Luận văn Thạc sĩ Văn học: Những motif hiện sinh trong truyện và tiểu thuyết của F.Dostoevsky

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> -------------------<br /> <br /> NGUYỄN THỊ THU GIANG<br /> <br /> NHỮNG MOTIF HIỆN SINH TRONG TRUYỆN VÀ<br /> TIỂU THUYẾT CỦA F.DOSTOEVSKY<br /> (BÚT KÝ DƯỚI HẦM, TỘI ÁC VÀ TRỪNG PHẠT)<br /> <br /> Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Văn học nƣớc ngoài<br /> Mã số: 60220145<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Phạm Gia Lâm<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3<br /> 1. Mục đích, ý nghĩa đề tài ......................................................................................... 3<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề<br /> <br /> ..................................................................................... 7<br /> <br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 11<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 12<br /> 5. Cấu trúc luận văn ............................................................................................... 12<br /> <br /> CHƢƠNG 1: F.DOSTOEVSKY VÀ TRIẾT HỌC HIỆN SINH ............. 13<br /> 1.1. Triết học hiện sinh và chủ nghĩa hiện sinh trong văn học ............................................ 13<br /> 1.2. F.Dostoevsky - nhà tư tưởng hiện sinh ................................................................... 19<br /> <br /> CHƢƠNG 2: XUNG ĐỘT GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI .............. Error!<br /> Bookmark not defined.<br /> 2.1. Hành trình đi tìm cái "Tôi" đích thực. ................... Error!<br /> <br /> Bookmark not defined.<br /> <br /> 2.2. Tội ác - hậu quả phá vỡ liên hệ cá nhân và xã hội ..... Error!<br /> <br /> Bookmark not defined.<br /> <br /> CHƢƠNG 3: ỨNG XỬ VỚI TỰ DO .......... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1. Sự xa lạ: những nguyên nhân và hậu quả ................ Error!<br /> <br /> Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2. Con người sám hối để hướng đến tự do tuyệt đối ...... Error!<br /> <br /> Bookmark not defined.<br /> <br /> KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 1<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT<br /> <br /> 1. F. M: Fyodor Mikhailovich<br /> <br /> 2<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Mục đích, ý nghĩa đề tài<br /> 1.1. Lý do lựa chọn đề tài<br /> Chủ nghĩa hiện sinh là một trường phái triết học chủ yếu trong trào lưu<br /> chủ nghĩa nhân bản phi duy lý. Triết học hiện sinh đặt lên vị trí hàng đầu tính<br /> đặc thù độc đáo của tồn tại con người. Giá trị bản thân nó mang lại về đạo đức<br /> nhân sinh, về sự tôn vinh nhân bản và vì lợi ích chính đáng cho con người rất<br /> lớn lao. Chủ nghĩa hiện sinh đã trở thành một trào lưu triết học lớn của<br /> Phương Tây hiện đại, phát triển và phổ biến rộng rãi đặc biệt vào những năm<br /> 50 – 60 của thế kỷ XX. Trào lưu triết học này không chỉ có ảnh hưởng đến<br /> nhiều khuynh hướng triết học, văn học – nghệ thuật hiện đại mà còn thâm<br /> nhập sâu rộng vào đời sống xã hội. Bởi thế có rất nhiều nhà nghiên cứu, phê<br /> bình triết học, nhân học, văn học… đi vào tìm hiểu, dịch thuật, nghiên cứu<br /> chuyên sâu vấn đề này. Chúng tôi cho rằng: việc tiếp tục tìm hiểu sâu rộng về<br /> sự giao thoa ảnh hưởng của triết học hiện sinh và văn học là một điều có ý<br /> nghĩa và mang tính nhân văn sâu sắc.