LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: ““Nghiên cứu phương pháp đánh giá tổng hợp chất lượng rau trên địa bàn thành phố Hà Nội”

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

183
lượt xem 62
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong thời gian gần đây, sản xuất và tiêu thụ rau đang phải đối mặt với vấn đề hết sức nghiêm trọng, đó là sự mất an toàn trong các sản phẩm rau. Số vụ ngộ độc thực phẩm từ rau có xu hướng ngày càng gia tăng. Hiện tượng rau không an toàn, chứa nhiều kim loại nặng, dư thừa hàm lượng nNitrat, và hóa chất bảo vệ thực vật (BVTV) tồn dư trên mức cho phép, và vi sinh vật trong sản phẩm rau cũng chưa được kiểm soát chặt chẽ đã gây ảnh hưởng tới sức...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: ““Nghiên cứu phương pháp đánh giá tổng hợp chất lượng rau trên địa bàn thành phố Hà Nội”

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: ““Nghiên c u phương pháp ánh giá t ng h p ch t lư ng rau trên a bàn thành ph Hà N i” Formatted: Font: Bold, Italic i
L I C M ƠN Tác gi lu n văn xin ư c g i l i c m ơn chân thành n: - PGS.TS Hoàng Xuân Cơ, ngư i ã t n tình hư ng d n tác gi trong quá trình th c hi n lu n văn - Các th y cô giáo Khoa Môi trư ng, Trư ng i h c Khoa h c T nhiên, i h c Qu c gia Hà N i ã t n tình d y b o và giúp tác gi trong th i gian qua - Phòng Phân tích Thí nghi m T ng h p, Vi n a lý, Vi n Khoa h c Công ngh Vi t Nam - Phòng sau thu ho ch, Vi n nghiên c u Rau qu Trung ương; B môn Môi trư ng Nông thôn, Vi n Môi trư ng Nông nghi p - Các cô /chú c m dân cư s 5 xã Th Xuân, an phư ng, Hà N i - Gia ình và b n bè ã luôn ng viên và giúp Tác gi xin chân thành c m ơn! Hà N i, ngày 28 tháng 11 năm 2010 Tác gi Lê Th Thoa Formatted: Font: Bold, Italic ii
M CL C M C L C ........................................................................................................... iii DANH M C CH VI T T T ............................................................................. v DANH M C B NG ............................................................................................vi DANH M C HÌNH ............................................................................................ vii M U ............................................................................................................... 1 1. ............................................................................................................................................. 1 Tính c p thi t c a tài.......................................................................................................... 1 2. M c tiêu nghiên c u ........................................................................................................... 2 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a tài ............................................................................ 4 Chương 1 - T NG QUAN TÀI LI U................................................................... 7 1.1. .......................................................................................................................................... 7 Khái ni m v rau và các tác nhân gây ô nhi m rau tr ng....................................................... 7 1.1.1. M t s khái ni m v rau ........................................................................................... 7 1.1.2. Các tác nhân gây ô nhi m rau tr ng ....................................................................... 10 1.2. Khái ni m ch t lư ng và các phương pháp ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau ........... 21 1.2.1. Khái ni m ch t lư ng rau ....................................................................................... 21 1.2.2 . Các phương pháp ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau........................................... 23 1.3. Kinh nghi m c a các nư c trên th gi i trong ánh giá, giám sát và công nh n ch t lư ng rau............................................................................................................................... 32 1.4. Hi n tr ng s n xu t, tiêu th rau trên a bàn thành ph Hà N i .................................. 37 1.4.1. Hi n tr ng s n xu t rau, RAT thành ph Hà N i ................................................... 