tài khác nhau. Mỗi đề tài đều có thế mạnh riêng và nhà văn đã khẳng định được chỗ đứng trong lòng công chúng. Với Oh Jung-hee, dường như tác giả bài viết đã dành rất nhiều ưu ái khi không chỉ giới thiệu những tác phẩm tiêu biểu của bà như Chim, Khu vườn niên thiếu, Chức nữ… mà đồng thời còn nêu bật những giá trị nghệ thuật được nhà văn sử dụng trong tác phẩm. Đó là những câu văn đầy ấn tượng, đó là miêu tả dòng chảy nội tâm sâu sắc, đó là kết cấu câu chuyện chặt chẽ… Cuốn giáo trình thứ hai được dịch ở Việt Nam vào năm 2010 là cuốn Những bài giảng văn học Hàn Quốc [10] Đây là một công trình rất đồ sộ tập hợp những bài giảng của các chuyên gia hàng đầu ở Hàn Quốc về văn học Hàn. Cuốn sách sẽ đưa độc giả tới một cái nhìn khái quát về nền văn học Hàn, bắt đầu từ văn học dân gian đến văn học hiện đại.
---10--- Trong phần văn xuôi cận đại, Cho Nam-hyon đã giới thiệu một cách khái quát tình hình sáng tác tiểu thuyết thập niên 20, 30 và sau giải phóng. Ứng với mỗi thời kì, Cho Nam-hyon đều đưa ra những tác giả và những tác phẩm tiêu biểu. Ngoài ra, sau mỗi thời kì ông đều tập hợp lại những đặc trưng mà các nhà văn khai thác; những ưu- nhược điểm còn thiếu sót của các nhà văn. Có thể nói, qua phần nghiên cứu này, Cho đã làm sáng tỏ được những vấn đề căn bản của tiểu thuyết hiện đại từ thập niên 20 đến những năm sau giải phóng. Hạn chế lớn nhất của bài nghiên cứu chính là Cho chưa tập trung vào sáng tác của các nhà văn nữ xuất hiện trong giai đoạn này. Bởi chỉ có hai nhà văn nữ duy nhất được giới thiệu là Bak Hwa- seong và Choe Myeong- hui, theo Cho, đây là hai tác giả nổi trội nhất của thập niên 30. Các sáng tác của những cây viết nữ này “đã làm mờ nhạt quan niệm trong quá khứ về nữ giới bằng ngữ điệu và sự nhận thức hiện thực mang tính nam tính.”[10,611] Các nước khác Chưa tạo ra được sự thành công vang dội như Shin Kyung-sook, nhưng Han Kang cũng đã vượt ra khỏi biên giới xứ Hàn để tới được với độc giả phương Tây. Với việc mô tả điều kiện sống của phụ nữ trẻ ở Hàn Quốc ngày nay, chủ yếu là sự thay đổi vai trò của người phụ nữ trong thế kỷ XX, nhà văn đã vinh dự được đứng vào một trong tám nhà văn của Hàn Quốc được miêu tả trong cuốn Koreanische Erzählungen của Bräsel Sylvia xuất bản tại Đức (2005). Tiếp sau đó, năm 2011, trên trang List magazine, Kim Mi- hyun đăng bài viết với tựa đề “His-story, Her-story, Our-story”[107] Trong khuôn khổ một bài báo, Kim Mi- hyun tập trung vào làm sáng tỏ bước ngoặt của dòng văn học nữ lưu ở Hàn những năm 80 của thế kỉ XX. Một số nhà văn được giới thiệu có Oh Jung- hee với Evening Games, Gong Ji- young với Go Alone Like a Musso’s Horn, Jo Kyung-ran với Time for Baking Bread, Han Kang với Mongolian Spot. Với Mongolian Spot (Vết chàm Mongolian) của Han Kang, theo quan niệm của người viết, nam tính thường được đánh đồng với nền văn minh và tiến bộ, trong khi nữ tính lại gắn với thiên nhiên và đời sống nguyên thủy. Từ quan điểm này, tác giả cho rằng tác phẩm của Han Kang như “tập trung vào bản chất động vật của nền
---11--- văn minh hiện đại, phá hủy nhân loại nguyên sinh và đặc tính thực vật của nữ tính từ góc độ con người rộng hơn so với các cuộc xung đột giữa nam và nữ.” Ở khía cạnh này, tác giả bài viết đã thấy được thông điệp mà nhà văn truyền tải, đó là vấn đề nữ quyền. Và người phụ nữ không thích nghi, không hòa nhập được với cuộc sống hiện đại, với xã hội văn minh sẽ tự tìm cho mình một lối thoát. Với truyện ngắn Ván bài lúc hoàng hôn của Oh Jung- hee, vấn đề mà tác giả bài báo quan tâm không chỉ là việc nhà văn tập trung miêu tả về nội dung tác phẩm, đó là “một cuộc “chiến tranh” nao lạnh, yên tĩnh được cải trang bằng một trò chơi của một người cha già yếu, bệnh tật và một người con gái đang có khuynh hướng giống như bố của cô ấy”, mà quan trọng hơn cả, là những vấn đề về sự “phá vỡ hình ảnh