Lý luận chung về hoạt động tài chính và phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp

Lý luận chung về hoạt động<br /> tài chính và phân tích tình<br /> hình tài chính doanh nghiệp<br /> Bởi:<br /> Đại Học Kinh Tế Quốc Dân<br /> <br /> <br /> HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP.<br /> <br /> Tài chính doanh nghiệp là khâu cơ sở của hệ thống tài chính bởi lẽ nó trực tiếp gắn liền<br /> và phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh ở các đơn vị cơ sở, nơi trực tiếp sáng tạo ra<br /> sản phẩm quốc dân, mặt khác còn có tác đọng quyết định đến thu nhập của các khâu tài<br /> chính khác trong hệ thống tài chính.<br /> <br /> Hoạt động tài chính là một trong những nội dung cơ bản của hoạt động kinh doanh của<br /> doanh nghiệp nhằm giải quyết mối quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình kinh doanh<br /> được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ để thực hiện các mục tiêu của doanh nghiệp là tối<br /> đa hoá lợi nhuận , tối đa hoá vốn chủ sở hữu. Nói cách khác hoạt động tài chính là những<br /> quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức huy động phân phối, sử dụng quản lý vốn<br /> trong quá trình kinh doanh.<br /> <br /> Hoạt động tài chính ở doanh nghiệp phải hướng tới các mục tiêu sau:<br /> <br /> - Hoạt động tài chính phải giải quyết tốt các mối quan hệ kinh tế thể hiện qua việc thanh<br /> toán với các đơn vị có liên quan như Ngân hàng, các đơn vị kinh tế khác... mối quan hệ<br /> này được cụ thể hoá bằng các chỉ tiêu đánh giá về mặt lượng mặt chất và thời gian.<br /> <br /> Hoạt động tài chính phải đảm bảo nguyên tắc hiệu quả, nguyên tắc này đòi hỏi phải tối<br /> đa hoá việc sử dụng các nguồn vốn, nhưng vẫn đảm bảo quá trình sản xuất kinh doanh<br /> được hoạt động bình thường và mang lại hiệu quả cao.<br /> <br /> Hoạt động tài chính được thực hiện trên cơ sở tôn trọng pháp luật, chấp hành và tuân thủ<br /> các chế độ về tài chính tín dụng, nghĩa vụ với nhà nước, kỷ luật với các đơn vị tài chính<br /> kinh tế có liên quan.<br /> PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP.<br /> <br /> ý nghĩa và mục đích của phân tích tình hình tài chính.<br /> <br /> Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp hay cụ thể hoá là quá trình phân tích tình hình<br /> tài chính doanh nghiệp hay cụ thể hoá là quá trình phân tích báo cáo tài chính doanh<br /> nghiệp là quá trình kiểm tra đối chiếu, so sánh các số liệu, tài liệu và tình hình tài chính<br /> hiện hành và trong quá khứ nhằm mục đích đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh<br /> cũng như rủi ro trong tương lai của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính là báo cáo tổng hợp<br /> nhất về tình hình tài sản, nguồn vốn và công nợ cũng như tình hình tài chính, kết quả<br /> kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. Do đó việc thường xuyên tiến hành phân tích tài<br /> chính sẽ cung cấp thông tin cho người sử dụng từ các góc độ khác nhau, vừa đánh giá<br /> toàn diện, vừa tổng hợp khái quát lại vừa xem xét một cách chi tiết hoạt động tài chính<br /> của doanh nghiệp để nhận biết phán đoán và đưa ra quyết định tài chính, quyết định đầu<br /> tư và quyết định tài trợ phù hợp, phân tích tình hình tài chính thông qua các báo cáo tài<br /> chính của doanh nghiệp là mối quan tâm của nhiều nhóm người. Nhà quản lý, các nhà<br /> đầu tư, các cổ đông, các chủ nợ, các khách hàng, các nhà cho vay tín dụng, các cơ quan<br /> chính phủ và người lao động... mỗi nhóm người này có nhu cầu thông tin khác nhau.<br /> <br /> + Đối với các chủ doanh nghiệp và các nhà quản trị doanh nghiệp mối quan tâm hàng<br /> đầu của họ là tìm kiếm lợi nhuận và khả năng trả nợ. Một doanh nghiệp bị lỗ liên tục sẽ<br /> bị cạn nguồn lực và buộc phải đóng cửa. Mặt khác nếu doanh nghiệp không có khả năng<br /> thanh toán cũng buộc phải đóng cửa.<br /> <br /> + Đối với các chủ ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng mối quan tâm hàng đầu của<br /> họ chủ yếu là khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Vì vậy họ đặc biệt quan tâm đến lượng<br /> tiền và các khoản có thể chuyển nhanh thành tiền từ đó so sánh vơí nợ ngắn hạn để biết<br /> được khả năng thanh toán tức thời của doanh nghiệp. Bên cạnh đó các chủ ngân hàng và<br /> các nhà cho vay tín dụng cũng biết quan tâm tới số lượng vốn chủ sở hữu bởi vì nguồn<br /> vốn này là khoản bảo hiểm cho họ trong trường hợp doanh nghiệp bị rủi ro trong thanh<br /> toán.