37 1.4.2. Hi n tr ng tiêu th rau xanh Hà N i .................................................................. 38 1.4.3. Hi n tr ng liên k t t ch c và giám sát RAT Hà N i ......................................... 41 1.5. T ng quan v khu v c nghiên c u thí i m - xã Th Xuân, huy n an Phư ng, Hà N i .............................................................................................................................................. 44 1.5.1. i u ki n t nhiên ................................................................................................. 44 1.5.2. i u ki n kinh t - xã h i ....................................................................................... 45 1.6. Khái quát v d án và quy trình ki m soát ánh giá ch t lư ng áp d ng trong d án .. 47 Chương 2 - I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ..... 49 2.1. i tư ng và n i dung nghiên c u ................................................................................ 49 2.1.1. i tư ng nghiên c u ............................................................................................. 49 2.1.2. N i dung nghiên c u .............................................................................................. 49 2.2. Phương pháp nghiên c u ............................................................................................... 50 2.2.1. Phương pháp thu th p tài li u ................................................................................. 50 2.2.2. Phương pháp i u tra, ph ng v n ........................................................................... 50 2.2.3. Phương pháp l y m u ngoài th c a ..................................................................... 51 2.2.4. Phương pháp phân tích trong phòng thí nghi m .................................................... 51 Chương 3 - K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................... 55 Formatted: Font: Bold, Italic iii
3.1. Phương pháp ánh giá t ng h p ch t lư ng rau d án ................................................. 55 3.1.1. ánh giá i u ki n s n xu t c a d án ................................................................... 55 3.1.2. ánh giá vi c ghi chép nh t ký ng ru ng ........................................................... 66 3.1.3. ánh giá vi c th c hi n quy trình s n xu t rau an toàn và cơ ch giám sát th c hi n. .................................................................................................................................. 74 3.1.4. ánh giá ch t lư ng s n ph m c a d án ............................................................... 76 3.2. Phương pháp ánh giá t ng h p ch t lư ng rau trên a bàn thành ph Hà N i. ......... 83 3.2.1. Quy trình ánh giá và công nh n ch t lư ng rau t i Hà N i .................................. 85 3.2.2. Khó khăn trong quá trình ánh giá và công nh n ch t lư ng rau t i Hà N i ............. 86 3.2.3. Mô hình tr ng RST t i xã Th Xuân ...................................................................... 91 3.3. xu t chính sách áp d ng phương pháp ánh giá t ng h p ch t lư ng rau cho Hà N i .............................................................................................................................................. 92 K T LU N VÀ KHUY N NGH ...................................................................... 96 TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 98 PH L C........................................................................................................... 103 Formatted: Font: Bold, Italic iv
DANH M C CH VI T T T AAS (Atomic Absorption Spectrometry) :Quang ph h p th nguyên t Abs (Absorbance) :M t quang BNN&PTNT :B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn BVTV : B o v th c v t GAP (Good Agriculture Practices) :Th c hành nông nghi p t t HTX : H p tác xã IPM (Intergrated Pest Management) : Qu n lý d ch h i t ng h p QCVN : Quy chu n Vi t Nam Formatted: Font: Not Bold Formatted: Font: Italic RAT : Rau an toàn RHC : Rau h u cơ RST : Rau sinh thái TCVN : Tiêu chu n Vi t Nam Formatted: Font: Bold Formatted: Tab stops: 3.4", Left UBND : y ban nhân dân Formatted: Font: Bold Formatted: Font: Not Bold VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices): Th c hành s n xu t nông nghi p t t cho rau qu tươi c a Vi t Nam Formatted: Font: Bold, Italic v