phục tùng của phụ nữ truyền thống” trong hình ảnh cô gái. Sau những ván bài giết thời gian với cha là “ván bài buổi tối” của cô với một người đàn ông vô danh. Hành động ấy như một sự nổi loạn chống lại chế độ phụ hệ đang thống lĩnh trong văn hóa Hàn. Bài viết tuy chưa đề cập đến phương diện nghệ thuật trong tác phẩm của các tác giả nữ nhưng đã có những phát hiện mới mẻ, đáng thuyết phục ở phương diện nội dung. Shin Kyung- sook với tiểu thuyết Hãy chăm sóc mẹ nhận được sự đánh giá cao của độc giả và các nhà phê bình không chỉ Hàn Quốc mà là khắp nơi trên thế giới. Barbara J. Zitwer- một học giả Mĩ đã có những nhận xét tinh tế về cuốn tiểu thuyết Hãy chăm sóc mẹ của Shin. Đó là một cuốn sách mang tính toàn cầu và bí mật của người mẹ trong tác phẩm cũng chính là bí mật của mọi người mẹ trên thế giới. Tất cả những ai đọc cuốn sách này đều không khỏi nghĩ về mẹ mình, về mẹ của những người bạn mình, về những đứa con gái và các mối quan hệ gia đình. Tác giả là người Hàn Quốc, cuốn sách đậm chất Hàn Quốc nhưng nhân vật, suy nghĩ và ý tưởng trình bày trong tác phẩm lại mang tính toàn cầu. Lee Young- joon, giám đốc Viện Nghiên cứu Hàn Quốc tại Đại học Harvard có một khám phá khác. Theo ông, lối viết của Shin Kyung- sook rất đặc trưng cho văn chương Hàn Quốc, đó là những câu chuyện giàu tình cảm và khắc họa nhân vật
---12--- rất sắc nét, để lại một ấn tượng tốt trong lòng bạn đọc không chỉ ở Hàn Quốc mà là khắp nơi trên thế giới. Tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ của Shin Kyung- sook trở thành một đề tài nóng, thu hút sự quan tâm của mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp. Một bài viết ngắn đăng trên trang New York Time với tựa đề “A Mother’s Devotion, a Family’s Tearful Regrets”[103] của Janet Maslin đã đem đến một cái nhìn sơ lược câu chuyện về một người mẹ đi lạc ở ga tàu điện ngầm đông đúc. Bài viết ngoài việc xoay quanh những kí ức đau lòng về người mẹ của người thân; về sự hối hận muộn màng của người con gái, người con trai và người chồng, bài viết còn đưa ra những luận điểm mới rất đáng được quan tâm. Thứ nhất, tác giả cho rằng người mẹ không phải chỉ là một phụ nữ chỉ biết phục tùng, mẹ đã không hoàn toàn chịu đựng trong im lặng như bao phụ nữ khác. Khi người chồng không cho con gái đi học, bà ném cái bàn ra ngoài sân, giật hết đồ đạc khỏi giá treo đồ và bán chiếc nhẫn- kỉ vật duy nhất của mình cho con đi học. Ngoài ra, vì thương các con, mẹ đã dám đuổi người đàn bà mà chồng mình đưa về nhà, và khi hai người tới nơi khác trong làng sinh sống, bà tới tận nơi để phá đồ đạc cho đến khi họ phải rời khỏi làng. Đó là những nét rất mới trong tính cách của phụ nữ Hàn- vốn chỉ quen âm thầm chịu đựng. Thứ hai, tác phẩm của Shin có thể trở nên phổ biến ở Hàn Quốc là vì nó đề cập đến hiện tượng dịch chuyển từ nông thôn ra thành thị đang tăng rất cao ở nơi đây. Theo tác giả bài viết, họ đã sai lầm khi từ bỏ sự bình yên, thanh thản của cuộc sống làng quê đến với cuộc sống hối hả, bận rộn nơi phố thị. Như Shin đã chỉ ra, những ngày lễ tết vốn là một dịp để các thành viên trong gia đình có thể xích lại gần nhau thì được thay thế bằng các chuyến du lịch nước ngoài. Bởi vậy, thành công của cuốn sách này ngoài thông điệp về tình yêu thương là sự cảnh báo về một hiện tượng đang gây lo ngại ở Hàn. Năm 2011, Yoo Hui- sok viết một bài luận với tựa đề “In search of the truth about mother in this age through review of “Please look after mom.”[115] Bài luận gồm năm phần xoay quanh chủ đề về người mẹ trong tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ
---13--- của Shin Kyung- sook. Phần mở đầu ngoài việc giới thiệu về nữ nhà văn cũng như các tác phẩm của bà được xuất hiện từ những năm 90 của thế kỉ XX là nhận định của Jeong Hyo-gu “các mối quan hệ gia đình được mô tả trong câu chuyện của Shin rất truyền thống, điển hình Hàn Quốc và tiền hiện đại”. Những phần sau của bài viết được trình bày rất sắc sảo và có những nhận định xác đáng về tác phẩm của Shin. Phần thứ nhất tập trung vào lời phê bình của các học giả như Kang Yu- jeong, Jo Yeong- il, Goh Bong- jun… đối với tác phẩm. Theo những ý kiến này, tác phẩm của Shin tập trung vào hình ảnh người mẹ như một biểu tượng của sự ấm áp và khao khát, song hình ảnh này không tồn tại trong xã hội thực, nó chỉ mang tính biểu tượng. Ở những phần sau, tác giả bài viết đã bám sát vào những đặc sắc của tác phẩm cả phương diện nội dung và nghệ thuật. Với nội dung, tác phẩm miêu tả về người mẹ là một điển hình của những người phụ nữ sống trong hệ thống gia đình gia trưởng. Tác phẩm nói về đức hi sinh âm thầm, cao đẹp của người mẹ nhưng tuyệt nhiên không phải tiểu thuyết mô phạm, không rao giảng về lòng hiếu thảo, mặc dù lòng hiếu thảo đang là một vấn đề đáng lên án trong xã hội hiện đại. Tác phẩm chỉ nhắn nhủ mọi người hãy suy nghĩ về mẹ, mẹ không phải sinh ra đã là mẹ, cũng phải trải qua một quá trình lâu dài mới trở thành mẹ. Về nghệ thuật, tác giả bài viết tập trung vào khả năng kể chuyện tài tình của Shin, người mẹ không xuất hiện ở hiện tại, tất cả hình ảnh mẹ đều được tái hiện qua kí ức của chồng, của con, của những người thân xung quanh cô ấy. Năm 2011, Nhà xuất bản Knopf tổ chức cuộc thi viết cảm nhận về tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ. Cuộc thi này đã thu hút đông đảo giới trẻ tham gia. Những bài xuất sắc được in trong cuốn Please look after mom essay contest- Collection of selected essays [96] Những bài viết chủ yếu nhấn mạnh tới mối quan hệ giữa những người thân trong gia đình ngày càng lãnh đạm và xa lạ, đặc biệt là người mẹ với những người con nhưng nhờ sự ảnh hưởng của tác phẩm mà họ đã thức tỉnh và kịp nhận ra “hãy yêu thương chừng nào còn có thể yêu thương”. Văn học Hàn Quốc vẫn còn là một câu hỏi lớn không chỉ đối với Việt Nam mà với tất cả các nước trên thế giới. Những vấn đề nghiên cứu vẫn còn bỏ ngỏ chờ đợi
---14--- những nhà phê bình đóng góp để bạn đọc có thể hiểu về một đất nước còn chứa đựng nhiều bí ẩn về văn học này. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Văn học Hàn Quốc mà đặc biệt là mảng văn học hiện đại vẫn là một vùng đất màu mỡ mà chưa được chú ý và khai thác đích đáng. Trong đề tài nghiên cứu này, chúng tôi xin đi sâu vào hai vấn đề. Thứ nhất là hình tượng người phụ nữ được tái hiện trong văn chương như thế nào. Thứ hai là thông qua việc tìm hiểu người phụ nữ thấy được những điểm mới qua cái nhìn của các nhà văn nữ so với các nhà văn nam giới. Từ đó thấy được những đóng góp đáng kể của những cây bút nữ cho thi đàn văn chương. Phạm vi nghiên cứu Do việc dịch thuật các tác phẩm văn học đương đại Hàn Quốc ra tiếng Việt còn hạn chế nên chúng tôi chỉ chọn nghiên cứu ba tác phẩm: Tập truyện ngắn Ván bài lúc hoàng hôn (Evening games) của Oh Jung- hee, Hãy chăm sóc mẹ (Please look after mom) của Shin Kyung- Sook và Người ăn chay (The Vegatarians) của Han Kang. Đây là ba tác phẩm ít nhiều đã tạo được ấn tượng tốt trong lòng độc giả trong thời gian qua và đặc biệt hình tượng người phụ nữ thể hiện trong các tác phẩm này tương đối đậm nét, được giới phê bình đánh giá cao. Bên cạnh đó chúng tôi cũng so sánh, đối chiếu với các tác phẩm viết về người phụ nữ từ cổ điển đến hiện đại trong văn học Hàn Quốc và những tác phẩm về người phụ nữ trong văn chương phương Đông. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp lịch sử- xã hội: Được dùng để làm rõ sự tác động của hoàn cảnh lịch sử, xã hội đến đời sống văn học. Cần phải đặt tác phẩm trong bối cảnh xuất hiện của nó để thấy được các tác giả đã phản ánh hiện thực như thế nào, họ đã đóng góp thêm được gì so với thời kì trước và những hạn chế của thời đại mà các tác giả không thể vượt qua.