<br /> <br /> + Đối với các nhà cung cấp vật tư hàng hoá dịch vụ cho doanh nghiệp họ ra các quyết<br /> định xem có cho phép khách hàng sắp tới có được mua chịu hàng hay không. họ cần biết<br /> được khả năng thanh toán của doanh nghiệp hiện tại và trong thời gian sắp tới.<br /> <br /> + Đối với các nhà đầu tư, mối quan tâm của họ là thời gian hoàn vốn, mức sinh lãi và<br /> sự rủi ro. Vì vậy họ cần các thông tin về điều kiện tài chính , tình hình hoạt động, hiệu<br /> quả kinh doanh và tiềm năng tăng trưởng của các doanh nghiệp . Ngoài ra các cơ quan<br /> tài chính, thống kê, thuế, cơ quan chủ quản các nhà phân tích tài chính hoạch định chính<br /> sách, những người lao động... cũng rất quan tâm tới các thông tin tài chính của doanh<br /> nghiệp.<br /> Như vậy có thể nói mục tiêu tối cao và quan trọng nhất của phân tích tình hình tài chính<br /> là giúp rút ra quyết định lựa chọn phương án kinh doanh tối cao và đánh giá chính xác<br /> thực trạng tiềm năng tài chính của doanh nghiệp.<br /> <br /> Tài liệu dùng làm căn cứ để phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp.<br /> <br /> Phân tích tình hình tài chính sử dụng mọi nguồn thông tin có khả năng làm rõ mục tiêu<br /> của dự đoán tài chính trong đó chủ yếu thông tin từ các báo cáo tài chính.<br /> <br /> Bảng cân đối kế toán ; Mẫu số B01-DN<br /> <br /> Bảng cân đối kế toán là báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh tổng quát toàn bộ giá trị tài<br /> sản hiện có nguồn hình thành tài sản đó của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định<br /> theo 2 cách phân loại là kết cấu vốn kinh doanh và nguồn hình thành vốn kinh doanh.<br /> <br /> Số liệu bảng cân đối kế toán cho biết toàn bộ giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp tại<br /> thời điểm báo cáo theo cơ cấu tài sản và nguồn hình thành tài sản tài sản. Căn cứ vào<br /> bảng cân đối kế toán có thể nhận xét đánh giá khái quát tình hình tài chính doanh nghiệp<br /> .<br /> <br /> Bảng cân đối kế toán thường có kết cấu 2 phần:<br /> <br /> + Phần tài sản: Phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm<br /> lập báo cáo theo cơ cấu tài sản và hình thức tồn tại trong quá trình hoạt động kinh doanh<br /> của doanh nghiệp. Tài sản được chia thành 2 phần: Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn,<br /> Tài sản cố định và đầu tư dài hạn.<br /> <br /> + Phần nguồn vốn: Phản ánh nguồn hình thành tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời<br /> điểm lập báo cáo. Các chỉ tiêu nguồn vốn thể hiện trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp<br /> đối với tài sản đang quản lý và sử dụng tại doanh nghiệp. Nguồn vốn được chia thành<br /> nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu.<br /> <br /> Mỗi phần của bảng cân đối kế toán đều được phản ánh theo ba cột: Mã số, số đầu năm,<br /> số cuối kỳ (quý, năm)<br /> <br /> Nội dung trong bảng cân đối kế toán thoả mãn phương trình cơ bản.<br /> <br /> Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn<br /> <br /> Ngoài hai phần tài sản và nguồn vốn, cấu tạo bảng cân đối kế toán còn có phần tài sản<br /> ngoài bảng.<br /> + Phần tài sản ngoài bảng: Phản ánh tài sản không thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp<br /> nhưng doanh nghiệp đang quản lý hoặc sử dụng và một số chỉ tiêu bổ sng không thể<br /> phản ánh trong bảng cân đối kế toán.<br /> <br /> Cơ sở số liệu để lập bảng cân đối kế toán là các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết các tài<br /> khoản loại 0,1,2,3,4 và bảng cân đối kế toán kỳ trước.<br /> <br /> Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh mẫu số B02-DN.<br /> <br /> Là báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh tổng quát tình hình và hiệu quả hoạt động kinh<br /> doanh chính và hoạt động khác tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà nước về thuế và các<br /> khoản nộp báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh gồm 3 phần:<br /> <br /> Phần 1: Lãi - Lỗ: phản ánh tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp<br /> bao gồm hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác. tất cả các chỉ tiêu trong phần này<br /> đều trình bày số liệu của kỳ trước tổng số phát sinh trong kỳ báo cáo.<br /> <br /> Phần 2: Tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà nước.<br /> <br /> Phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà nước về thuế và các khoản phải nộp khác.<br /> tất cả các chỉ tiêu trong phần này đều được trình bày: số còn phải nộp kỳ trước chuyển<br /> sang, số còn phải nộp phát sinh trong kỳ báo cáo, số đã nộp trong kỳ báo cáo, số còn<br /> phải nộp đến cuối lỳ báo cáo.<br /> <br /> Phần III. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được khấu trừ, được miễn giảm, được hoàn lại:<br /> phản ánh số thuế giá trị gia tăng được khấu trừ, đã khấu trừ, và còn được khấu trừ ở cuối<br /> kỳ số thuế giá trị gia tăng được hoàn lại, đã hoàn lại và còn được hoàn lại cuối kỳ.<br /> <br /> Số thuế giá trị gia tăng được miễn giảm, đã miễn giảm và còn được miễn giảm.<br /> <br /> Cơ sở số liệu để lập báo cáo kết quả kinh doanh là sổ kế toán trong kỳ các tài khoản từ<br /> loại 5 đến loại 9, tài khoản 333 và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh kỳ trước.<br /> <br /> Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Mẫu số 1303 -DN<br /> <br /> Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là báo cáo tài chính phản ánh các khoản thu và chi tiền trong<br /> kỳ của doanh nghiệp theo các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài<br /> chính. Dựa vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ thanh toán có thể đánh giá khả năng tạo ra<br /> tiền, sự biến động tài sản thuần, khả năng thanh toán và dự đoán được bằng tiền trong<br /> kỳ tiếp theo của doanh nghiệp.<br /> <br /> + Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh: Phản ánh toàn bộ đồng tiền thu vào và<br /> chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như thu tiền mặt<br /> từ doanh thu bán hàng, các khoản thu bất thường bằng tiền mặt khác, chi tiền mặt trả<br /> cho người bán hoặc người cung cấp, chi trả lương, nộp thuế, chi trả lãi tiền vay...<br /> <br /> + Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động đầu tư phản ánh toàn bộ đồng tiền thu vào và chi ra<br /> liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư của đã nộp. Các khoản thu chi tiền mặt như bán<br /> tài sản, bán chứng khoán đầu tư, thu nợ các Công ty khác, thu lại về phần đầu tư. các<br /> khoản chi tiền mặt như mua tài sản chứng khoán đầu tư của các doanh nghiệp.<br /> <br /> + Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính: Phản ánh toàn bộ đồng tiền thu chi liên<br /> quan trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp bao gồm các nghiệp vụ làm<br /> tăng giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp như chủ doanh nghiệp góp vốn, vay vốn<br /> dài hạn, ngắn hạn, nhận vốn góp liên doanh, phát hành trái phiếu...<br /> <br /> + Có 2 phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ là phương pháp trực tiếp và phương<br /> pháp gián tiếp. Mỗi báo cáo lập theo phương pháp khác nhau thì tuân theo nguyên tắc<br /> cơ sở số liệu và cách lập các chỉ tiêu khác nhau.<br /> <br /> Thuyết minh báo cáo tài chính Mẫu B09-DN.<br /> <br /> Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận lập thành hệ thống báo cáo tài chính của<br /> doanh nghiệp được lập để giải thích bổ sung thông tin về tình hình hoạt động của doanh<br /> nghiệp trong kỳ báo cáo mà báo cáo tài chính không thể trình bày rõ ràng và chi tiết<br /> được.<br /> <br /> Thuyết minh báo cáo tài chính trình bày khái quát địa điểm hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh, nội dung một số chế độ kế toán được doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng tình<br /> hình và lý do biến động của một số đối tượng sản xuất và nguồn vốn quan trọng, phân<br /> tích một số chỉ tiêu tài sản chủ yếu và các kiến nghị của doanh nghiệp. Cơ sở số liệu lập<br /> thuyết minh báo cáo tài chính là các sổ kế toán kỳ trước báo cáo, bảng cân đối kế toán<br /> kỳ trước báo cáo thuyết minh báo cáo tài chính kỳ trước, năm trước.<br /> <br /> Phương pháp phân tích tình hình tài chính.<br /> <br /> Các công cụ chủ yếu để phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp.<br /> <br /> + Trên bảng cân đối kế toán với tổng tài sản, tổng nguồn vốn để đánh giá từng khoản<br /> mục so với quy mo chung.<br /> <br /> + Phân tích theo chiều ngang, phản ánh sự biến động khác của từng chỉ tiêu làm nổi bật<br /> các xu thế và tạo nên mối quan hệ của các chỉ tiêu phản ánh trên cùng 1 dòng của báo<br /> cáo so sánh.<br /> <br /> + Phương pháp so sánh:<br /> So sánh là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất trong phân tích để đánh giá kết quả,<br /> xác định vị trí và xu hướng biến động của các chỉ tiêu phân tích. Vì vậy để tiến hành so<br /> sánh giải quyết những vấn đề cơ bản như xác định số gốc để so sánh, xác định điều kiện<br /> so sánh xác định mục tiêu so sánh.<br /> <br /> + Điều kiện so sánh.<br /> <br /> Chỉ tiêu kinh tế được hình thành cùng một khoảng thời gian như nhau:<br /> <br /> - Chỉ tiêu kinh tế phải thống nhất về mặt nội dung và phương pháp tính toán.<br /> <br /> - Chỉ tiêu kinh tế phải cùng đơn vị đo lường.