DANH M C B NG B ng 1 Lư ng nitrat i vào cơ th qua ngu n rau các vùng khác nhau B ng 2 Phân chia nhóm c theo WHO B ng 3 Danh m c các TCVN v phân tích rau B ng 4 Các thông s o trên máy Perkin Elmer Analyst 200 v i Cu, Pb, Zn, Cd, As B ng 5 Thang chu n c a các KLN o và m t quang (Abs) tương ng B ng 6 Thang chu n c a nitrat và Abs ng v i m i lo i rau phân tích B ng 7 K t qu phân tích ch t lư ng t tr ng t i a i m thí i m B ng 8 K t qu phân tích nư c tư i B ng 9 B ng t ng h p các n i dung chưa phù h p ngh s a i, b sung trong các m u ghi chép c a h sơ VietGAP B ng 10 Dư lư ng thu c BVTV trong các m u nông s n trong mô hình K t qu phân tích kim lo i n ng, nitrat và vi sinh v t trong m u rau B ng 11 nghiên c u B ng 12 Lý do ngư i dân không mua rau an toàn Formatted: Tab stops: 2.24", Left Formatted: Heading 1, Line spacing: single Formatted: Font: Bold, Italic vi
DANH M C HÌNH Formatted: Font: Bold Formatted: Centered, Tab stops: 2.24", Left Hình 1 Cơ c u nhu c u t ng lo i phân bón Formatted Table Giá tr nh p kh u phân bón trong giai o n t 2001 - 2007 Hình 2 Cơ c u giá tr theo nghành c a xã Th Xuân năm 2009 Hình 3 Quy t c l y m u theo quy t c ư ng chéo Hình 4 Cách l y m u theo ư ng chéo hình vuông Hình 5 Hình 6 Bi u giá tr pH trong m u t Bi u giá tr As trong m u t Hình 7 Bi u giá tr Pb trong m u t Hình 8 Bi u giá tr Cd trong m u t Hình 9 Bi u giá tr Cu trong m u t Hình 10 Formatted: Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Hình 11 Bi u giá tr Zn trong m u t Line spacing: single Hình 12 Bi u phân tích kim lo i n ng trong nư c tư i Hình 13 Hi u qu x lý As c a b l c Hình 14 Bi u giá tr As trong rau Hình 15 Bi u giá tr Pb trong rau Hình 16 Bi u giá tr Cd trong rau HÌnh 17 Bi u giá tr Cu trong rau Hình 18 Bi u giá tr Zn trong rau Hình 19 Bi u giá tr nitrat trong rau Hình 20 Bi u giá tr coliform và E.Coli Formatted: Font: Bold, Italic vii
M U Formatted: Font: 14 pt 1. Formatted: Heading 2, Left, Indent: First line: 0", Space After: 0 pt, Line spacing: single Tính c p thi t c a tài Formatted: Font: 14 pt Rau là th c ph m không th thi u trong b a ăn gia ình. Rau không ch Formatted: Indent: First line: 0.5", Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Adjust space cung c p các vitamin, ch t xơ, ch t khoáng, ch t vi lư ng thi t y u mà còn là between Latin and Asian text, Adjust space between Asian text and numbers m t ngu n dư c li u quý góp ph n b o v s c kh e cho con ngư i (T Thu Cúc, 2006 [8Giáo trình cây rau]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Trong th i gian g n ây, s n xu t và tiêu th rau ang ph i im tv i Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt v n h t s c nghiêm tr ng, ó là s m t an toàn trong các s n ph m rau. S Formatted: Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Adjust space between Latin and Asian text, v ng c th c ph m t rau có xu hư ng ngày càng gia tăng. Hi n tư ng rau Adjust space between Asian text and numbers Formatted: Font: 14 pt không an toàn, ch a nhi u kim lo i n ng, dư th a hàm lư ng nNitrat, và hóa Formatted: Font: 14 pt ch t b o v th c v t (BVTV) t n dư trên m c cho phép, và vi sinh v t trong Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt s n ph m rau cũng chưa ư c ki m soát ch t ch ã gây nh hư ng t i s c Formatted: Font: 14 pt kh e ngư i tiêu dùng [21]. Hi n tư ng rau không an toàn ã và ang là v n Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font color: Auto nóng và là m i quan tâm c bi t c a c ng ng cũng như các cơ quan qu n lí. Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt Hà N i là m t thành ph l n c a c nư c, v i di n tích (3.325 km2) ng u ng u (3.325 km2) và dân s (6,5 tri u; 2009) ng th hai c Formatted: Font: 14 pt nư c (6,5 tri u; 2009) [ án]. Hà N i có trên 11 nghìn ha t tr ng rau n m Formatted: Font: 14 pt trên 22 qu n, huy n, áp ng 60% nhu c u rau xanh. . Trong t ng s di n tích Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt tr ng rau nêu trên, ch có 18% di n tích (2.105 ha) áp ng các tiêu chu n Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto c a Qui trình rau an toàn (RAT) c a Thành ph [21 án]. Rau tr ng t i các Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto ru ng rau chưa áp ng ư c Qui trình RAT cũng như 40% lư ng rau tiêu Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto th trên a bàn thành ph do các a phương khác cung c p ang là m i quan Formatted: Font: 14 pt tâm l n không ch c a các nhà qu n lí Thành ph mà còn c a ông o ngư i dân.. Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: Bold, Italic 1