---15--- Phương pháp so sánh: Một hiện tượng văn học không tồn tại một cách biệt lập mà luôn cần được đặt trong quan hệ đối sánh. Muốn tìm hiểu nó, không thể phân tích một cách biệt lập mà phải tìm hiểu các mối quan hệ đa dạng và đa chiều của nó. Chúng tôi sử dụng phương pháp so sánh để đối chiếu một hiện tượng văn học với các hiện tượng cùng loại, để tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa nhà văn này và nhà văn khác. Hướng tiếp cận thi pháp học: Tìm hiểu hình tượng người phụ nữ trong văn học hiện đại Hàn Quốc thông qua nhân vật, không- thời gian, kết cấu tự sự. 5. Đóng góp của luận văn Luận văn có những đóng góp sau: Cung cấp cho người đọc một cái nhìn khái quát nhất về văn học hiện đại Hàn Quốc, giúp cho bạn đọc tiếp cận một nền văn học còn nhiều mới lạ ở Việt Nam. Phác họa chân dung về hình tượng người phụ nữ với những nét đẹp truyền thống và hiện đại- những khát khao tự do thoát khỏi mối ràng buộc trong quan hệ gia đình và xã hội, những khát khao hạnh phúc trong xã hội với những biến chuyển. Luận văn hy vọng cung cấp cái nhìn đa diện về người phụ nữ trong xã hội Hàn Quốc hiện nay. Ngoài ra, luận văn cũng sẽ làm sáng tỏ những điểm độc đáo về bút pháp mà các nhà văn đã sử dụng. 6. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm ba chương. Chương 1: Khái quát về người phụ nữ trong văn học Korea và khái quát về văn học hiện đại Korea. Trong chương này, chúng tôi sẽ trình bày khái quát về người phụ nữ trong văn học Korea từ truyền thống đến hiện đại với hai khía cạnh: phụ nữ với văn học và phụ nữ trong văn học. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng khái quát về văn học hiện đại Korea để từ đó, thấy được sự ảnh hưởng của thời đại đến với người phụ nữ. Chương 2: Hình tượng người phụ nữ qua sự thể hiện của văn học hiện đại Hàn Quốc.
---16--- Trong chương này, chúng tôi sẽ nghiên cứu các vấn đề liên quan đến phương diện nội dung trong việc xây dựng hình tượng người phụ nữ. Những vấn đề chúng tôi khảo sát bao gồm: mối quan hệ gia đình, mối quan hệ xã hội của người phụ nữ, sự kết hợp truyền thống và hiện đại trong hình tượng người phụ nữ. Từ đó có thể làm nổi bật lên hình tượng người phụ nữ ở những khía cạnh, những hoàn cảnh khác nhau. Chương 3: Nghệ thuật thể hiện hình tượng người phụ nữ trong văn học hiện đại Hàn Quốc Trong chương này, chúng tôi sẽ nghiên cứu các vấn đề liên quan đến phương diện nghệ thuật trong việc xây dựng hình tượng người phụ nữ. Có thể thấy, các nhà văn đã sử dụng một số phương diện nghệ thuật trong tác phẩm để khắc họa tính cách và số phận nhân vật như việc xây dựng nhân vật và hệ thống nhân vật, xây dựng không- thời gian nghệ thuật, xây dựng kết cấu tự sự. Qua đó, thấy được tài năng và sự sáng tạo của các nhà văn nữ.