<br /> <br /> - Cùng quy mô hoạt động với điều kiện kinh doanh tương tự nhau<br /> <br /> + Tiêu chuẩn so sánh: Là các chỉ tiêu được chọn làm căn cứ so sánh (kỳ gốc).<br /> <br /> + Các phương pháp so sánh thường sử dụng.<br /> <br /> - So sánh tương đối: Phản ánh kết cấu mối quan hệ tốc độ phát triển và mức độ phổ biến<br /> của các chỉ tiêu kinh tế.<br /> <br /> - So sánh số tuyệt đối: Cho biết khối lượng, quy mô doanh nghiệp đạt được từ các chỉ<br /> tiêu kinh tế giữa kỳ phân tích và kỳ gốc.<br /> <br /> - So sánh số bình quân: Cho biết khả năng biến động của một bộ phận chỉ tiêu hoặc<br /> nhóm chỉ tiêu.<br /> <br /> + Phương pháp chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích.<br /> <br /> Để phân tích một cách sâu sắc các đối tượng nghiên cứu, không thể chỉ dựa vào các chỉ<br /> tiêu tổng hợp, mà cần phải đánh giá theo các chỉ tiêu cấu thành của chỉ tiêu phân tích.<br /> Thông thường trong phân tích việc chi tiết chỉ tiêu phân tích được tiến hành theo các<br /> hướng sau:<br /> <br /> - Chi tiết theo bộ phận cấu thành chỉ tiêu:<br /> <br /> Một kết quả kinh doanh biểu hiện trên các chỉ tiêu theo các bộ phận cùng với sự biểu<br /> hiện về lượng của bộ phận đó sẽ giúp ích rất nhiều trong việc đánh giá chính xác kết<br /> quả.<br /> <br /> - Chi tiết theo thời gian , chi tiết theo thời gian giúp các giải pháp có hiệu quả cho công<br /> tác sản xuất kinh doanh tuỳ theo đặc tính của quá trình sản xuất kinh doanh, tuỳ theo<br /> nội dung kinh tế của các chỉ tiêu phân tích, tuỳ mục đích phân tích khác nhau có thể lựa<br /> chọn khoảng thời gian cần chi tiết khác nhau và chỉ tiêu chi tiết khác nhau.<br /> <br /> - Chi tiết theo địa điểm:<br /> <br /> Chi tiết chỉ tiêu phân tích theo địa điểm là xác định các chỉ tiêu phân tích theo các địa<br /> điểm thực hiện các chỉ tiêu đó<br /> <br /> Nội dung phân tích tình hình tài chính.<br /> <br /> Nội dung phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp tuỳ thuộc vào dự kiện mà ban giám<br /> đốc đòi hỏi và thông tin người phân tích muốn có. Tuy nhiên phân tích tình hình tài<br /> chính doanh nghiệp bao gồm những nội dung sau:<br /> <br /> Đánh giá khái quát tình hình tài chính<br /> <br /> - Đánh giá khái quát tình hình tài chính sẽ cung cấp một cách tổng quát nhất tình hình tài<br /> chính trong kỳ kinh doanh của doanh nghiệp là khả quan hay không khả quan. Điều đó<br /> cho phép chủ doanh nghiệp thấy rõ thực chất của quá trình phát triển hay chiều hướng<br /> suy thoái của doanh nghiệp. Qua đó có những giải pháp hữu hiệu để quản lý.<br /> <br /> - Đánh giá khái quát tình hình tài chính trước hết căn cứ vào số liệu đã phản ánh trên<br /> bảng cân đối kế toán rồi so sánh để thấy được quy mô vốn mà đơn vị sử dụng trong kỳ<br /> cũng như khả năng huy động vốn từ các nguồn khác nhau của doanh nghiệp. Tuy nhiên<br /> nếu chỉ dựa vào sự tăng hay giảm của tổng tài sản hay tổng nguồn vốn thì chưa đủ thấy<br /> rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp được vì vậy cần phải phân tích mối quan hệ giữa<br /> các khoản mục trong bảng cân đối kế toán.<br /> <br /> Phân tích mối quan hệ giữa các khoản mục trong bảng cân đối kế toán.<br /> <br /> - Để hiểu được một cách đầy đủ thực trạng tài chính cũng như tình hình sử dụng tài<br /> chính của doanh nghiệp và tình hình biến động của các khoản mục trong bảng cân đối<br /> kế toán theo quan điểm luân chuyển vốn. tài sản của doanh nghiệp bao gồm tài sản lưu<br /> động và tài sản cố định chúng được hình thành chủ yếu từ vốn chủ sở hữu tức là.<br /> <br /> B nguồn vốn = A tài sản (I + II + IV + V (2,3) + VI + B tài sản (1)<br /> <br /> Cân đối (1) chỉ mang tính chất lý thuyết nghiã là nguồn vốn chủ sở hữu doanh nghiệp tư<br /> trang trải các loại tài sản cho các hoạt động chủ yếu mà không phải đi vay hoặc chiếm<br /> dụng. Trong thực tế, thường xảy ra một trong hai trường hợp.<br /> <br /> Nếu vế trái > vế phải trường hợp này doanh nghiệp thừa nguồn vốn sử dụng không hết<br /> nên sẽ bị chiếm dụng từ bên ngoài.<br /> Nếu vế trái < vế phải thiếu nguồn vốn để trang trải tài sản nên chắc chắn doanh nghiệp<br /> phải đi vay hoặc chiếm dụng vốn từ bên ngoài.<br /> <br /> Trong quá trình kinh doanh khi nguồn vốn chủ sở hữu không đáp ứng được nhu cầu<br /> doanh nghiệp được phép đi vay để bổ sung vốn kinh doanh . Loại trừ các khoản vay quá<br /> hạn, thì các khoản vay ngắn hạn dài hạn chưa đến hạn trả đều được coi là nguồn vốn<br /> hợp pháp. Do vậy về mặt lý thuyết lại có quan hệ cân đối.<br /> <br /> B nguồn vốn + A nguồn vốn (I(1) + II) = A tài sản (I + II + IV + V (2,3) + VI) + B tài<br /> sản (I + II+ III).