Có nhi u nguyên nhân cho v n rau an toàn c a thành ph Hà N i, Formatted: Indent: First line: 0.5", Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Line spacing: 1.5 lines nhưng t n t i ư c coi là l n nh t là chưa có cơ ch giám sát và ánh giá ch t lư ng phù h p tin c y t o ư c ni m tin cho ngư i tiêu dùng. Ngư i tiêu dùng không th phân bi t ư c âu là rau an toàn và mua rau an toàn nhưng chưa ch c ã an toàn. góp ph n gi i quy t nh ng v n trên, UBND thành ph Hà N i ã Formatted: Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Adjust space between Latin and Asian text, Adjust space between Asian text and numbers u tư kinh phí vào m t d án Rau sinh thái (RST) t i xã Th Xuân, an Formatted: Font: 14 pt Phư ng do PGS.TS. Hoàng Xuân Cơ thu c Trư ng i h c Khoa h c T nhiên, i h c Qu c gia Hà N i ch trì, ư c th c hi n nh m thí i m m t Formatted: Font: 14 pt mô hình rau an toàn, xây d ng thương hi u và m r ng hơn n a quy mô s n xu t áp ng nhu c u c a th trư ng cũng như t o công ăn vi c làm, tăng thu nh p cho ngư i dân. D án thí i m t i Th Xuân s d ng các phương pháp qu n lý, ki m Formatted: Normal, Justified, Indent: First line: 0.5", Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Line spacing: 1.5 lines soát t ng h p ch t lư ng rau, ki m soát t u vào c a quá trình s n xu t (như t, nư c, gi ng, phân bón…) n các quá trình s n xu t (như chăm sóc, thu ho ch, sơ ch , óng gói…) m b o rau u ra t ư c ch t lư ng cao nh t c v m t dinh dư ng, c m quan n an toàn th c ph m. V i mong mu n t ng k t và phát tri n phương pháp ki m soát, ánh giá t ng h p t mô hình thí i m này, góp ph n gi i quy t v n RAT c a Hà N i, h c viêntác gi l a ch n tài “Nghiên c u phương pháp ánh giá t ng h p ch t lư ng rau trên a bàn thành ph Hà N i” làm lu n văn cao h c ngành Kkhoa h c môi trư ng c a mình. Formatted: (none) 2. M c tiêu nghiên c u: a. a. M c tiêu chung: - Nghiên c u, hoàn thi n phương pháp ki m soát, ánh giá t ng h p ch t lư ng rau tiêu th trên a bàn thành ph Hà N i. Formatted: Font: Bold, Italic 2
- xu t các chính sách và bi n pháp qu n lý áp d ng phương pháp ki m soát, ánh giá t ng h p ch t lư ng rau tiêu th trên a bàn thành ph Hà N i b. b .M c M c tiêu c th - Tìm hi u các phương pháp ánh giá ch t lư ng rau trên th gi i, Vi t Nam và các phương pháp ang ư c s d ng ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau Hà N i - Nghiên c u i m v ho t ng s n xu t và các qui trình ki m soát, ánh Formatted: Font: 14 pt giá t ng h p ch t lư ng rau tr ng t i Th Xuân, an Phư ng, Hà N i - xu t các n i dung nh m hoàn thi n v phương pháp ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau tiêu th trên a bàn Hà H i – l y mô hình Th Xuân làm nghiên c u i m - xu t m t s chính sách và bi n pháp qu n lý nh m ưa vào th c hi n phương pháp ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau cho Hà N i Formatted: Font: Bold, Italic 3
3. N i dung nghiên c u Formatted: Heading 2, Left, None, Space After: 0 pt, Line spacing: single - Các quan i m v ch t lư ng rau và ki m soát, ánh giá ch t lư ng Formatted: Heading 2, Left, Space After: 0 pt, Line spacing: single, No bullets or rau trên th gi i numbering - Các quan i m v ch t lư ng rau và ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau Vi t Nam: quy trình VietGap - Hi n tr ng s n xu t, tiêu th ra trên a bàn Hà N i và quan i m ngư i dân Hà N i v ch t lư ng rau và ánh giá ch t lư ng rau - Mô hình rau an toàn t i xã Th Xuân: nghiên c u i u ki n s n xu t, quy trình s n xu t, cơ ch giám sát và m b o ch t lư ng s n ph m u ra - xu t hoàn thi n phương pháp ki m soát, ánh giá ch t lư ng rau tiêu th trên a bàn Hà N i: nghiên c u ưa khái ni m rau sinh thái vào áp d ng trong th c t - xu t chính sách và bi n pháp qu n lý liên quan Formatted: Font: 14 pt 1. 