<br /> Trong bài viết Những vấn đề cơ bản của tư tưởng Nga thế kỷ XIX đầu<br /> thế kỷ XX do PGS. TS Đào Tuấn Ảnh dịch từ cuốn Tư tưởng Nga của<br /> N.Berdyaev có đoạn: “ Bí mật của cá tính chỉ có thể nhận biết được bằng tình<br /> yêu, ở đó có cái gì đó không thể nào hiểu hết được, hiểu đến tận cùng được.<br /> Tôi quan tâm không hẳn vấn đề nước Nga đã từng như thế nào xét một cách<br /> thực chứng, mà là vấn đề Đấng sáng tạo đã nghĩ gì về nước Nga, hình bóng<br /> của nước Nga có thể nhận biết và hiểu được bằng trí tuệ, tư tưởng của nó. Nhà<br /> thơ Nga Chutchev đã từng nói: “Nước Nga không thể hiểu được bằng đầu óc,<br /> không thể đo được bằng thước đo thông thường, nước Nga có bản sắc đặc<br /> biệt, với nước Nga chỉ có thể tin tưởng”. Để hiểu được nước Nga cần phải có<br /> đức tin thần thánh, hi vọng và tình yêu” [30, tr. 1]. Tìm hiểu về chủ nghĩa<br /> <br /> 3<br /> <br /> hiện sinh trong hai tác phẩm tiêu biểu của một nhà văn nhân đạo chủ nghĩa<br /> xuất sắc của Nga để thêm hiểu dân tộc Nga và để tìm thấy những điểm chung<br /> trong đời sống nội tâm của con người dù ở đâu. Đó là lí do thứ hai thôi thúc<br /> hướng khai thác trong luận văn của chúng tôi.<br /> Bên cạnh đó, đề tài của chúng tôi muốn hướng đến những ý nghĩa sau:<br /> 1.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn<br /> Thứ nhất. Ở Việt Nam, những năm bốn mươi của thế kỷ XX đã bắt đầu<br /> xuất hiện những tác phẩm văn học chịu sự ảnh hưởng của chủ nghĩa hiện sinh<br /> đang rất phổ biến trên thế giới lúc bấy giờ. Xuất hiện gây sự chú ý và ít nhiều<br /> mang dáng dấp hiện sinh là tiểu thuyết của nhóm Tự lực văn đoàn. Lên ngôi ở<br /> miền Nam Việt Nam vào những năm sáu mươi - bảy mươi của thế kỉ XX, “e<br /> dè” xuất hiện trở lại văn đàn vào cuối thế kỉ XX và “nở rộ” những năm đầu<br /> thế kỉ XXI; khuynh hướng hiện sinh xuất hiện và tồn tại như một dòng chảy<br /> liền mạch trong tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. Quá trình đổi mới, mở cửa<br /> cùng sự giao lưu, hội nhập quốc tế khiến văn học Việt Nam, trong đó có tiểu<br /> thuyết, bắt buộc phải chuyển động để hòa mình vào “trò chơi chung” của văn<br /> học thế giới. Trong bối cảnh mới, triết – mĩ hiện sinh có điều kiện xâm nhập<br /> vào văn học Việt Nam, góp phần làm đa dạng các sắc thái thẩm mĩ văn học,<br /> khẳng định những phong cách riêng. Và vì thế, việc chúng ta – những độc giả<br /> Việt Nam chủ động nghiên cứu, đánh giá đúng những giá trị cũng như mặt<br /> hạn chế của triết học phương Tây nói chung và chủ nghĩa hiện sinh nói riêng<br /> là hết sức cần thiết trong bối cảnh thế giới đương đại. Việc tìm tòi khám phá<br /> này là cách mở rộng vốn văn hóa cũng như có thêm công cụ đánh giá về văn<br /> học nước mình trong dòng chảy chung của văn hóa nhân loại.<br /> Thứ hai. Với một di sản văn học phong phú, trải rộng trên nhiều lĩnh<br /> vực, Fyodor Mikhailovich Dostoevsky xứng đáng là một đại diện xuất sắc của<br /> nền văn học Nga. Cùng với Lev Tolstoy, F.Dostoevsky không chỉ được xem là<br /> <br /> 4<br /> <br />