<br /> <br /> Cân đối 2 hầu như không xảy ra trên thực tế thường xảy ra một hai trường hợp.<br /> <br /> Vế trái > vế phải sẽ thừa vốn và số vốn đó sẽ bị chiếm dụng<br /> <br /> Vế trái < vế phải do thiếu nguồn vốn bù đắp nên doanh nghiệp phải đi chiếm dụng.<br /> <br /> - Mặt khác do tính chất cân bằng của bảng cân đối kế toán Tổng tài sản = Tổng nguồn<br /> vốn nên ta có cân đối 3 sau:<br /> <br /> {A. I(1) , II + B] nguồn vốn - [A>I>II>IV, V (2,3) VI + B I, II, III] tài sản = [A.III.V<br /> (1,4,5) + B IV] tài sản - [A.I (2,3...8)III] nguồn vốn.<br /> <br /> Nghiệp vụ cân đối này cho thấy số vốn mà doanh nghiệp bị chiếm dụng (hoặc đi chiếm<br /> dụng) bằng số chênh lệch giữa số tài sản phải thu và công nợ phải trả.<br /> <br /> Việc phân tích, đánh giá tình hình tài chính thông qua phân tích mối quan hệ giữa các<br /> khoản mục trong bảng cân đối kế toán sẽ là không đầy đủ. Do đó chủ doanh nghiệp , kế<br /> toán trưởng và các đối tượng quan tâm đến tình hình doanh nghiệp phải xem xét kết cấu<br /> vốn và nguồn vốn đối chiếu yêu cầu kinh doanh.<br /> <br /> Phân tích cán bộ cấu tài sản và cơ cấu vốn.<br /> <br /> Trong nền kinh tế thị trường thế mạnh trong cạnh tranh sẽ phụ thuộc vào tiềm lực về<br /> vốn và quy mô tài sản. Song việc phân bổ tài sản như thế nào cơ cấu hợp lý không mới<br /> là điều kiện tiên quyết có nghĩa là chỉ với số vốn nhiều không thôi sẽ không đủ mà phải<br /> đảm bảo sử dụng nó như thế nào để nâng cao hiệu quả. Muốn như vậy chúng thanh toán<br /> phải xem xét kết cấu tài sản (vốn) của doanh nghiệp có hợp lý hay không.<br /> <br /> Phân tích cơ cấu tài sản.<br /> <br /> Để phân tích cơ cấu tài sản lập bảng cơ cấu tài sản (bảng số 01).<br /> Ngoài việc so sánh tổng tài sản cuối kỳ so với đầu năm vẫn còn phải xem xét tỷ trọng<br /> loại tài sản chiếm tổng số tài sản mà xu hướng biến động của việc phân bổ tài sản. Điều<br /> này được đánh giá trên tính chất kinh doanh và tình hình biến động của từng bộ phận,<br /> tuỳ theo loại tình hình kinh doanh để xem xét tỷ trọng từng loại tài sản chiếm trong tổng<br /> số là cao hay thấp.<br /> <br /> Khi đánh giá sự phân bổ TSCĐ và ĐTDH trong tổng tài sản kết hợp với tỷ suất đầu tư<br /> để phân tích chính xác và rõ nét hơn<br /> <br /> Tỷ suất đầu tư =<br /> Tổng TSCĐ và đang đầu tư<br /> Tổng số tài sản<br /> x 100<br /> <br /> Tỷ suất này phản ánh tình trạng trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật nói chung và máy móc<br /> thiết bị nói riêng của doanh nghiệp. nó cho biết năng lực sản xuất và xu hướng phát triển<br /> lâu dài của doanh nghiệp trị số chỉ tiêu này phụ thuộc vào từng ngành kinh doanh cụ thể.<br /> <br /> Khi phân tích cơ cấu tài sản, cần xem xét sự biến động của từng khoản mục cụ thể, xem<br /> xét tỷ trọng của mỗi loại là cao hay thấp trong tổng số tài sản. Qua đó đánh giá tính hợp<br /> lý của sự biến đổi từ đó có giải pháp cụ thể. Có thể lập bảng tương tự như phân tích cơ<br /> cấu tài sản bảng 02.<br /> <br /> Ngoài việc xem xét đánh giá tình hình phân bổ vốn cần phân tích cơ cấu nguồn vốn để<br /> đánh giá khả năng tự tài trợ về mặt tài chính cũng như mức độ tự chủ, chủ động trong<br /> kinh doanh và những khó khăn làm doanh nghiệp phải đương đầu.<br /> <br /> Phân tích cơ cấu nguồn vốn.<br /> <br /> Để tiến hành phân tích cơ cấu nguồn vốn ta lập bảng:<br /> <br /> Phân tích cơ cấu nguồn vốn (bảng số 03)<br /> <br /> Đối với nguồn hình thành tài sản cần xem xét tỷ trọng của từng loại chiếm trong tổng số<br /> cũng như xu hướng biến động của chúng. Nếu nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng cao<br /> trong tổng số thì doanh nghiệp có đủ khả năng tự đảm bảo về mặt tài chính và mức độ<br /> độc lập của doanh nghiệp đối với chủ nợ là cao. Ngược lại nếu công nợ phải trả chiếm<br /> chủ yếu trong tổng số thì khả năng tự đảm bảo về mặt tài chính của doanh nghiệp sẽ<br /> thấp. Điều này dễ thấy rằng thông qua chỉ tiêu tỷ suất tài trợ<br /> <br /> Tỷ suất tài trợ =<br /> Tổng nguồn vốn chủ sở hữu<br /> Tổng nguồn vốn<br /> x 100<br /> <br /> Chỉ tiêu này càng nâng cao thể hiện khả năng độc lập cao về mặt tài chính hay mức độ<br /> tài trợ của doanh nghiệp càng tốt bởi vì hầu hết tài sản mà doanh nghiệp hiện có đều<br /> được đầu tư bằng vốn của mình.<br /> <br /> Tỷ suất nợ =<br /> Nợ phải trả<br /> Tổng nguồn vốn<br /> x 100<br /> <br /> Tỷ suất này cho biết số nợ mà doanh nghiệp phải trả cho các doanh nghiệp khác hoặc cá<br /> nhân có liên quan đến hoạt động kinh doanh tỷ suất này càng nhỏ càng tốt. Nó thể hiện<br /> khả năng tự chủ về vốn của doanh nghiệp.