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a tài Formatted: Font: 14 pt a. a. Ý nghĩa khoa h c - H th ng hóa các quan i m v ch t lư ng và phương pháp ánh giá Formatted: Normal, Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Bulleted + Level: 1 + Aligned at: 0.25" + Indent at: 0.5" t ng h p ch t lư ng rau - Ki m nghi m và ánh giá kh năng áp d ng qui trình VietGap trong th c t s n xu t và tiêu th rau m t mô hình RST t i Hà N i Formatted: Font: 14 pt - T k t qu nghiên c u i m m t mô hình RST c a Hà N i, phát tri n Formatted: Normal, Space Before: 6 pt, After: 6 pt, Bulleted + Level: 1 + Aligned at: 0.25" + Indent at: 0.5", Adjust space between phương pháp ki m soát, ánh giá t ng h p ch t lư ng rau cho Hà N i Latin and Asian text, Adjust space between Asian text and numbers v a mang tính khoa h c v a phù h p v i th c ti n b. b. Ý nghĩa th c ti nn - Góp ph n xây d ng quy trình ánh giá, ki m soát ch t lư ng rau cho thành ph Hà N i Formatted: Font: Bold, Italic 4
- xu t chính sách qu n lý liên quan nh m thúc y s phát tri n chương trình RAT c a thành ph - Formatted: Font: Bold, Italic 5
Formatted: Font: Bold, Italic 6
Chương 1 - T NG QUAN TÀI LI U Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt 1.1. Formatted: Font: 14 pt Khái ni m v rau và các tác nhân gây ô nhi m rau tr ng 1.1.1 1.1.1. M t s khái ni m v rau Rau là lo i th c ph m không th thi u ư c trong cu c s ng con ngư i. Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Formatted: Font: 14 pt Rau có th ư c tiêu dùng dư i d ng tươi ho c ã ư c ch bi n. Theo phân lo i s n ph m thì rau xanh là s n ph m nông nghi p, còn rau ã qua ch bi n là s n ph m công nghi p. Như v y, rau xanh không có nghĩa là rau có màu xanh mà là s n ph m rau tươi .[(T Th Thu Cúc, 2006, giáo trình tr ng Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font color: Auto rau1979 [8]). Do yêu c u c a an toàn th c ph m, rau xanh cũng ư c chia Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto theo m c an toàn, bao g m rau thư ng, rau an toàn và rau h u cơ. Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Rau thư ng là rau ư c s n xu t theo phương pháp truy n th ng không Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt theo quy trình s n xu t c a nghành. V i nông nghi p Vi t Nam hi n nay thì rau thư ng là lo i ph bi n, nên khi nói rau thì ư c hi u ó là rau thư ng. Rau an toàn (RAT): Có nhi u khái ni m v rau an toàn Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Formatted: Font: 14 pt Theo tác gi Tô Kim Oanh (2001) [12], RAT là rau không b d p nát, hư h ng, không có t b i bao quanh, dư lư ng ch t hóa h c, c h i, hàm lư ng nitrat, kim lo i n ng, thu c BVTV cũng như các vi sinh v t gây h i ph i ư c h n ch theo tiêu chu n RAT và ư c tr ng trên t không b nhi m kim lo i n ng, canh tác theo úng quy trình k thu t, h n ch vi c s d ng phân bón vô cơ và thu c BVTV m c t i thi u cho phép. Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Theo tác gi Tr n Kh c Thi (2007) [1842], s n ph m rau ư c coi là Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto an toàn ph i áp ng các yêu c u [11] [12].chien Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: Bold, Italic 7
- S ch, h p d n v hình th c: Tươi, s ch b i b n, t p ch t. Thu úng Formatted: Space Before: 6 pt chín - khi có ch t lư ng cao nh t, không có tri u ch ng b nh. Có bao bì h p v sinh và rau nhìn h p d n. - S ch, an toàn v ch t lư ng: Khi s n ph m rau không ch a các dư lư ng dư i ây vư t ngư ng cho phép tiêu chu n v sinh y t : + Dư lư ng thu c BVTV; Formatted: Indent: Left: 0", Space Before: 6 pt, After: 6 pt Formatted: Font: 14 pt + Dư lư ng nitrat; Formatted: Indent: Left: 0" + Dư lư ng kim lo i n ng; Formatted: Indent: Left: 0", Space Before: 6 pt + Vi sinh v t gây h i. Theo tác gi Tô Kim Oanh [Tô Kim Oanh (2001), Xây d ng và tri n khai mô hình s n xu t và tiêu th rau an toàn trên a bàn Hà N i, S Nông nghi p và phát tri n nông thôn Hà N i]: RAT là rau không b d p nát, hư h ng, không có t b i bao quanh, dư lư ng ch t hóa h c, c h i, hàm lư ng nitrat, kim lo i n ng, thu c BVTV cũng như các vi sinh v t gây h i ph i ư c h n ch theo tiêu chu n RAT và ư c tr ng trên t không b nhi m kim lo i n ng, canh tác theo úng quy trình k thu t, h n ch vi c s d ng phân bón vô cơ và thu c BVTV m c t i thi u cho phép. Trong Quy t nh s 99/2008/Q -BNN ngàỳ 25/10/2008 [3] c a B Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt NN&PTNT quy nh v Qu n lý s n xu t, kinh doanh rau, qu và chè an toàn Formatted: Space Before: 6 pt thì: Formatted: Font: 14 pt “Rau, qu an toàn là s n ph m rau, qu tươi ư c s n xu t, sơ ch phù h p v i các quy nh v m b o an toàn v sinh th c ph m có trong VietGAP ho c các tiêu chu n GAP khác tương ương VietGAP và m u i n hình t ch tiêu v sinh an toàn th c ph m v m c gi i h n t i a cho phép c a m t s vi sinh v t và hoá ch t gây h i trong s n ph m rau, qu , chè”. Formatted: Font: Bold, Italic 8
Giá tr c a các m c gi i h n này ư c trình bày c th trong ph l c 1. Formatted: Font: 14 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 14 pt - Rau h u cơ (RHC): Formatted: Space Before: 6 pt, No bullets or numbering Formatted: Font: 14 pt, Bold Hi n nay chưa có m t nh nghĩa chính th c v RHC, tuy nhiên có th Formatted: Indent: Left: 0", First line: 0.5", Space Before: 6 pt hi u RHC là s n ph m s n xu t theo nguyên lý c a nông nghi p h u cơ. Formatted: Font: 14 pt Nông nghi p h u cơ là m t hình thái c a n n nông nghi p trong ó không dùng phân hóa h c, thu c BVTV, thu c kích thích tăng trư ng, gi ng bi n i gen (IOFAM, ,1992, d n theo Nguy n Th Thu Trang [19]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Các s n ph m h u cơ ây ch y u là các lo i phân bón h u cơ (phân Formatted: Indent: First line: 0.5" ). Phân h u cơ là phân ã ư c hoai m c t nh ng ph ph m như rơm r , phân chu ng. Cây tr ng ư c tư i hoàn toàn b ng nư c s ch, ng d ng bi n pháp qu n lý sâu h i t ng h p (IPM hay Intergrated Pest Management) trong phòng ch ng sâu b nh. T i Châu Âu, nông nghi p h u cơ r t phát tri n do ngư i tiêu dùng Formatted: Space Before: 6 pt, Line spacing: 1.5 lines không ch quan tâm n s an toàn tuy t i c a s n ph m cho s c kh e mà h mu n góp ph n gián ti p b o v môi trư ng (Nguy n Th Thu Trang, 2008 Formatted: Font color: Auto [19]) []. T i Vi t Nam, trư c th c tr ng rau không an toàn, môi trư ng ô Formatted: Font: 14 pt nhi m do ngư i dân t do s d ng các lo i hóa ch t thì vi c áp d ng các phương pháp canh tác h u cơ s góp ph n b o v s c kh e c a chính ngư i s n xu t, ch m d t tình tr ng ô nhi m t, ô nhi m ngu n nư c do không còn s d ng hóa ch t, và c bi t là b o v s c kh e ngư i tiêu dùng. []. Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt, Font color: Red Rau sinh thái Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt, Bold RST là m t khái ni m m i ư c ưa ra trong d án thí i m nghiên c u Formatted: None, Line spacing: 1.5 lines Formatted: Font: 14 pt Th Xuân. Hi n t i, tTrên th gi i và Vi t Nam v n chưa có m t khái ni m Formatted: Space After: 6 pt, Line spacing: 1.5 lines chính th c v RST; ng th i cũng chưa có m t nghiên c u chuyên ngành nào v v n này. RST có th hi u là m t ph n trong quy trình c a nông nghi p sinh thái, luôn có s tương tác và trao i qua l i v i môi trư ng xung Formatted: Font: Bold, Italic 9
quanh thông qua quá trình luân chuy n v t ch t trong t nhiên [ (Lê H ng Chi n, 2010 [7]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt V b n ch t, RST cũng gi ng như RAT u tuân th theo nh ng quy nh c a nNhà nư c v t tr ng, nư c tư i, quy trình s n xu t, ch t lư ng Formatted: Font: 14 pt s n ph m rau, …h n ch vi c s d ng các lo i phân bón hóa h c, thu c BVTV, thu c kích thích sinh trư ng; khuy n khích s d ng các s n ph m h u cơ, các ch ph m vi sinh, bi n pháp qu n lý sâu h i t ng h p (IPM). Khái Formatted: Font: 14 pt, Not Italic, Font color: Auto ni m RST nh n m nh n l i ích i v i con ngư i và môi trư ng trong su t Formatted: Font: 14 pt, Not Italic, Font color: Auto vòng i c a nó. 1.12.2. Các tác nhân gây ô nhi m rau tr ng Formatted: Font: 14 pt Formatted: Heading 3, Left, Space After: 0 1.12.2.1. Kim lo i n ng pt, Line spacing: single, Tab stops: Not at 1.78" Theo t i n hóa h c, kim lo i n ngg (KLN) là nh ng kim lo i có kh i Formatted: Tab stops: Not at 1.78" Formatted: None, Tab stops: Not at 1.62" lư ng riêng l n hơn 5g/cm3.3. Trong t nhiên có hơn 70 nguyên t kim lo i Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt, Not Superscript/ n ng KLN [trích d n theo Ngô Lan Phương []], trong ó bao g m chì (Pb), Subscript