<br /> <br /> Sau khi đánh giá khái quát tình hình tài chính thông quá các phân tích chúng thanh toán<br /> cần đưa ra một vài nhận xét chung về tình hình tài chính của doanh nghiệp để có cơ sở<br /> cho những phân tích tiếp theo.<br /> <br /> Phân tích tình hình công nợ và khả năng thanh toán.<br /> <br /> Tình hình công nợ và khả năng thanh toán phản ánh rõ nét chất lượng công tác tài chính<br /> của doanh nghiệp. Nếu hoạt động tài chính tốt thì sẽ ít công nợ, khả năng thanh toán<br /> cao, ít bị chiếm dụng vốn. Ngược lại nếu hoạt động tài chính kém thì sẽ dẫn đến tình<br /> trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau, các khoản công nợ phải thu sẽ dây dưa kéo dài, đơn vị<br /> mất tự chủ trong kinh doanh và không còn khả năng thanh toán nợ đến hạn có khả năng<br /> dẫn đến tình trạng phá sản.<br /> <br /> Căn cứ vào bảng cân đối kế toán lập bảng phân tích tình hình thanh toán, khi phân tích<br /> cần đưa ra tính hợp lý của những khoản chiếm dụng để có kế hoạch thu hồi nợ và thanh<br /> toán đúng lúc, kịp thời, để xem xét các khoản nợ phải thu biến động có ảnh hưởng đến<br /> tình hình tài chính của doanh nghiệp hay không, cần tính ra và so sánh các chỉ tiêu sau.<br /> <br /> Tỷ lệ khoản thu so với phải trả =<br /> Tổng số nợ phải thu<br /> Tổng số nợ phải trả<br /> x 100<br /> <br /> Nếu tỷ lệ này > 100% thì số vốn đơn vị đi chiếm dụng đơn vị khác ít hơn số bị chiếm<br /> dụng.<br /> <br /> Số vòng quay các khoản phải thu =<br /> Doanh thu thuần<br /> Bình quân các khoản phải thu<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết mức độ hợp lý của số dư các khoản phải thu và hiệu quả của việc<br /> thu hồi công nợ. Nếu các khoản phải thu được thu hồi nhanh thì số vòng luân chuyển<br /> các khoản phải thu sẽ cao và doanh nghiệp ít bị chiếm dụng vốn. Tuy nhiên số vòng luân<br /> chuyển các khoản phải thu nếu quá cao sẽ không tốt vì có thể ảnh hưởng đến khối lượng<br /> hàng tiêu dùng do phương thức thanh toán quá chặt chẽ.<br /> <br /> Kỳ thu tiền bình quân =<br /> Thời gian kỳ phân tích (360ngày)<br /> Số vòng quay các khoản phải thu<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết để thu được các khoản phải thu cần một thời gian là bao nhiêu.<br /> Nếu số ngày càng lớn hơn thời gian quy định cho khách thì việc thu hồi khoản phải thu<br /> chậm và ngực lại. số ngày quy định bán chịu cho khách lớn hơn thời gian này thì sẽ có<br /> dấu hiệu chứng tỏ việc thu hồi công nợ đạt trước kế hoạch và thời gian để có cơ sở đánh<br /> giá tình hình tài chính của doanh nghiệp trước mắt và triển vọng thanh toán của doanh<br /> nghiệp. Để phân tích ta lập bảng phân tích nhu cầu khả năng thanh toán.<br /> <br /> Đây là nhóm chỉ tiêu được sử dụng đánh giá khả năng đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn<br /> của doanh nghiệp.<br /> <br /> Khả năng thanh toán hiện hành =<br /> Tổng TSLĐ<br /> Nợ ngắn hạn<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết mức độ các khoản nợ của các chủ nợ ngắn hạn được trang trải bằng<br /> các tài sản có thể chuyển thành tiền trong một giai đoạn tương đương với thời hạn các<br /> khoản nợ<br /> Tỷ lệ thanh toán nhanh =<br /> TSLD - Dự trữ tồn kho<br /> Nợ ngắn hạn<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết khả năng hoàn tả các khoản nợ ngắn hạn không phụ thuộc vào việc<br /> bán tài sản dự trữ.<br /> <br /> Tỷ lệ dự trữ tồn kho =<br /> Dự trữ tồn kho<br /> Vốn LĐ ròng<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết phần thua lỗ mà doanh nghiệp có thể gánh chịu do giá hàng dự trữ<br /> giảm.<br /> <br /> Vốn lưu động ròng = Tổng TSLĐ - Tổng nợ ngắn hạn<br /> <br /> Hệ số khả năng thanh toán nhanh (HK) =<br /> Khả năng thanh toán<br /> Nhu cầu thanh toán<br /> <br /> Hệ số này có thể tính cho cả thời kỳ hoặc từng giai đoạn. Nó là cơ sở để đánh giá khả<br /> năng thanh toán và tình hình tài chính của doanh nghiệp là ổn định hoặc khả quan . Nếu<br /> HK < 1 thì chứng tỏ doanh nghiệp thiếu khả năng thanh toán và tình hình tài chính của<br /> doanh nghiệp gặp khó khăn doanh nghiệp càng mất dần khả năng thanh toán. HK dần<br /> dần đến 0 thì doanh nghiệp sẽ có nguy cơ phá sản mất khả năng thanh toán.<br /> <br /> Phân tích tình hình huy động và hiệu quả sử dụng vốn.<br /> <br /> a. Phân tích tình hình huy động và hiệu quả sử dụng vốn cố định.<br /> <br /> Vốn cố định là biểu hiện bằng tiền của những tài sản cố định tham gia các quá trình sản<br /> xuất kinh doanh của doanh nghiệp. vốn cố định tham gia các chu kỳ kinh doanh giá trị<br /> bị hao mòn và chuyển dịch dần vào từng phần giá trị sản phẩm, chuyển hoá thành vốn<br /> lưu động nguồn vốn cố định của doanh nghiệp có thể do ngân sách nông nghiệp cấp, do<br /> vốn góp hoặc do doanh nghiệp tự bổ sung.