Formatted: Font: 14 pt cad imi (Cd), asen (As), k m (Zn), coôban (Co), ng (Cu), crôm (Cr), s t Formatted: Font: 14 pt (Fe) và mangana-nhê (Mn),.. (d n theo Ngô Th Lan Phương, 2010 [13]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Kim lo i n ng là tác nhân ô nhi m chu i cung c p th c ph m và ư c Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt coi như là v n quan tr ng nh t v i môi trư ng c a chúng ta (Zaidi et al., Formatted: Font: 14 pt 2005[]). V n này ang tr nên nghiêm tr ng, c bi t là các nư c ang Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt phát tri n. Nhìn chung, các kim lo i n ng không t phân h y sinh h c mà Formatted: Font: 14 pt tích lũy trong chu i th c ăn và i vào cơ th con ngư i (Zaidi và c ng s , Formatted: Font: 14 pt 2005 [36]) []. Formatted: Font: 14 pt Chì (Pb) và cadimi (Cd) là nh ng kim lo i n ng c bi t c h i. Hàm Formatted: Space Before: 6 pt, After: 6 pt Formatted: Font: 14 pt lư ng quá m c cho phép c a hai kim lo i n ngKLN này ư c cho là có liên Formatted: Font: 14 pt quan n nguyên nhân c a m t s b nh, c bi t là b nh v tim m ch, th n, th n kinh và xương (WHO, 1992, 1995; Steenland và Boffetta, 2000; Jarup, Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: Bold, Italic 10
2003, d n theo d n theo Mohamed và c ng s , 2006 [28]……). Ngoài ra, Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt chúng cũng là tác nhân gây ung thư, t bi n (IARC, 1993; Pitot và Dragan, Formatted: Font color: Auto 1996, d n Mohamed và c ng s theo…). , 2006 [28]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt . Nhi m c asen ã và ang tr thành v n ph bi n nhi u nơi trên Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font color: Auto th gi i. Các tác ng c a asen n s c kho c a con ngư i có th là nhi m Formatted: Font: 14 pt Formatted: Default Paragraph Font, Font: 12 c c p tính gây ch t ngư i ho c nhi m c m n tính ([Pendergrass và c ng pt, English (U.S.) Formatted: Default Paragraph Font, Font: 12 s , 2006 [32]1, 2, 15, 20)]. Asen gây ung thư bi u mô da, ph qu n ph i, các pt Formatted: Font: 14 pt xoang ..[(Tr nh Th Thanh, 2008 [16]]). Formatted: Font: 15 pt Formatted: Font: 14 pt Th y ngân (Hg) có c tính cao nh t d ng methyl th y ngân. Khi vào Formatted: Font: 13 pt trong cơ th nó ư c hòa tan trong m , ch t béo c a màng t bào, não t y, i Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 14 pt qua màng ph i nh hư ng t i h th n kinh trung ương. Do v y, sau khi nhi m Formatted: Font: 14 pt b nh, ngư i b nh d b kích thích, cáu g t, xúc ng và r i lo n tiêu hóa, r i Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt lo n th n kinh, chân tay run. N u b nhi m c n ng có th t vong. Nhi m Formatted: Space Before: 6 pt, After: 6 pt c methyl th y ngân còn d n t i phân l p nhi m s c th , phá v nhi m s c Formatted: Font: 14 pt th và ngăn c n s phân chia t bào (. [Tr nh Th Thanh, 2008 [16] c h c)] Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Các kim lo i n ng khác như ng, k m là nguyên t quan tr ng duy trì ch c năng sinh hóa và sinh lý c a sinh v t, cũng như duy trì s c kh e . Thi u k m làm suy gi m h th ng mi n d ch trong khi thi u ng làm gi m b ch c u, thi u máu (Prentice, 1993; ATSDR 1994; Linder và Azam, 1996 d n theo Pendergrass và c ng s , 2006 [32]). Tuy nhiên v i hàm lư ng quá ngư ng cho Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 13 pt phép ng và k m s gây c cho cây tr ng và nh hư ng n s c kh e con Formatted: Font: 13 pt ngư i. Formatted: Font: 14 pt Ô nhi m kim lo i n ng trên rau có th x y ra do t tr ng b ô nhi m, do nư c tư i b ô nhi m, do m t s lo i phân bón b sung, do s d ng thu c tr sâu, do nh hư ng c a khí th i công nghi p, và s nhi m b n trong quá Formatted: Font: Bold, Italic 11