<br /> <br /> Bên cạnh việc xem xét tình hình huy động và sự biến đổi của vốn cố định trong kỳ cần<br /> phân tích hiệu quả sử dụng vốn cố định vì nó gắn liền với sự tồn tại và phát triển lâu dài<br /> của doanh nghiệp thông qua đó chúng ta có thể đánh giá được tình hình trang bị cơ sở<br /> vật chất , trình độ sử dụng nhân lực, vật lực trong quá trình sản xuất kinh doanh đồng<br /> thời sẽ phản ánh được chất lượng tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp. Để đánh giá<br /> hiệu quả sử dụng vốn cố định của doanh nghiệp người thanh toán thường sử dụng hệ<br /> thống các chỉ tiêu sau.<br /> <br /> Hiệu suất sử dụng TSCĐ =<br /> Doanh thu thuần về tiêu thụ SP<br /> Số dư bình quân TSCĐ<br /> <br /> Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn TSCĐ tham gia vào quá trình sản xuất tạo ra<br /> bao nhiêu đồng doanh thu tiêu thụ sản phẩm hàng hoá trong kỳ.<br /> <br /> Hệ số đảm nhiệm =<br /> TSCĐ bình quân<br /> Số dư bình quân TSCĐ<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết để có 1 đồng doanh thu thì cần bao nhiêu đồng tài sản cố định.<br /> <br /> Sức sinh lời của TSCĐ =<br /> Lợi nhuận thuần<br /> TSCĐ bình quân<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết một đồng TSCĐ đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận thuần.<br /> <br /> Số hao phí TSCĐ =<br /> Nguyên giá bình quân TSCĐ<br /> Doanh thu thuần (hay lợi nhuận thuần)<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết để có một đồng doanh thu hay 1 đồng lợi nhuận thuần cần bao<br /> nhiêu đồng nguyên gái TSCĐ.<br /> <br /> Bên cạnh vốn cố định vốn lưu động cũng là một yếu tố không thể thiếu trong hoạt động<br /> sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vì nó giúp cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh<br /> trong kỳ của doanh nghiệp được tiến hành bình thường. Do đó việc phân tích tình hình<br /> hiệu quả sử dụng vốn lưu động cũng rất quan trọng trong phân tích tài chính doanh<br /> nghiệp.<br /> b. Phân tích tình hình huy động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động.<br /> <br /> Vốn lưu động là hình thái giá trị thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp mà thời gian sử<br /> dụng, thu hồi, luân chuyển (ngắn) thường dưới một năm hay một chu kỳ kinh doanh như<br /> vốn bằng tiền, đầu tư ngắn hạn, các khoản phải thu, hàng tồn kho ...<br /> <br /> Khi phân tích tình hình vốn lưu động cần xem xét sự biến động và đánh giá hợp lý về<br /> tỷ trọng của nó chiếm trong tổng nguồn vốn kinh doanh để có được phương pháp kinh<br /> doanh hợp lý nhằm tiết kiệm không gây lãng phí. Để đánh giá tình hình sử dụng vốn lưu<br /> động người thanh toán sử dụng các chỉ tiêu sau:<br /> <br /> Hiệu suất sử dụng TSLĐ =<br /> Doanh thu thuần<br /> TSLĐ bình quân<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết một đồng vốn TSLĐ đem lại mấy đồng doanh thu thuần.<br /> <br /> Mức sinh lời của TSLĐ =<br /> Lợi nhuận thuần<br /> TSLĐ bình quân<br /> <br /> Chỉ tiêu này phản ánh một đồng vốn lưu động tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận<br /> thuần trong kỳ<br /> <br /> Khi phân tích cần tính ra các chỉ tiêu rồi so sánh giữa kỳ phân tích với kỳ trước nếu các<br /> chỉ tiêu này tăng lên thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng tăng lên và ngược lại.<br /> <br /> - Phân tích tốc độ luân chuyển vốn lưu động.<br /> <br /> Trong quá trình sản xuất kinh doanh TSLĐ vận động không ngừng thường xuyên qua<br /> các giai đoạn của quá trình sản xuất. Đẩy nhanh tốc độ luân chuyển TSLĐ sẽ góp phần<br /> nâng cao hiệu quả sử dụng vốn để xác định tốc độ luân chuyển của vốn lưu động người<br /> thanh toán sử dụng các chỉ tiêu sau:<br /> <br /> Số vòng quay của vốn lưu động =<br /> Doanh thu thuần<br /> Tổng vốn lao động bình quân<br /> Chỉ tiêu này cho biết vốn lưu động quay được mấy vòng trong kỳ, nếu số vòng tăng<br /> chứng tỏ hiệu suất sử dụng vốn tăng và ngược lại.<br /> <br /> Thời gian của một vòng luân chuyển vốn lưu động =<br /> Thời gian của kỳ phân tích<br /> Số vòng quay của vốn lưu động trong kỳ<br /> <br /> Chỉ tiêu này thể hiện số ngày cần thiết cho vốn lưu động quay được một vòng. Thời gian<br /> của một vòng luân chuyển càng nhỏ chứng tỏ tốc độ luân chuyển càng lớn.<br /> <br /> Hệ số đảm nhận vốn lưu động =<br /> Vốn lưu động bình quân<br /> Tổng số doanh thu thuần<br /> <br /> Hệ số này càng nhỏ chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn càng cao số vốn tiết kiệm được càng<br /> nhiều.<br /> <br /> Tổng doanh thu thuần = tổng doanh thu - các khoản giảm trừ<br /> <br /> Thời gian của một chu kỳ phân tích là 360 ngày<br /> <br /> Vốn lưu động bình quân =<br /> VLĐ đầu kỳ + VLĐ cuối kỳ<br /> 2<br /> Vòng quay dự trữ tồn kho =<br /> Tổng doanh thu thuần<br /> Dự trữ tồn kho<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp số vòng<br /> quay dự trữ: Hệ số này càng cao thể hiện tình hình bán hàng càng tốt và ngược lại, ngoài<br /> ra hệ số này còn thể hiện tốc độ luân chuyển vốn hàng hoá của doanh nghiệp nếu tốc<br /> độ nhanh thì cùng một mức doanh thu như vậy. Doanh nghiệp đầu tư cho hàng tồn kho<br /> thấp hơn hoặc cùng số vốn như vậy doanh thu của doanh nghiệp sẽ đạt cao hơn.<br /> Phân tích tình hình lợi nhuận.<br /> <br /> Để đánh giá chung tình hình lợi nhuận để biết được lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh ở kỳ báo cáo so với kỳ gốc, biến động sản xuất kinh doanh và mức biến động<br /> đáng kể với từng hoạt động ( sản xuất kinh doanh, hoạt động tài chính, hoạt động bất<br /> thường) cần đánh giá chung tình hình lợi nhuận của doanh nghiệp. Tổng lợi nhuận bao<br /> gồm:<br /> <br /> - Lãi (lỗ) từ hoạt động sản xuất kinh doanh chính là lãi (lỗ) về tiêu thụ sản phẩm hàng<br /> hoá dịch vụ trong kỳ, bộ phận lãi lỗ này mang tính chất quyết định tổng lợi nhuận của<br /> doanh nghiệp. những hoạt động liên quấn đến việc đầu tư tài chính và các hoạt động có<br /> liên quan đến vốn.<br /> <br /> Trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hoạt động tài chính giữ vai trò khá quan trọng<br /> có chức năng huy động, quản lý phân phối sử dụng và điều tiết vốn.<br /> <br /> - Lãi (lỗ) từ hoạt động bất thường: hoạt động bất thường là hoạt động nằm ngoài dự kiến<br /> của doanh nghiệp hoạt động này tuy có ảnh hưởng đến kết quả chung của doanh nghiệp<br /> nhưng không đáng kể.<br /> <br /> Lợi nhuận là nguồn vốn quan trọng để tái sản xuất mở rộng doanh nghiệp, tạo lạp các<br /> quỹ nâng cao đời sống cán bộ công nhân viên. Do đó phân tích tình hình lợi nhuận<br /> của từng bộ phận và toàn doanh nghiệp, phân tích nguyên nhân và xác định mức độ<br /> ảnh hưởng của nó đến tình hình biến động của doanh nghiệp không ngừng nâng cao lợi<br /> nhuận.<br /> <br /> Căn cứ vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ta có các chỉ tiêu<br /> phân tích sau:<br /> <br /> Hệ số sinh lợi doanh thu =<br /> Lợi nhuận sau thuế<br /> Doanh thu thuần<br /> <br /> Chỉ tiêu này cho biết cứ một đồng doanh thu thuần thì tạo ra được bao nhiêu đồng lợi<br /> nhuận.<br /> <br /> Hệ số sinh lời của tải sản =<br /> Lợi nhuận sau thuế + Tiền lãi phải trả<br /> Tổng tài sản<br /> Hệ số sinh lợi vốn chủ sở hữu =<br /> Lợi nhuận sau thuế<br /> Tổng tài sản<br /> <br /> Cứ một đồng vốn chủ sở hữu sau một kỳ kinh doanh tạo ra được bao nhiêu đồng lợi<br /> nhuận.<br /> <br /> Phân tích tình hình bảo toàn và phát triển vốn.<br /> <br /> Ngoài các chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp như trên, khi phân tích<br /> cần lưu ý đến tình hình bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp. Bởi vì nó là vấn<br /> đề cốt lõi của bất kì một doanh nghiệp nào khi tiến hành sản xuất kinh doanh. Muốn<br /> tiến hành sản xuất kinh doanh thì cần phải có vốn, nhưng muốn quá trình sản xuất kinh<br /> doanh đem lại hiệu quả thì cần phải bảo toàn và phát triển vốn. Mục đích của việc bảo<br /> toàn vốn và phát triển vốn nhằm bảo toàn vốn của doanh nghiệp được bảo toàn và phát<br /> triển đồng thời doanh nghiệp có nguồn tự chủ với số vốn của mình.<br /> <br /> Bảo toàn vốn là quy được giá trị sức mua của vốn giữ được khả năng chuyển đối so với<br /> các loại tiền khác tại thời điểm nhất định.<br /> <br /> Phát triển vốn của doanh nghiệp được bổ sung thêm cùng với việc tăng nhịp độ sản xuất<br /> và hiệu quả kinh doanh.<br /> <br /> Việc phân tích khả năng bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp được tiến hành<br /> bằng cách so sánh vốn phải bảo toàn và số vốn đã được thực hiện tại từng thời điểm.<br /> Nếu số vốn đã bảo toàn cao hơn sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp có vốn để dùng vào<br /> sản xuất kinh doanh.<br /> <br /> Trên dây là cơ sở lý luận về phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp được áp dụng<br /> cho toàn bộ các doanh nghiệp nói chung khi tiến hành phân tích hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh của mình. Tuy nhiên tuỳ thuộc vào đặc điểm và yêu cầu sản xuất kế toán cũng<br /> như thông tin mà người sử dụng muốn có dựa vào thực tế hoạt động của doanh nghiệp<br /> mỗi doanh nghiệp mà người phân tích có thể có những chỉ tiêu phân tích khác nhau.<br />