trình v n chuy n, thu ho ch, lưu tr , x lý ho c bán. Vi t Nam, nghiên c u v kim lo i n ng trong rau là m t n i dung còn m i, m t s công trình nghiên c uv v n này m i ưa ra các k t qu còn r t sơ lư c, chưa ph n ánh b c tranh y v ô nhi m kim lo i n ng trên rau [(Ngô Th Lan Phương, 2010] Formatted: Font: 14 pt [13]).. Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Theo nghiên c u g n ây c a Ngô Th Lan Phương công b năm 2010 [LVTS13], hi n tr ng ô nhi m kim lo i n ng trong môi trư ng t, nư c và Formatted: Font: 14 pt trong s n ph m rau c a vùng tr ng rau ven ô Hà N i nhìn chung v n t tiêu chu n quy nh, ch m t s ít m u có bi u hi n ô nhi m và các m u này t p trung Vĩnh Quỳnh – Thanh Trì – Hà N i. Formatted: Font: 14 pt 1.21.2.21. Nitrat trong rau Formatted: Indent: First line: 0", Space Before: 6 pt, After: 6 pt Nitrat là m t h p ch t hóa h c ph bi n trong thiên nhiên, và ư c tìm Formatted: Indent: First line: 0.5", Space Before: 6 pt, After: 6 pt th y nhi u trong t, nư c, và th c ph m. Nhìn chung, nitrat trong rau ư c xem là ngu n chính thâm nh p vào cơ th con ngư i thông qua chu i th c ăn (Santamaria và c ng s , .1998 [35]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Centered, None, Indent: First line: 0", Space After: 0 pt, Tab stops: Not at 2.57" B ng 1 . Lư ng nitrat i vào cơ th qua ngu n rau Formatted: Font: 14 pt các vùng khác nhau trên th gi i [35] Formatted: Font: 14 pt Formatted: Centered, None, Tab stops: Not at 2.57" Nư c Lư ng nitrat i vào cơ th Lư ng nitrat t rau Formatted Table Formatted: Font: 14 pt thông qua rau (mg/ngày) rau Formatted: Centered, None, Tab stops: Not at 2.57" (%) Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Formatted: None, Tab stops: Not at 2.57" ông Á 28 45 Formatted: Centered, None, Tab stops: Not at 2.57" Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Châu Phi 20 30 Formatted: None, Tab stops: Not at 2.57" Formatted: Centered, None, Tab stops: Not at 2.57" Châu M 55 65 Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Formatted: None, Tab stops: Not at 2.57" Formatted: Font: Bold, Italic 12
Châu Âu 155 90 Formatted: Font: 14 pt, Not Bold Formatted: Centered, None, Space Before: 0 pt, Tab stops: Not at 2.57" Formatted: None, Space Before: 0 pt, Tab stops: Not at 2.57" Formatted: Indent: First line: 0.5", Space Nitrat vào cơ th m c bình thư ng s không gây c mà còn có l i Before: 12 pt, After: 6 pt v i s c kh e con ngư i. M t s nghiên c u d ch t h c cho r ng, nitrat có th có ích i v i s c kh e con ngư i, ch ng h n như b o v ư ng ru t ch ng l i nh ng vi khu n có h i (McKnight và c ng s , năm 1999; ;. Archer năm , Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt 2002; Dykhuizen và c ng s , et al. 1996; d n theo Shao-ting và c ng s , 2007 Formatted: Font: 14 pt [27]). Bên c nh ó, m t trong nh ng s n ph m chuy n hóa c a nitrat là NO, Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt ư c bi t n là m t phân t có ch c năng i u ch nh sinh lý trong cơ th con Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt ngư i, và ngoài ra, nó cũng tham gia phòng v hi u qu ch ng l i tác nhân Formatted: Font: 14 pt, Font color: Black gây b nh ch (McKnight và c ng s năm 1999;. Archer, 2002, d n theo Shao- Formatted: Font: 14 pt, Font color: Black ting và c ng s , 2007 [27]). Dykhuizen et al. 1996). Formatted: Font: 14 pt, Font color: Black Formatted: Font: 14 pt, Font color: Black Tuy nhiên khi lư ng nitrat trong cơ th vư t quá m c cho phép s gây Formatted: Font: 14 pt, Font color: Black Formatted: Font: 14 pt nguy hi m cho con ngư i. M t s nghiên c u cho r ng, rau v i hàm lư ng Formatted: Indent: First line: 0.5", Space Before: 6 pt, After: 6 pt nitrat cao làm tăng nguy cơ ung thư ư ng tiêu hóa và b nh tr xanh (Methemoglobinaemia) r t cao. (Bartsch và c ng s , năm 1988; Slope và Formatted: Font: 14 pt c ng s , 1995, d n theo Santamaria và c ng s 1999, [35]). Bi u hi n c a Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt b nh tr xanh là a tr xanh xao, ch m l n và g y y u, thư ng x y ra v i tr Formatted: Font: 14 pt dư i 1 tu i. . Khi h p th nitrat vào cơ th , trong h th ng tiêu hoá, nitrat Formatted: Font: 14 pt (NO3-) b kh thành nitrit (NO2-2-)), nitrit là m t trong nh ng ch t chuy n Formatted: Superscript Formatted: Font: 14 pt Oxihemoglobin (ch t v n chuy n oxi trong máu) thành ch t không ho t ng Formatted: Font: 14 pt, Subscript ư c g i là Methaemoglobin, m c cao s làm gi m hô h p c a t bào, Formatted: Font: 14 pt, Subscript Formatted: Font: 14 pt nh hư ng t i ho t ng c a tuy n giáp, gây t bi n và phát tri n các kh i u Formatted: Font: 14 pt (Aubert, 1983; d n theo Santamaria và c ng s , 1999 [35]). Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: 14 pt Formatted: Font: Bold, Italic 13